Morgunblaðið - 13.01.1918, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
greinarstúfinn á þessa leið, en þó er
það ekki með öllu útilokað og þykir
mér þvi rétt, að skýra gjörr hvað
átt var við, er sagt var, að »hið nú-
verandi fyrirkomulag væri orðið öld-
ungis úrelt*.
Þegar þarf að senda héðan ein-
hverja peningaupphæð, t. d. til Dan.
merkur, sem mjög oft þarf, þá er
algengt og einkar óbrotið, að senda
peninga í póstávísun, ;þ. e. a. s. sá
sem sendir, leggur peningana inn í
póstsjóðinn, fær sér eyðublað póst-
stjórnarinnar — önnur eyðublöð má
ekki nota og er það sennilega sett
fyrir þá sök, að ella mundu margar
ávísanii verða ógildar sökum form-
galla — og skrifar á það samkvæmt
fyrirmælum nm þessar ávísanir, pen-
ingaupphæðina, nafn og heimili send-
anda og móttakanda, dagsetningu, og
sumt af þessu tvisvar. Síðan ritar
pósrþjónninn þetta hjá sér i sina
bók og jaínframt á sjálfa ávisunina.
En þrátt fyrir alt þetta form og um-
stang má póstafgreiðslumaðurinn ekki
senda þessa ávísun beina leið, t. d.
með skipi sem liggur hér á höfn-
inni á leið til Danmerkur, heldur
verður ávísunin að bíða byrjar —
til Reykjavíkur I Þaðan er hún síð-
an við tækifæri send til Danmerkur.
Það var þessi óhagsýni, sem átt
var við í nefndri grein.
Þá er svo ákveðið, að póstaf-
greiðslumaðurinn meigi að einsgeyma
í póstsjóði einar 500 krónur og nær
það engri átt; þetta gat verið fram-
bærilegt, þegar ákvæðið var sett, en
fyrir hið núverandi viðskiftalíf er
þetta .með öllu óhafandi. Annað mál
er það, að þetta úrelta ákvæði kem-
ur ekki alveg eins að sök í reynd-
inni, en það er ekki lögunum að
þakka eða reglugerðinni.
Enn er það, að borgun fyrir póst-
afgreiðsluna hér er svo fráleit allri
sanngirni, einar 500 krónur, að hún
virðist helst vera persónuleg, þ. e.
a. s. miðuð við það, að hinn nú-
verandi póstafgreiðslumaður er svo
efnum búinn, að hann gæti öldungis
eins annast þessa afgreiðslu endur-
gjaldslaust. En það er ómynd, að
miða borgun fyrir störf, í þágu hins
opinbera, við efnahag einstakra
manna, enda mun það nú vera svo
að borgun þessi, ásamt áður nefndu
fyrirkomulagi um póstávisanir og
fjárgeymslu i póstsjóði, er alt saman
>öldungÍ8 úrelt«, eins og sagt var,
og miðað við löngu liðið ástand hér
i Eyjunum.
Geta raá einnig þess, að víðsveg-
ar um landið, og einnig hér, eru
kaupmenn fengnir til að annast af-
greiðslu pósta. Eg skal nú ekkert
segja um það, til né frá, hvort póst-
afgreiðslumennirnir hafa roisbrúkað
eða notað sér þessa stöðu sína í
samkepninni við aðra kaupmenn, en
það er auðsætt, að þeir gætu það,
ef þeir vildu.
Það gæti því komið til mála og
væri réttast, að kaupmönnum vær alls
ekki falinn þessi starfi. En þá er
eftir að vita hvort alstaðar á landinu
væru til menn, aðrir en kaupmenn,
sem gætu annast það.
2. Mislingavarnakostnaður. Það er
nú ekki ætlunin að fara að rifja hér
upp ágreining um mislingavarnirnar
i fyrra. Það er að því leyti útrætt
mál, að sennilega líður margt árið í
aldanna skaut, áður en slík vanhyggja
verður samþykt aftur af sýslu- og
hreppsnefnd hér i þessu plássi.
En um kostnaðinn af vörnum þess-
um er ástæða til að fara nokkrum
orðum.
Hér var haldinn almennur borg-
arafundor i fyrra sumar (með tveggja
tima fyrirvara, svo að nægur var nú
umhugsunartíminn) til þess að ræða
um, hvort hér skyldi reynt að bægja
mislingum frá landi.
Eg lét þáí 1 jós að : 1) það væri hæp-
ið að það tækist, 2) það væri óhyggi-
legt, þótt það mætti takast og 3)
mundi kosta talsvert fé, jafnvel mjög
mikið.
Hinu síðasta, um kostnaðinn, svar-
aði einn fundarmanna á þá leið, að
það væri >ódrengilegt< að vera að
minnast á peningakostnað í sam-
bandi við slíka lífsnauðsyn sem misl-
ingavarnir.
Þessa speki, um drengskapinn,
tugðu svo fundarmenn upp eftir
ræðumanni og var gerður góður
rómur að þessu, eins og siður er
að gera á mannfundum, þegar loft-
músikin er leikin.
Þetta átti að gera fundarmenn
fúsari á að samþykkja mislingavarn-
irnar og fór fram í fundarbyrjun.
En i fundarlok gat ottviti sýslu-
nefndarinnar þess — einnig i því
skyni að gera fundarmenn fúsari á
að samþykkja mislingavarnirnar —
að landssjóður muni borga kostnað-
inn og sagðist hafa haft tal af land-
lækni og ráðherra og væri það sama
sem afgeit mál þeirra í millum.
En á aðalfundi sýslunefndar i vor
kom það í Ijós, að úr landssjóði
höfðu fengist eitthvað 2000 krónur
en afganginn hefir sýslusjóður borg-
að, að minsta kosti um stundarsakir,
um 5000 krónur, þ. e. a. s. sýslu-
og hreppsnefnd hafa þvi lagt ca. 2
kr. 50 au. nefskatt á hvert manns
barn i Eyjunum, til þessara mislinga-
varna.
Þegar eg nú sá niðurjöfnunar-
skrána, með hiuum stórhækkuðu út-
svörum, muudi eg alt í einu eftir
mislingavörnunum og datt í hug:
Já, já, þarna er nú meðsl annars
kostnaðurinn af mislingavörnunum.
En siðar átti eg tal við einn mann
úr hreppsnefnd og annan úr sýslu-
nefnd, en hvorugur vissi hvort með
núverandi útsvörum væri goldinn
mislingakostnaðurinn, en héldu báð-
ir að svo væri ekki.
Með öðrum orðum: Við eigum
enn þá eftir að borga nefskattinn,
þrátt fyrir útsvarabyrðina núna, sem
fyrir mörgum er orðinn svo hár út-
gjaldaliðar, að hann má ekkert hækka,
ef þeir hinir sömu eiga ekki að
lamast um getu til framkvæmda.
En af framanskráðu er sýnilegt,
að þau hljóta að hækka, því vitan-
lega væri landssjóður búinn að borga
þessar 5000 krónur, ef stjórnarráðið
hefði í hyggju að láta hann gera
það. —
Hvaðlíður, verður sýslu- og hrepps-
nefnd að fara að muna það úr þessu,
að það eru fleiri, en meðlimir þess-
ara nefnda, sem ætlað er að borga
brúsann. Ef sá brúsi er hafður of
stór og með óþarfa eyru — eins
og t. d. mislingaeyrun — getur hann
hæglega brotnað í höndunum á þeim,
þ. e. a. s. fyrirtækin dagað uppi eða
orðið ofviða og um megn okkar
veikburða bæjarfélagi.
Fyrsta ræða Hertlings
í þýzka ríkisþinginu.
Hinn 29. nóvember kom hinn
nýi rlkiskanzlari Þjóðverja i fyrsta
sinn fram fyrir rikisþingið. Var það
einkennilegt, að I þeirri fyrstu ræðu
hafði hann þær fréttir að færa, að
von væri um frið. Hlýddu þing-
menn á ræðu hans með áhuga og
eftirvæntingu og gerðu ágætan róm
að máli hans.
Ur ræðu kanzlara.
— Rússneska stjórnin hefir í gær
sent loftskeyti frá Czarskoje Selo,
undirritað af Trotzky og Lenin. Er
það stílað til stjórnanna og þjóðanna
i ófriðarlöndunuou og fer fram á
það, að innan skamms verði hafnir
samningar um vopnahlé og almenn-
an frið.
Eg vil eigi láta hjá líða að geta
þess, að i uppástungum rússnesku
stjórnarinnar, þeim sem til þessa eru
kunnar, má sjá aðgengilegan grund-
völl til þess að byggja á samninga-
umleitanir, og að eg er fús til þess
að taka upp samninga undireins og
rússneska stjórnin sendir fulltrúa
sína til þess.
Eg vona það og æski þess að
þessar tilraunir fái bráðlega fast form
og færi oss lrið. —
Með innilegri hlutdeild fylgjumst
vér með framþróun hinnar þjökuðu
rússnesku þjóðar. Og vér óskum
þess að þess verði eigi langt að biða
að fullkomið skipulag komist á hjá
henni. Vér óskum einskis fremur
en þess, að hefja aftur friðsamleg
skifti við nágranna vora.
Um þau lönd, er einu sinni lutu
veldi Rússakeisara, Pólland, Lithauga-
land og Kúrland, er það að segja að
vér virðum sjálfsákvörðunarrétt þeirra
þjóða er þau lönd byggja. Vér
væntum þess, að þau muni sjálf
koma á hjá sér þvi stjórnarfyrir-
komulagi, sem er í samræmi við
ástandið í þeim og menningarstefnu
þeirra. Annars er alt óráðið enn
um þetta efoi.
Oðru máli er að gegna um afstöðu
vora gagnvart Ítalíu, Frakklandi og
Eoglandi. Þá er vér og bandamenn
vorir höfðum svarað friðarávarpi páf-
ans og fallist á meginatriði þess, var
auðvitað kipt burtu öllum grundvelli
hins heimskulega tals um það að
það þyrfti að kúga þýzka hervaldið,
sem ógnaði þjóðafriði. En á hinn
bóginn kom það þá i ljós hvarhins
friðarmyrðandi hervalds var að leita
Allur heimurinn fær nú glögglega
séð það á leynisamningum þeim, sem
rússneska stjórnin er nú að birta,
hvar landagræðgi þeirrar er að leita,.
er vér höfum ranglega verið sakaðir
um.
Hernaðartilgangur vor var frá upp-
hafi sá, að verja föðurlandið, sjálf-
stæði þess og viðskiftafrelsi. Þess
vegna gátum vér tekið friðarávarpi
páfans með gleði. Vér erum enn
sama sinnis og þá er vér svöruðum
páfanum, en það meiga óvinir vorir
vita að það svar er eigi nein heim-
ild til glæpsamlegrar framlengingar
ófnðarins. —
Kanzlarinn lauk máli sinu á þessa
leið:
— Fyrir oss er eigi annað að
gera en biða, verjast og gugna
aldrei. Vér treystum á guð og réttan
málstað vorn. Vér treystum á hers-
höfðingja vora. Vér treystum á
hermenn vora á landi, sjó og í lofti,
og á hinar hraustu hersveitir vorar
i Austur-Afriku. Vér treystum á
þjóðarandann og hinn andlega þrótt
heimilanna. Herinn og heimilin munu
í eindrægni og samvinnu færa oss
heim sigurinn.
Danmörk«Þýzkaland
Ummæli ameríkskra blaða.
Þegar konungaráðstefnan var háð1
í Kristianiu nú fyrir skemstu, fluttu
blöðin í Bandaríkjunum þá fregn, að
ástæðan til þess að konungar Norð-
urlanda og ráðherrar þeirra komu
saman á þennan fund, hafi verið sú,
að Þjóðverjar hafi haft i hótunum
að leggja Danmörk undir sig, ef
Norðmenn snerust til liðs við banda-
menn.
>World« segir um þetta, að hótun
Þjóðverja um að ráðast inn í Dan-
mörku hljóti að slá óhug á alþýðu
i Bandaríkjunum, En fregnin komi
þó eigi yfirvöldunum á óvart, því að
þau hafi áður vitað um þá yfirlýs-
ingu Kíihlmanns, að ef Noregur
gengi í lið með bandamönnum, þá
yrðí Þýzkaland að sjá sér borgið með
þvi að leggja Danmörk undir sig,
En þessi ummæli verði að telja sem
fjrrstæðu eina. Enginn af banda-
mönnum hafi nokkuru sinni látið
sér það til hugar koma að fá Norð-
menn til liðs við sig. Bandamenn
vorkenni mjög Norðurlöndum, hvað
þau eru illa stödd, sérstaklega Norð-
menn og Danir. Og stjórnir þeirra
sjái það að Þjóðverjar reyni að
þröngva kosti þessara þjóða vegna
þess hvað þær eigi erfitt aðstöðu.
»Globe« segir: Eiga hin sömu
forlög að liggja fyrir Danmörk eios
og Belgíu? Eiga þær skelfingar, ef
dundu yfir Liege og Louvain dú
einnig að dynja yfir hina dönsko
þjóð? Þjóðverjar segja, að ef banda-
menn og Norðmenn aðhafist eitt'
hvað, sem Danir bera enga ábyrgð