Morgunblaðið - 17.03.1918, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
hamaðist hver Daninn á fætur öðr-
um í gremju sinni út af slíkri efnis-
hyggju. Eins og það væri af efnis-
hyggju að Frakkar hafa einnig »ideal-
iserað* matinnl
Frakkar kunna að lifa vegna þess
að þeir kunna að breyta öllu daglegu
í ánægju. Frakkland er liklega hið
eina land í heimi þar sem menn t.
d. koma saman til þess eins að ræð-
ast við og þar sem samræður eru
skemtun og nærri list.
Þess vegna er enn þann dag i
dag franskan fegurst í heimi. Af
öllum menningarþjóðum er franska
þjóðin glöggskygnust á fegurð. Eng-
inn maður, sem nokkuð þekkir
til, og eigi er blindaður af þjóðernis-
hroka, getur mótmælt því að frönsk
raálaralist og frönsk myndhöggvara-
list, franskur fegurðarsmekkur í
klæðaburði og húsbúnaði, tekur fram
öllu þvi, sem maður sér í öðrum
löndum af sama tægi. En orsökin
til þess er að nokkru leyti sú, að
Frakkar eru eigi í sifeldu kapp-
hlaupi, en gefa sér tíma til þess að
dreyma, láta tilfinningarnar ráða,
finna upp og koma á framfæri, sér-
kennilega og fagurlega.
S-
Ófriðurinn hefir sýnt það, að
þegar Frakkar neyðast til þess að
beygja sig undir heraga, þá eru þeir
jafnhraustir og áður. En fyrst það
varð visindagrein að heyja ófrið,
fyrst fyrirhyggjan varð þýðingar-
mest í ófriði og fyrst Frakkar urðu
Þjóðverjum fámennari, þá er ófrið-
urinn eigi lengur verksvið fyrir
Frakka. Þeir eru eigi gæddir hinum
óheflaða og trygga skilningi annara
þjóða á raunveruleikanum.
Þjóðverjum sárnar það oft hve
lítillar samúðar þeir njóta erlendis.
Og þeir hallast gjarn^ að þeirri
skoðun að gremjan gegn þeim sé
eingöngu hatur á hinum sterka. Þá
furðar það, að þrátt fyrir glappaskot
og ókosti, njóta Frakkar almennra
vinsælda. Það er líklega af því, að
kostir Þjóðverja, alt frá nákvæmn-
inni til »organisationst-gáfunnar eru
ekki hugnæmir, en að eins ábyggi-
legir. Kostir Þjóðverja koma venju-
legja sjálfum þeim að gagni, eins og
glappaskot Frakka koma venjulega
niður á þeim sjálfum.
í Þýzkalandi hefir einveldið kom-
ið á alþýðlegum framförum, sem
lýðveldið hefir eigi getað komið á í
Frakklandi. Valdið i Prússlandi, sem
er á fárra manna höndum, er með
miðalda sniði, og með stríðinu hlýt-
nr það að hverfa úr sögunni. En
þótt eitthvert riki kalli sig »demo-
kratiskt«, þá verða eigi aðrir hrifnir
af því en þeir sem verða töfrum
slegnir af því að heyra orðið Demo-
krati, og þótt eittbvert ríki kallaði
sig lýðveldi, þá þýðir það ekki ann-
að en frelsishljómandi áletrun sett
á margan gamlan órétt og forrétt-
indi. Nafnið kemur eigi fremur
kjarnanum við, heldur en flösku-
miði hefir áhrif á gæði vinsins.
Frakkland hefir viljað vera land-
vinningalýðveldi. Síðan það misti
Elsass og nokkuð af Lothringen
— og það getur aldrei fyrirgefið
Þjóðverjum að þeir tóku þau hér-
uð — hefir það lagt undir sig
nýlendur, sem eru fimm sinn-
um stærri en Frakkland sjálft. Og
vegna þess að landið er sjálft of fá-
mennt, hefir það alls eigi getað bygt
þessar nýlendur. Hið ágæta timarit
Mohammed Bach-Hamba »La Revue
du Maghreb® hefir nú um langt
skeið gefið fullkomnar upplýsingar
um það hvernig stjórnin er í hin-
um gömlu nýlendum Frakka Algier
og Tunis. Og fyrst ekkert af því
sem þar er sagt hefir verið úthróp-
að nú i þessum ófriði, þá er það
eingöngu vegna gamallar ástar manna
á Frakklandi og vegna þess að menn
vilja eigi auka vandræði þess með
gagnrýni, sem gjarna getur beðið.
En sem sagt, hin nýju lönd sem
Frakkland hefir lagt undir sig, eru
fimm sinnum stærri en það sjálft.
En eitt er vist, að þótt Bretar
sjái enn sinn hag í því að halda
ófriðnum áfram, vegna þess að hann
mæðir meira á Þjóðverja heldur en
þá sjálfa, þá er Frökkum engin
þægð í því að ófriðurinn haldi áfram.
Það er eigi að eins að ófriðurinn
mæði meira á þá en Breta, heldur
mæðir hann mei*a á þá en Þjóð-
verja. Það er því víst vottur um
göfugmensku að þeir halda enn
áfram, þrátt fyrir fráfall Rússa og
ófarir ítala, en mjög sviplíkt þeirri
göfugmensku er kom Frökkum til
þess að lána Rússum miljarða.
(Úr »Politiken«.)
Svör Czernin’s
til Bandarikjanna.
Það var hinn 24. janúar að Czern-
in, greifi utanríkisráðherra Austurríkis
og Ungverjalands, svaraði ræðum
þeirra Wilsons og Lloyd George
með ræðu.
Hann lýsti yfir því að stjórnin
væri að mörgu leyti á sama máli
og Wilson og skoðanamunurinn væri
svo lítill að þess mætti vænta, ef
hann væri ræddur, að friðarsamn-
ingar gætu tekist.
Hann lagði sérstaklega áherzlu á
þá þýðingu er friðarsamningarnir við
Rússa og þó einkum friðarsamning-
arnir við Ukraine, hefðu.
— Eg vil að við semjum frið við
þessarrússnesku þjóðir, sem eiga nóg
af matvöru til þess að flytja til vor,
mælti hann. En ef sá misskilningur
kemst inn hjá óvinum vorum að vér
semjum frið vegna þess að vér séum
til þess neyddir — hvað sem það
kostar — þá skulum við eigi taka
eitt pund af kornmat hjá Rússum.
Þá mintist hann á friðarsamning-
ana sem þá stóðu yfir í Brest Li-
tovsk og kvaðst telja það skyldu
sína að skýra rétt og hlutdrægnis-
laust frá því hvernig þeir gengju.
Sumir segðu það, að samningarn-
ir gengju nokkuð treglega. En við
því væri það svar, að erfiðleikarnir
við það að ná samkomulagi væru
miklu meiri heldur en nokkur óvið-
komandi maður gæti gert sér í hug-
arlund. Hann sagði að þessir frið-
arsamningar væru frábrugðnir öllum
öðrum friðarsamnmgum er sögur
færu af, og aðalmismunurinn væri
sá, að alt sem þar gerðist væri jafe-
harðan birt opinberlega og símað út
um allan heim.
Það er auðskilið, mælti ráðherrann,
að vegna þess að allur heimurinn er
sem á nálum, þá er það auðvelt fyrir
þá, sem það vilja, að æsa upp alþýðu.
Vér vissum glögt hver hætta var við
það, að birta þannig jafnharðan alt
það sem gerist á friðarfundinum, en
samt sem áður urðum vér við ósk
rússnesku stjórnarinnar um það,vegna
þess að vér þurftum eigi neinu að
leyna. Ef vér hefðum kosið að
halda því leyndu sem á fundinum
gerðist eins og gert hefir verið á
öllum friðarfundum, þá gat það valdið
misskilningi.
Hann tók það fram, að vegna
þess, að alþjóð vissi jafnharðan hvað
gerðist á friðarfundinum, þá væri
það nauðsynlegt að þjóðin væri ró-
leg, og gætti stillingar, eigi síður
en fulltrúar hennar. Og friður mundi
verða saminn með góðum árangri,
ef alþýðan í Miðrikjunum bæri full-
komið traust til fulltrúa sinna.
Grundvöllur friðarsamninganna
væri »engir landvinningar og engar
hernaðarskaðabætur*.
— Eg skal eigi hverfa frá þeirri
stefnu, mælti hann, og þeir sem
hafa ætlað að eg mundi gera það,
þekkja mig illa. Eg hefi aldrei
dregið dul á það, hver stefna mín
væri i þessu máli, og eg hefi aldrei
hopað hársbreidd frá henni. Pan-
Germanar og þeir sem taka þá sér
til fyrirmyndar hér i ríkinu, hafa
veitt mér fullkomið fylgi sitt, en
þeir sem vdja frið fyrir hvern mun,
hafa talið það sem merki þe?s, að
eg vilji halda ófriðnum áfra r.
Eg Iýsi yfir því enn emu sinni,
að eg krefst þess eigi að fá einn
einasta ferkilometra af Rússlandi né
einn pening frá Rússum, svo að ef
þeir eru samshugar, eins og virðist
vera, þá ætti friður að geta komist á.
Þeir sem vilja fá frið hvað sem
það kostar, gætu efast um einlægni
mína ef eg segði þeim eigi blátt
áfram, hver er skoðun mín, með
sömu djörfung og eg mun neita að
ganga að friði sem gengur út yfir
þau takmörk, er eg nú hefi nefnt.
Ef Rússar krefðust landa af oss, þá
mundi eg vilja halda ófriðnum áfram
þrátt fyrir það þótt eg æski friðar
engu minna en þér, og eg mundi
segja af mér ef eg fengi því eigi
framgengt.
En eg get tekið það fram einu
sinni enn, að það er engin ástæða
til þess að ætla það að friðarsamn-
ingarnir muni fara út um þúfur,
því að fulltrúarnir hafa komið sér
saman um grundvöll að friði, án
skaðabóta og landvinninga, og það
getur ekkert komið í veg fyxir frið-
inn nema breyfingar í rússnesku
stjórninni eða fráfall hennar.
Það er tvent sem ræður um það
að friðarsamningarnir ganga svo
tregt. Fyrst og fremst það, að vér
eigum eigi um við einn málsaðilja,
heldur við ýms ný rússnesk ríki —
vér eigum um við Rússland, sem
hefir stjórn sína i Petrograd; við
Ukraine, við Finnland og Kaukasus
og við fleiri ríki, sem ekki hafa
enn fulltrúa á friðarfundinum í
Brest-Litovsk.
A hinn bóginn er ástandið í Rúss-
landi þannig að það tefur mjög
fyrir.
Landamæri Póllands' hafa eigi enn
verið ákveðin, en vér setjum eigi
þessu nýja ríki stólinn fyrir dyrn-
ar. Pólska þjóðin verður að vera
srjáls að því að ráða sjálf framtíð
sinni og án íhlutunar annara. Fyrir
mitt leyti tel eg það eigi svo þýð-
ingarmikið hvernig þjóðin tekur á-
kvörðun sína, en mér þætti þó vænst
um það ef sú ákvörðun væri i sam^
ræmi við vilja meirihluta hennar, því
að eg ann Póllandi frjálsrar sjálfs-
ákvörðunar. Og eg er sannfærður
um það að það á ekki að verða frið-
arsamningum til frestunar, hvað um
Pólland á að verða. Ef Pólverjar
æskja þess, að ófriðnum loknum,
að koma til vor, þá munum vér
taka þeim tveim höndum.
Eg hefði gjarnan viljað það, að
Pólland hefði haft fulltrúa á friðar-
fundinum, því að minu áliti erPól-
land frjálst ríki. En vegna þess að
rússneska stjórnin vildi ekki viður-
kenna hina núverandi pólsku stjórn,
þá héldum vér eigi fast við það að
það sendi þangað fulltrúa, til þess
að valda eigi sundurþykkju. En
málið er þýðingarmikið, þó eigi svo
að eigi sé þýðingarmeira að greiða
fram úr ágreiningi, sem tafið getur
friðarsamninga.
Annað vandamál er ágreiningur sá,
sem er í milli þýzku og rússnesku
fulltrúanna út af sjálfsákvörðunarrétti
þeirra héraða Rússlands, sem Þjóð-
verjar hafa tekið herskildi. Þjóð-
verjar ætla sér . eigi að taka nein
lönd af Rússum með valdi. Þeir
halda þvl fram, að álit hinna mörgu
héraða eigi að koma fram í gegnum
yfirvöldin þar og sveitarstjórnirnar
og síðan megi leita álits alþýðu í
héruðunum. Rússar eru þessu al-
gerlega mótfallnir um Kúrland, Lit-
haugaland og Pólland. Og þeir
krefjast þess, að Þjóðverjar hverfi
þaðan á brott með allan sinn her,
áður en til atkvæða verði gengið.
En ef kipt væri skyndilega á burtu
öllu stjórnarfyrirkomulagi Þjóðverja
þar, þá mundi það leiða til hins
argasta stjórnleysis og verða óþol-
andi. Og þess vegna verður að
finna einhvern meðalveg.
Að mínu áliti er þetta ekki svo
mikið vandamál, að friðarsamningar
þurfi að stranda á því. Og þegaf
lriður hefir verið saminn við Rússa,
þá álít eg að þess geti aldrei orðið