Morgunblaðið - 03.05.1925, Síða 9

a*fi 4-«.
.<AWíit»w; *-» ■*?£■,

sabl Morgnnbl. 3. maí 1925.
MORGUNDLAÐIT)
‘Wfatnaður og rúmfatn-
®ur slitnar sennilega
!:líka mikið á þvotta-
^ettunum eins og í not-
bininni. — Persil sparar
’^ottabrettin. pað, sem
^egið er úr Persil, end-
]>ví mun lengur en
Hafið þjer athugað,
ivers virði >að er fyrir hreinlæti og heilbrigði, að fá þvottinn
sótthreinsaðan í hvert skifti, sem þvegið er? Persil sótíhreinsar
^ottinn. Barna- og sjúkraþvottur er því ékki þvoandi úr öðru
eé Persil. 1 raun og veru er efekert þvoandi úr öðr.u en Persil,
l’egar þess er gætt, hve mikill vinnu- og peningasparnaður það
«r. Persil fæst alstaðar. Verðið lækkað. Varist eftirlíkingar!
L i n o 1 e u m - gólföúkar.
Mikiar cirgðir nýk'onnmr. — Lægsta verð í bænum.
Jónatan Þorsteinsson
rf í mi 8 6 4
Efnalaug Reykjavikun
Laugavegi 32 B. — Sími 1300. — Simnefni: Efnalaug.
^eimsar með nýtlsku áhöld-um og aðferðum allan óhreinan fataat
og dúka, úr hvaða efni sem er.
Litar rpplituð föt, og breytir nm lit eftir óskum.
Eykur þægiudil Sparar fjel
Landsspítalinn
og viðbótarbyggingin á Kleppi-
Kaflar úr framsöguræðu Halldórs Steinssonar
í Efri deild 16. apríl s. L
Kleppshælið strax of lítið.
Pegar geðveikrahælið á Kleppi
var reist, var gert ráð fyrír, að
tað ætti að rúma 40—50 sjúk-
linga. En það voru ekki Jiðin
'uörg ár, þegar revnslan hafði
sýnt, að hælið var alt of lítið
ly*ir geðveika menn hjer á landi.
geta með rjettu lcallast olnboga-
börn þjóðarinnar, að því leyti,
sem flestir héilbrígðír vilja losna
við návíst þeirra. Og þeir fáu,
sem fást tíl að vera samvistum
við þá, gera það varla nema fyr-
ii ærna horgun. pað inætt.i nefna
mörg' dæmi þess, að ársdvöl þess-
Það var þá farin sú leið, snu ara sjúklinga liefir kostað hrepps-
farin hefir verið á síðari árum Ljelögin, sem venjulega verða að
Við flest stærri sjúkrahús lands- Þá á sína arma, svo þúsund-
i.ns, að taka inn á þau fleiri sjúk-. um króna skiftir, og ef margir
l'nga, en rúm leyfði og ffitlast slíkir sjúklíngar eru í einu í ein
líafði verið til upphaflega. petta
”f í sjálfu sjer mjög varliugavert,
æskilegt., að til þess þyrfti
(*iki að ta‘ka. En þrátt fyrir það
Í’ó að hadið á Kleppi hafi á síð-
ari árum verið yfirfult, með upp-
kndir 7o sjúklinga, þá hefir það,
siíiint. sem áður ekki nándarnærri
ítetað fúilnsegt þörfinni.
Margir geðvei'kir menn hafa
orðið útundan og ekki komist þar
að, til mikilla örðugieika og ó-
t>æginda fyrir aðstandendnp
Þeirra.
Obibogabörn þjóðarinnar.
pað eru tvær aðalástæður fyrir
kauðsyn þessarar byggingar, og
kver þeirra um sig svo veigamikil,
að þótt ekki væri nema um aðra
að ræða, yrði ekki komist bjá
því, að taka hana til greina.
Onnur ástæðan eru hinir mildu
^rfiðleikar á að konia geðveikum
kiönnmri fyrir, utan hælis, og
Linn gífurlegi kostnaður, sem því
hverju hreppsfjelagi, þá getur það
hreint og beint orðið til þess að
s!iga það fjárhagslega.
En það er ekki nóg með það,
að kostnaðurinn sje mikill við
uppihald þessara sjúklinga, held-
ur er hitt enn verra, að það reyn-
i.st oft ómögulegt að koma þeim
fyrir, hvað sem í hoðí er. Jeg
gæti nefnt nokkur dæmi úr mín-
um praxis þessu til sönnunar. í
einu tilfelli reyndist. algerlega ó-
imögulegt að koma i geðveikri
manneskju fyrir, og hafði hrepps-
nefndin þá ekki önnur ráð, en
að ganga með hana frá einu heim-
ili til annars, og setja hana nið-
ur dag eða daga í bili til mestu
skapraunar og óþæginda fyrir
Þá, sem fyrir því urðu.
í öðrum tilfellum hefir það
komið fyrir, að það befir orðið
að byggja hús eða leigja yfir eina
geðveika manneskju, og fá svo
hjúkrun á henni annarsstaðar að,
dýruverði keypta. Auk hins mikla
samfara. Þessir sjúklingar kostnaðar, sem þessu er samfara
getiir það tæplega ta-list forsvar-
anleg meðferð á sjúklingnum,!
eins og jeg mun síðar koma að. !
Svipaðár sögur og þessa má sjálf-;
sagt segja lir flestum læ'lmishjer- •
uðmn landsms.
petta er nú kostnaðarhliðin á:
þessú máli, sú hlið, sem veit að
aðstandendum sjúklinganna.
Mannúðarskyldan.
pá kem jeg að hinni aðalástæð-í
unn, -sem er líknar og mannúðar-
liliðin í þessu máli.
Af því að flestir vilja losna við
þessa aumingja ,og af því svo erf-
itt er að koma þeim fyrir, þá leið-
ir það til þess ,að menn verða
oft að sætta sig við misjafna og
miður góða staði fyrir þá, held-
ur en að láta þá deyja úti á
klakánum.
pessir sjúklingai' get.a talist
skynlitlir -eða skynlausir, en samt
megum við, sem taldir erum nor-
mal á geðsmunum, ekki fara með
þá, eins eða jafnvel ver, en skyn-
lausar skepntir, því að þó að iþá
bresti skynsemi eftir okkar mæli-
kvarða, þá hafa þeir þó tilfinn-
ingar, og þær oft i ríkum mæli.
pessvegna er það einmitt. afar-
áríðandi, að beita mestu ná-
kvæmni og samviskusemi við þessa
menn, ekki aðeins vegna þess, að
með því er fengin meiri trygg-
ing fyrir bata þeirra, heldur einn-
ig þó um engan bata væri að
ræða, af hreinni og beinni mann-
úðar-skyldu. Mjer þætti þakkar-
vert, að sjá kúlu skotið í gegnum
hiifuð á þessum aumingjum,,
en að sjá þá vera hrakta eins og
skepnum frá einum stað í annan,
allsstáðar óvelkomna, allsstaðar
til ama, og meðferðina þá stund,-
um í samræmi við þetta tilfinn-
ingarlevsi yfir kjörum þeirra.
pessar ástæður, sem jeg nú
hefi nefnt, gera það óumflýjan-
legt, að landið eigi nægilega stórt,
geðveikrahæli, og það getur tæp-
lcga talist afsakanlegt af þingi
og stjórn, að hafa dregið það
fram á þennan dag að koma þessu
máli -í framkvæmd.
(pví næst rakti ræðumaður
sögu landsspítalamálsins, hve vel
því hefði miðað áfram fyrir ötula
framgöngu kvenþjóðarinnar. —
Snjeri hann sjer síðan að því, að
rekja hina margþættu þörf þjóð-
larinnar fyrír landsspítala. Fer
niðurlag ræðunnar hjer á eftir).
Spítalaleysið og sjúklingafjöldinn
pað eru margar hliðar á þessu
máli, og allar vita þær að þjióð-
arheildinni og þjóðarheillinni. —
Eins og jeg hefi áður tekið fram
eru öll stærri sjfikrahús landsins
yfirfull af sjúklingum. Síðan
Berklavarnalögin gengu í gíldi
hefir Heilsuhælið á Yífilsstöð-
um reynst altof lítið fyrir berkla-
veika menn í landinu. Afleiðingin
af því hefir orðið sú, að þessir
sjúklingar hafa verið settir á
önnur sjúkrahús, og það er því
komið svo nú, að í flestum
sjúkrahúsum er %—% allra sjúk-
linga berklaveikir. pað getá því
allir skilið að berklaveikir sjiik-
lingar, sem margir eiga litla eða
enga batavon, þeim liggur ekki
j nándar nærri eins mikið á sjúkra-
' húsvist eins og mörgum öðrum
j sjúldingum, sem oft eiga á hættu
að missa lífið, ef þeir eru ekki
teknir inn á spítala á ákveðnum
tíma, til ákveðinnar aðgerðar, pað
Muniö eítir
þessu eina
innlenda fjeiagi
þegar- þjer sjóváiryggld.
Simi 542.
Pósthólf 417 og 574.
SlmnefnÍB Insurance.
er nú einu sinni svo, að til þess
að trygging sje fvrir góðum á-1
rangri af öllum stærri handlækn-!
isaðgerðum þá verða þær að fara
fram á góðum spítölum, undir
góðum læknishöndum. pessvegna
er það, til að lina þjáningar
manna og lengja líf manna, að
það er fyrst og fremst nauðsyn-
legt að landsspítalinn sje reistur.
petta er nú sú hlið málsins, sem
veit að sjúklingunum í landinu.
Innlendir og erlendir læknar.
En það eru fleiri hliðar á þessu
máli sem snerta mjög heilbrigð-
ismál landsins, og koma við jafnt
heilbrigðum sem sjiikum. Við höf-
ur nú á tveim síðustu áratugum
eignast sæmilega læknastjett. En
án þess jeg vilji niðra stjettar-
bræðrum mínum, þá held jeg að
mjer sje óhætt að fullyrða það
a.ð íslensku læknarnir standa ekki
jafnfætis læknum í öðrum menn-
ingarlöndum. Og vegna hvers ?
Vegna þess, að við höfum ekki
átt neinn landsspítala. Til þess
að einn læknir geti orðið vaxinn
lífsstöðn sinni, þá er ekki nóg að
hann læri fleiri þúsund blaðsíður
í læknisfræði. Hann þarf jafn-
framt að sjá sem allraflest sjúk-
dómstilfelli, og hafa sem mesta
æfingu við sjúklinga, meðan á
náminu stendur, til þess að það
komi honum að notum. pegar jeg
varð candidat í læknisfræði var
jeg af kennurum mínum talinn
sæmilega að mjer í bóklegum
fræðum. En samt verð jeg að
játa það, að þegar jeg kom út í
praxis, stóð jeg oft. máttlaus
gagnvart ýmsum sjúkd,ómstilfell-
um, sem jeg ýmist alls ekki hafði
sjeð áður eða ekki kynst nægi-
lega. Eins og landafræði verður
ekki kend án þess að hafa landa-
brjef við liendina, eins verður
læknisfræði ekki ikend án þess
að hafa mannlegan líkama við
hendina í ýmsum myndum: bæði
heilbrigðan, sjúkan og danðan,
sem kort við kensluna. Læknis-
nemar hjer á landi hafa altof litla
æfingu og sjá altof fáa sjúklinga
á námsárunum, að jeg ekki tali
um hve bagalegt það er fyrir
hjeraðslæ'kna, sem búnir eru að
vera árum saman í meira og minna
afskektum hjeruðum, að eiga. ekki
kost á að endurnýja og bæta
þekkingu s'ína með því við og
við, að ganga á góðan landsspí-
tala. pessvegna má hreint. og
beint slá því föstu, að við eign-
umst ekki verulega góða lækna-
stjett í þessu landi, fyr en ríkis-
spítali er reistur.
Hjúkriinarstarfsemin í landinu.
Öll hjúkrunarstarfsemi hjer er
fremnrljelégog ófullkomin. Vegna
Olíugasvjelar
Kveikir og
allskonar varahlutir.
J árnvörudeild
Jes Zimsen.
AUGLÝSINGAR
óskast sendar tímanlega.
hvers ? Vegna þess að okkur vant-
sr landsspítala. Ef vel ætti að
vera, og nokkuð í samanburði við
það, sem gerist með öðrum þjóð-
um, þá ættum við að eiga a. m.
lv. 1—2 lærðar hjúkrunarkonur í
hverjum einasta hreppi á landinu, '
auk þeirra, sem liafa fasta stöðu
á sjúkrahúsum. En það er nú
síður en að svo sje, því að við
eigum ekki einu sinni nægilegar
hjúkrunarkonur í stærri kauptún-
um landsins, hvað þá heldur uppi
til sveita. Nám þessara kvenna
verður erfitt og slitrótt af því að
þær vanta „materiale“—það vant.
ar sjúklinga, sem þurfa að vera
við hendina samfara námi þeirra.
pær komast fáar að á spítölun-
um í einu, og afleiðingin af öllu
þessu verður sú, að þær verða.
að afloknu námi hjer heima, að
sigla og ganga á erlenda spítala
til þess að vera færar um að taka
við lífsstarfi sínu. Það skilja
engir fyllilega nema læknar og
þeir, sem hafa reynt, það, hve ó-
metanlegt hagræði það er fyrir
læknirinn, sjúklinginn og aðstand-
endur hans að hafa góða hjúkr-
unarkonu við hlið sjúklingsins.
En góða hjúkrunarkvennastjett
fáum 'við ekki í þessu landi, fyr
en landsspítali er reistur.
Yfirsetukonurnar.
Sama má segja um yfirsetukon-
urnar. Námstími þeirra er of
stuttur, og þó hann væri lengd-
ur nokkuð á Síðasta þingi, þá er
hann samt töluvert styttri en
gerist í öðrum löndum. Náms-
meyjar þessar hafa altof litla
' æfingu á námsárunum, og sjá alt.
of fáar fæðingar. Afleiðingin af
því er auðsæ — yfirleitt Ijelegri
yfirsetukonur en annarstaðar. Á
þessu verður ekki ráðin hót meí
öðru móti en því, að ljósmæðra-
efnin verði látin sigla að afloknm
námi hjer, og ganga á fæðingar-
stofnun í öðrum löndum, eða hjer
verði sett á stofn fæðingardeiM
við ríkisspítalann.