Morgunblaðið - 03.08.1930, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
l
ií
3ttor0tmWa&t&
Otcet.. H.t. Arvakur, Heykjavlk
Ultsijörar: Jön Kjartanaaon.
Valtýr Stet&nwon.
•titetjöru ok atgrslOala:
Auaturatraetl i. — Bla»l 600.
auaiyalncaatjörl: B. Hafberg.
» uuiyainjíaakrlf atofa:
Auaturatrœtl 17. — Slml 700.
T“i laalmar-
Jön JLJartanason nr. 742.
Valtýr Stef&naaon nr. 1210.
B. Hafbergr nr. 770.
VakrlftacJald:
Innanlanda kr. 2.00 * aaánuOL
Dtanlanda kr. 2.60 á m&nuOl.
* la laaaölu 10 aura elntaklO,
10 aura aaeO Leabök
k— r ...... , ==P=
Etlendar símfregnlr.
Frá Noregi.
Ósló: Tilkynt hefir verið, að
stjómin muni bráðlega hefja
umræður um eignarrjettinn á
Franz Jósefslandi. Norðmenn,
gem áhuga hafa á þessu máli
teggja til, að haldinn verði al-
Þjóðlegur fundur til þess að
ræða um heimskautalöndin, eins
og gert var 1914, er rætt var
um Spitzbergen.
Ólafshátíðin.
NRP. 1. ágúst FB.
1 gær eftirmiðdag var haldin
samkoma í kirkjunni fyrir Norð
menn. þá, sem búsettir eru í
hðrum löndum og á hátíðina
komu. í kirkjunni var hvert
sæti skipað. Konungurinn og
krónprinsinn voru viðstaddir.
Áð aflokinni ræðu dómkirkju-
Prestsins Hagstoen(?) flutti
síra Hambro útflytjendunum
kveðju frá Nordmandsforbund-
og norsku þjóðinni. Því næst
talaði Ristad prófessor sem full-
trúi norsku bygðanna í Vestur-
heimi og fúlltrúar ýmsra fje-
*a£a í nörsku bygðunum fluttu
kveðjur. James Berg lög-
Í'í'æðingur flutti kveðju frá
®tjórninni í Kanada.
Ólafskórið söng í Dómkirkj-
^nni um kvöldið og fyr um dag-
^nn í útvarp.
Söderblom erkibiskup hefir
^erið sæmdur stórkrossi Ólafs-
■°nðunnar, Ostenfeld biskup í
•^anmörku, Gummerus í Finn-
landi og dr. Jón Helgason bisk-
á íslandi ,,kommandörar“
^yrsta flokks.
R. 100.
London (UP) 1. ágúst FB.
Montreál: R-100 flaug hægt
miðhiuta horgarinnar kl.
^•40 I morgun (Eastern Day-
'ii&ht time) og flaug síðan til
®uðausturs.
Flestir borgarhúar voru í
íastasvefni, er loftskipið flaug
borgina, og sáu það þvi fáir
njer.
Óauflegt var yfir Reykjavík-
^rbae i gær, og hefir oft verið
^ar meiri mannaferð 2. ágúst.
. ánar blöktu á 2—3 stöngum
hiiðbænum. Annars var líkast
sem þeir er heima voru í
^num gerðu sitt ítrasta til þess
láta sem minst á sjer bera.
Formaður Flugf jelagsins bauí
hinum
þýsku flugmönnum oí
0kkrum Þjóðverjum og blaða
°nnum í árdegisveislu á Hó
^l.Borg i Voru flugmenn
^nin hinir hressustu.
Þagar þýska llngan
* , >
kom til Kaldaðarness.
Undirbnningnr oq viðtðknrnar þar.
Eins og getið var um í Mbl.
um daginn, gerði Flugfjelag ís-
lands ýmsar ráðstafanir til þess
að taka á móti þýsku flugmönn-
unum, er þeir kæmu til Kaldað-
arness. Og í fyrramorgun þegar
er fregnin barst um það, að þeir
væru lagðir á stað frá Kirkwall
í Orkneyjum, sendi fjelagið
einn af starfsmönnum sínum,
Alvin Moritz, austur þangað til
þess að sjá um að allur undir-
búningur væri í lagi. Fór hann
í bíl austur að Sandvík í Flóa
og fjekk þar hest að ríða á til
Kaldaðarness. En svo slysalega
vildi til, að hesturinn fældist
undir honum. Fjell Moritz af
baki og fór úr liði um vinstri
olnbogann. Kom hann þannig
til reika heim að Kaldaðarnesi,
og vildi svo vel til að Eggert
Briem frá Viðey var þar stadd-
ur og gat hann þegar kipt í
liðinn. Þrátt fyrir þetta áfall
fór Moritz að vinna að undir-
búningnum þar á staðnum.
Klukkan eitt fór Walter flug
stjóri hjeðan frá Reykjavík
þangað austur eftir til þess að
líta sjálfur eftir öllu. Ráðstaf-
anirnar, sem gerðar voru til
þess að leiðbeina flugmönnun-
um voru þær, að á flugvöllinn
var breiddur hvítur dúkur, sem
var eins og T í laginu. Skamt
þar frá og nokkru fyrir vestan
bæinn eru húsatættur nokkrar
og standa hærra en flugvöllur-
inn. Þar var borið saman vothey
og kveikt í því. Sviðnaði það og
lagði af reyk mikinn, og átti
það að vera bending til flug-
mannanna um það úr hvaða átt
þeir ættu að lenda hvernig reyk
inn legði. Ennfremur hafði flug
fjelagið þarna talsvert af flug-
eldum, sem skotið var, þegar
sást til flugmannanna, til þess
að vekja eftirtekt þeirra á því
hvar þeir ætti að lenda.
Margt fólk var komið til Kald
aðarness og beið komu flug-
mannanna með óþreyju, en
skygni var ekki gott og leið
hver tíminn af öðrum svo að
ekki varð flugmannanna vart.
En nú er að segja af flug-
mönnunum.
Þeir voru alls ekki vissir um
það hvar Kaldaðarnes væri, en
þegar þeir komu fyrir Eyja-
fjallajökul tóku þeir stefnuna
upp til Fljótshlíðar, norður fyrir
hana og svo stefnuna á Ingólfs-
fjall. Komu þeir að ölfusá nokk
uð fyrir ofan brú, og beygðu þá
niður á við. I þann mund sást
til þeirra frá Kaldaðarnesi og
var nú flugeldum skotið sem
óðast.
Flugan flaug mjög lágt og
þegar hún kom að ölfusárbrú,
hafði hún lækkað flugið svo, að
fólk, sem stóð þar úti, kallaði
til flugmannanna og benti þeim
hvert þeir skyldi stefna. Stóð
það þá heima, að í sama bili
sáu flugmennirnir flugeldana,
og skifti það þá engum togum
að þeir voru komnir til Kaldað-
arness og sáu hvar þeir áttu að
lenda. Flugu þeir eina tvo
hringa umhverfis lendingarstað
inn og rendu sjer svo til jarðar,
eins og fugl, sem ætlar að setj-
ast, og lentu fallega og ljetti-
lega. Rann flugvjelin að eins
stutt eftir vellinum áður en hún
staðnæmdist og í sama bili hafði
fólkið slegið hring um hana og
var lostið upp ferföldu húrra-
hrópi til heiðurs við hina djörfu
flugmenn.
Flugvjelin er afar lítil og
hjólin undir henni svo smá, að
þau gætu hæglega komist fyrir
innan í umgjörð á Ford-hjóli.
En vængirnir eru tiltölulega
stórir og vænghafið vítt. Tvö
þröng sæti eru í henni hvert
aftur af öðru, svipuð sætum í
„kajak“, þannig að þeir sem í
þeim sitja eru hálfir upp úr og
ekkert er til að skýla þeim. Var
því ekki að furða, þótt flug-
mönnunum væri kalt eftir hið
langa flug í kalsaveðri. Þeir
voru heldur ekki vel búnir —
höfðu ekki viljað dúða sig, til
þess að þyngja ekki á vjelinni,
því að hvert einasta kíló, sem
sparast við útbúnað er mikils
virði, þvf að þeim mun meira
getur flugvjelin flutt af ben-
zíni. Nú hafa flugmennirnir þó
lært af reynslunni, að þeir þurfa
að búa sig betur og ætla þeir að
fá sjer ullarnærföt hjer í
Reykjavík.
Flugvjelin heitir engu nafni
— aðeins númeri. Þeir fljúga
ekki ef nokkur mótvindur er,
og skyldi þeir hreppa mótvind
eftir að þeir eru lagðir af stað,
ætla þeir að snúa til sama lands
aftur.
Viðtökurnar, sem þeir fengu
í Kaldaðamesi, voru framúr-
skarandi. Það er gaman, þegar
slíka gesti ber að garði, að þeir
skuli koma fyrst að .öðru eins
fyrirmyndarheimili — að uppi
í sveit á íslandi skuli viðtökurn-
ar vera eins og þeir hefði kom-
ið til einhvers fornfrægs höfð-
ingjaseturs erlendis.
Hirth tekur það skýrt fram,
að hann vilji á engan hátt fara
óvarlega í flugferð þessari. —
Telji hann ekki fullar líkur til
þess að hann komist klakklaust
ferða sinna, þá er honum ekk-
ert fast í hendi með að fara
lengra.
I öllu falli býst hann við því
að þurfa að tefja hjer nokkuð
vegna þess að hann getur ekki
notað nema sjerstaka tegund af
benzíni, sem hann bjóst við að
hingað hefði verið send. En af
einhverjum ástæðum hefir sú
sending ekki komið fram.
Hann getur tekið benzín til
18 stunda flugs, og er vjelin þá
og farmur hennar, menn, benzín
og alt saman um 700 kg. að
þyngd. Vjelin er öll lítil og ein-
föld og kostar um 15.000 kr.
Hirth er maður hvatlegur í
framkomu og tali, haukfránn
að yfirlitum, herðabreiður en þó
grannvaxinn. Bæklaður er hann
á fæti. Fjelagi hans, Weller, er
maður grannur vexti og fyrir-
ferðalítill, en mun víða vera
heima. En báðir eru þeir ofur-
hugar.
Hirth lítur svo á, að þó engin
flotholt sjeu á vjel hans, þá
muni hún fljóta á vatni góða
stund, ef á þarf að halda —
alt að sólarhring.
Og svo er vjelin ljett í vöf-
um, að ekkert telur hann því til
fyrirstöðu að setjast hvar sem
er á landi, ef um það eitt er að
ræða að bjarga lífinu. Hann
muni jafnvel geta sest á hraun.
En sje lendingarstaður ósljett-
ur er viðbúið að vjelin skemmist
og jafnvel mölbrotni.
Þeir fjelagar ætla að svipast
eftir þægilegum flugvelli hjer
í nánd við Reykjavík, og sækja
síðan vjelina austur, svo hún
verði þeim nærtækari, er þeir
hugsa til ferðalags hjeðan.
Vikan
27. júlí — 2. ágúst.
,,Er dómsmálaráðherra Islands
geðveikur?“. Þessi spurning er
nú rædd í blöðum nágranna-
landa vorra með hógværð og
stillingu, sem vera ber. En þeg-
ar fjær dregur verður málið
sögulegra, eins og gengur, og í
Frakklandi birtast fyrirsagnir á
þessa leið: „Landi stjórnað af
vitskertum manni“. Og því er
bætt við: Það er á íslandi, sem
slíkt gerist.
Nú er ekki hægt að segja, að
dómsmálaráðherrartn okkar
hafi gefið verulegt tilefni til
þess, að þetta festist á hann,
dagana sem hjer var sægur er-
lendra gesta. Á Alþingishátíð-
inni á Þingvöllum t. d. ljet hann
mjög lítið á sjer bera. Aðeins í
eitt einasta sinn lenti hann í
dálitlu tuski við mann á Lög-
bergi. En hann sá brátt að sjér
og gekk í burtu.
En eins og nærri má geta
gat maðurinn ekki lengi setið á
sjer. Um daginn sendi hann pró
fastinum í Bjarnanesi sr. Ólafi
Stephensen skeyti, og tilkynti
prófasti að hann væri rekinn úr
embætti.
Hvað gerst hefir í Stjórnar-
ráðinu áður en skeytið var sent,
hefir Mgbl. ekki fengið vitn-
eskju um ennþá, en forsætisráð
herrann hefir lofað biaðinu
vitneskju í því efni, og hlýtur
að standa við þau orð sín.
Þótt-enn sje það á huldu, hve
mikinn þátt ráðherrarnir Tr.
Þórhallsson og Einar Árnason
eiga í þessu Bjarnanessmáli, þá
er eitt víst, að frumkvæðið að
brottrekstrinum á sá ráðherr-
ann, sem fengið hefir það orð
á sig æði víða, að hann hajfi
ekki fullkomlega vald yfir sjer
með sprettum. Og þvf er ekki
að leyna, að þó frávikning pró-
fastsins á Bjamanesi sje þvert
ofan í lög, dóma og alla skyn-
semi, þá undrast þjóðin ekki
lengur slíka framkomu h$»
dómsmálaráðherra. Frá hans
hendi er slíkt talinn eðlilegur
hlutur, jafnt meðal flokks-
bræðra hans sem andstæðinga.
Tíminn segir til dæmis frá því,
* v
að frávikningin hafi upp á dag
verið miðuð við það, að ár Iiði
frá því prófasturinn ljet í fyrra
slá túnjaðar á Brekku. Og æ-
stæðan fyrir því að prófastur-
inn var rekinn úr embætti sje
m. a. sú, að einhver Leitis-Gróa
hafi haft einhver ummæli eftir
prófasti um biskupinn. Eins jog
Framsóknarmenn sjái það ekki
eins og aðrir, að hjer er ráðherr
ann að vaða reyk og sanna grun
dr. Helga Tómassonar?
Þannig hefir alþjóð í raun
og veru svarað þeim spurningu
sem nú er rædd í blöðum ná-
grannaþjóðanna um heilsufarið
á stjórnarheimilinu íslenska.
100.000 krónur.
I Tímanum er sagt frá þeim
„orðróm“, að dr. Helgi Tómas-
son hafi átt að fá 100.000 krón-
ur, fyrir að gefa Jónasi frá
Hriflu sjúkravottorð. Um þetta
er rituð nokkur grein, og er
engu líkara en Jónas sjálfur sje,
höfundurinn.
I síðari hluta greinarinnar er
ekki laust við, að talað sje um
þessa Gróusögu með nokkurri!
vissu. Og úr því Jónas á annað
borð hefir fengið þessa hug-
mynd, þá er líklegt að hann
haldi áfram að skrifa um hana.
Ef um einhvern annan væri
að ræða, þá myndi menn helst
nefna þessa frásögn hans „vís-
vitandi ósannindi“. En hjer
verða menn að gá að sjer. —.
Sennilega er hægt að nefna-
söguburð þennan því nafni, i
fyrstu greininni sem Tíminn
birtir um það efni. En þegar
frá Hður er það nokkurnveginn
alveg vist, að Jónas trúir þess-
ari tilbúnu sögu sinni, trúir
henni eins og nýju neti.
En annars trúir henni eng-
inn nema ef vera skyldi þeir,
sem fengið hafa allra feitustu
bitana af bitlingaborði stjórnar-
mnar. Þeir verða að kyngja öllu
sem að þeim er rjett.
Sagan um 100 þúsundirnar
getur orðið dálítill þáttur i lýs-
ingunni á því, þegar halla ^ók
undan fæti fyrir „höfðingja"
Framsóknarflokksins.
Annars er það alveg takmarka
laust, hvað svona manni getur
dottið í hug af vitleysu. „Fregn
frá Islandi“ birtist nýlega i
þýsku blaði, þar sem sagt er frá
því, að menn hafi ætlað að
myrða konunginn meðan hann
var á Þingvöllum. Og að því
ráðabruggi hafi staðið Sjálf-
stæðismenn — eða þá kommún-
istar, er níðan bætt við.
Enginn veit hvaðan þessi vit-
firring er runnin.
Flóttamenn.
Enskt skip kom frá Arkang-
elsk hjer á dögunum og sigldi
meðfram Noregsströnd. Þá varð
skipshöfnin vör við að 4 flótta-
menn höfðu falið sig í sklplnu.
Þeir voru rússneskir, hðfðu
sloppið úr þrælkun í Arkang-
elsk. Skipstjóri vildi ekki hafa
þá meðferðis, og skaut þelm i