Morgunblaðið - 26.07.1931, Blaðsíða 6

6
M 0 R GUNBLAÐIÐ
Hðfnm fengið hið marg eftirspurða og ódýra
Glrðlnganet.
N.B. Pantanir óskast sóttar straz, annars
seldar öðrnm.
(Vy/i ^a«jgav«3 34 ^ími: 1300 Jíeijkiauífe.
Hreinsnm nú gólfteppi af ðllnm stærðnm og gerðnm.
Saxað kjöt.
KLEIN.
Baldursgðtu 14. Sími 7S
Lfðir
KVEEENELANDS ljáimir norsku
eru viðurkendir um land alt fyrir
framúrskarandi gæði. Tvær lengd-
ir fyrirliggjandi.
■jélknrfjelag Reykjaviknr.
Stðr,
hlýr, og rakalaus kjallari
er til leigu nú þegar hjá Jóni
Lárussyni, Ingólfsstræti 12.
Nýkomin allskonar
málning.
Versl.
Vald. Ponlsen.
Klapparstíg 29.
í kyrþey, auk þess sem smáu hafn-
irnar eru þung byrði.
Þessir keppinautar eru svo sterk
ir á svellinu, að þa-ð er leikur
fyrir þá að ganga af Eimskipafje-
laginu dauðu ef bolmagn og und-
irboð á að ráða, en óðaar en það
væri komið á knje fengju lands-
menn að borga brúsann.
Hvað á svo að gera?
Auðvitanlega eigum við að
bjarga Eimskipafjelaginu. Annað
kemur ekki til tals. Og vjer eigum
að gera það sterkara en nokkru
sinni fyr!
En hvemig?
— Á Eimskipafjelagsfundinum
voru augun að mæna til ríkis-
sjóðsins. — „Allra augu vona til
þín“. —
Jeg efast um að hann geti bjarg-
að þessu máli, og jeg efast um að
núverandi stjórn vilji það. Það
gæti farið svo, að fjelagið yrði
leiðnr og langvinnur ómagi.
Til allrar hamingju þurfum vjer
ekki að leita hjálpar hjá stjóm-
málamönnunum. Vjer getum bjarg
að oss sjálfir, ef vjer viljum.
Það er ekki fjærri að athuga
hvað aðrir hafa gert í vomm
sporum.
Fyrir alllöngu tók enskt fjelag
að keppa við norsku skipin um
flutninga til Stafangurs og setti
öll farmgjöld niður til stórra
œuna, svo að ferðirnar báru sig
ekki. Þegar það kom í ljós, að
hjer var alvara á ferðum, tóku
kaupmenn sig saman um að senda
engar vömr með útlendn skipnn-
um. —
Þetta hreif! „Var á Grána og
dugði“.
Svo er rnjer sagt, að Sameinaða
fjelagið hafi eitt sinn tekið að
keppa á sama hátt við Eimskipa-
fjelag Bornhólmsbúa. Hvað gerðu
þeir ? Þeir áttu minna undir sjer
en vjer og hjer var við ofurefli að
etja.
Þeir tóku sig saman um að
nota ekki útlendu skipin!
Og þetta hreif.
Jeg kom fyrir nokkrum áram til
Færeyja. Norsku skipin koma þar
við. Skipstjórinn á Lyru sagði
mjer, að þau fengju þar engan
flutning. „Færeyingar era „patri-
ótar“ (föðurlandsvinir) og láta
skipið sitt sitja fyrir öllnm flutn-
ingum* *.
Mjer er ókunnugt um hversu
þetta gengur nú, en ráðið var ein-
hlýtt.
Svona höfðu útlendingamir það!
Jeg hygg, að íslenskir kaup-
menn hafi yfirleitt reynst Eim-
skipafjelaginu vel. — En betur
má nú ef duga skal.
Við höfum nægta nógan flutn-
ing handa skipum okkar, ef við
látum þau sitja fyrár öðrum.
Norðmenn gá þess vandlega, að
flytja alt með sínum skipum.
Danir fylgja sömu reglu. Þeir
tína alt til, smátt og stórt, handa
sínum skipum.
Við skulum ekki lasta þá fyrir
þetta. Þeir standa oss framar í
samheldni og föðurlandsást.
En hvað gerum við 1
Við ferðtunst hópum saman með
útlendu skipunum, þó íslensku
skipin fari um' sama leyti. Jafnvel
ráðherrarair láta sjer þetta sæma.
Og svo er mjer sagt, að sumir
kaupmenn og heildsalar slái ekki
hendinni móti undirboðum erlendu
fjelaganna.
Þetta kalla jeg landráð, ef ekki
rekur brýn nauðsyn til.
En nálega ætíð getum vjer liag-
að ferðum vorum svo að vjer get-
um ferðast með íslensku skipun-
um. Sje ómögulegt að koma því
við, eru menn löglega afsakaðir.
Meðan pláss vinst til í skipum
vorum getum vjer flutt vörur vor-
ar með þeim — og erum siðferðis-
lega skyldir til þess.
En hvað á þá að segja, ef út-
lendu skipin bjóðast til þess að
flytja þær 10—20% ódýrar?
Því er fljótsvarað: Það er ill
verslun að næla nokkra aura, en
láta drengskapinn!
Því kann nú að verða svarað að
kaupmannanna æðsta boðorð sje
að grséða ,græða á einhvern hátt,
sem ekki varðar við lög, að þetta
komi í bága við það lögmál og
sje því óframkvæmanlegt.
Því er til að svara, að það er
vegnr til þess að láta þeim góðu
mönnum ekki verða kápuna úr því
klæðinu, að láta þá skaðast á því
að flytja með útlendu skipunum!
Það, sem þarf að gera er þetta:
1. Vjer þurfum að mjrnda öflug-
an, skipulagshundinn fjelagsskap
milli allra þeirra mörgu manna,
sem vilja styðja Eimskipafjelagið.
Fjelagsskyldur yrðu þessar:
Að ferðast ekki að nauðsynja-
lausu með erlendum skipum.
Alð flytja allar vörux með vorum
skipum, þegar mögulegt er að
koma því við.
Að benda Eimskipafjelagsstjórn-
inni á alt það, sem aflaga- fer eða
kynni að koma henni að notum.
Að versla- ekki að nauðsynja-
lausu við þá kaupmenn eða heild-
sala, sem reynast Eimskipafjelag-
inu illa.
2. Vjer eigum að krefjast þess
af stjórn Eimskipafjelagsins, að
hún setji upp „skilti“ í húðar-
gluggum eða skrifstofum sinna
tryggu viðskiftamanna, svo allir
geti sjeð hverjir svíkjast undan.
3. Stjórn Eimskipafjelagsins
verður að endurskoða allan rekst-
ur fjelagsins, spara alt sem spara-
má og endurbæta alt, sem aflaga
fer.
Ef vel væri á haldið mætti þetta
verða hin mesta landvörn, svo vjer
þyrftum ekki að grípa til hins
ráðsins, að strika út smáu hafn-
irnar, sem aldrei borga’ sig.
Og ekki þyrftu þeir að kvarta
sem leika sjer að því að flytja og
ferðast með útlendu skipunum.
Það væri mannúðlega með þá
farið. Þeir hjeldu lífinu en mistu
verslunina!
Bannið og brennlvfnið.
Bann og heilbrigði.
Dr. Giinther Schmölders (Ber-
lin) hefir rannsakað manndauða
í U. S. A. og að hve miklu hann
standi í sambandi við vínnautn,
skýrslur sjúkrahúsa í Bandaríkj-
unum og skýrslur lífsábyrgðarfje-
la-ga síðan bannið hófst þar. Hann
kemst að þeirri niðurstöðu, að
bannið hafi haft ill áhrif. Síðan
1920 hefir manndauði karla auk-
ist, áfengisnautn er nú engu minni
en fyrir bannið, ekki síst hjá
negrum og unga fólkinu. Auk þess
hafa eitranir af illu áfengi ágerst
Þingkosningaroarð Spðni
Þingkosningamar á Spáni þ. 28.
júní voru ekki eingöngu fyrstu
þingkosningarnar þar í landi síð-
an að konungurinn var rekinn frá
völdum. Þær voru einnig fyrstu
þingkosningarnar á Spáni síðan
að Rivera rauf þingið og kom á
einræði haustið 1923. Nýkosna
þingið á að ákveða stjórnarfyrir-
komulagið á Spáni. Það á að á-
kveða-, hvort Spánn á framvegis
að vera lýðveldi eða konungsríki,
hvort landið á að vera eitt ríki
eins og hingað til eða bandaríki,
eða jafnvel að limast í sundur í
mörg smáríki. Mikið er undir ný-
kosna þinginu komið um það,
hvort valdhöfunum tekst að koma
festu á stjórnmálaástandið á Spáni
og vekja það traust, sem er nauð-
synlegt skilyrði fyrir viðreisn fjár-
málanna og verðfestingu pesetans.
Enn er ekki að fullu kunnugt,
h\ernig flokkaskiftingin verður í
þinginu. Þó er svo mikið víst, að
lýðveldismenn hafa unnið mikinn
sigur. Konungssinnar fá ekki nema
fáein þingsæti. Konungsvaldið er
algerlega kveðið niður. Og kom-
múnistar hafa einnig beðið mikinn
ósigur. Þeir fá í hæsta lagi 7, ef
til vill ekkert sæti í þinginu.
Sósíalistar verða fjölmennastir
í þinginu, fá rúmlega 100 af 470
sætum. Næstur þeim að stærð verð-
ur radikali flokkurinn, flokkur
Lerroux utanríkisráðherra. Hann
fær um 80 þingsæti. Hægri-lýð-
veldismenn, flokkur Zamora stjóm
arforseta fá að líkindum 70 sæti
og „social-radikalir“ um 50. Þar
við bætast minni iýðveldisflokkar.
Alls verða rúmlega 20 flokkar
í þinginu.
Af sigri lýðveldisflokkanna
verður þó lítið ráðið um framtíð
spánska ríkisins, því innbyrðis
sundurlyndi milli lýðveldismanna
er svo mikið, að óvíst er hvort
þeir geta unnið saman til lengdar.
Núverandi stjóm á Spáni, sam-
steypustjórn Zamora, er skipuð
borgaralegum lýðveldismönnum og
socialistum. Stjóm Zamora er
bráðabirgðastjóm, hún var mynd-
uð eftir stjórnarbyltinguna í apríl
og á að stjórna landinu þangað
til að þingið kemur saman. Þá er
hlutverki hennar lokið.
Borgaralegir lýðveldismenn vilja
lóta Lerroux núverandi utanrík-
isráðh. mynda stjórn, þegar Zam-
ora segir af sjer. Lerroux hefir
hvað eftir annað komið röggsam-
lega fram gagnvart byltingatil-
raunum kommúnista og syndikal-
istá, og á hann miklum vinsældum
að fagna^ meðal borgaralegra lýð-
veldismanna. En sósíalistar berjast
ákaft á móti.Lerroux og hóta að
hætta samvinnu við borgaralega
lýðveldismenn, ef Lerronx verður
stjórnarforseti. Þeir segja að Ler-
roux sje „alt of borgaralegur“.
Margir sósíalistar óttast, að þeir
muni tapa fylgi, ef þeir taki þátt
í stjóm, þar sem borgaralegu flokk
arnir ráði mestu.
Yfirleitt veltur mikið á sósíalist-
um um framtíð spanska lýðveldis-
ins. Vilja þeir styðja borgaralegu
flokkana til þess að koma festu á
lýðveldið, eða meta þeir eiginhags-
muni meira? Allbomoz atvinnu-
málaráðherra, foringi sósíal-radi-
kalaflokksins, sagði nýlega, að lýð-
/