Morgunblaðið - 01.12.1931, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐTÐ
9
Hafstein, ráðherra.
Tignar mennið lyftir björtum vonum.
Hann sem mikill lifði í ljóði og verkum,
lýðum kær hjer traustum fótum standi;
af sjer hrindi straumi tímans sterkum.
Stór í minning vakir Hafsteins andi.
Helgast sigurafl hjá öllum þjóðum,
er og verður saga slíkra manna.
Æskan drekkur dáð af hennar glóðum,
drýgir heit því fagra, góða og sanna.
Því skal Hafsteins mynd og minning vekja,
mátt hjá þjóð, er býr við sunarung arga,
eining, sem skal óvild burtu hrekja,
öld, er vinni sigrn stóra og marga.
Margt er starfið, mörgu ber að sinna,
máttur lífsins, kveður alt til verka.
Siguröflin þarf að þekkja og finna,
þekking byggir upp hið veika og sterka.
Yfir vaki verndarkraftur blíður,
vígi staðinn himinskæra sunna.
Hjer þú stendur aftur frjáls og fríður,
framtíð mun þjer vel og lengi unna.
Hljómi strengir, helgar vonir rætist.
Hjörtun vígist eldi sannra dáða,
þar sem trúin, vit og vilji mætist.
Vorsins máttar siguröflin ráða.
Drottinn veiti frægð og heill sem forðum.
Freísisdagur ljómar sólar-blíður,
þjóðargöfgi vaxi í verki og orðum.
Vaki sterkur, frjáls og djarfur lýður.
Þá mun vora, birta í bygð og landi.
Bróðurhendur yfir djúpin mætast.
Þá mun lifa Hafsteins hetju andi,
hugsjónir og fagrir draumar rætast.
Kjartan Ólafsson.
Líkneski Hannesar Hafsteins
sem afhjúpað verður í dag.
Rís hátt í ljómans heiða veldi,
Hafsteins myndin, sveipuð geislans eldi.
Sýndu glæsta íturmennið unga,
Íslandisfmmtíð dætrum þess og sonum.
Sigurorðum talar málmsins tunga.
■Himniiiiiimmiiiiiiiiimiiiiiimmiimiiiimiiiiiuinuiui
3tlorðtmHaí>ií>
§5 Crt(?ef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk. g
Rltatjðrar: Jðn KjartanHSon.
Valtýr Stefánsson.
Rltstjðrn og afgreiösla:
Austurstræti 8. — Slmi 500.
Auglýsingastjðrl: B. Hafber*.
AUBlýsing-askrlfstofa:
Austurstræti 17. — Slal 700.
Helmasfmar:
Jön Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
E. Hafberg nr. 770.
Áskrlftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á mánuBI.
Utanlands kr. 2.50 á mánuiiL
f lausasölu 10 aura elntaklS.
20 ura meö Lesbök. =
iiflHmmmimmiimimmmmmimmmimmimmiiiii
Qveniulegt bílslys.
Bíll brunar fram af hafnarbryggj-
*nni á Akureyrj og farþegar hans
tveir drukkna.
(Bftir .s'ímtali við Akureyri).
Aðfaranótt mánudags um kl. 2,
varð varðmaður á norsku fisktöku-
skipi, sem lá við Torfunefs-
bryggju á Akureyri, þess var, að
MLl kom á nokkuð hraðri ferð nið-
ur á bryggjuna, en staðnæmdist
þar ekki, sem vænta mátti, heldur1
bmnaði áfram fram af bryggju-
hausnum að norðanverðu. Eins og
kunnugt er, er bryggjan þannig
löguð, að hún liggur beint fram
úr flæðarmálinu, en síðan skáhalt
til norðausturs út í höfnina, og er
skipalægi við suðausturhlið henn-
ar, og eins við bryggjuhausinn að
norðanverðu. Þar mun vera nálægt
10 álna dýpi. Þar þeytt.ist bíllinn
fram af
Eins og næ(rri má geta, gerði
varðmaðurinn aðvart um það,
hvers hann hefði orðið vísari. En
hvort bíllinn hafi þekkst, áður en
hann hvarf í dýpið, er blaðinú
ekki kunnugt. Ekkert varð þó gert
til þess að ná bílnum upp fyrri en
á mánudagsmorgun, að kafari fór
þarna niður, og setti bönd undir
bíbnn, og var honum síðan, með
lyftistöngum lyft upp á bryggj-
una.
í bílnum var lík eiganda hans,
Sigurðar Þorsteinssonar sjómanns,
og Sigríðar Jóhannesdóttur. Var
belst svo að sjá„ sem Sigríður liafi
setið við stýrið, er slysið vildi til,
en irúðan framan á bílnum brotnað
í fallinu fram af bryggjnnni, og
'tvö, sem þá voru í framsætinu,
senst aftur í bíHnn.
Er þess getið til, að síysið hafi
viljað tiil á þann liátt, að i stað
þess að styðja á hemil bílsins, er
Btöðva. átti hann á bryggjunni, þá
hafi verið stutt á bensíngjafann,
og hraðinn því aukist, í stað þess
að niihka, er fram á bryggjuna
kom.
Sigurður heitinn var maður kom
inn undir þrítugt, einhleypur, til
heimilis hjá föður sínum, Þorsteini
Sigurðssyni. Faðir hans kom hing-
að til bæjarins í gær, tii að sitja
bjer fulltrúafund Síldareinkasöl-
nnnar. Sigríður J óbannesdóttir,
mun hafa verið um tvítugt, ættuð
úi ÞingeyjarsýsHú. Hún var fyrir
skömmu þjónustustúlka á Hótel
Gullfoss.
Dánar/regn. Stefán Egilsson
onúrari, faðir þeirra Guðmundar
glímukappa, Sigválda Kaldalóns
læknis, Eggerts söngvara og' Snæ-
bjarnar skipstjóra, andaðist í gær
að heimili Kaldalóns læknis í
Grindavík.
Hannes
Líkneski hans. gert af' Einari
Jónssyni myndhöggvara og steypt
í bronze, á að afhjúpast í dag, á
stjómarráðsblettinum, þar sem áð-
ur var Qíkneski Jóns Sigurðssonar,
en það er nú flutt til Austurvallar
og á að standa fram við Alþing-
ishúsið.
Heimf lutningur st j órnarinnar
1904 markar tímamót hjer á landi.
Þá hefst hjer tímabil nýrra fram-
kvæmda, sem leiða til gagngerðra
breytinga á lífi manna og hugsun-
arhætti,- og afstöðu íslands til um-
heimsins. Maðurinn, sem öðrum
fremur setur mót sitt á upphaf
þessa tímabils, er Hannes Haf-
slein, fyrsti innlendi ráðherra ís-
lands. Jeg hefi skrifað nánar um
þetta efni bæði í Æfiminningu
H. H. í Andvara og í grein um
A1 darfjórðungsafmæli innlendrar
stjómar í Lögrjettu 6. febrúar
1929. En hjer ætla jeg að minna
á ummæli tveggja manna um H.
H í Óðni 1923. Annar er Jón heit.
Magnússon forsætisráðherra. Hann
segir:
„Þegar H. H. kom að stjómmál-
unum, var kosinn á þing um alda-
mótín, fundu menn það fljótt, að
hjer var foringi fenginn. Hann
varð brátt viðurkendur foringi
Heimastjórnarflokksins. En hann
varð meira en það. Hann varð
foringi sinnar þjóðar. Hve alment
þetta hafi verið viðurkent þá,
eða jafnvel í hans fyrri ráðherra-
tíð, sem aðalleg'a markar stjórn-
m.álastarfsemi hans, um það skal
jeg ekki segja. Það var einatt
stoimasamt í stjórnmálunum í
þann tíð. En nú, er rylcið hefir
settst og H. H. stendur álengdar og
í hreiama og skærara ljósi, þá
hygg jeg það sammæli flestra
manna, að hann hafi verið hinn
sjálfsagði, fæddi foringinn.
Af sjerstökum málum, sem liann
liafði með höndum, þykir hlýða að
nefna símamálið. Framkvæmdum
hans og aðgerðum í því máli er
•svo liáttað, að það orkar ekki tví-
mælis, að þót.t hann liefði ekki
neinu öðru til ieiðar komið, þá
ætti hann sæti meðal hinna allra
fremstu stjórnmálamanna þessa
lands. Og þó held jeg að menn
hafi aldrei gert sjer það fyllilega
ljóst, við hve mikla örðugleika
hjer var að stríða. Mótstaðan gegn
því var furðu almenn, sennilega
ekki 'svo mjög af flokksfylgi sem
af hinu, að menn treystu ekki, eins
og hann, á mátt þjóðarinnar. —
Menn trúðu því eflaust talsvert
alment, að fyrirtæk.ið væri landinu
ofviða, að þjóðin gæti'ekki undir
því risið. Á hinn bóginn er ekki
laust við, að þetta mál hafi orðið
til að rugila dálítið dóm mapna um
stjórnmálamanninn If. H., að það
taki ofmikið rúm upp, er farið er
að meta afrek hans. Það er ekki
nema einn liður í starfinu að ruðn-
ingi nýrra framfarabrauta fyrir
þjóðina í byrjun aldarinnar, þeirri
starfsemi, er liann tók í allri mik-
inn þátt og stjórnaði að nnklu.
lijett á litið hygg jeg, að telja
megi fremst meðal mála þeirra.
sem hann fekkst við, stjórnar-
skrármáíið' (1901—04) og sam-
bandsmálið. Þeir menn, sem mest
unnu með honum að sambands-
samningunum veturinn 1907—-08,
meðal þeirra mótstöðumenn í
stjórnmálum, lilutu að dást að því,
hve einarðlega, með hve miklum
krafti og festu og jafnframt lip-
urð hann flutti mál íslands gagn-
vart Danmörku, enda varð afar-
mikið á unnið. Þetta var viðurkent
alment, einnig af andstæðingum
Iians lijer á landi, er niðurstaða
samninganna varð kunn...........
Þá mintist J. M. á tvö mál, jám-
brautarmálið og kjördæmaskift-
ipguna og' segir um hið síðar-
nefnda: „Hann sá það fyr en
fjöldinn, að kjördæmaskiftingin
við Alþingiskosningar var orðin á
eftir, að af lienni óbreyttri hlaut
að fljóta hið mesta misrjetti fyrir
kjósendur. Hann lagði því fyrir
ialþingi 1905 og 1907 frumvörp um
breytíngu á þessu, þar sem lagt
var til, að landinu væri skift í
færri kjördæmi, er hvert kysi
(mismunandi) marga þingmenn.
Frumvörp þessi bæði eru, eins og
öll þau lagafrumvörp, er hann
sjálfur samdi, mjög vel úr garði
gerð, bæði að hugsun og búningi.
Frumvarpið frá 1907 er eitthvert
lnð vandaðasta að efni og bún-
ingi, sem lagt. liefir verið fyrir
Alþingi, og þótt það næði ekki
fram að ganga, þá hygg jeg varia
fundna. betri undirstöðu en þá, sem
í því er fólgin, þegar fara á að
breyta kjördæmaskipuninni fvrir
alvöru........1 ‘
Hinn maðurinn, sem jeg ætla að
taka lijer nokkur ummæli eftir, er
Jón Þorláksson alþingismaður og
fyrv. forsætisráðherra. Hann segir
um H. H.:
„...... Til forustunnar hafði
hann alla þá kosti, sem foringja
mega prýða, eftir ísiienskum hugs-
unarhætti. Það var því engin
furða, þótt fylgið yrði afdráttar-
laust. Ekki gerðust framkvæmd-
imar baráttulaust, svo sem kunn-
ugt er, og var jafnan harðastur
atgangurinn kringum foringjann,
en þessi barátta þjappaði líka
fylgismönnunum sama.n, svo að úr
varð um eitt skeið hinn samhent-
asti og harðsnúnasti stjórnmála-
fiokkur, sem uppi hefir verið í
landinu síðan 1874, að minsta
kosti. Núna eftir á ber auðvitað
mest á þeim stórmálum, svo sem
ritsímamálinu, er í framkVæmd
komust, en af jafnmikilli snild
stýrði H. H. að föstu marki, í sum-
um öðrum stórmálum, sem honum
hefði eflaust tekist að framkvæma
ef þjóðin hefði borið giftu til að
njóta forustu hans. Má t d. nefna,
að sumarið 1907, eftír einungis
þriggja ára stjómarstarf, hafði
hann í byrjun búið svo undir um
framkvæmdir í jámbrautarmálinu,
að aldrei hefir líklegar látið um
þær síðan. A sama hátt markaði
hann sjer ákveðna léið að fostu
marki í framfaramálum þjóðar-
innar yfir höfuð. Hann var fyrst
og fremst framkvæmda- og fram-
fara-maðurinn, og í ljósi þeirrar
stefnu verður að skoða starfsemi
hans í sjálfstæðismálum þjóðar-
innar, ef menn vilja skiilja hana
rjett....“
Jeg læt þetta nægja hjer, en
veit, að Hannesar Hafsteins verður
minst af mörgurn, 5 sambandi við
afhjúpun líkneskis hans.
Þorst. Gíslason.
Hannes Hafstein í rá ðherrastól á Alþingi.