Morgunblaðið - 05.06.1932, Page 6

6
W O R G V N R L A Ð I Ð
magnús magnússon
framkucemöarstj. 60 ára.
Hver sá, sem mætti Magnúsi
Magnússyni á götu, og væri hon-
um með öllu ókunnugur, muiidi
verða næsta undrandi, ef honum
væri sagt, að þar væri sextugur
maður á ferð. En þó er þetta svo:
Magnús er sextíu ára í dag, þótt
enn sje hann svo unglegur og
ljettur í hreyfingum, að flestir
mundu ætla hann áratugum yngri.
Magnús fæddist í Keykjavík 5.
dag júnímánaðar 1872; misti hann
föður sinn mjög ungur, en ólst
upp hjá móður sinni, Margrjetu
Pálsdóttur. Börnin voru fjögur og
öll ung, svo að nærri má geta, að
ekkjan hafi haft ærið að starfi að
hafa ofan af fyrir þessum hóp,
því að engin voru efnin tiL En
Margrjet var annáluð dugnaðar-
kona og tókst því að halda öllu
í rjettu horfi. Magnús var elstur
barnanna, og hvíldi það því á
honum að nokkru að ala önn fyrir
yngri systkinunum; reyndist hann
þá vel móður sinni, og alla stund
síðan meðan hún lifði.
Uppvaxtarár Magnúsar voru með
nokkuð öðrum hætti en nú gerist
meðal efnaðra manna. Húsakynni
móður hans voru þröng, en dreng-
urinn tápmikill og kvikur, og
hjeílst því lítt í húsum inni, en
hafðist mest við úti, stundaði sund
og skautaferðir á vetrum, og yfir-
leitt allar þær íþróttir, er þá tíðk-
uðust hjer og varð hann brátt nafn
kendur fyrir fimleika og þerk.
Magnúsi var í upphafi ætlað að
verða verslunarmaður og var því
komið í búð hjá Kristjáni Ó.
jÞorgrímssyni, en ekki varð hounm
haldið við þann starfa til lengdar,
því að hugurinn imeigðist allur að
sjónum. Fyrir því var hann ráð-
inn matsveinn á „Klarine", smá-
skútu eina, er Seltirningar áttu, og
má kalla svo, að þaðan í frá væri
uppeldi hans alt og atvinna á
smáskipum þessara svo kölluðu
Framnesinga. En er honum óx fi.sk-
ur um hrygg, gerðist hann liá-
seti á „Njáli“ og síðar litlu stýri-
maður á sama skipi hjá Jóni skip-
stjóra Jónssyni í Melshúsum, er
fekk honum skipstjórn á .Klarine1
1894, rúmlega tvítugum að aldri.
Eru þeir víst ekki margir. sem
tekið hafa skipstjórn svo ungir.
Eina ferð fór Magnús til Spán-
ar á skonnortunni „Valdemar“,
er átti Fiscliersverslun í Reykja-
vík; og var hann þá enn mjög
ungur. — A heimleiðinni — í des-
ember og janúar — hreptu þeir
mesta foraðsveður, og lentu í
hrakningum svo löngum og
ströngum, að ýmsir skipverja, og
þar á meðal skiþstjórinn, gáfu frá
sjer. Sýndi þá Magnús það, er
jafnan síðar hefir þótt einkenna
hann, sem sje karlmensku og afl
og það að kunna ekki að hræðast.
Magnús var sextán ára, er hann
tók skipstjóra próf hið minna hjá
Markúsi Bjarnasyni skó'lastjóra, en
jafnan var hann, eins og áður
segir á útvegi Framnesinga, uns
Reykvíkingar, Geir Zoega, Th.
Thorsteinsson og fl. tóku að kaupa
kúttara af Englendingum um og
eftir 1896. — Gerðist Magnús þá
skipstjóri á einum þeirra, „Guð-
rúnu Soffíu“, er Th. Thorsteins-
son átti. og stýrði því þar til liann
eignaðist í skipi sjálfur. — Haust-
ið 1899 sigldi hann til Kaup-
mannahafnar til þess að nema
stýrimannafræði, og lauk þar prófi
í þessum fræðum vorið 1900 með
nöklu ilofi. Sama ár var hann skip-
aður kennari við stýrimannaskól-
ann í Reykjavík, og gegndi því
embætti til 1910, en var jafnan
fyrir skipi vor og sumar. Það þótti
nemöndum illa farið, er Magnús
sagði af sjer, því hann þótti at-
kvæða kennari, strangur nokkuð,
og gekk ríkt eftir, að menn læsi,
enda voru þá að jafnaði þroskaðir
nemendur í skóla. Síðan hefir hann
verið prófdómandi við skólann alt
fram á síðustu ár.
Þegar er Magnús slepti kenn-
araembættinu, tók hann að gefa
sig allan og óskiftan að stjórn
Alliancefjelagsins, sem þá hafði
verið stofnað fyrir nokkuru; hefir
hann alila stund síðan verið meira
og minna riðinn við stjóm þess
fjelags, og þá ýmist framkvæmda-
stjóri eða meðstjórnandi.
Arið 1901 keyptu þeir Magnús
og Ásgeir Sigurðsson konsúll, kútt-
ara frá Englandi, og kölluðu
,,Ragnheiði“ ; stýrði Magnús því
skipi lengi, og tók jafnan við
stjórn, er skóla var lokið. Hann
var aflasæll og stjórnsamur, og
þótti alt fara vel úr hendi á
skipsfjöl.
Magnús var einn af stofnöndum
Alliancefjelagsins, og með dugn-
aði sínum og tillögum átti hann
mikinn þátt í að koma því fyrir-
tæki af stað; var bjartsýni hans
og trú á fyrirtækinu óbilandi, en
þess tvens þurfti þá mjög við, því
að ekki voru menn alment trúaðir
á þess kyns útgerð á landi hjer
í þann tíð. Þegar svo „Jón for-
seti“, fyrsta skip fjelagsins, kom
hingað til lands, hættti Magnús
sjómensku, og hafði umsjón með
útgerð skipsins og „Hafsteins“,
kúttara, er þeir áttu í fjelagi,
hann og Jón Ólafsson alþingis-
maður.
Árið 1913 stofnaði Magnús h.f.
„Defen.sor“ og samdi þegar um
smíð á togara í Þýskalandi. Sama
árið Ijet hann og gera fjelaginu
fiskverkunarstöð. Skipið var nær
fullsmíðað 1914, er styrjöldin
mikla skall á, en Þjóðverjar hjeldu
skipinu þar til í ágúst 1919,
að það kom hingað og var skírt
„Gylfi“. Við þetta fjelag starf-
aði Magnús frá byrjun og starfar
enn.
En Magnúsi hefir einnig látið
landbúnaðinn til sín taka. Fyrir
nokkru keypti hann Stíflisdal í
Þingvallasveit, niðurnítt örreytis-
kot; hefir hann húsað þar prýði-
’leg og ræktað sextíu dagsláttur
lands, svo að nú er kot þetta, sem
áður mátti heita nær í eyði, orðið
með bestu jörðum þessa lands.
Af þessu stutta yfírliti má s.já;
að Magnús Magnússon kemur mjög
við atvinnusögu þessa lands frá
því um 1890 og alt til þessa dags,
en það er langmesta framfara-
tímabil í «ögu lands vors, enn sem
komið er, og ekki ólíklegt, eins og
nú horfir við, að drjúg 'stund
kunni að líða, áður annar slíkur
eða meiri framfarasprettur verður
tekinn.
Magnús Magnússon er fullkom-
lega meðal maður á hæð, herða-
breiður, þrekvaxinn og hinn vörpu-
legasti; höfuðið mikið, svipurinn
hreinn og einbeittur, og stundum
nokkuð harðlegur, svarthærður og
fer vel hárið. Hann er skjótráður,
fastur fyrir og ákveðiun í skoð-
unu’m, tryggur vinur, en óvæginn
mótstöðumönnum sínum og ekki
talinn myrkur í máli.
Magnús naut hins mesta trausts
bæði sem skipstjóri og kennari,
enda ágætlega mentaður í sinni
grein. Til marks um álit það er
stjettarbræður Magnúsar hafa á
honum, get jeg þess eins, að hann
var kjörinn formaður þess tuttugu
og fimm skipa leiðangurs, er send-
ur var til að leita týndu skipanna,
eftir mannskaðaveðrið mikla í
febrúar 1925; var ekki vandalaust
að stýra svo leitinni að sem best-
ur yrði árangur af, en öflum þótti
Magnúsi takast þetta forkunnar
vel.
Þótt Magnús hafi verið all-mjög
störfum hlaðinn um dagana, hefir
lionum þó unnist tóm til bóklest-
urs, hefir hann lesið margt í sinni
fræðigrein, en þess utan mest
sögu, einkum sögu íslands.
Magnús kvæntist árið 1900
Ragnheiði Guðmundsdóttur frá
Ofanleiti hjer í bæ; er hún fríð-
leikskona, svipmikil og sköruleg.
Frú Ragnheiður er ágæt húsmóð-
ir, próðmanntleg og vönd að virð-
ingu heimilisins, skemtileg og al-
úðleg heim að sækja, ekki síður
er bóndi hennar, og þykir gott hjá
þeim gestur að vera. — Þau hjón
liafa eignast, eina dóttur, Halldóru
að nafni, og er hún fyrir nokkrum
árum gift Þórði Eyjólfssyni lög-
fræðing.
Ef Magnús lítur nú á þessum
tímamótum yfir liðna æfi, verður
ekki annað sagt, en að hann megi
vel við una árangur starfs síns:
I-Iann er nú mikils virtur maður,
og þó best metinn af þeim, sem
þekkja hann best. Hann hefir haf-
ist af sjálfum sjer, því enga átti
liann styrktarmenn í æsku, og er
að vísu svo um marga bestu menn
þessa lands nú á tímum. Og það
ætla jeg að sje skrumlaust, að
því betur sje okkar þjóðfjelag
komið, því fleiri menn, sem það á
slíka sem Magnús Magnússon.
Margir munu minnast þeirra
hjóna nú á scextugsafmæli hús-
bóndans.
Gamall sjómaður.
Ráðuneyti Herriots,
París, 4. júní.
Unit.ed Press. FB.
Herriot leggur ráðherralistann
fyrir Lebrun forseta til samþykt-
ar snemma í dag.
Síðar: Herriot er sjálfur forsæt-
is og utanríkismálaráðherra, vara-
forseti stjórnarinnar og dómsmálá-
ráðherra Renoult, Bon cour her-
málaráðherra, Germain Martin
fjármálaráðherra, Leygues flota-
málaráðherra, Chautemps innan-
ríkismálaráðherra, Durand versl-
unarmálaráðherra, Gardey land-
búnaðarmálaráðherra, De Larnier
verkamálaráðherra og Sarraut ný-
lendumálaráðherra.
Hvla stiírnin tekur vti.
Vantrauststillaga frá sósialistum
feld í sameinuðu þingi með 30
atkv. gegn 4.
Kl. 1 í gær var fuudur í Sam-
einuðu Alþingi og fór þar fram til-
kynning um komu hinnar nýju
stjórnar.
Ásgeir Ásgeirsson forsætisráð-
herra skýrði frá tildrögum stjórn-
arskiftanna. Hann gat þess, að eft-
ir að Tr. Þórhallsson hefði beiðst
lausnar fyrir ráðuneyti sitt og bent
á sig til þess að mynda nýja stjórn,
hefði hann í fyrstu ætlað .sjer að
mynda hreint Framsóknarflokks-
ráðuneyti. En þetta hefði ekki
heppnast. Þar næst hefði hann
gert tilraun til að mynda þjóð-
stjórnarráðuneyti. Það mistókst
einnig. Loks kvaðst hann hafa
fengið leyfi Framsóknarflokksins
til að bjóða Sjálfstæðisflokknum
að taka þátt í stjórnarmyndun.
Þetta hefði flokkurinn samþykt.
Sagði Ásg. Ásg. að hin nýja
stjórn hefði að baki sjer yfirlýst-
an stuðning eða blutleysi flestra
þingmanna í þeim tveim flokkum,
er að baki samsteypustjórninni
stæðu.
Þá gat Ásg. Ásg. þess, að þing-
lieimi væri kunn tildrög þessarar
stjórnarmyndunar. Þingið hefði
verið þannig skipað, að ágreinin'gs-
málin hefðu verið í sjálfheldu.
Sjálfstæðisflokkurin hefði lagt að-
aláherslu á lausn stjórnarskrár-
niálsins, en Framsókn á afgreiðslu
fjárlaga og skattamála.
Engir samningar hefðu tekist.
lijá fyrv.. stjórn, um lausn deilu-
málanna. og hefði þá verið um
tvær leiðir að ræða: Önnur var sú,
að rjíifa þing og 4stofna til nýrra
kosninga. Sú leið hefði ekki leyst
vandamálin. Hin leiðin var samn-
ingaleiðin. Hún var valin.
Kvaðst Ásg. Ásg. lielst hefði
kosið, að takast hefði mátt að leysa
stjórnarskrármálið, án þess stjórn-
arskifti liefðu orðið. Hann kvaðst
líta svo á, að skylt væri að gera
þær breytingar á kosningatilhög-
un, að Alþingi yrði starfhæft og
gera kosningarrjettinn jafnari. —
Taldi það því vera skyldu stjórn-
arinnar, að leggja stjórnarskrár-
frumvarp fyrir næsta þing, um
sanngjarna lausn á þessu máli.
Fór forsætisráðh. síðan nokkr-
um orðum um atvinnumál, krepp-
una. o. fl.; taldi eina höfuðskyldu
stjórnarinnar vera þá, að gæta
fylsta sparnaðar í meðferð ríkis-
fjár. —
Sósíalistar bera fram van-
traust.
Þá stóð upp Jón Baldvinsson og
gerði ýmsar fyrirspurnir viðvíkj-
andi stjórnarmynduninni og um af-
stöðu stjórnarinnar til ýmsra mála,
gengismálsins, k.jördæmamálsins,
kreppuráðstafana o. fl. Enn frem-
ur fór J. Bald. fram á það, að
stjórnin leitaði. trausts. En er Ásg.
Ásg. liafði bent J. Bald. á, að bera
fram vantrauststillögu ef hann
væri í vafa um, að stjórnin væri
þingræðisstjórn, þá var útbýtt í
þinginu vantrauststillögu frá sósí-
alistum.
Hófust nú umræður á víð og
dreif.
Út af fyrirspurn frá J. Bald. uu
.kjördæmamálið, sagði Ásg. Ásg., að
sjer væri kunnugt, að eigi væri
Isngt bil milli flokkanna nú orðið
og þess vegna myndi liann leggja
stjórnarskrármálið fyrir næstft
þing.
Ut af fyrirspurnum sósíalista,
um sakamálsrannsókn á hendur
Magnúsi Guðmundssyni, er fyrr.
dómsmálaráðherra hafði fyrirskip-
að, rjett áður en hann hrökklaðist
úr sæti, sagði Ásg. Ásg., að J.
Bald. vissi vel að M. G. væri ekki
fremur sakamaður en hann sjálfur.
Magnús Guðmundsson lýstí yfir
því, að sjer væri ekki annað um
þetfa sakamál kunnugt, en það sem
sjer hefði borist til eyrna í bænum.
Hins vegar gæti hann lýst yfir því,
að ef nokkur fótur væri fyrir
þessu, ])á dytti sjer ekki í hug að
afturkalla málið og mundi það þá
sæta eðlilegum úrslitum fyrir dóm-
stólunum.
Þegar Hjeðinn Vald. spurðist
fyrir um. livort hin nýja stjórn
myndi stöðva sakamál viðvíkjandi
síldarmálunum á Hesteyri, þá stóð
upp Ólafur Thors og óskaði þess
sjerstaklega, að þau mál yrði, úr
því sem komið væri látin halda
áfram fyrir dómstólum, svo að
bert mætti verða livað hæft væri
í aðdróttunum J. J. og annara, um
að Kveldúlfur liefði haft svik í
frammi.
Þegar Jónas Jónsson stóð upp
og gaf þá skýringu á sakamálsrann-
sókninni á hendur M. G., að það
hefði verið venja í sinni stjórnar-
tíð að ,,láta lögin ganga jafnt yfir
alla“, ])á kvað við mikill hlátur
meðal áheyrenda bæði innan og
utan þingsals.
ólafur Thors kvað J. J. vel að
þeim hlátri kominn, sem verið
hefði svar allra viðstaddra við
frámunalega ósmekklegu og ó-
svífnu gorti þessa ranglátasta
dómsmálaráðh., sem landið hefði
ha-ft. Sem lítið dæmi þess „rjett-
lætis“, er ríkt hefði í landinu í
stjórnartíð J. J. nefndi Ól. Th.
það, að eitt a.f síðustu verkum hans
lifcfði verið að láta náða sjálfan
sig. Ritstj. Tímans hafi nýlega
verið dæmdur í háar sektir fyrir
ærumeiðingar og níð um dr. Helga
Tómasson og fleiri menn, en flestar
eða allar þessara greina hafi alveg
vafalaust verið skrifaðar af J. J.
— sem síðar útvegaði náðunina. —
Þetta væri áreiðanlega í fyrsta og
síðasta skifti, sem slíkt liefði komið
fyrir í siðuðu landi.
Jónas Þorbergsson komst svo að
orði, að hann liti á liið nýja ráðu-
neyti sem nefnd(!), þar sem hvor
flokkanna bæri ábvrgð á sínum
mönnum. Þessu var andmælt sem
fjarstæðu, bæði af Jóni Þorl. og
Ásg. Ásg., sem m. a. sagði, að
stjórnin væri pólitísk stjóm með
fullri pólitískri ábyrgð. í fram-
kvæmdinni myndi hver ráðherrann
sjálfráður, hver innan síns vald-
sviðs, eins og venja væri til.
Ólafur Thors benti á, að Fram-
sóknarflokkurinn hefði ekki með
öðru getað sýnt J. J. meiri nje