Morgunblaðið - 11.07.1940, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudaginn 11. júlí 1940.
Kappreiðar að Nes-
odda í Datasýslu
Kappreiðar fóru fram að Nes-
odda í Dalasýslu síSastlið
±nu sunnudag, og stóð hestamanna
fjelagið „Glaður' ‘ í Miðdölum
fjrrir kappreiðunum.
Veður var ágætt og fjöldi á-
horfenda. 15 hestar voru reyndii
og urðu úrslit þessi:
300 metra stökk:
Pyrstu verðlaun hlaut Geisl
(brúnn), 8 vetra; eigandi Jón
Jósefsson, Krossi. Tími 23 sek.
Annar varð Preyja (jarpskjótt),
eigandi Gunnar Jósefsson, Krossi
23.1 sek. Þriðji Baldur (grár);
eigandi Sigurjón Jónsson, Kringlu,
23.2 sek., og fjórði Óspakur
(grár); eigandi Guðbrandur
Magnúss., Gunnarsstöðum, Hörðu
dal, 24 sek.
Polahlaup, 250 metra stökk.
1. Glói (rauður), 6 vetra; eig
andi Kristinn Samúelsson, Gröf,
20 sek. 2. Jarpur. 6 vetra; eigandi
Gúðjón Sigurðssoh, Núpi, 20.1
sek. 3. Hugur (grár), 6 vetra;
eig. Ólafur Jónssön, Mjóabóli,
20.3 sek.
Nokkrir skeiðhestar voru reynd-
ir, en öllum fataðist skeiðið.
Dómnefnd skipuðu: sjera Ás
geir Ásgeirsson prófastur, Hvammi
Guðmundur Theódórsson, Stór
holti og Björn Gunniaugsson inn
heimtumaður. Vallarstjóri var for
maður „Glaðs“, Jón Sumarliðason,
Breiðabólstað.
Nokkrir menn úr stjórn „Fáks“
hjer í Reykjavík fóru til að vera
á kappreiðunum. Þeir voru: Björn
Gunnlaugsson innheimtum, dr
Björn Björnsson, Sigurður Gísla
son lögregluþjónn og ÓIi M. ís
aksson.
WENDELL WILLKIE
ÞýsKa herstjórnar-
tilkynningio
I tilkynningu þýsku herstjórnar-
■ innar í gær segir frá því, að
þýskur kafbátur hafi sökt skip-
um andstæðinganna, er námu rúm
lega 35.000 smálestum, að loft-
árásir hafi í gær verið gerðar á
suður- og austurströnd Englands
og; skip úti fyrir ströndunum
og sökt varðskipi og mörgum
flutningaskipum, alls 26.000 smá-
lestum.
Þá er sagt frá miklum loftor-
ustum yfir Ermarsundi, þar sem
Bretar hafi beðið tnikið afhroð.
Endurtekin er fregn, er send var
út í fyrrad. um tiiraun 12 enskra
Bristol-flugvjela til loftárásar á
flugvöllinn Sóla við Stafangur, og
er sagt, að þær hafi allar verið
skötnar niður, án þess að Þjóð-
verjar mistu nokkra flugvjel.
Bretar hafi haldið áfra/m loftár
ásum á friðsamlegar stöðvar í
Þýskalandi, en unnið lítið tjón.
Loks er sagt, að Bretar hafi í
gær mist 29 flugvjelar, en Þjóð-
verjar einar þrjár.
Brtmi. Um 11-íeytíð í gærkveldi
kom upp eldur í reykhúsinu á(
Grettisgötu 50. Húsið er lítið og
brann það að 'mestu. Ókunnugt er
«m upptök eldsins.
FRAMH. AP. FIMTU SÍÐU.
ið poker sjer til gamans, en golf
er liann hættur við. „Þaðjer ekk-
ert ganian að elta þessa pillw um
allar tríssur“. Hann á 5 jarðir í
Indiana og fer; við og við til þess
að' líta eftir búskapnum. Hann
hefir m. a. mikla svínarækt og
segist græða dálítið á briskapnum.
Willkie er fæddur í Elwood í
Indiana 18. febr. fyrir 48 árum.
Bærinn óx hratt vegna gaslinda í
jörðu. Gasið var svo ódýrt; að það
borgaði sig betur að láta loga á
götuljóskerunum allan sólarhring-
inn en að fá mann til þess að
kveikja og slökkva.
Afi hans og amma í föðurætt
flýðu frá Þýskalandi eftir 1848.
Faðir hans og móðir voru skóla-
kennarar og lögfræðingar. Þau
áttu 6 börn. Öll börnin hafa kom-
ist vel til manns, þó að Wendell
hafi spjaxað sig best. Hann var
sendnr í skóla hersins í Culver og
síðan í háskóla Indianaríkis. Pór
hrátt orð af honum fyrir ýmiskon
ar æsingar. Hann var sósíalisti og
hamaðist móti erfðarjetti, meðal
annars vegna þess, að sá rjettur
væri órjettur í garð þeirra, sem
ekkert erfðu. Hann var líka móti
hræðrafjelögum stúdenta, en gekk
þó að lokum í eitt þeirra. Hann
hamaðist gegn lagadeildinni, en
lauk þar prófum sínum 1913 og
1916. En sjálfur kostaði hann nám
sitt með því að taka að sjer að
flytja á brott húsin úr fæðing-
arborg sinni, þvi að nú var gasið
húið og borgin „dó“. Þá rjeði
liann sig einnig í þreskingu í
mörgum ríkjum og hverja þá
vinnu, sem hann gat fengið.
Eftir að skólagöngu var lokið
gekk Wendell inn í lögfræðistörf
föður síns og v.ar fýrsta málið,
sem, hann vann, vörn fyrir verk-
lýðsfjelag eitt. ,,Það má hafa eftir
mjer“, segir hann, „að jeg- er
hlyntur rjettindum verklýðsfje-
laga. Jeg hefi góða trú á því, að
menn semji í fjelagsskap, en enga
trú á fyrirtækjum, sem eru rekin
með landsföðurfyrirkomulagi, þar
sem verkamenn geta ekki komið
sjer við tneð skoðanir sínar“. C. &
S. rafmagnsfjelagið hefir yfirleitt
á að skipa fjelagsburidnum verka-
mönnum, og hefir gert samninga
við hin miklu verkamannasam-
bönd í Bandarík.junhm.
★
Lögfræðiferill Wendells hrökk í
súndur þegar Ameríka íor í stríð-
ið. Hann bauð sig fram sem sjálf-
boðaliða á fyrsta degi og var send-
ur í æfingarstöð. Þar kyntist hanii
stúlku, sem hjet Edith Wilk og
spurði hana að því, hvernig henni
Jitist á að breyta ættarnafninu of-
urlítið, úr Wilk í Willkie. Hún
var til í Jrað. En hjónabandið
drógst í tvo daga vegna ógurlegs
snjóbvls. Blómvöndurinn var fros-
inn og visnaðúr þegar Edith. gat
borið hann í kirkjuna. — Nú eiga
tau tvítugan son.
Eina afleiðingu hermenskunnar
ghefir Willkie ekki losnað við.
Hann hjet npphaflega Lewis
Wendell Willkie. En á hermanna-
skránni var hann kallaður Wen-
dell L. Willkíe. Vinur hans einn
sagði: „Reyndu ekki að fá þessu
breytt, því að stríðið verður búið
áður eu þú færð svar frá Was-
hington“. Willkie fjelat á þetta
og það er víst í eina skiftið, sem
hann hefir látið undan fyri''
stjórnarvöldunum orustnlaust.
Willkie fór til Frakklands og
skömmu eftir að hann var koin-
inn heim aftur að ófriðnum lokn-
um, var farið fram á það við
hann að vera í framboði til þings-
ins (Congressins) í Washington.
Hann var fyrst í vafa, en vinur
hans einn sagði við hann:
„Gleymdu þessu. Þú verður alveg
áreiðanlega kosinn og' þar með
ertu búinn. Fai’ðu úr borginni eða
gerðu hvern þremilinn sem þú vilt
annan — bara láttu ekki bjóða
þig til þings“. Hann fór að ráð-
um vinar síns og hafnaði stjórn-
málaferlinum að því sinni.
Willkie gerðist nú lögmaður.
IJann var í flokki demókrata og
mætti m. a. á flokksþingi þeirra
þegar velja átti forsetaefni 1924.
En stjórnmálin voru honuni auka-
atriði. Lögfræðistörf lians jukust
í sífellu og í þeirri stÖðu var
hann, þegar B. C. Cobb, er síðar
varð forstjóri C. & S., tók eftir
honum. Hann sagði við stjórnend-
ur C. & S.: „Þennan mann skulum
við ekki láta ganga úr greipum.
Hann verður eitthvað með tíman-
um og við skultim gefa gætur að
honum“.
Árið 1929 rjeði Cobb hann sem
lögfræðiráðunaut fjelagsins og
1933, þegar Cobb ljet af stjórn
þess mitt í verstu kreppunni, varð
Willikie forstjóri.
í Það urðu heldur en ekki tilþrif;
Enginn forstjóri í Bandaríkjun-
einum á aðra eins sögu síðari ár-
in. Pjelagið C. & S. (Common-
wealth and Southern, sem mun
yera rafmagnsframleiðsluf jelag)
hafði fjármagn um 1000 miljónir
dollara, dreift í allskonar eignum
1 yfir 11 ríki, og á fáum árum jók
j Willkie notkun rafmagns til heirn-
ilisnotkunar á þessu svæði um
helming. Það varð stærst allra
j framleiðslufjelaga í svipuðum
j greinum, en kostnaðurinn varð
hlutfallslega lægstur.
En þá rakst hann á „nýju að-
ferðina“, New Deal, Roosevelts
og demókratanna. Ríkið greip inn
í allstaðar. Styrjöklin, sem háð
var milli hins risavaxna ríkisfyr-
irtækis í þessari sömu grein og
C. & S., varð harðvítugasta viður-
eign milli ríkis og kaupsýslu, sem
háð var á þessum árum. Lauk
þeirri viðureign svo, að ríkisfyr-
ii’tækið keypti allar eignir C. &
S. í Tennessee fyrir 78.600.000
dollara.
Seint á áriiiu 1937 ritaði Will-
kie grein í New York Times, þar
sem hann lýsti. baráttu sinni gegn
„nýju aðferðinni“. Pólkið virðist,
segir hann, horfa fremur rólegt
á það, hvernig hið opinbera jetur
smám saman þjóðarefnin. „Þetta
minnir á hitabeltishúana, sem
heyrðu í tígrisdýri iniii í skógar-
þvkninu og voru dauðliræddir um
að það rjeðist á þorpið. Hjeldu
þeir fund og ákváðu að henda
einum manni út í skógarþyknið
Dýrið myndi jeta hann og láta
þá í friði. Þeir gerðu þetta, völdu
pinri úr hópnum og hentu honum/
út í skóginn. Dýrið tók hann og
steinþagnaði. En næsta kvöld kom
dýrið aftur. Og nú hafði það feng I
ið mannsblóð á tönnina og var
•hálfu grimmara. Öðrum manni var
varpað í það. Svona gekk það,
þangað til allir mennirnir voru
jetnir.
Það þarf enginn að halda, að
ríkisrekStrarmennirnir láti sjer
nægja að leggja undir sig eina
grein iðnaðarins, eins og t. d. Ijós
og' kraft. Dýrið kemur aftur og
aftur og heimtar meira“.
Aðstaða Willkies í þessu öllu
hefir verið einkennileg. Og hún
gæti virst mótsagnakend. Hann
studdi t. d. að því á sínum tíma,
að löggjöfin setti stóriðjunni tak-
mörk. „Jeg er hrifinu af La Fol-
lette eldri og gamla Theodor
Roosevelt“, segir hann. „Þeir
börðust gegn því, að löggjöf, dóm-
•stólar og fólkið kæmust á vald of
sterkra iðjuhölda. Nú stendur
sama orustan — gegn því, að lög-
ígjöf, dómstólar og fólkið komist
á vald of sterkra stjórnarvalda“.
Þegar harðast var barist un:
vald stóriðjuhöldanna 1932 studdi
Willkie Franklin Roosevelt, og
gaf 150 dollara í kosningarsjóð.
Hann hefir reyndar sagt: „Jeg
vildi óska að þeir væru komnir
til mín aft,ur!“ 1936 studdi hann
Landon, forsetaefni repúblikana,
gegn RooSevelt, -— en hann varð
ekki við það meiri repúhlikani en
hann hafði verið demóki'at áður
Hann er ekki heldur frekar fylgj-
andi „gömlu aðferðinni“ en „nýju
aðferðinni“. í hans augum er eina
nautn lífsins sú, „að halda hugan-
um lausum af öllum fjötrum. Jeg
vil ekki láta henda mjer í neitt
steypmnót. Jeg vil vera frjáls,
hugsa það sem jeg vil. Ef jeg
hefði ekki mátt það, myndi jeg
enn híma á sykurkassa s'uður í
Indiana“.
Verðlagsuppbót
verslunarmanna
FRAMH. AF FJÓRJHJ a£DU
sóknarflokksins imyndu málinu
jafnt andvígir í ríkisstjórn og þeir
voru á Alþingi, en furðar sig liins
vegar á, að hinir ráðherrarnii
skyldu beygja sig fyrir vilja
hinna fyrnefndu og er ótrúlegt að
flokkar þeir, er standa að skipun
þeirra í ríkisstjórn, muni lengi
uiia samstarfi á þeim grundvelli,
að ein af hinum fjölmennari stjett
um þjóðfjeiagsins skuli fótum
troðin og rænd hinum einföldustit
rjettindum sem öðrum stjettum
eru lögskipnð.
íslenskir verslunarinenn munu
nú einhvern næstu daga bera þetta
mál fram á öðrum vettvangi, og
snúa sjer beint til atvinnurekenda
í verslunarstjett, og leita samn-
inga við þá um málið. Vitað er,
að atvinnurekendur í þeirri stjett
líta ekki á starfsmenn sína sem
útskúfaða og rjettlausa. Enginn
váfi er á því, að málið fær vin-
sariilegar og góðar undirtektir hjá
þessum atvinnurekendum, og að
sú lausn næst á því sem rjettlát
er og sjálfsögð.
Gunnl. Tr. Jónsson bóksali, fyrv
ritstj. Islendings er staddur hjer
í bænum.
Salvör Árnadóttir
Minning
dag verður flutt til hinstir
*• hvíldar Salvör Aradóttir frá
Syðstu-Fossum í Borgarfirði. —
Hún var fædd á Syðstu-Foss-
um í Borgarfirði 24. febr. 1873,
dóttir hjónanna á Syðstu-Foss-
um, Ara bónda þar Jónssonar
bónda þar Gíslasonar bónda.
þar, og konu Ara, Kristínar Run
ólfsdóttur frá Skeljabrekku
Jónssonar. Höfðu forfeður Ara
setið á Syðstu-Fossum frá um
1780.
Salvör giftist Gísla Arnbjarn
arsyni, ættuðum að austan, og
tóku þau við búi á Syðstu-Foss-
um og bjuggu þar til 1921, er
þau fluttu til Reykjavíkur.
Þau hjón eignuðust einn son,
Ara, nú, kennara hjer í Reykja-
vík, einnig ólst upp hjá þeim
Laufey, bróðurdóttir Salvarar,
mesta myndarstúlka; hún dó
1933.
Árið 1936 dó Gísli, maður
Sálvarar, og síðan hajfa þau búi&
saman, mæðginin, og mjer er
kunnugt um, að oft var þar gest
kvæmt og enn var öllum tekið
með sömu hlýjunni og alúðinni,
sem ekki var nein tilgerð, því
Salvör var það í blóð borið, að
vilja öllum gera gott, og eftir
að hún var lögst síðustu og 1
rauninni einu leguna sem hún
lá, ljet hún gera öllum gott,
sem komu, og voru þeir eigi
svo fáir.
En nú er skarð fyrir skildi.
Salvör dó 2. júlí, eftir tveggja
mánaða legu. Hún er horfin á
braut. Nú geta menn ekki leng
ur farið til hennar til að ljetta
skapið og fá góðar móttökur.
Bæði frændur og vinir úr fjar-
lægum hjeruðum sakna vinar
í stað, þegar þeir koma til bæj-
arins.
Hennar er nú saknað af vin-
um og kunningjum hjer í bæn-
um, sem áttu marga gleðistund
hjá henni, og systurinni, sem
var henni svo samrýmd. En sár
ast er hennar saknað af ást-
kærum syni, sem hefir ávalt
verið með henni og sem mjer
er kunnugt um að þráði það
eitt, að gera henni lífið bjart
og fagurt, þegar ellin kæmi að.
Sú gleði hlotnaðist honum.
Nú er litla, friðsæla, vin-
marga heimilið á óðinsgötu 32
leyst upp, því hún er horfin,
sem bar það uppi. En huggun
er það, að við sjáumst aftur,
og að orðstýr deyr aldrei, hver
sjer góðan getur.
Vinur.