Morgunblaðið - 02.10.1943, Blaðsíða 5

Laugardagur 2. okt. 1943.
M.O.RG U.N B L. A Ð.I 3
5
Berklavarnadagurinn:
HERÐUM RÓÐURINN!
Á MORGUN er merkja- og
Maðasöludag'ur Sambands ís-
lenskra berklas.júkling'a. — Á
morgun ganga berklasjrikling-
arnir sjálfir fram fyrir skjöldu
í baráttunni gegn hinum ill-
ræmda óvini mannkynsins,
berklaveikinni. — Á morgun
skera berklasjúklingarnir,
eldri og yngri, upp herör um
land allt og heita á hvern þann,
sem ann góðu málefni og
drengur vill heita, að veita
þeim stuðning með því að vera
ósinkir á að kaupa merki og
blöð, gefa fjegjafir og hvetja
áðra til að gera hið sama. —
Bygging Vinnuhéimiltsins,
fyrsta stórvirkið, sem berkla-
sjúklingar hafa ásett sjer að
knýja í framkvæmd er ekki
komið svo iangt enn þá, að
fyrstu handtökin, sem verk-
legar framkvæmdir snerta,
haf'i verið unnin.
Þótt mikið f'je hafi safnast á
liðnum árum, vantar tnikið á
að fært sje að hefjast handa
um bygginguna. Frá því fyrsta
að fjársöfnun hófst, hefir fje
Jjví, sem fengist hefir, verið
safnað í sjóð, svonefndan
Vinnuheimilissjóð, og ávaxtað
eftir því sem föng hafa á verið.
Kostnaði hefir verið stillt svo
í hóf sem unnt hefir vrerið og
fje sjóðsins verður greitt til
byggingar Vinnuheimilisins og
einskis annars. Jeg get þessa
vegna þeirra mörgu, sem gefið
hafa fjegjafir til Vinnuheimil-
isins, en eru orðnir langeygðir
eftir að sjá bygginguna rísa at’
grunni.
Meilsuhælið á Vífilsstöðum
var stofnað með átaki alþjóðar
fyrit' atbeina ágætismanna, sem
sáu hvílíkur vágestur berkla-
veikin var fyrir íslensku þjóð-
itta. Sama tnáli gegnir um
heilsuhælið á Kristnesi, nema
að þar voru það fyrst og fremst
Norðlendingar, sem inntu það
þrekvirki af hendi, með harð-
fylgi sínu, undir forystu hinna
ágætustu nianna. Ilver áhrif
þessi rnegin átök háfa haft í
baráttunni gegn berklaveik-
inni verða ekki tölum talin.
„En. betur má ef duga skal“.
Ennþá eigum við langt í land
að sigrast i berklunum. Það
er ekki sigurvænlegt að leggja
hendur í skaut þótt eitthvað
hafi áunuist. Því meira sem
vinnst, því betur má herða róð-
urinn uns markinu er náð:
fullum sigri, skilyrðislausri
uppgjöf óvinarins, svo maður
noti orð frá styrjaldarvettvang
inum.
'A'
Þjóðin hefir verið minnt á
það mörgum sinnum, ,að næsta
sfóra áfjajkiðfí tieí'kí^v^rn^rtrtál-
tfm vorum er bygging Vinnu-
heintilis fyrir berklasjúklinga,
sem ekki þafnast lengri heilsu-
hælisvistar, en þeim þætti rnáls
ins verða gerð skil á öðrutn
véttvangi. Það eitt vferður sag't
hjer, að það lier öllum saman
um, leikum og lærðum, setn
kunnugir eru þessum ntálum,
að bygging Vinnuheimilisins er
knýjandi nauðsyn, allt það,
sem hún dregst úr þessu, kostar
undanhald í berklavörnunum.
Það má ef til vill segja, að
forystan í þessu nauðsynja-
máli sje ekki vænleg til stórra
dáða, þar sem það eru berkla-
sjúklingar, sem hafa hana á
höndum. En þeir vita þó hvar
skórinn kreppir. Þeir hafa
reynsluna tuargir hv-erjir, hvað
það er að konta brantskráður
af heilsuhæli, gæddur ný.juin
vonum um að verða virkur þátt
takandi í hinu starfandi Hfi á
ný, en með latnað starfsþrek,
engin fjárráð, enga möguleika.
Björtu vonirnar eru fljótar að
gufa upp, þegar hinn braut-
skráði kemur auga á þá ömur-
legu staðfeynd, að hann er
staddur á eyðimörk vonleysis,
bjargarleysis. Stefnur liggja í
ýmsar áttir, en allar nð sömu
takmörkum. Það er ekki nema
um tvennt að velja, annað
hvort að varpa sjer í hinn mið-
ur elskulega faðm fránifærslu-
sveitarinnar, eða að taka
hverja þá vinnu sem fæst. —
Þann kostiim muttu ílestir
taka, vinna, slíta litlunr kröft-
utn uns þeir eru þrotnir, heils-
an farin og vegurinn liggur til
heilsuhælisins á ný. Það eru
enn þá þyngri spor en í fyrsta
sinni. Það er ljóst, sem frara
undan er: ný barátta, lengri
barátta, minni signrvon. Ef til
vill algert., glórulaust vonleysi.
Og þótt rofa kunni til að því
leyti sem heilsutta snertir, þá
er það aðeins fyrirheit um
sömu söguna, sömu píslargöng-
una aftur. Oll þessi barátta er
vonlaus. AHt er unnið fyrir
grg. Það eru þessi vandræði,
senr berklasjúklingarnir vilja
leysa. Það er hugsjón þeirra,
að fá því áorkað, að sú heilsa
setn þeir fá á heilsuhælunum
nteð þrautseigri baráttu og elju
þurfi ekki að verða hernrdar-
gjöf, að þeim gefist kostur á
að starfa eftir þvr sem orka
þeirra leyfir. Þeir geti orðið
sjálfbjarga, án þess að fyrir-
gera heilsu sinrri, þeirri heilsu,
sem þeir hafa fengið með ærtr-
unt tilkostnaði sjálfra srn og
alþjóðar. Allir mega vera þess
fullvissir að þeir eru fáir,
berklasjúklingarnir, sem þyk-
ir það hnossgæti, að vera hand
bendi aðstandenda sintia.
fraurda, vina, framfærslusveit-
ar og þjóðfjelags. Þeir vilja
vera þess umkonrnir að s.já sjer
og srnunt farborða, að svo
nriklu leyti, sem orkatr leyfir
og viivna þjóð sinni það gagn,
setn þeir megna. Til þess að
það geti orðið hafa þeir bygg-
ingu Yinnuheimilisins, fyrsta
takmark sanrtaka sintra. -—
Berklasjúklingarnir itafa ekki
fje til þess að hrinda þessu
njáii áík'am.. en þe,i|' hafa vil.j-
aítú, i>g þeijr nÁmui beita áhuga
sínum og orku til þess að ]>etta
mál verði farsællega til lykta
Irjitt. Eina leiðitr, sem þeir
geta farið er að snúa sjer til
þeirra som hafa heilsuna og
fjeð íil Jtess' að hrinda þessu
áhuga- og hugsjónamáli sínu r
franrkvæmd.
★
Á fyrsta áratugirum, sem
Vífilsstaðahælið var starfrækt
var það ekki óalgeugt að ýms-
ir velunnarar stoftrunarinnar
gæfu allstórar t'járupphæðir til
sjóðsstofnana til styrktar
s.júklingum á hæ'linu. Þessir
sjóðir voru gefnir til minning-
ar ttm látna ástvini. Nokkrir
sjúklingar stofnuðu sjóði af
eignum sínurn, með arfleiðslu-
skrá, þ. e. arfleiddu eftirkom-
andi sjúklinga að eignum sín-
ttm 'og ýmislegt fleira varð til
þess, xtð sjóðirttir myuduðust.
Allir þeir mætu meun, konur .
og karlar, sem iuntu þessarj
fj'árgjafir af höndtun. gerðu (
sjer ljóst. að heiisuhælið sjált't
var ekki nenta einn áfanginn á !
þe-irri braut, sem þjóðin lagði j
út á, þegat- hún hófst handa |
um byggingu ]>ess. Næsti áfang
inn var að gera mönnum fjár-
hagslega kleift að njóta hælis-
vistar.
Þegat’ svo lögin um berkla-
varnir gengu í gildí 1921,
þurrtt þessar s.jóðgjafir. Berkla
varualögiii sátt f.járhagshlið
málsitts, þeirri sem að sjúkling
unum vissi, svo borgið, að
rnenn mitnu hafa álitið frekari
styrktar.starfsemi óþarfa. Þó
eru ævinlega nokkrir setn gefa
fje í „Styrktarsjóð sjúklinga
á Vífilsstöðum", eða á annan
hátt til glaðnings sjúklingum,
sutnir ár •eftir ár. Það sýnir að
gjafmildi íslensku þjóðarinnar
hefir ekki þorrið þótt ntann-
úðleg löggjöf væri byggð upp.
Það tnun fretuut' hafa verið,
að allflestir hafi álitið að hlut-
verki hins óbreytta borgara
væri lokið. þegar hið opinbera
tók máliir í sínar hendur á
þann hátt sem berklavarnalög-
in ákveöa. IlingaÖ til hefir öll
aljiýða hlýtt kallinu. Þegar
það hefir kontið. Þegar Krist-
neshælið var byggt kom t'je
hvaðanæva. Starfssvið var
skapað þar sem allir gátu satn-
einast og lagt nokkuð til fratn
gangs góðs málefnis.
Iljer er nýr vettvangur. Al-
þ.jóð hefir veriö kvödd aðstoð-
ar og hún hefir brugðist vel
við, senr fyrri. Við ráðum yfir
háum uppha'ðum, sem nrundu
næg.ja með tilstyrk hins opin-
hera á venjulegum tíinum. Ett
nú eru tímar svo breyttir að
verðgildið er ekki í neinu sara
ræmi við upphæðimar. Það,
sem var stór ttpphæð áðut' er
nú ekki netna korn í mælinti.
Þariir inismun verður að jafna.
Þess vcgna er nú heitið á al-
þjóð að bregðast drengilega
við eins og áðut' fyrri.
.Tég teldi það rajög vel far-
ið, að aftur yrði tekintr upp
þráðuritm, með niiimingai'gjaf-
ir í ýmst’i mynd, sem slitnaði
þegar berklavarnalögin gengu
í gildi. Jeg vil beina þeirri
hvtit tjil írjHraf þí'þ'Hij kfcnf éijíil
urp hinda, ■' Vfegnð ftð1
gei'ða berklarrna að leggja fram
fje til hefnda ástvinanua föllnu
til höfuðs berklunum. Og ann-
að lil: Væri <\kki vel til Jundið,
að þeir, sem öðlast, hat'a heils-
una á heilsuhæhitiuin að gefa
gjafir td minningar uui unna
sigra í baráttuuni við berkla-
veikina. Mjer er krmnugt um
að nokkrir hafa gert það en
Fi’amhald á bls. 12
oooooooooooooooooooooooooooooooo
Tilboð óskast í
PONTIAC 8
Model 38. Til sýnis við bifreiðaverkstæði
JÖTUNS, Hringbraut,
vestan Framnesvegar, kl. 2—4 í dag.
ooooooooooooooooooooooooooooooo<j
llvífar skyrtur
með föstum flibba,
Herrabúðin
Skólavörðustíg 2

i
Y
Y
y
I
Y
y
Y
Hrausta og duglega stúlku
vantar í heimavist Laugarnesskólans.
VIGDÍS G. BLÖNÐAL
Símar 5827 og 4067.
%
f
|

Herbergi — Stúlka
Sá sem getur útvegað stúlku í vist, á gott
heimili í Reykjavík í vetur, getur, ef unr semur,
fengið leigt stórt herbergi, á góðum stað. Sjer-
herbergi fyrir stúlku og hátt ktaup. Aðeins hraust
og vönduð stúlka kernur til greina. Tilboð merkt
,,Austurbær“ sendist blaðinu fyrir 5. þ. mán.
oooooooooooooooooooooooóoooooooo
,;,^.*m*..>a.>XhX**X-v*«X**X**>,!»

2 stúlkur
X
í vanar að sauma á rafmagnsvjel óskast. Hátt
\ kaup. Upplýsingar hjá MAGNA h.f.
Y Fyrirspurnum ekki svarað í síma.
»!*
’.»*X**XhX»‘X**X**XmXmX*»X*»X*»X*»X*»!*»X**!*»X*»XhX*»X»*!*»X*»X'*!**X*
Mótorbótur
■
er til sölu, 5 tonna dekkaður með 12 hesta Bol- •
indervrjel og varahlutum,. þar á meðal öllum leg- :
um til vara. Báturinn er umbyggður að nýju jj
á Hólmtovík 1940 af Halldóri Magnúss>Tii. Tvenn •
legufæri eru til og segl sem ný. Upplýsingar •
hjá HELGA BENEDIK.TSSYNI, Brseðraborgarstíg l
8 B, Reykjavík. ■
FLUGVJELASKIP AF STOKKUNUM
Btandaríkjamenn smíða stöðugt flugvjelaskip og sjest
hjer, er eitt hleypur af stokkunum.