Morgunblaðið - 27.02.1946, Blaðsíða 6

6
(iOKtí (JNBtAUIB
Miðvikudagur 27. febr. 1946
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 12.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Pólitísk heljarstökk
HELJARSTÖKK er alkunnugt orð meðal íþróttamanna.
Það þykir áhættusöm íþrótt og þeim einum við hæfi, sem
stendur nokkuð á sama hvort upp snýr höfuðið eða fæt-
urnir.
Þess háttar íþróttir á stjórnmálasviðinu voru lítt þektar
hjer á landi þangað til Hermann Jónasson tók við stjórn-
artaumunum á Framsóknar Skjónu, en síðan hafa end-
arnir verið uppi sitt á hvað á þeirri samstæðu og með öllu
óvíst jafnan, hvað næst bæri við loft eða jörðu. Til hægri
og vinstri fram og aftur, hafa stökkin verið þreytt sitt á
hvað. Stundum hefir staðar numið hægra megin við í-
haldsgjörnustu menn Sjálfstæðisflokksins, en hitt kastið
langt til vinstrj handar við rauðustu liðsmenn kommún-
istanna.
Nýjustu og ljótustu dæmin þessarar tegundar eru þau,
að í nýsköpunarmálum hefir allur Sjálfstæðisflokkurinn
verið skilinn eftir til vinstri handar. Sama hefir og gilt
varðandi kaupgjaldsmál og afurðaverð. Háar stunur hafa
jafnan liðið um loft og sæ frá heljarstökks gandreiðinni,
þegar afurðaverð eða kaupgjald hefir hækkað frá því, sem
áður var. Og höfuðstefnunni í nýsköpunarmálum er að
fullu lýst með ályktunarorðum eins af rithöfundum Tím-
ans sunnudaginn 24. febrúar. Þar sdgir: ,,Fyr en dýrtíðin
er að velli lögð, er „nýsköpunin“ glæfrafyrirtæki, sem er
ósamboðin meningarþjóð, en hæfileg grafskrift á leiði nú-
verandi ríkisstjórnar“.
Þegar svo að heljarstökkið hefir hinn daginn eða hinn
mánuðinn verið tekið öfuga leið yfir alla stjórnarflokkana
til samans og numið við jörð langt til vinstri handar við
alla yfirlýsta Sósíalista, þá ganga hljóðin úr öllum endum
um ægilegan stríðsgróða útgerðarmanna, kaupmanna og
iðnrekenda, sem taka verði til ríkisins þarfa með ótak-
mörkuðum eignaaukaskatti og öðrum harðvítugum ráð-
stöfunum. Til slíkra hluta vanti sýnilega allan kjark og
manndóm í hina íhaldssömu Kommúnista, sem sjeu í
vinnumensku hjá heildsölum og útgerðarmönnum, til að
koma „glæfrafyrirtæki“ „nýsköpunarinnar“ áfram, auð-
vitað til bölvunar fyrir þjóðfjelag vort og land.
Á þeim grundvelli eru þeir Alþýðuflokksmenn, sem
tengdir eru ævarandi ástar- og þrælsböndum við Tíma-
hyskið æstir upp í kaupskrúfu og verkfallsbaráttu, treyst-
andi því, að betri menn í hópi Kommúnista og Alþýðu-
flokksins standist ekki ógnir og hótanir og láti vitsmuni,
manndóm og þjóðhollustu undan síga fyrir vaxandi von
um traustara atkvæðafylgi þess hluta þjóðarinnar, sem
minst hugsar og lengst gengur á þeim syndarinnar vegi,
að miða við líðandi stund eingöngu.
Okkar skattalög eru samin á þjóðstjórnartímanum í
samráði og með samþykki þess manns í Framsóknar-
flokknum sem einna'mest hefir lagt sig að þess háttar
málum. Það er formaður þingflokksins, Eysteinn Jónsson.
Ef þessi skattalög eru of væg fyrir heildsala og útgerðar-
menn, þá er það einnig hans sök og mundu þó fæstir, jafn
vel ekki Kommúnistar færi sakir á hendur honum í því
efni. Hermanni er a@ vísu trúandi til alls.
Um álagningu á vörur, sem fluttar eru frá öðrum lönd-
um, er það að segja, að þjóðstjórnin, sem hafði Eystein
Jónsson fyrir viðskiftamálaráðherra, lagði grundvöllinn
að þeim viðskiftamáta sem nú gildir, og sem byggir á
þeirri meginreglu, að álagning öll sje miðuð við prósentu-
gjald.
Utanþingsstjórnin sáluga með Vilhjálm Þór, sem hinn
valdamesta mann, fullkomnaði þetta kerfi sem hina ágæt-
ustu fyrirmynd. Núverandi stjórn Sjálfstæðismanna,
Kommúnista og Alþýðuflokks, hefir það eitt gert á þessu
sviði, að lækka álagningu. Ber því nýrra við að heljar-
arstökkva-gandreiðin skuli hljóða um stuðning hennar við
heildsala og útgerðarmenn.
En öllu er um þá.trúandi, sem stöðugt eru að stökkva
heljarstökk og engír geta giskað á hvar næst muni nema
staðar.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Flækingur.
TALSVERT hefir borið á því
síðan styrjöldinni lauk, að ís-
lenskir menn hafa leitað til út-
landa — og þá einkum Norð-
urlanda — án þess að eiga þang
að nokkuð erindi. Flestir hafa
farið í atvinnuleit, aðrir hafa
ráðið sig á erlend skip og lent
í hafnarborgum Evrópu, vega-
lausir með öllu.
Fæstir þessara manna, sem
nær eingöngu eru óreyndir
unglingar, hafa haft neitt fje
milli handa og þeir, sem ein-
hver auraráð höfðu, voru fljót-
ir að koma peningunum í lóg.
Dæmi eru til þess, að ISlensk-
ir strákar hafa flækst um illa
til reika, sníkjandi og snapandi
ofan í sig og á.
Nýlega var birt um það yfir-
lýsing frá utanríkisráðuneyt-
inu, að sendiráðin erlendis og
ræðismannsskrifstofur myndu
ekki lána fólki fje, sem færi
til útlanda peningalaust. Mun
ekki vera að ástæðulausu að sú
yfirlýsing var birt. — Það er
full ástæða til að vara unga
menn við að leggjast í þenna
flæking. Þeim finst það ævin-
týralegt að „fara í siglingar"
út um heim, en gæta þess ekki,
að ástandið er þannig víðast
hvar í heiminum, að það er alt
annað en gaman að ferðast eða
vera í atvinnuleit.
•
Bregður við.
FLESTIR ÞEIRRA ungu
manna, sem ráðast í að fara til
útlanda í atvinnuleit, eða á skip
um, hafa haft ágæta vinnu
hjer á Íslandi styrjaldarárin.
Fæstir þeirra þekkja önnur
vinnubrögð en hjer tíðkast of
víða og þeir þekkja ekki ann-
að en há laun fyrir litla vinnU.
Erlendis er þetta alt öðru-
vísi. I Svíþjóð hafa þessir sömu
menn t. d. neyðst til þess að
vinna fyrir kaUpi í heilan dag,
sem samsvarar í krónum því,
sem þeir fengu hjer heima fyr-
ir klukkustundar vinnu. Þetta
eiga þeir bágt með að skilja og
enn ver að sætta sig við. En
þeir verða að gera það til þess
að halda í sjer líftórunni.
Það er heldur ekki hlaupið
að því að fá vinnu víða um
lönd eins og er. íslenskir sjó-
menn fá yfirleitt ekki skipsrúm
á Norðurlöndum á öðrum skip-
um en þeim, sem enginn vill
vera á. Kaupið er ef til vill
5—6 krónur á dag. — íslend-
ingar, sem eru á flækingi er-
lendis, fá sumir hverjir ekki
vinnu vegna þess, að þeir eru
ekki í neinu verklýðsfjelagi og
innlendir meðlimir ganga fyrir
fjelagslausum útlendingum víð
ast hvar.
•
* XI 0 »
Oþokkabragð.
HJER Á dögunum kom það
fyrir, að systkini, fjögra og sex
ára, voru send út í verslun til
að kaupa steinolíu á lítið ílát.
Þau höfðu gert þetta áður og
þótti gaman að því, að geta ver
ið að einhverju liði á heimil-
inu. Þóttust heldur en ekki
meiri menn fyrir, að þeim var
trúað til þess að fara í búð til
að kaupa til heimilisins.
En er þau voru á leiðinni í
búðina mættu þau stálpuðum
strák, sem gaf sig á tal við
systkinin. Er hann heyrði, að
þau voru í verslunarferð, tókst
honum að telja þeim trú um,
að þau væru altof lítil til að
fara í búð og kaupa og sagðist
skyldi gera það fyrir þau. Litlu
skinnin ljetu að orðum pilts-
ins, eftir miklar fortölur, og
fengu honum olíuílátið og pen-
ingana, sem þau voru með.
En þetta var óþokki, sem
gerði þetta til að narra börn-
in, og hann sást ekki meira.
Eftir að systkinin litlu höfðu
beðið í klukkustund eftir að
strákurinn kæmi aftur, komu
þau skælandi heim til sín og
sögðu sínar farir ekki sljettar.
Þetta óþokkabragð er von-
andi einsdæmi, því ljótt er það.
•
Ráðhúsið.
RÁÐHÚSMÁLIÐ er ofarlega
á baugi, eins og jeg gat um í
gær. Kjartan Ólafsson hefir
sína tillögu'— eins og vafalaust
fleiri — um hvar ráðhúsið eigi
að vera. Gerir hann grein fyr-
ir sínu máli í eftirfarandi
brjefi:
„Nú þegar í alvöru er farið
að ræða um byggingu Ráðhúss
Reykjavíkur, og það að velja
því stað, vildi jeg með fullri
einurð leyfa mjer að benda á
hið dásamlega byggingarstæði
fyrir það, þar sem er Arnar-
hólstúnið. Jeg hefi áður minst
á þetta í greinarkorni, og bent
á, að Ráðhúsið ætti að byggj-
ast þar sem Ingólfsstyttan
stendur. Yrði þá hóllinn lítið
eitt lækkaður, og húsið bygt
meðfram Ingólfsstræti, þar sem
inngöngudyr yrðu inn á skrif-
stofur bæjarins og almenna af-
greiðslu, og upp í hina veg-
lega útsýnisturn þess. En höfuð
inngöngudyr þess sneru að
Kalkofnsvegi, þaðan sem breið
ur gangstígur yrði að vegleg-
um tröppum og inngöngudyr-
um inn í viðhafnarsal þess, og
fundarherbergi bæjarstjórnar,
bæjarráðs og borgarstjóra“.
• : 1
Skreytingar..
„LISTAVERK, þar á meðal
Ingólfsmyndin, og minningar-
töflur úr ~sögu Reykjavíkur,
ættu að skreyta tröppur og
þessa framhlið hússins, en sval
ir yrðu yfir inngöngudyrum,
þaðan sem ræðumenn gætu tal
að til fólksins, og þar sem hljóm
sveit mætti koma sjer fyrir á
góðviðrisdögum og kvöldum og
leika yndisleg tónverk fyrir
almenning, þar sem mikill
mannfjöldi gæti hlustað í tún-
brekkunni fyrir neðan.
Jeg málá svo ekki þessa
mynd skýrar. En allir munu sjá
og viðurkenna, að þarna er dá-
samlegur staður fyrir Ráðhús
Reykjavíkur, og að veglegra
grunnstæði verði því vart
fundið. Kjartan Ólafsson“.
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI
FerSalag sakleyslngjaat
KALDAN vetrarmorgun í
fyrri viku sigldi hið gráa og
aldraða herflutningaskip Arg-
entina inn í höfnina í New
York, eftir hryllilegt ferðalag
yfir Atlantshafið. Farþegar
voru 452 breskar konur, sem
giftar voru amerískum her-
mönnum, og börn þeirra 175.
Níu dögum áður hafði skipið
farið frá Southampton og kon-
urnar ýmist sungið við brott-
förina: Það verður altaf til
England, eða Guð blessi Amer-
íku.
Argentína hafði lent í versta
stormi, sem komið hafði á
Norður-Atlantshafi þenna vet-
ur. Stundum varð vindhraðinn
112 km. á klukkustund. Einn
daginn voru 85% af konunum
fárveikar. Þær.gátu ekki ann-
ast um börn sín, þau lágu grát-
andi \ klefunum. Víða köstuð-
ust smáþörnin út úr vöggun-
um.
Þegar að landi var komið,
voru margar konurnar enn á-
hyggjufullar. Hvernig skyldi
Ameríka vera? „Skyldu amer-
ískar konur vera andúðarfull-
ar í okkar garð?“
Á eitt barnið hafði ferðin
ekki fengið hið minsta. Það var
Claire litla Fiedler, fjögra ára
gömul. Hún var á leiðinni til
Chicago með móður sinni, til
föður síns, sem verið hafði sjó-
liði.
Blaðam^ðurinn Rellman Mo-
rin frá Associated Press átti
viðtal við Claire litlu. Bar fram
beinar spurningar og fjekk
bein svör.
„Hvað ætlar þú að gera í
Chicago?“
„Veiða tígrisdýr“.-
„Það eru engin tígrisdýr í
Chicago".
„Víst eru tígrisdýr þar.
Pabbi sagði, að þau væru þar.
Og þau jeta allar kýrnar, svo
maður verður að veiða þau....
Það voru kýr á skipinu. Viss-
irðu það?“
„Nei, ertu viss?“
„Já, þessvegna fengum við
Trudy mjólk á hverjum degi.
Við fáum líka mjólk á hverj-
um degi í Chicago. Og við þurf
um enga skömtunarSeðlá . . . .
Pabbi minn segir, að á hverjum
degi komi hundrað og ' fimtíu
kýr til Chicago óg þáð geti
hver fengið kú, sem bara vill“.
„Hvar fáið þið kýrnar?“
„í búðunum. Pabbi segir, að
alt sje hægt að fá þar“.
„Og ætlar þú að fara í skóla
í Chicago?“
„Ó, já, í Chicago-New York“.
„En Chicago og New York
eru nú tvær borgir, Claire mín
litla“.
„Pabbi segir, að þær sjeu
alveg eins, nema bara að Chi-
cago sje betri“.
„Því heldurðu þá, að þú far-
ir í skóla í New York?“
„Vegna þess, að þar eru fleiri
Indíánar og kúrekar og þeir eru
altaf að skjóta hverjir aðra“.
— (Time).
Óðinn lekur báf
í FYRRAKVÖLD tók varð-
báturinn Óðinn mb. Gottu frá
Vestmannaeyjum, að veiðum í
landhelgi, við Vestmannaeyjar.
- Gotta hefir að undanförnu
stundað botnvörpuveiðar. —
Skipstjórinn hefir játað brot
sitt og bíður hahn nú dóms.