Morgunblaðið - 09.03.1949, Blaðsíða 6

6
MORGVJSBLAÐIÐ
Miðvikudagur 9. mars 1,949.
i JKmrgtistMtiMft
Útg.: H.f. Árvakur, Reykj avík. ,
1 Framkv.stjí: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Heilindi Framsóknar
UMRÆÐURNAR um frumvarp fjármálaráðherra um eftirlit
með rekstri ríkisins og ríkisstofnana sýnir greinilega heilindi
Framsóknarflokksins og afstöðu hans til raunverulegs sparn-
aðar. Jóhann Þ. Jósefsson fjámiálaráðherra skipar nokkra
starfsmenn stjórnarráðsins til þess að gera tillögur um sparn-
að í rekstri ríkisins og stofnana þess. Öll ríkisstjórnin er
þessari ráðstöfun samþykk. Embættismennirnir, sem þaul-
kunnugir eru rekstrinum skila síðan tillögum og fjármála-
ráðherra felur þeim að semja frumvarp um eftirlit með
rekstri ríkisins og ríkisstofnana. Þegar það hefur verið gert
leggur ráðherrann síðan frumvarpið fyrir Alþingi.
í beinu áframhaldi af þessu verður að taka það fram að
sjálft Alþingi hefur a. m. k. tvívegis samþykkt ályktanir um
að slíku eftirliti með ríkisrekstrinum skuli komið á fót. I
fyrra skiptið árið 1945 og í síðara skipti árið-1948. Þá er i
fjárlögum lagt fyrir fjármálaráðherra að sporna gegn frek-
ari útþenslu ríkisbáknsins, þar til sett hafi verið löggjöf um
eftirlit með rekstri ríkisins og stofnana þess.
Af þessu er það auðsætt að fjármálaráðherra er beinlínis
að framkvæma yfirlýstan vilja Alþingis er hann leggur nú
fram frumvarp sitt um eftirlit með ríkisrekstrinum, þar sem
gert er ráð fyrir að einum manni verði falið sjálfstætt og
víðtækt vald til þess í senn, að koma í veg fyrir frekari
fjölgun starfsmanna og vinna að því að ónauðsynleg embætti,
nefndir og sýslanir verði lagðar niður.
En þegar þetta frumvarp kemur fram gerist það furðulega.
Eramsóknarflokkurinn, sem mest hefur rausað um nauðsyn
sparnaðar, leggst hatramlega gegn því með þeirri aðalrök-
semd að fjármálaráðherra, sem er yfirhlaðinn störfum eigi
einn að vinna þetta verk. Enga löggjöf þurfi um það að
setja. Þetta er þá allur sparnaðaráhuginn hjá'Framsóknar-
flokknum. Hann kærir sig ekkert um að tekið sje föstum
tökum á málinu. Það er eitur í hans beinum. Hann beinlínis
óttast það að farið verði að spara í ríkisrekstrinum, fækka
embættum, draga saman skrifstofubáknin. Hvernig ætli að
á því standi? Ætli að það sje ekki vegna þess að Framsókn
hefur frá upphafi verið iðnust við það að hrúga upp nýjum
stöðum og bitlingum?
Viðbótarskýring á andstöðu Framsóknarflokksins við frum-
varp fjármálaráðherra er sú, sem liggur í augum uppi. Fram7
sókn getur ekki unnt SjálfstæðiSflokknum þess að hafa tekið
upp forystu um sparnað og aukna hófsemi í rekstri ríkisins
og stofnana þess. Þess vegna snýst hún gegn raunhæfum til-
lögum Jóhanns Þ. Jósefssonar um tilraunir til sparnaðar.
Hvílík heilindi, hvílíkur vilji til sparnaðar og umbótai!
En sannarlega er þessi framkoma Framsóknarflokksins sam-
boðin fortíð hans.
1Áhuerji óhnj^ar:
ÚR DAGLEGA
Ekki er
hæverskunni
fyrir að fara
„HVERNIG stendur á því, að
unglingum er ekki kennd al-
menn kurteisi í skólum lands-
ins?“, skrifar Þórarinn Árna-
son frá Stórahrauni. Og það er
ekki að ástæðulausu, að hann
spyr, því hann nefnir dæmi:
„Mig hefur oft furðað á að sjá
ungmenni — allt frá barna-
skólabörnum upp í stúdenta ■—
gjörsamlega sneydd því, sem
áður var- kallað kurteisi“.
Það er víst rjett hjá Þórarni,
að það er ekki alltaf hæversk-
unni fyrií- að fara hjá ungling-
unum. Og svo kemur hann með
dæmi úr> strætisvagni:
•
,,Er þetta hægt?“
„FYRIR nokkrum dögum var
jeg í strætisvagni, sem var
fullur af fólki. Tók jeg eftir
því, að öldruð kona stóð í
vagninum og hjelt á pakka. —
Ungur piltur, á að giska 18—
20 ára sat í stól. Hann var með
skólatösku. Jeg ávarpa piltinn
og bið hann standa upp fyrir
gömlu konunni. Hann horfir
fyrst stórum augum á mig, en
horfir siðan yfir til sessunautar
síns og mælir fram þessa ný-
móðins setningu, sem virðist
vera á allra vörum:
„Þetta er nú ekki hægt“.
„Það er hægt“
EN Þórarinn ljet ekki þar við
sitja og frásögn hans heldur
áfram: Jeg„ stugga við piltin-
um og segi: Þetta er hægt. Það
er hægt að standa upp fyrir
gömlu konunni". Þá stóð hann
upp, stórmóðgaður, en gamla
konan settist og virtist vera
mjer þákklát fyrir afskipta-
semina.
„Mjer finnst að unglingarnir
beri svo litla virðingu fyrir
ellinni nú orðið, en auðvitað
er það foreldrunum að kenna.
Því nú þykir það fínt að banna
ekkj börnum. Það eru nýtísku
vísindi (að banna barni á að
vera að gerd það taugaveikl-
að“).
Þeir, sem ráða
ANNAÐ dæmi segir Þórarinn
Árnason í þessum hugleiðing-
um sínum. Það er á þessa leið:
„Jeg kom fyrir nokkru heim
til virðulegs embættismanns,
sem jeg átti við stutt erindi.
Hann bauð mjer inn í skrif-
stofu sína. Honum fylgdu tveir
ungir synir hans, um 6 og 9
ára. í skrifstofunni voru þrír
stólar. Drengirnir settust strax
í sinn hvorn stólinn, en hús-
bóndinn í þann þriðja. Em-
bættismaðurinn bauð mjer
sæti og bað annan drenginn að
standa upp.
Snáðinn var nú ekki alveg,á
því. Hann segir að bróðir sinn
geti staðið upp. Faðirinn varð
að gefast upp eftir nokkurt
þras við syni sína. En jeg stóð
á meðan jeg lauk erindinu og
var feginn að komast út undir
bert loft, eftir heimsóknina í
þessa virðulegu uppeldisstofn-
un“.
•
Við hverju er
að búast?
„ÞAÐ er ekki hægt að búast
við, að þessir ungu menn
standi upp fyrir gjer eldra
fólki, þegar að því kemur að
þeir fara að ferðast í strætis-
vögnum, eða koma innan um
fólk, þegar þeir fara að stálp-
ast“.
Þetta var úr pistli Þórarins
Árnasonar. Og víst er margt
rjett af því, sem hann segir.
Það eru foreldrarnir og skól
arnir, sem eiga sökina á því,
að unglingar kunna ekki sjálf-
sögðust umgengnisvenjur. —
Þeim hefur ekki verið kennt
að temja sjer þær.
Fálkinn er
dauður
FÁLKINN, sem konan, náði á
dögunum á Grettisgötunni, er
hann var að gæða sjer á dúfu-
tetri er dauður. Finnur Guð-
mundsson, náttúrufræðingur,
fjekk fálkapn og ljet drepa
hann og verður víst ekki langt
að bíða þar til gestir á náttúru
gripasafninu geta virt fuglinn
fyrir sjer uppstoppaðann eftir
kúnstarinnar reglum.
LÍFINU
Er fálkinn að
verða útdauður?
ÞAÐ er fjarri mjer að skrifa
eftirmæli um fálkann, en í
sambandi við heimsókn hans
til bæjarins dettur manni í hug,
hvort ekki væri ástæða til að
friða fálkana í nokkur ár, því
margt virðist benda til, að þeir
sjeu að deyja út.
Fálkinn er okkar fugl, ís-
lendinga. Við höfum haft
mynd hans í þjóðarmerki
okkar og því verður ekki neit-
að, að fálkinn er í flestra aug-
um hinn göfugasti fugl, sem
heimkynni á hjer á landi. Er
þar örninn ekki undanskilinn.
Kunur danskur fuglateiknari
Falke Bang að nafni, benti
mjer á fyrir nokkrum dögum,
að íslenski fálkinn væri orð-
inn sjaldgæfur og hætta væri
á ferðum, ef hann myndi hverfa
með öllu. Okkur myndi leiðast
það síðarmeir, ef fálkinn hyrfi
með öllu.
•
Síðasta
Skotasagan
FYRIR nokkrum árum kom
maður einn til ritstjóra Morg-
unblaðsins og benti honum á,
að það væri móðgun við Skota,
að vera sífellt að segja sögur
af þeim, sem væru niðrandi í
þeirra garð. Maðurinn meinti
vel, en hefur sennilega ekki
vitað, að Skotar hafa manna
best gaman af Skotasögum og
búa þær flestar til sjálfir. —
Hjer er ein af þeim nýjustu
(ættuð frá Skotlandi): Skosk-
ur kaupsýslumaður þurfti að
ferðast til Ameríku. Honum
fanst fargjaldið með skipinu
dýrt og' þagnaði ekki á því
alla leiðina, hvað það væri
dýrt að ferðast. Þegar skipið
kom í höfn í New York stóð
Skotinn við borðstokkinn held
ur en ekki hnýpinn. En þá
stóð svo á að kafari var að
koma upp þar skamt frá. Þá
varð Skotanum að orði:
„Nei, hve skrambinn! Er
líka hægt að ganga til Amer-
íku? Jeg vildi að jeg hefði vit-
að það áður en jeg lagði af
stað í þessa rándýru skips-
ferð!“
fMiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiMiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiimMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiii,iii,i iliii,i,liiliIMIi,iiill,llll,iMiii,iiliiMiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiliii,liimi,l±
I MEÐAL ANNARA ORÐA .... I
LeilaS að dýrmæfum málverfcum í Frankfurf.
,.Hlægileg fjarstæða “
RÍKISSTJÓRN Danmerkur hefur nú með stuðningi yfir-
gnæfandi meirihluta danska þingsins tekið endanlega ákvörð-
un um að taka þátt í samtökum vestrænna lýðræðisþjóða til
verndar öryggi og sjálfstæði lands síns.
í fyrradag komst utanríkismálaráðherra Dana, Gustav Ras-
mussen þannig að orði um þá fullyrðingu kommúnista, að
Danir hygðu á árásarstyrjöld.
„Það er hlægileg fjarstæða að nokkrum skuli geta dottið
það í hug, að Danmörk hyggi á þátttöku í árásarbandafagi.
Frá aldaöðli hefur utanríkisstefna Danmerkur miðað að því,
að varðveita friðinn og verja frelsi þjóðarinnar. Þeir að-
iljar, sem að Atlantshafsbandalaginu standa, munu áreiðan-
lega leggja höfuðáherzluna á það, að bandalagið er einungis
stofnað í friðsamlegum tilgangi.“
Norðmenn og Danir hafa tekið ákveðna afstöðu til varnar-
samtaka lýðræðisþjóðanna. Þeir hafa ákveðið að taka þátt í
þeim. Engum heilvita manni kemur til hugar að það sje gert
í þeim tilgangi að fá aðstöðu til þess að ráðast á aðrar þjóðir.
Þessar friðsömu smáþjóðir hafa um aldaraðir reynt að halda
sjer utan við styrjaldir. Fýxúr þeim vakir það eitt að tryggja
grundvöll sjálfstæðis síns og skapa fólkinu tækifæri til þess
að lifa í friði.
Frá frjettaritara Reuters.
FRANKFURT — Þýsku yfir-
völdin hjer í Frankfurt hafa
boðið 10,000 ríkismarka verð-
laun fyrir upplýsingar, sem
leitt geti. til þess, að 137 mjög
dýrmæt málverk komi í leit-
irnar. Talið er, að málverkum
þessum hafi verið stolið úr loft
varnabyrgi í Bad Wildungen í
ófriðarlokin.
Samahlagt verð málverk-
anna, sehx tilheyrðu einkasöfn
urum í Frankfurt og tveimur
listasöfnum í borginni, er svo
hátt, að ókleift er áð áætla það
nákvæmlega. — Málverkasjer-
fræðingar segja, að meðal mál-
verkanna sjeu vei'k ítalskra
meistara, nýtísku franskra
impressionista, hollenskra,
flæmskra og frægra þýskra
listmálara.
• •
KOMIÐ í GEYMSLU
1944
EINN af embættismönnum
þeim, sem haft hafa afskipti
af málverkastuldinum, segir
1 að aðeins 10,000 ríkismarka
verðlaunum hafi verið heitið,
sökum þess að menn óttuðust,
að hærri laun mundu gera
þjófum málverkanna ljóst,
hversu dýrmæt þau eru, en það
aftur leiða af sjer, að þeir
j'rðu tregari til að láta þau af
hendi.
Þessi sami embættismaður
skýrir frá því, að málverkunum
hafi fyrst verið komið fyrir í,
loftvarnabyrgi í Ziegenberg
iHessen 8. ágúst 1944. Nokkru j
seinna voru þau flutt í annað j
loftvarnabyrgi, að þessu sinni
í Bad Wildungen.
• •
MIKIÐ LEITAÐ
HAUSTIÐ 1945 voru gerðir út
menn til þess að athuga um
listaverkin, sem þarna voru
geymd. Þeir komust að því, að
114 málverk í eigu Frankfurt-
safnanna og 23 í eigu einka-
safnara voru horfin.
Mikil leit var þegar í stað ^
hafin að verkunum. Leitað var j
til þekktra safnara, í þeirri
von, að þeim hefði verið boðin
málverkin til sölu, fjöldi
manna var yfirheyrður og
geysistór auglýsingaspjöld sett
upp, þar sem málverkunum
var lýst.
En allt kom fyrir ekki.
MÁLVERKIN
„GLEYMAST“
ÞEGAR hjer var komið, und-
irrituðu Þjóðverjar skilyrðis-
lausa uppgjöf sína, og menn
höfðu um annað að hugsa en
týnd listaverk. Allt var í hin-
um ægilegasta glundroða, og
þessi frægu málverk „gleymd-
ust"‘ um tíma, enda þótt eig-
endur þeirra hefðu vissulega
fullan hug á því að fá þau aftur
í sínar hendur.
En nú er leitin hafin á ný,
og ekkert látið óreynt til þess
að hafa upp á þjófunum.
Meðal hinna stolnu mál-
verka eru verk eftir Paolo Ver-
onese, Giovanni Tiepolo, Sim-
one Martini, Cezanne, Renoir,
Theodore Rousseau, Maillol,
Corot. Courbert og Millet.