Morgunblaðið - 12.07.1951, Blaðsíða 6

6
M O liirL /V B L A O I tí
Fimmtudagur 12. júlí 1951

1
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna með Lesbók.
Válegur
ÚRSLIT kosninganna í Mýra-
sýslu eru válegur fyrirboði fyrir
Alþýðuflokkinn, sem misti þar
um það bil helming þess atkvæða
magns, sem frambjóðandi hans
hlaut við síðustu kosningar. Þetta
gerðist þrátt fyrir það að flokk-
urinn hefði þarna í kjöri geðþekk
an mann, sem hjelt eftir atvik-
um sæmilega á málstað hans.
Þetta fylgishrun Alþýðuflokks-
ins í Mýrasýslu er alvarleg að-
vörun fólksins til forystumanna
hans. Stefna þeirra hefur verið
vegin og ljettvæg fundin.
En í hverju hefur stefna Al-
þýðuflokksins eiginlega verið
fólgin síðan að hann „dró sig út
úr póiitik“ að afloknum kosning-
unum haustið 1949?
• Hún hefur fyrst og fremst ver-
ið sú að elta kommúnista í al-
geru ábyrgðarleysi í innanlands-
stjórnmálunum. Alþýðuflokkur-
inn hefur þannig hafið kapp-
hlaup við versta óvin sinn um
lánlausa stjórnarstefnu í innan-
landsmálum. Getur nokkur skyni
borinn maður búist við öðrum
afleiðingum slíks örvits en þve£r
andi fyigis og trausts meðal
þjóðarinnar? Sannarlega ekki.
Þetta hefur Alþýðuflokknum
og leiðtogum hans oftlega verið
bent á. En þeir hafa aðeins for-
herst í villu sinni. Svo blindur
hefur illvilji þeirra gagnvart nú-
verandi ríkisstjórn verið að þeir
hafa ekki hikað við að leiða yfir
sjálfa sig vaxandi vantraust mik-
ils hluta sinna eigin kjósenda.
Þessi afdæming Alþýðuflokks-
ins hefur komið fram í baráttu
hans gegn öllum raunhæfum ráð-
stöfunum til þess að tryggja rekst
ur atvinnutækjanna og afkomu
almennings. Hann hefur hamast
gegn gengisbreytingunni og gert
þá baráttu að einustu „hugsjón“
sinni. Sjálfur hefur flokkurinn
tvívegis staðið að lækkun krón-
unnar þegar hann hefur verið í
stjórn eða sjeð hilla undir ráð-
herrastóla.
Þetta er því hrapalegra sem
vitað er að flestir leiðtogar
Alþýðuflokksins vissu að geng
isbreytingin var óhjákvæmi-
leg og raunar aðeins staðfest-
ing á ástandi, sem skapast
hafði meðan að „fyrsta stjórn
Alþýðuflokksins" fór með
völd. Loddaraleikur flokksins
hefur þessvegna verið alþjóð
svo auðsær að hann hefur vak-
ið almenna fyrirlitningu hjá
miklum hluta þjóðarinnar.
Enn er eitt atriði, sem gert
hefur baráttu flokksins sjerstak-
lega yfirborðslega og óraunhæfa
í augum almennings. Alþýðu-
blaðið hefur lagt mikla áhersiu
á að birta samanburðarverð á
fjölmörgum vörutegundum nú og
meðan að flokkur þess hafði for-
ystu um ríkisstjórn. Hefur sá
samanburður átt að sanna, hve
miklu ódýrara og betra hefði ver-
ið að lifa þá en nú. En einnig
þessi blekking hefur verið gegn-
sæ. Mikill f jöidi þessara vara var
nefnilega ófáaniegur þegar Al-
þýðuflokkurinn fór með völd. Al-
menningur hafði lítið gagn af
lágu pappirsverði 5 vörum sem
hann alls ekki gat fengið. Honum
voru gjörsamlega spöruð kaup á
þeim, þær var hverg; að fá nema
þá helst á svörtum markaði fyrir
ránverð. Má reyndar segja að
svarti markaðurinn hafi einkennt
ástandið í viðskiptamálunum mcð
an að „fyrsta stjórn Alþýðu-
ílokksins“ sat að völdum. Nú
htfur honum verið útrýmt, Nu
fyrirboði
fást vörurnar, sem fólkið hefur
vantað, að vísu við hærra verði
en pappírsverði kratablaðsins. En
,-ú verðhækkun hefur fyrst og
íremst oiðið erlendis. Sá hluti
hennar, sem stafar af gengisbreyt
ingunni ci óhjákvæmileg fórn
þjóðarinnar til þess að geta hald-
ið áfram framleiðslu sinni og út-
flutningi og þar með tryggt at-
vinnu sína og afkomu.
Allt þetta skilur hugsandi fólk
i landinu. Þessvegna á kapphlaup
Aiþýðufiokksins við kommúnista
engan hljómgrunn meðal þess.
Það veldur honum þvert á móti
tjóni og niðurlægingu, eins og
fylgishrun hans í Mýrasýslu ber
greinilega með sjer.
Hönd örlaganna hefur skrif-
að aðvörun sína til Alþýðu-
flokksins á vegginn. Ef hann
heldur hinni neikvæðu og
gjörsamlega ábyrgðarlausu
stjórnarstefnu áfram bíður
hans áframhaldandi fylgis-
rýrnun og eyðimerkurganga í
íslenskum stjórnmálum. Ef
hann tekur upp svipaða að-
stöðu og jafnaðarmannaflokk-
ar annara lýðræðislanda gctur
hann e. t. v. gert sjer nokkra
von um traust og áhrif með
þjóðinni. En engum getur
dulist að sú stefna, sem hann
fylgir nú hefur Ieitt yfir hann
pólitíska limafallssýki og skap
að honum vanstraust og álits-
leysi almennings.
Frjettafrelsið í Prag
UNDANFARIÐ hafa .staðið yfir
í Prag „rjettarhöld“ yfir einum
af írjettariturum Associated
Press, Heitir sá William Oatis.
Hefur hann nú verið dæmdur tii
langrar fangelsisvistar.
Það, sem þessum blaðamanni
var gefið að sök voru „njósnir í
þágu erlends ríkis“.
Þessi meðferð á frjettaritara
einnar þekktustu frjettastofnunar
heimsins gefur nolckra hugmynd
um frjettafrelsið innan þeirra
ríkja, sem fjötur kommúnismans
hefur verið lagður á Það er ekki
nóg með það að fijáls blöð sjeu
bönnuð í landinu sjálfu og engin
blöð leyfð nema kommúnista,
sem hrifsað hafa völdin í sínar
hendur. Erlendum frjettastofn-
unum, sem starfa meðal lýð-
frjálsra þjóða, er einnig gert ó-
mögulegt að afla þaðan frjetta á
venjulegan hátt. Ef þær reyna
það eru frjettamenn þeirra tekn-
ir höndum, einhver skrípa „rjett-
arhöld“ haldin yfir þeim og þeir
síðan dæmdir til fangelsis eða
jafnvel lífláts fyrir njósnir. Frjáls
frjettastarfsemi þýðir á máli
kommúnista „njósnir í þágu er-
lends ríkis“. !!!
Að hverju stefna stjórnir hinna
rússnesku leppríkja með þessum
ofbeldisaðgerðum? Það er auð-
sjeð.
Takmark þeirra er að hneppa
þjóðir sínar í sama svartholið og
rússneska þjóðin hefur setið í
undir stjórn kommúnista. Heim-
urinn á ekkert að fá að vita um
það, sem gerist í leppríkjunum.
Þjóðir landanna bak við járntjald
ið mega ekkert vita um það, sem
gerist meðal lýðfrjálsra þjóða.
Á þessum grundvelli byggja
kommúnistar frjálsræði og menn
ingu þeirra þjóða, sem þeir
stjórna í skjóli ofbeldis og yfir-
gangs. Svartnætti vartþekkingar-
innar er sú gjöf, sem þeir færa
þessum þjóðum.
ÍSLENSKAR
París, 7. júlí.
VIÐ St. Germain des Preg-kirkj^
una, andspænis kaffihúsimp sem
kennt er við apalia rófuláhsu
(Deux Magots) og hýsir existen-
tialistana, er stór auglýsing á
luktarstaur, þar sem gefið er tii
kynna, að HÖTWUR, peintre is-
landais, haldi málverkasýningu
steinsnar frá gatnamótunum, í
Bonaparte-götu hjá Breteau. Þetta
er í annað sinn að Hörður Ágústs-
son opnar einkasýningu hjer í
París, en auk þess sýndi hann í
fyrra ásamt fjórum Islendingum
öðrum, og fjórum sinnum hefur
honum verið boðið að sýna á sam-
sýningunum miklu haust og vor.
Hörður sýnir að þessu sinni 30
olíumálverk og 20 vatnslitamyndir
og teikningar. Hann er kominn
býsna iangt frá þeim háttum, sem
sáust á sýningu hans í Reykjavík
um áríð. Má segja að hann fjar-
iægist meir og meir mótívið, lagi
það æ meir eftir sínu eigin höfði
og rökvísi listaverksins sjálfs. Þó
eru mótív hans greinileg, þrátt
fyrir frjálslega meðferð. Þar leyna
sjer ekki íslenskir litir og form.
Þetta undirstrikar Robert Vrinat,
aðalgagnrýnandi vikublaðsins
„Arts“, sem eingöngu fjallar um
listir. Ritar Vrinat forystugrein
um sýningu Harðar og kallar hann
athyglisverðan listamann, sem há-
vaðalaust en af óþreytandi elju
hafi skapað sjer öruggan sess í
listaheirni Parísar. Þegar tekið er
Um Kjöl og Kerlinga-
LISTSÝMNGAR I PARÍS
Höfpiir eg tekja athygli
w «1 ffl ‘':
tillit til þcss, að á viku hverri
opna tugir, stundum hundruð
ungra listamanna sýningar víðs-
vegar um borgina, þykir hver sæll,
sem nefndur er meðal þeirra 15—
20, sem blaðið hefur rúm til að
geta um, og segir það ekki lítið um
álit það, sem Hörður hefur skap-
að sjer, að greinin um hann skipar
veglegasta sessinn í blaðinu og er
lengst, ítarlegust og lofsamleg-1
ust.
„Jeg ætla að hamra járnið með-
an það er heitt“, sagði Hörður,
þegar jeg Ieit inn á sýningu hans.
„Jeg er ráðinn í því að halda aðra
sýningu í haust, hvað sem sam-
sýningunum líður“.
Frá sýningu Harðar bregðum
vip okkur út í Auteuil-hverfið, þar
sem ungfrú Gerður Helgadóttir!
sýnir noklcrar höggrnyndir í falleg- j
um garði á bak við sýningarsal
Colette Allendy í götu, sem kennd
er við himnaför Maríu. Ungfrú
Gerður hefur stundað nám í
Reykjavík og á Ítalíu, áður en
hún kom til Frakklands, og hefur
hún hlotið mikið Iof kennara sinna.
Heima fyrir hefur lítið sjest eftir
hana,, annað en marmaramynd af
Jóhanni Sigurjónssyni í forsal
Þjóðleikhússins, haglega unnin
mynd i hefðbundnum stíl.
Myndirnar, sem Gerður sýnir
hjerna, eru mjög langt frá hefð-
bundnum höggmyndastíl. Hún cr
að leita fyrir sjer, gera tilraunir
með athyglisverða verkaðferð, og
útkoman minnir á kúbisma. Mynd-
ir hennar eru ýmist úr brenndum
leir eða höggnar (kannske rjett-
ara sagt skornar) í gibs. Það dylst
ekki, að hún kann vel til verks,
hefur þjálfað handbragð og gott
smiðsauga. Robert Vrinat, er skrif
ar í „Arts“ um Hörð Ágústsson,
telur Gerði ákaflega eftirtektar-
verðan myndhöggvara, enda þótt
segja megi að hún hafi ekki enn-
þá fundið sjer ákveðnar leiðir.
Það er sómi fyrir Island, að hin-
ir ungu listamenn hafa vakið at-
hygli í mai'gmenninu hjer og unn-
ið sjer lof merkra listdómara. Á
því sviði er samkeppnin ákaflega
hörð, og engir aðrir en þeii’, sem
gæddir eru framúrskarandi hæfi-
leikum og óbilandi starfsþreki,
geta gert sjer vonir um að vekja
nokkra athygli í þessari fremstu
listaborg heimsins.
Bjarni Gnðmundsson. '•
fá skipan um aö
fara til Evrópu :
WASHINGTON, 10. júlí — Tvö
bandarísk herfylki fengu í dag
fyrirskipun um að fara til Evrópu
í haust.. Eru þetta 28. herfylkið,
sem er frá Pennsylvaniu og 43.
herfylkið frá Rhode Island. Lið
þetta var kallað til herþjónustu
í fyrrasumar, skömmu eftir að
Kóreustyrjöldin braust út og hef-
ur verið í æfingum síðan. Taiið
er að tveir mánuðir líði þar til
herfylki þessi verða fullbúin til
Eviópufei'ðarinnar. Þau muna
verða staðsett í V.-Þýskalandi. .
KJALVEGUR og Kerlingarfjöll
eru sá hluti íslenskra óbyggða,
sem Ferðafjelag íslands hefur
lagt mesta rækt við. Á svæðinu
frá Hagavatni til Hveravalla hef-
ur það reist fimm ágæt sæluhús,
fyrst við Hvítárvatn, því að þar
er mesta gróðurlendið á þessu ó-
byggðasvæði, og síðan við Kerl-
ingarfjöll, á Hveravöllum, undir
Einifelli við Hagavatn og loks í
Þjófadölum. Milli þessara sælu-
húsa eru hægar dagleiðir gang-
andi fólki.
En það vinnst við að fara í bíl-
um milli húsanna, að þá er hæg-
ára að fara ýmsa útúrkróka á
fagra staði, vegna tímans, sem
bifreiðin sparar. Skammt frá
Hagavatnshúsinu eru Jarlhettur,
hin einkennilegu strýtumynduðu
randfjöll Langjökuls, sem sjást
svo víða af Suðurlandsundirlend-
inu. Og þegar dregur nær Hvít-
árvatni er farið hjá Bláfelli, en
það er auðvelt uppgöngu og er
afbragðs góður útsýnisstaður. —
Umhverfi Hvítárvatns og Karls-
drætti þarf ekki að lýsa, því að
þeim fer víst óðum fækkandi
Reykvíkingunum, sem ekki hafa
komið þangað. Og sama er að
segja um Kerlingarfjöll og
Hveravellina og Ieiðirnar þang-
að. Öðru máli gegnir um leiðina
vestan Kjalhrauns milli Hvera-
valla og Hvítárvatns og sömu-
leiðis gamla reiðvegina austan-
með hrauninu, framhjá beina-
þústinni, sem þeir urðu úti Reyni
staðabræður árið 1781 og hjá
hellinum, sem þjóðsagan segir
vera gamlan verustað Grettis. Og
eigi er langt af þesari leið upp
að strýtunum í Kjalfelli.
Á laugardaginn kemur gerir
Ferðafjelagið út leiðangur á alla
þessa staði, og svo rúm er ferða-
áætlunin — fimm dagar — að
gott tækifæri er til að komast
víðar en á þá staðina, sem nefnd-
ir hafa verið. Verður gist til
skiftist í sæluhúsum fjelagsins.
Vitanlega ræður veðrið — og
vilji þátttakenda — því hve víða
verður farið, en í öllu skaplegu
má gera ráð fyrir því að hjer
verði um skemmtilega ferð að
ræða, því að ótæmandi er það,
sem gaman er að skoða á þessum
slóðum — ekki síst í Kerlingar-
fjöllum, en fæstir þeir, sem þang
að koma í stuttum ferðum sjá
annað en hverina, þó að Loðmund
ur og Snjókollur sjeu á næstu
grösum.
—Vikverji skrifarr —----
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Ónærgætni á
almannafæri
FRÆGAR eru hrindingar og
troðningur í samkomuhúsum
bæjarins, einkum kvikmynda-
húsunum. Þar geta menn jafnan
búist við að fá olnbogaskot frá
bráðókunnugu fólki og engum
dettur í hug að biðjast afsökun-
ar þótt hann hendi sjer af alefli
á náungann, eða troði honum um
tær. Unga kynslóoin gengur
best fram í hrindingum og kann
ekki að skammast sín fyrir.
„Það verður víst að hafa þetta
eins og hvert annað hundsbit“,
sagði kona, sem var að segja sín-
ar farir ekki sljettar úr hljei í
kvikmyndahúsi.
Ekki ósennileg saga
IBRJEFI frá H. S. er sögð eftir-
farandi saga, sem vafalaust er
dagsönn:
„Jeg fór með strætisvagni bæj-
arleið á dögunum. Við einn án-
ingarstaðinn stóð ófrísk kona. —
Það leyndi sjer ekki að hún var
uppgefin, enda komin langt á
leið.
„I þetta sinn voru öll sætin
setin í vagninum og fylltu sætin
ungt og hraust fólk. að mestu.
Margir þeirra er sátu gláptu á
konuna, en ekki einum einasta
manni datt í hug að bjóða
henni sæti sitt“.
„Kvenrjettindi“
EINU sinni heyrði jeg dóna
segja, að honum dytti ekki í
hug að standa upp úr sæti sínu
í strætisvagni fyrir konum. Þær
væru sí og æ að mala um kven-
rjettindi og vildu vera jafnrjett-
háar og karlmenn í lífinu. Það
væri þá best að lofa þeim það og
eitt væri það, sem fylgdi iafn-
rjettinu, að konur gætu ekki ætl-
ast til að meira tillit væri tekið
til þeirra, en karla, hvorki í
strætisvögnum, eða annarsstað-
ar. —
Nú verður hver að eiga það við
sjálfan sig, hvort hann vill heita
dóni. eða maður með mönnum. —
Furðulega margir virðast veija
fyrri kostinn, þegar ekki finnst
einn maður af 30—40 í strætis-
agni, sem býður ófrískri konu
sæti sitt.
Stcrin í
íjarnarendamim
NÚ MÁ ekki draga cllu lengur
að slá störina í suðurenda
tjarnarinnar. Hún er orðin jafn-
há bakkanum og hætta er á, að
börn og unglingar átti sig ekki á
þeirri hættu, sem býr þarna, ef
engið er út á störina, því kvik-
syndis leðja er undir.
Það hefur verið venja undan-
farin ár að slá störina þegar hún
hefur sprottið jafn hátt og hún.
er nú.
Ekki er seinna vænna að byrja
á þessu verki nú.
Varist ofmetnað,
piltar!
I' ÞRÓTTAMENN okkar hafa
staðið sig eins og hetjur í sum-
ar, bæði heima og heiman. Það
hefur heldur ekki farið leynt og
enginn ástæða til þess að fela
sigra þeirra.
En hitt er jafn leiðinlegt, ef
menn fyllast ofmetnaði af unn-
um íþróttasigrum, eins og setn-
ing í auglýsingu gaf til kynna,
sem birtisí í blöðum bæjarins.
í auglýsingum um knattspyrnu
keppni við norskan flokk stóð
eitthvað á þessa leið:
„Verður þetta annar „Svíasrg-
ur““.
Heldur óheppileg, svo ekki
sje sagt kjánaleg setning, þegar
tekið er tillit til þess, að landinn
van þó ekkí nema cinn leik við
Svíana.
„Töknm þá í bakaríið"
4617TÐ tökum þá í bakaríið“,
T segja strákarnir í Reykja-
vík, þegar þeir þykjast hafa yfir-
höndina yfir einhverjum. Og í
auglýsingunni var það gefið í
skyn, að norsku knattspyrnu-
mennirnir yrðu nú teknir „í bak-
aríið“. — Það fór á annan veg,
sem kunnugt er.
Iþróttamenn vorir eru alls
hróss maklegir, en á meðan nógir
eru til að hæla þeim, þurfa þeir,
eða forystumenn þeirra, ekki að
gera það sjúlfir á opinberurn.
vettvangi.