Morgunblaðið - 03.08.1952, Blaðsíða 2

f2
i__
MORGUNBLAÐ1Ð
Sunnudagur 3. ágúst 1952 1
GÓÐIR GESTIR
Norrænu búnaðarlrömuðirnir, sm sækja aðalfund
bændasamtaka iorðurlanda, koma í kvöld

. ..." - ■ -
Hér á myndinni sést, er Hákon konungur, Ólafur krónprins og fjölskylda hans komu aftur til Oslóar
að styrjöldinni lokinni. Kom þá glöggt í ijós hvílíkra vinsælda konungur nýtur með þjóð sinni.
— Noregskonuitgur útlræður
í KVÖLD er von hingað til borg-
arinnar góðra gesta frá Norður-
löndum, það eru fulltrúar frá
JDanmörku, Finnlandi, Noregi og
Svíþjóð, alls 43 að tölu, sem koma
liingað til að halda aðalfund
bændasamtaka á Norðyrlöndum,
og er ísland 5. aðilinn.
Það er að sönnu engin nýlunda
jnú orðið, að menn frá öðrum lönd
um fjölmenni hingað til móta,
vér eigum orðið það mikla sam-
3eið méð öðrum þjóðum um
jmargt, að það þykir fátt merki-
legt við það, þótt rafmagnsfræð-
ingar frá Norðurlöndum efni hér
til þings, eða orgelleikarar frá
sömu löndum láti til sín heyra í
beila viku. Vér Reykvíkingar er-
um ekki uppnæmir fyrir slíku
Jengur, en teljum það sjálfsagða
jog eðlilega hluti.
Hitt er fátíðara og í frásögur
færandi, þótt það varði Reykvík-
inga raunar ekki eins miklu, er
f jölmennur fíokkur þeirra manna
«r standa í fremstu línu um skipu
lag búnaðarmála á Norðurlönd-
Tim, kemur hingað í heimsókn
og til að þinga uin mál sín — um
búnaðarmál. Það er þetta sem nú
skeður. Þessi heimsókn varðar
islenzka bændur mestu. Hún er
í,cim mikil ábending um það, að
einnig þeir eru nú komnir svo
í þjóðleið, að það berst út ;fyrir
landsteinana hvernig „mörland-
inn“ býr, hvernjg þeir haga störf
lim sínum og standa sig í glím-
vnni við að gera sér jörðina und-
irgefna þjóðinni til arðs og far-
eældar. Bændurnir búa ekki
Jengur við einangrun eyiandsins
fremur en aðrir þegnar þjóðfé-
Jagsins, og vissulega er þeim
Jiollt að mæla.sig á þann kvarða,
er samskipti þjóða á milli marka’
til afkasta og verðlags. Af því
Jiafa bændurnir margt að læra.
í>ví bjóða þeir hina erlendu bún-
aðarfrömuði hjartanlega vel-
komná hingáð til lands, til funda
og ferðalaga, til viðræðna og við-
Jcynningar, og óska þess, að
*nargt gott megi af heimsókn
Jjeirra leiða.
Þótt vér íslendingar séum um
færra veitendur en þiggjendur
við slíka samfuHdi, væhtum vér
J)ess, óg vitum það, að hið glögga
jgestsauga hins þjálfaða erlenda
búnaðarmanns sér hér ýmislegt
sem athygli vekur, auðvitað
margt, sem miður fer, en einnig
eitthvað, sem af má læra, þó ekki
sé annað en það, að ganga úr
ekugga um, að jafnvel hér við
yzta haf, getur frjómold borið
nppskeru og búskapur fætt fólk
til hollnustu og þrifa. í því er
eigi lítil staðfesting þess hvers
virði landbúskapurinn er flest-
tim þjóðum og á alþjóða vísu.
Vér Reykvíkihgar látum öss
beimsókn þessa eigi heldur ó-
viðkomandi. „Hér lét hann
toyggja landsins fyrsti faðir“ —
bóndinn Ingójfur Arnarson. Vér
erura stoltir af því að þessi borg
var hin fyrsta bújörð landsins
og hvernig þar hefir verið á
Jialdið. Þótt búskapur sé nú eigi
riema lítill þáttqr borgarlífsins,
grær enn gras á Austurvelli, túni
Ingólfs, og Reykjavík stendur,
sem fjölmennasti bær landsins og
sem höfuðborg þess, í traustum
tengslum við búskapinn í land-
inu og bændurna á bújörðunum.
J>ess vegna bjóða Reykvíkingar
Jiina norrænu búnaðarfrömuði
velkomna hingað heim, til að
balda þing sitt svo^ð segja í hlað
varpanum þar sem hinn fyrsti
bóndi landsins byggði og bjó.
Sem einstaklingur, hvorki get
ég né vil leggja svo frá mér
pennann, að ég bjóði ekki í mín-
-um bæjardyrum hina góðu gesti
innilega velkomna, þótt orðin ein
megni lítið. í mínum augum er
það mikill viðburður, er menn
eins og stórbændurnir Arne Ro-
stad og Jon Sundby, fram-
kvæmdastjórarnir Lars Spildo,
K. Bonden, E. Bjelle og Einar
Sjögren og pr.ófessor Wester-
mark, koma hingað. Ég efa ekki
að önnur rúm eru einnig vel og
ágætlega skipuð í för þessari,
enda er þar um um að ræða fieiri
góðfræga og stórmerka búnaðar-
frömuði, en því nefni ég þessa
menn fyrst og fremst, og bið þá
sérstaklega velkomna og konur
þeirra, þær sem eru með í för-
inni, að þá þekki ég bezt og á
þeim mest að þakka gestrisni,
góð ráð og fyrirgreiðslu, bæði
fyrr og síðar, nær það jafnt til
mín og ' konu minnar og ófárra
manna annarra hérlendis, er ég
hefi vísað á vit þessara höfð-
ingja, með óskum um aðstoð á
•einn eða anr.an hátt. Ekki hafa
þeir bilað þegar á þá var treyst
um' slíkt. Vel mega t.d. merkir
sunnl. bændur muna þær mót-
tökur er Arne Rostad bjó þeim í
Osló 1948, sem þáverandi iormað-
ur Bændafélags Noregs. Slíkum
gestum er gott að fagna, og öll-
um þeim er fylla flokk þeirra.
Veri þeir allir velkomnir.
Árni G. Eylands.
Junkers-verksmiðj-
urnar slarirækiar.
áný
KASSEL — Hinar þýzku Junkers
vélfluguverksmiðjur eru nú staf
ræktar á ný og hefur frændi
Adenauers kanslara, Kurt Aden-
auer lögfræðingur, verið skipað-
ur forstjóri þeirra.
Framleiðsla vélflugna hefur
enn ekki verið leyfð, en vonir
standa til að bann gegn vélflugna
framleiðslu Þjóðverja verði af-
numið jafnskjótt og friðarsamn-
ingarnir við Vestur-Þýzkaland
hafa verið Jullgiltir. Fyrst um
sinn verða því aðeins smíðaðar
vélar og tilfæringar sem þarf til
vélflugusmíði. Aðalverksmiðjurn-
arn voru á sínum tíma í Dessau
sem eru á rússneska hernáms-
svæðinu og því verða gömlu véla
verksmiðjurnar í Kassel endur-
nýjaðar með vélfluguframleiðslu
íyrir augum.
Lifði af 44,000 volla.
rafstraum
STOKKHÓLMI — 27 ára gam
all sænskur raffræðingur Don
Cunningham að nafni var á
dögunum lostinn 44,000 volta
rafstraumi þar sem hann var
við vinnu sína á Saitsjöbaden,
skammt frá Stokkhólmi. Er
það 200 sinnum sterkari
straumur en í rafmagnsstóln-
um bandaríska. Það þykir í
frásögur færandi að Cunning-
ham komst lífs af úr þessari
eldraun.
40 þús. úllendmpr á
Óiympíuleikunum
HELSINGFORS, 2. ágúst. — Um
40 þús. útlendingar voru I Hels-
ingfors, þegar flest var í sarh-
bandi við Ólympíuleikana. Við
opnunarathöfnina voru 17 þúsund
ir útlendinga á Ólympíuleikvang-
inum.
Á leikunum voru 1243 blaða-
menn frá 70 löndum, 165 útvarps-
menn og 160 ljósfnyndarar.
— NTB
Frarah. af bls. 1
hann var þá kvæntur náfrænku
sinni, Maud prinsessu, dóttur
Edwards VII Bretakonungs og
Alexöndru drottningar, dóttur
Christians 9. Danakonungs. —=
Höfðu þau frændsystkinin lengi
unnazt hugástum. Þegar hér var
komið sögu höfðu þau eignazt
son, sem heitinn var Alexander
í höfuð ömmu sinni.
Carl prins tók málaleitan Norð-
manna hógværlega en sétti það
skilyrði, að þjóðaratkvæði yrði
látið fram fara. Af ýmsum ástæð-
um voru norskir stjórnmálamenh
mótfallnir þjóðaratkvæði og
vildu láta Stórþingið kjósa kon-
unginn, en í þessu var konungs-
efni ósveigjanlegur. Fór svo, að
þjóðaratkvæði var látið fram
fara, og var þá yfirnæfandi meiri
hluti með konungskjörinu. Þeg-
ar Carl prins frétti um úrslitin,
sendi hann forseta Stórþingsins
þessi skilaboð: „Með leyfi Hans
Hátignar konungsins, afa míns,
ætla ég að taka konungskjöri í
Noregi, taka mér nafnið Hákon
og gefa syni mínum nafnið Ól-
afur. — Guðs náðar og blessunar
biðjum við. kona mín r.orsku
þjóðinni. Sæmd hennar og heill
munum við héðan af helga líf
okkar“. Þetta gerðist 18. nóvem-
ber. Viku síðar, 25. nóvember
1905, sigldi danska konungs-
snekkjan Dannebrog norður
Oslóarfjörð og hafði uppi hið
forna 6kjaldarmerki Magnúsar
berfætts, „rauðan skjöld og lagt
á með gulli leó“. Við Dröbak
stigu konungur, drottning og son
ur þeirra um borð í norska her-
skipið ,,Heimdal“, og þar tók ríkis
stjórn Noregs á móti þeim, en
Michelsen, forsætisráðh., mælti
m.a. þetta: „Aftur skal konungur
vor Norðmanna vera einingar-
tákn gróandi þjóðlífs í sjálfstæðu
landi. Þar mun koma, að ein og
söm skal hans þjóðrækni og vor.
Hægt og hlýtt mun vaxa þjóð-
rækhi konungs vors, meðan hann
rækir sín virðulegu störf af trún-
aði við land og lýð. Því samgrón-
ari sem hann verður þjóðlífi síns
lands að fornu og nýju, því ríku-
legri blessun skulu þjóð og kon-
ungur upp skera“-. Norskur kon-
ungur var aftur seztur að ríki
eftir sex alda bið. Daginn eftir
vann Hákon VII eið sinn að stjórn
arskránni. Vorið eftir var hann
krýndur með hátíðlegri viðhöfn
í hinni fornu Ólafskirkju í Nið-
arósi.
Hákon konungur hefur nú set-
ið lengst að ríkjum allra Noregs-
kor.unga, að undanteknum Há-
koni gamla, sem tekinn var til
konungs barnungur. Á þessum
árum hefur hann ríkulega efnt
þau hejt, er hann gaf við valda-
töku sína, og vel hefur hann lát-
ið rætast hin spámannlegu orð
Michelsens, forsætisráðherra, því
að hann hefur verið einingartákn
gróandi þjóðlífs í sjálfstæðu.
landi. Trúlega hefur hann og
haldið kjörorð það, er hann valdi
sér 1905: Alt for Norge. Noregur
hefur vaxið að sæmd og velmeg-
un, þrátt fyrir tvær heimsstyrj-
aldir. í hinni síðari styrjöld barð-
ist norska þjóðin heima fyrir og
erlendis af hinni mestu hreystl
og fórnfysi undir merki hinp
gullna leós og forystu síns' virðu-
legá þjóðhöfðingja. 7. júní 1905
lýsti Noregur yfir sjálfstæði sínu.
7. júní 1940 hlaut konungur aS
flýja land, ásamt konungsefni og
ríkisstjórn, en 7. júní 1945 kom
konungur aftur heim úr útlegð-
inni, og er það mála sannast, aði
vaxið hafa bæði konungur og
þjóð af þeirri heljarraun.
Hálcon konungur er um flest
svipaður þeirri mynd, sem Snorrl
hefur dregið af hinum beztu kon-
ungum Norðmanna. Hann er fríð
ur sýnum og göfugmannlegur, í-
þróttamaður, starfsmaður með af
brigðum, hófsmaður í háttum og
lítillátur við alþýðu manna. —•
Maud drottning var og hin tígu-
legasta kona, sem af öllu h.iarta
hafði gefizt sinni nýju þjóð. Varð
hún Norðmönnum hinn mesti
harmdauði 1938. Ólafur konungs
efni, sem kvæntur- er Mörthu,
dóttur Carls Svíaprins, hefur ríku
lega erft eðliskosti foreldra sinna
og nýtur hylli og virðingar allra
Norðmanna. Næstur að ríkiserfð-
um gengur Haraldur sonur hans.
Hákon konungur er afkomand?
hinna fornu Noregskonunga, 22.
maður frá Magnúsi Hákonarsyni
lagabæti en 6. maður frá Frið-
reki 5., er var konungur Noregs
og Danmerkur. í móðurætt er
hann 4. maður frá Carli 14. Jó-
hanni konungi Noregs og Sví-
þjóðar, hinum fræga Bernadotte
marskálki. Þykir hann sameina I
ríkum mæli starfsemi og skyldu-
rækni dönsku konungsættarinn-
ar og gáfur og hugkvæmni hinna
franskættuðu Svíakonunga. Svo
sem vænta má, þykjast Norð-
menn mjög af hinum giftudrjúga
konungi sínum, er þeir hafa bor-
ið gæfu til að hafa bæði til frægfS
ar og langlífis, B. G. j
Hákon konungur og Ólafur krónprins í Norður-Noregi á flótta
undan innrásarher Þjóðverja 1940.