Morgunblaðið - 23.02.1956, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 23. febrúar ’56
MORGVTSBLAÐIÐ
11
Hvert er stefnt?
F R Á upphafi íslandsbyggðar
hafa hlunnindi ýmiss konar verið
talin til höfuðkosta býla, sem
þeirra hafa notið, þar á meðal
ekki hvað sízt lax- og silungs-
veiði, enda nálega einu hlunn-
indi jarða, sem ekki liggja að
Sjó, eða njóta ítaka, svo sem all-
mjög tíðkuðust til forna á þeim
tímum, sem kirkja og klerka-
vald réði miklu, svo og arftaki
þeirra — hið erlenda konungs-
vald á íslandi.
Snemma hefur borið á að
deilur risu út af veiði í ám og
vötnum, má þar benda á bardaga
Hrollaugs og Ingimundarsona o.
fl. Hefur því þeim er lagasmíð-
ina önnuðust þótt þurfa að lögin
tækju til þessara hluta, sem ann-
arra, enda hægt að finna ákvæði
um samveiði ásamt skipting afla,
og drög til friðunar í Grágás.
Það sætir því sízt undrun, þótt
á þessum lagaflóðstímum séu
sett æ ofan í æ lagaákvæði um
lax- og silungsveiði, ýmist með
nýjum lagabálkum eða breyting-
um á lögum, eða jafnvel breyting
á breytingu á lögum, enda mun
svo komið, að á liðugum tveim
áratugum — frá 1932 — hefur
lögum um þessi efni verið breytt
eða þau endursamin eigi sjaldn-
ar en 14 sinnum.
Ætla mætti að eitthvað hefði
miðað í áttina við allar þessar
endurskoðanir og vafalaust má
telja að svo sé. — Ýmis ákvæði
hafa skýrzt og betur er séð fyrir
friðun göngufiska og að þeir
komist á hrygningarstöðvar, en
áður var. Ber að viðurkenna
Slíkt og þakka, því að annars
yrði sagan hálfsögð, en slíkur
sögumáti er lítið betri en ýkjur
einar.
k
n.
Á því herrans ári 1955 lauk ein
Btórnefnd störfum. Hafði hún
unnið að endurskoðun laga um
lax- og silungsveiði Árangur af
starfi hennar varð frumvarp til
nýrra laga um þau efni og var
það lagt fram á síðasta alþingi.
Eigi fékk það afgreiðslu þar og
rnun því liggja fyrir þessu þingi;
hver svo sem afdrif þess verða.
En eigi virðist með öllu óeðlilegt
þótt einhver utanþings veiðieig-
andi segði um það álit sitt áður
en það fær þinglega afgreiðslu.
Þegar í stað skal viðurkennt,
að til er í frumvarpi þessu það
er til bóta horfir og skýringar
gleggri en í eldri lögum. Þó mun
sumum sýnast agnúar óþarflega
margir og stefnan er auðskilin.
Skal það athugað nokkru nánar.
f öðrum kafla 2. gr. 4. málsgr.
segir að stangaveiðirétt megi
skilja frá landareignum um til-
tekið árabil, allt að 10 árum. —
Aftur á móti eru í 3. gr. þau
ákvæði, að veiðiréttindi er skilin
hafa verið frá landareign áður
en lög þessi taka gildi, skuli inn-
leysanleg, líklegt er af orðalagi
að hér sé átt við heilar ár, sem
leigðar eða keyptar hafa verið.
Hvernig verkar nú þetta?
Ekki myndi fjarri lagi að hér
sé verið að innleiða gömlu ítökin
á ný. Sá er þó munur, að nú eru
það ekki klaustur og kirkjur,
sem ítökin eignast, heldur efn-
aðir kaupstaðabúar, því alltítt er
að þeir festi kaup á ýmsum góð-
jörðum þessa lands og þá ekki
sízt þeim er veiðirétt hafa. Hér
er þeim gefið færi á að skilja
Veiðiréttinn frá, ef þeir leigja
eða selja jarðeignir sínar. — Að
vísu ekki nema 10 ár í einu nema
leyfi ráðherra komi til, en myndi
það ófáanlegt?
Þá er í VIII. kafla 41. gr. á-
kvæði um stofnun fiskiræktarfé-
laga. Þau verka þannig, að örfáir
menn geta stofnað slikt félag og
þvingað fjölmennari hópa í það,
sé ekki staðið fast á verði. Nánar
tiltekið geta 4 af 18 eigendum að
vatnasvæði, stofnað slíkt félag og
þvingað hina sé slæm fundarsókn
og ef um endurtekinn stofn-
fund er að ræða, er fræðilegur
möguleiki fyrir 2 menn að stofna
félagið og öllum hinum skylt að
vera með.
Er þetta ekki fulllangt gengið,
þótt fiskiræktarfélög séu án efa
nytjasamtök?
Skynsamlegri eru ákvæðin um
veiðifélög, 66. til 68. gr. Þó er
mjög vafasamt réttmæti þess að
mönnum sé leyft að þvinga aðra
með í félagssamtök nema rífleg- j
ur nreiri hluti sé til staðar, enda '
hæpin von um gott samkomulag
í félögum, sem þannig er stofnað
til.
í skýringum nefndarinnar er á
það drepið að eigi sé áhugi fyrir j
málinu, ef fundarsókn sé slæm. !
Ekki þýðir að segja þeim er
þekkja annir bænda og afstöðu,
slíka sögu. Félagsmálastarfsemi
í sveitum er mjög erfið viðfangs
sökum fámennis og anna og oft
tilviljunum háð hvernig fundir
eru sóttir og skipaðir. !
Gr. nr. 70 segir hvernig gera
skuli arðskrá. Það er tvímæla-
laust til bóta frá því sem verið
hefur. Byggist það á þeirri ein-
földu staðreynd, að réttara er að
taka tillit til ákveðinna gjörenda
svo sem landlengdar og veiði og
uppeldisskilyrða, heldur en jafn
götóttra plagga, sem veiðiskýrsl- i
ur voru, ef þær á annað borð
voru þá til alls staðar, enda alls
ekki réttmætt að jarðir missi
hlunnindi vegna ónógs skýrslu-
halds og undandráttar. — Svo
koma og til breytingar á ám og
vötnum og þar með breytt veiði-
skilyrði.
í niðurlagi greinarinnar segir
að félagsmaður, sem gengið þykir
á rétt sinn geti krafizt mats.
Gott er nú það, en spyrja
mætti: Hvað er orðið af ákvæð-
inu um endurskoðun arðskrár á
5 ára fresti og heimild matskröfu
við það tækifæri, verði ekki sam-
komulag?
Endurskoðun arðskrár öðru
hvoru ásamt kröfurétti til mats,
er orðin eina leiðréttingarvon
þess manns, sem knúinn hefur
verið í þessi samtök og telur sig
órétti beittan. Þá segir í lok 72.
gr., að aldrei megi brjóta í bága
við réttarákvæði eða réttindi
einstakra manna. Enn segir í 76.
gr. 4. málsgr., að breyting á sam-
þykkt eða arðskrá skuli hljóta
samþykki % hluta fundarmanna.
Ekki heldur þar er einstaklingi
leyft að biðja um mat þótt ýtr-
asta nauðsyn beri til.
Spyrja mætti að öllu þessu
athuguðu, hvað orðið sé um „rétt
arákvæði og réttindi einstakra
manna“, spyrja hvað orðið sé af
því lofsverða ákvæði stjórnar-
skrárinnar, að vernda eignar-
réttinn?
III.
Það fer nú að verða létt verk,
( að draga fram í dagsljósið anda
* þessara væntanlegu laga og
! stefnu. Með því að fráskilja
veiðiréttindi landeign skal efn-
uðum kaupstaðabúðum gefinn
kostur á að ná í sínar hendur
veiðiréttindum sem víðast. Með
! atfylgi þeirra ásamt ströngum og
lævísiegum iagagreinum, skulu
svo þeir, sem ekki eru góðu
börnin, þvingaðir í veiði- og fiski-
I ræktarfélög, sem síðan leigi
kaupstaðabúum veiðina, enda
ekki eins fýsilegt að stunda neta-
veiði eftir að hálf vikan er bönn-
uð til þess (19. gr.) og fáir bænd-
ur hafa tíma til að gutia við
stangaveiði þó hún sé góð dægra-
dvöl fvrir þá er fríanna njóta.
Þá má segja að verkið sé full-
komnað er bóndinn fær ekki að
sækja bröndu í bæjarlækinn sinn,
eða vatnið, sem liggur við tún-
fótinn, og horfa svo á alls konar
lýð (bæði lélegan og góðan)
leika lausum hala í vötnunum,
sem faðir hans og afi sóttu lífs-
björg sína í. Eins skal þetta verða
þótt veiðimálastjóri segi í sínum
athugasemdum, að veiði hafi orð-
ið bændum og liði þeirra
„ánægjuleg tilbreyting frá dag-
Framh. á bls. 12
IHROTTIR
Enska knalispyrnan
Eftir 9 klnkkn-
urslit í leihimm
Á LAUGARDAG fór fram 5. um-
ferð bikarkeppninnar, og tókst að
útkljá 5 af 8 leikjum, jafnteflis-
leikirnir 3 verða leiknir á mið-
vikudag. Liðin 5, sem komust í
gegn eru öll úr 1. deild, en í 2
leikjum hafa lið úr 2. deild mögu
leika til að komast í 6. umferðina.
Burnley og Chelsea léku á mánu
dag og lyktaði leiknum með jafn-
tefli 0—0 eftir framlengingu, og
léku síðari að nýju á miðvikudag,
og þá sigraði Chelsea 2—0. Fyrir
þann leik ætlaði stjórn Chelsea
að fá leiknum gegn Everton frest
að vegna þreytu leikmanna þess
félags, sem sigraði, enda leit þá
út fyrir, að liðin mundu ef til vill
leika áfram á fimmtudag, föstu-
dag og ef til vill á laugardags-
morgun til þess að skera úr um,
hvort héldi áfram í keppninni.
En úrslit fengust eftir 9 klst. bar-
áttu eða 5 leiki, 3 framlengda,
og er það algert met í sögu bikar-
keppninnar. Leiknum gegn Ever-
ton fékkst ekki írestað og því
ekki að undra þótt Chelsea félli
þar úr keppninni.
Manch. Utd er nú óstöðvandi,
sigraði Úlfana heima með 0—2,
bæði mörk skoruð af miðfrh.
Taylor. Huddersfield komst af
botnriminni í 1. deild með því að
sigra hið langþreytta uBrnley-lið
með 1—0. Aston Villa hefur tekið
neðsta sætið. í 2. deild heldur
Sheff. Wedn. áfram að auka for-
skotið, á meðan næstu keppinaut-
ar bíta hver af öðrum. Á laugar-
dag verða þessir leikir:
Birmingham — Pourtsmouth 1 2
Burnley — Cardiff 1
Charlton — Blackpool 1
Everton — Bolton x
Luton — Huddersfield 1
Manch. Utd — Aston Villa 1
Newcastle — Arsenal lx
Preston — Manch.City 1
Sheff. Utd — Wolves 2
Tottenham — Chelsea 1x2
West. Brom — Sunderland 1
Bristol Citv — Leicester 1 2
Staðan í deildakeppninni er nú:
Manch. Utd
Blackpool
Wolves
Sunderland
Burnley
W.B.A.
Bolton
Manch Citv
Portsmouth
Newcastle
Everton
Chelsea
Birmingh.
Charlton
Cardiff
Luton
Arsenal
Preston
Tottenham
Sheff. Utd
Huddersfld
Oston Villa
Leicester
Bristol Ro’
Swansea
Bristol C.
Leeds Utd
Port Vale
Liverpool
Nottm For 29
Fulham
Stoke City
Blackburn
Lincoln
•Z?**r*^ ' . i ■
Ein af skíðalyftunum í Are, þar sem ísfirðingárnir eyða
sumarleyfi sinu.
4 Mirðingar við æfingar í
Are „paradís skíðamanna44
# Taka sumarfríið að vetrinum
FÓLK er nú farið að hugsa til
sumarsins, og margir meira
að segja farnir að gera áætlanir
um hvernig verja skuli sumar-
leyfinu. Við segjum hér frá þre-
menningum, sem þegar eru farn-
ir í sumarleyfi. Eru það ísfirð-
ingar, sem fóru skömmu eftir
áramótin út til Svíþjóðar, og hafa
að undanförnu dvalizt í Áre í
Norður-Svíþjóð við skíðaæfing-
ar ásamt sænskum skiðamönnum
undir tilsögn þarlendra þjálfara.
L U J T Mrk St
31 18 6 7 63-42 42
30 15 6 9 65-46 36
30 14 5 11 68-53 33
29 13 7 9 62-65 33
30 12 8 10 43-38 32
30 14 4 12 44-45 32
29 13 5 11 55-40 31
29 11 9 9 52-49 31
29 13 5 11 59-65 31
30 14 3 13 67-48 31
30 11 9 10 43-45 31
29 11 8 10 46-50 30
30 12 6 12 50-43 30
30 13 4 13 63-61 30
30 13 4 13 43-54 30
30 12 5 13 51-47 29
29 9 9 11 39-49 27
31 11 5 15 49-53 27
29 10 4 15 36-45 24
29 9 5 15 41-52 23
30 8 5 17 36-66 21
30 5 10 15 33-57 20
L U J T Mrk St
31 14 11 6 70-44 39
31 16 4 11 76-56 36
30 15 5 10 ,69-53 35
30 15 5 10 58-55 35
30 15 4 11 66-51 34
28 14 5 9 48-44 33
30 11 11 8 42-39 33
28 13 6 9 67-46 32
29 14 4 11 50-48 32
31 14 4 13 63-59 32
28 14 3 11 50-42 31
29 13 5 11 59-49 31
28 12 6 10 51-40 30
Þau eru hér á myndinni talið frá
vinstri: Birgir Valdimarsson,
Haukur Sigurðsson og Marta
Guðmundsdóttir. Nú hefur Stein-
þór Jakobsson, sem keppti á
Olympíuleikunum, bætzt í hóp-
inn. Kosta þau sig öll sjálf til
fararinnar — sem sé — vinna vel
á sumrin — og taka „sumarfríið"
að vetrinum. Munu þau að lík-
indum keppa á íslandsmótinu,
sem haldið verður á ísafirði um
páskana, og gaman verður að sjá
úrslitin — þar sem olympíufar-
arnir, Svíþjóðarfararnir, Holm-
enkollenfararnir — og þeir, sem
heima sátu leiða hesta sína sam-
an.
ísfirðingarnir láta mjög vel yf-
ir dvölinni í Áre, enda er staður-
frá Svíþjóð og víða að úr heim-
inum til æfinga: Allt snýst um
skíðamenn, — að stjana við þá
er aðalatvinnuvegur þorpsbúa. í
Middlesbro
Rotherham
Bury
Barnsley
Doncaster
West Ham
Notts Co
Plymouth
Hull City
29 11 6 12 49-56 28
26 9 8 11 40-49 26
29 9 8 12 54-66 26
31 8 10 13 34-56 26
28 8 9 11 51-67 25
28 8 8 12 52-47 24
31 8 7 16 44-61 23
31 7 6 18 38-63 20
29 6 3 19 32-66 15
þorpinu eru 11 stór og fullkomin
gistihús. í dásamlegum brekkun-
um eru fullkomnar dráttarbraut-
ir, sem ná allt frá þorpinu og
marga km. upp í fjöllin. Þeim, er
ann skíðaíþróttinni leiðist ekki £
Áre.
Úr félagslífinu:
KR-ingar tefla
MIKILL skákáhugi hefur lengi
verið hjá knattspyrnumönnum
KR, en eftir sigur Friðriks í
Hastings og einvígið um Norð-
urlandameistaratitilinn hefur
hann blossað upp að nýju. —
Sunnudaginn 12. febr. tefldi Ar-
inbjörn Guðmundsson fjöltefli á
35 borðum við félaga úr knatt-
spyrnudeild félagsins. Vann
hann 27 skákir, gerði 5 jafntefli
og tapaði 3 (84.3%). Þeir, sem
unnu hann, voru Gunnar Guð-
mannsson, Hannes Hall og Ing-
ólfur Hákonarson. — Sá síðast-
nefndi er aðeins 15 ára, en hinir
eru kunnir knattspyrnumenn fé-
iagsins.
Áhugi á skáklistinni hefur
einkum verið mikiil meðal
drengja i 3. flokki, og hafa tveir
stjórnarmeðlimir deildarinnar
teflt fjöltefli við þá, þeir Sig-
urður Halldórsson ( + 14, —7) og
Sigurgeir Guðmannsson ( + 13,
---5, -^3). Næsta fimmtudag teflir
Guðbjörn Jónsson, hinn gamal-
kunni bakvörður félagsins, við
drengi úr 3. og 4. flokki, í Fé-
lagsheimilinu.
Skákmót IIMSK
1. UMFERÐ á skákmóti Ung-
mennasambands Kjalarnesþings,
var tefld á sunnudag. Úrslit urðu
þau að UMF Afturelding í Mos-
felissveit vann UMF Kjalnesinga
með 3V2 vinning gegn V2, UMF
Drengur i Kjós vann Breiðablik
í Kópavogi með 2V2 gegn 114. —
Næsta umferð verður n.k. mið-
vikudagskvöld. — Skákstjóri er
Haukur Sveinsson.
Viálflutningsskrifstofa
Einar B. Guðmundsgon
GuSlaugur Þorláksson
GuSmundur Pétursson
Austurstr. 7. Simar 3202, *002.
'lkrifstofutími k) 10-12 og 1-5.