Morgunblaðið - 05.04.1960, Blaðsíða 17

Þriðiudagrur 5. apríl 1960
■M o tr r rr iv n r 4 n 10
17
Sjötugur í dag:
Hallgrímur Jónsscn vélstjóri
ÞEIR, sem þekkja Hallgrím Jóns hann og setið í Sjómannadags- hafi að sjálfsögðu fengið sem kyn
son vélstjóra og ræða við hann,
en kunna ekki glögg skil á aldri
hans, mundu ekki telja líklegt,
að hann væri orðinn sjötugur.
En sjötugsafmæli á hann samt i
áag.
Hann er fæddur í Móabúð í
Grundarfirði 5 dag aprílmánað-
ar 1890, sonur Jóns bónda Jóns-
sonar og konu hans, Guðrúnar
Hallgrímsdóttur. Faðir hans stund
aði sjó með búskapnum eins og
flestir bændur við utanverðan
Breiðafjörð, og Hallgrímur vand-
ist snemma sjósókn. Hann var
fyrst á áraskipum, en síðan vél-
bátum. Seytján ára gamall tók
hann að læra vélsmíði á ísafirði
og varð að náminu loknu vél-
stjóri á togurum. Á árum heims-
styrjaldarinnar fyrri lenti skip
það, sem hann var á, Skúli fógeti,
á tundurdufli, en Hallgrímur hélt
áfram sem vélstjóri á togurum
eins og ekkert hefði í skorizt til
1918, nema hvað hann var einn
vetur í vélstjóradeild Stýrimanna
skólans og annan í Vélstjóra-
skólanum og iauk þaðan prófi.
Þegar hann kvaddi togarana,
réðst hann annar vélstjóri hjá
Eimskipafélagi Islands, varð vél-
stjóri á einu af skipum þess 1920
og síðan til 1953, að hann lét af
vélstjórastörfum, hafði þá verið
yfirvélstjóri á Gullfossi hinum
nýja, frá því að hann lét fyrst
úr höfn.
Þegar seinni heimsstyrjöldin
geysaði, lenti Hallgrímur aftur í
skipreika, var á Dettifoss, þegar
það' skip fórst á tundurdufli, en
samt sem áður var Hallgrímur
óbilaður að þreki og kjarki, og
þegar hann hætti farmennsku,
var það sakir þess, að hann hafði
náð því aldurstakmarki, sem sett
var vélstjórum í þann tíð á skip-
um Eimskipafélagsins. Hallgrím-
ur naut mikils trausts hjá fé-
laginu, og var hann eftirlitsmað-
ur við smíði og niðursetningu
véla í nokkra af hinum nýju
Fossum, meðal annars Gullfoss.
Hallgrímur kvæntist árið
1918 Rannveigu Sigurðardóttur,
Bjarnasonar úr Garðhúsum í
Reykjavík, og Vilborgar Sigurð-
arrlóttur úr Steinhúsinu, líka í
Reykjavík. Frú Rannveig lézt ár-
ið 1955. Þau hjón eignuðust fjög-
ur börn, Sigurð, sem er vélstjóri
við útvarpsstöðina á Vatnsenda-
hæð, Jón, sem var í mörg ár
gjaidkeri í Héðni, en dó árið
1954, Hermann, fulltrúa hjá Sam-
vinnutryggingum, og frú Guð-
rúnu Sullivan, sem nú gegnir
skrifstofustörfum á Keflavíkur-
fiugvelli. Auk þess ólu þau upp
Unni Árnadóttur Hagalín, systur
dóttur frú Rannveigar, og Hall-
grím Kristjánsson, bróðurson
Hallgríms.
Hallgrímur naut ekki aðeins
traust og virðingar hjá Eimskipa
félagi Islands, heldur og hjá
starfsmönnum og félögum sínum
á sjónum, enda var hann allt í
senn: með afbrigðum vel að sér
í sinni sérgrein, samvizkusamur,
reglusamur, stjórnsamur og prúð
ur yfirmaður og hinn ágætasti
félagi. Hjá Vélstjórafélagi íslands
naut hann trausts um fram aðra
menn, var í stjórn þess í meira
en fjóra áratugi og formaður
þess í tuttugu og fjögur ár, rit-
stjóri ársrits þess og skrifaði hina
myndarlegu og greinargóðu sögu
félagsins, sem út kom á hálfrar
aldar afmæli þess árið 1958. Hann
átti auðvitað mikinn þátt og
merkilegan í kjarabaráttu félags
ins og hagaði henni af slíkri
lagni, seiglu og festu, að aldrei
kom til verkfalls í formannstíð
hans, og vann þó félagið marga
sigra á þeim árum. Hann hefur
og tekið mikinn þátt í störfum
Farmannasambands íslands, ver-
ið þar í stjórn og stundum for-
maður, var aðalhvatamaður að
stofnun sjómannablaðsins Vík-
ings, var í ritnefnd þess og hefur
margt í það skrifað. Þá hefur
ráði. Hann hefur verið sæmdur
gullmerki Sjómannadagsins og
riddarakrossi Fálkaorðunnar.
Hallgrímur hefur lítt sinnt öðr-
um félagsmálum en þeim, sem
varða vélstjóra og aðra farmenn,
enda löngum á sjónum, en þó hef-
ur hann lengi verið félagi Odd-
fellowreglunnar.
Hallgrímur er maður bók-
hneigður, hefur margt lesið og
lesið allt vel, er gjörhugall og
glöggur á aðalatriði og mjög
minnugur, og ávallt mun hann
hafa lagt sig fram um að mynda
sár sjálfstæða skoðun á öllu, sem
hann hefur átt kost á að kynnast
náið, en hins vegar er hann laus
við aö telja sig dómbæran um
mál, sem hann hefur ekki getað
kynnt sér og veit sig ekki hafa
fengið um staðgóða vitneskju.
Auk sérgreinar sinnar og hags-
munamála vélstjóra og farmanna
hefur hann einkum lagt sig eftir
að kynna sér sögu þjóðar sinnar
og atvinnu- og þjóðfélagsmál,
ekki aðeins með Islendingum
heldur og öðrum þjóðum, er víð-
sýnn og frjálslyndur, en afstaða
hans þó öll mótuð af sjálfstæðri
íhugun og þeirri ábyrgðartilfinn-
ingu, sem hoiium virðist í blóð
borin — enda hyggur hann ekki
„sannleik hóti betri hafðan eftir
Sankti-Pétri, heldur en ef svo
hending tækist, húsgangurinn á
hann rækist“, og gildir þetta
hvort sem Sankti-Péturinn og
húsgangurinn eru innlendir eða
erlendir. Hann er hæglátur, kurt
eis og tillitssamur og laus við að
vera málskrafsmaður, en þó
hefur hann gaman að rökræðum,
er lökíastur og heldur eindregið
á sínum málstað, þótt ávallt sé
bann prúður í málflutningi og
þagni gjarnan, ef skap andstæð-
ings í skoðunum þolir illa rökin
og orðbragð hans ber þess merki,
en þógn Hallgríms mundi í>á eng
inn taka sem samþykki. I glöð-
um hóp er hann oft smáglettinn
og kemur stundum þægilega á
óvart. Hann er svo umtalsfróm-
ur, að fáa þekki ég slíka, og mundi
erfitt að fá hann til að kasta
steini að nokkrum sínum með-
borgara, jafnvel út af opinber-
um málum. Ef ávirðingar ein-
hvers ber tal, þagnar hann gjarn-
an um hríð, en freistar síðan að
víkja samræðunum að öðru.
Hann er og manna skilningsbezt-
ur á bresti náungans, jafnvei
þeirra, sem hann mundi lítils
meta, og mun frekar fágætt, að
maður, sem er jafnharður við
sjálfan sig, grandvar og skyldu-
rækinn, skilji eins og hann brokk
gegna samferðamenn. Og oft
hef ég undrazt það, ef talið hefur
borizt að æsku nútímans, svo ólík
sem eru viðhorf hennar til margs
og ungs fólks á unglingsárum
Kallgríms, hve vel hann skilur
brestina og hvert far hann gerir
sér um að virða þá fyrir sér frá
sjónarmiði breyttra fjölskyldu-
hátta og þjóðlífs. Þó að hann
fylgju góða greind, festu og at-
orku,getur ekki hjá því farið, að
foreldrar hans hafi verið í
óvenjurikum mæli gædd þeim
eiginleikum, sem fleyttu íslenzku
þjóðinni á langri nótt umkomu-
leysis, fátæktar og margvíslegra
hörmunga yfir hvérn háskaboða
gjörhygli, seiglu, skyldurækni og
oft furðu skarpri og skemmtilegri
raunvísi í afstöðu til manna og
máttarvalda.
Þau hjónin, Hallgrímur og frú
Rannveig, bjuggu lengstum í
Borgarholti við Kaplaskjólsveg.
Þau höfðu í mörg ár nokkurt bú,
og auk barna og fósturbarna
voru oft viðloðandi á heimili
þeirra um lengri og skemmri
tíma utanbæjarmenn, bæði karl-
ar ok konur, og þá einkum skyld-
menni og sveitungar Hallgríms.
Þar sem hann var lengstum að
heiman, féll að mestu í hlut hús
freyjunnar uppeldi barnana, öll
umsýsla og úrlausn margra mála,
sem ekki þoldu bið, en frú Rann-
veig var mikil kona sem móðir og
húsmóðir, gætin, en skapföst,
gædd heilbrigðri dómgreind og
skarpskyggni og leysti venjulega
heppilega hvern vanda, kunni til
dæmis vel að bíða, unz betur
hentaði, ef eitthvað var torráðið,
vandleyst eða viðkvæmt. Hall-
grímur kunni vel að meta kosti
konu sinnar og mun aldrei hafa
hrundið neinum hennar dómi
eða þótzt þurfa þar um að bæta,
sem hún hafði leyst úr vanda, og
hjónaband þeirra og heimilislífið
var þanng, að ekki mundi ofsagt,
að það hafi verið eins og bezt
getur orðið.
Sonur Hallgríms og tengda-
dóttir ráða nú húsum í Borgar-
holti, en Hallgrímur býr á
Hrefnugötu 4 í Reykjavík. Mun
hann mega búast við gestum í
dag, því þótt hann hafi aldrei
verið nein silkitunga við þá, sem
hann hefur haft samstarf við eða
önnur samskipti, nýtur hann vin-
áttu margra og enn fleiri kunna
hann vel að meta, og ekki aðeins
börn hans og fósturbörn, heldur
og allir, sem dvöldu á heimili
þeirra hjóna í Borgarholti eða
höfðu af því náin kynni, eru
tengdir Hallgrími styrkum bönd
um hjartahlýju, trausts og virð-
jngar.
Guðm. Gíslason Hagalín.
Enn var bíl stolið
I FYRRINOTT var bíl stolið hér
í bænum og fannst hann skömmu
eftir hádegi í gær. Var þetta
lítill pallbíll, sem keyptur hafði
verið af sölunefndinni. Hafði bíll
inn staðið á bílastæði við Álf-
heima 38, er honum var stolið.
Hann' fannst á vegspotta skammt
fyrir austan Baldurshaga, en
þessi vegur var lagður í sam-
bandi við brezkar herbúðir á
styrjaldarárunum. Var bíllinn ó-
skemmdur að sjá.
Vilhjálmur Bene-
diktsson — Minning
I DAG verður jarðsunginn frá
Fossvogskirkju Vlihjálmur Bene
diktsson frá Borgareyri í Mjóa-
firði eystra. Hann lézt 26. f. m.
Vilhjálmur var fæddur 19.
febrúar 1877 og voru foreldrar
hans hjónin Margrét Hjálmars-
dóttir Hermannssonar í Firði í
Mjóafirði og Benedikt Sveinsson
dóttursonur Benediktar Þorsteins
sonar prests á Snorrastað í Norð-
firði.
Voru þessir forfeður hans
miklir sveitarhöfðingjar á seinni
tíð og urðu mjög kynsælir. Er
af þeim kominn ættbogi á Aust-
urlandi og víðar.
Vilhjálmur ólst upp í stórum
systkinahópi á miklu menningar-
heimili; þar sem búskapur til
lands og rjávar var rekinn með
kappi og dug. Þar var og gnægð
gáðra bóka úl lesturs þegar ann-
ir leyfðu.
Þau Borgareyrarsystkini voru
mjög söngelsk, spiluðu sum á
orgel og var þar oft tekið lagið
mec þeim þrótþ og fjöri, sem
segja má að væri aðalsmerki
þeirra Ekki áttu þau minstan
þátt í þeim fagra söng sem keyra
mátti í Mjóafjarðarkirkju um
aldamótin síðustu. Er mér, sem
þetta rita minnistæð síðan hin
djúpa og mikla bassarödd Vil-
hjálms sem var eins og breiður
grunnur sem efri raddirnar
hvíldu á.
Mikið var teflt á Borgareyrar-
heimili í þá daga. Vera má að
sumir bræður Vilhjálms hafi
verið honum snjallari skákmenn.
En c ú minni ég að hafa séð
glæsilegri né vasklegri konung
en á aldamótahátíð Mjófirðinga,
er bræður hans, Sveinar tveir,
þreyttu skák með lifandi mönn-
um og hann var konungur fyrir
öðru liðinu.
Innan við tvítugsaldur réðist
Vilhjálmur að verzlun frænda
síns Konráðs Hjálmarssonar og
starfaði við hana síðan meðan
hún var við líði, eða um nær
hálfrar aldar skeið.
Urðu honum fljótt öll störf þar
jafn tö:.r, en einkum lét honum
vel öll verkstjórn og þau umsvif
sem fylgja mikilli fiskverzlun og
fiskverkun. Ekkert virtist falla
honum betur en að etja kappi við
örðugleikana, hvort sem þeir
voru af náttúrunnar völdum eða
Hallo Rognheiðnr Jónsdóttir
ird Stmiðjuhóli — Kveðjn
F. 28. nóv. 1881. — D. 25. marz 1960
Nú sefur þú Halla, nú sefur þú vært,
nú sækir þig enginn kvíði,
því ljósið á himnum þér lýsir skært
og lokið er sjúkdómsstríði.
Nú ástvinir horfnir þig umvefja kært
og engla-hópurinn fríði.
Ei skýjadrög lengur þar skyggja nein,
þar skortir ei Drottins náðarljós,
og gatan sem löngum var grýtt er nú
bein
þar glóir hin fegursta rós.
Nú svífur þín sál um sælunnar geim
að sólguðsins himneska ós.
Við þökkum þér Halla dug og dyggð
og drengskap við okkur heima.
Þú ástvinum sýndir trausta tryggð,
þá tryggð þeir í minningu geyma
Og hvar sem þau fara um breiða
byggð
munu börnin þér aldrei gleyma.
Hve sæl ertu Halla, nú sefur þú rótt,
nú signum við kistuna þína.
Og bjóðum þér öll síðan blessaða nótt
í birtu sem aldrei mun dvína.
Þín leið er nú mörkuð, þótt liggir þú
hljótt
við leiði þitt stjörnurnar skína.
Þorsteinn Sveinsson.
öðrum toga spunnin Var hann
þá oft aðsópsmikill og gustur í
fasi, unz orrustan var unnin. En
þá gat hann verið allra manna
reifastur og Ijúfastur.
Konráð Hjálmarsson kunni vel
að meta þennan unga og frækna
frænda sinn, og þegar hann setti
á stofn verzlun sína á Norðfirði
gerði hann Vilhjálm að verzlunar
stjóra þar.
Sú verzlun efldist svo á fáum
árum að hún varð síðan um langt
skeið með stærstu verzlunar- og
útgerðarfyrirtækjum á Aust-
fjörðum.
Vilhjálmur giftist 1905, Helgu
Jónrdóttur frá Gaukstöðum í
Garði góðri konu og glæsilegri.
Þau eignuðust eina dóttur, Sig-
ríði, sem gift er Karli Þorfinns-
syni kaupmanni í Reykjavík.
Á þeirra vegum fluttu þau gömlu
hjónin frá Norðfirði 1942. Konu
sína missti Vilhjálmur 10 árum
síðar. Dvaldist hann eftir það á
heimili dóttur sinnar og tengda-
sonar átti þar góða og ánægju
lega ellidaga. Hún hélt lengi
góC.i heilsu þótt aldur færðist
yfir hann og stundaði verzlun og
afgreiðslustörf allt þangað til á
sl. ári, að hann kénndi þess,
meins, er varð honum að bana.
Sjúkdóminn bar hann til hinztu
stundar með því æðruleysi og
karlmennsku sem honum var svo
ríkulega í blóð borin.
Ólafur H. Sveinsson.
Góður vetur
í Strandasýslu
FRÉTTARITARI Mbl. á Brodd*-
nesi á Ströndum, Guðbrandur
Benediktsson, kom hingað til
bæjarins um miðja síðustu viku
og leit þá inn á ritstjórn blaðs-
ins. Sagði hann veðráttuna þar
um slóðir hafa verið með ein.
dæmum hagstæða í vetur og
hefðu úrkomur verið fátíðar, en
óvenjuleg staðviðri. Aðeins
nokkra daga í febrúar var ófært
bílum tii Hólmavíkur.
Skepnuhöld hafa verið góð og
bændur eru almennt farnir að
fóðra sauðfé sitt á votheyi.
Fólksfæðin setur svip sinn á
félagslífið að sjálfsögðu sagði
Guðbrandur. Þó hafa íbúar
tveggja hreppa, Fells- og Óspaks
eyrar komið saman til mannfagn
aðar á víxl í samkomuhúsum
hreppanna, og hefur þá verið set-
ið að spilum og dansað fram á
nótt.
Á leiðinni hingað suður, sagði
Guðbrandur að hvergi sæist lit—
brigði á jörðinni, þrátt fyrir ein-
muna tíð, fyrr en komið er í
Hvalfjörð, þá mátti sjá- aðeins
gróðurnálairlit á blettum, sem
bezt liggja við sólu.