Morgunblaðið - 12.04.1960, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 12. aprfl 1960
MORGTJTSBLAÐIÐ
15
Frá Alþingi:
fyrst athygli, voru þekktustu
skákmennirnir Þjóðverjinn
Lasker, Capablanca frá
Kúbu og Alekhine, sem var
af riissnesku bergi brotinn en
franskur ríkisborgari. Þegar
Botvinnik var 14 ára og enn
í B-flokki, vann hann Capa-
blanca í fjöltefli. Tveimur ár-
um síðar komst hann í meist-
araflokk. Tvítugur að aldri,
árið 1931, vann hann allar
skákir sínar; síðan hefir hann
orðið Rússlandsmeistari sjö
sinnum.
En hann var ekki enn heims
frægur. Hann varð verkfræð-
ingur og kvæntist. Botvinnik
var jafnan mjög feiminn og
Botvinnik
I TÓLF ÁR samfleytt hefir
Botvinnik verið frægastur sov
ézkra skákmanna. Árið 1948
varð þessi skáksnillingur
heimsmeistari í fyrsta sinn.
Hann hefir verið heimsmeist-
ari síðan að undanskildu einu
ári, 1957, er landi hans, Smysl-
ov, vann titilinn af honum. Nú
ver Botvinnik heimsmeistara-
titilinn einu sinni enn, 48 ára
að aldri, og áskorandinn er
í þetta sinn miklu yngri, hinn
23 ára Tal frá Latvíu.
Það er erfitt hlutskipti að
vera skáksnillingur. Heims-
meistarakeppnin, sem hófst í
Moskvu 15. marz, stendur í
tvo mánuði. Skákirnar verða
24 nema til þess komi, að ann-
ar hvor keppendanna fái til-
skildan vinningsfjölda áður. í
hverri viku verða tefldar
þrjár skákir, annan hvorn dag
verða tefldar biðskákir, en
einn dag í viku eiga kepp-
endurnir frí.
Skákáhugi er mjög mikill
í Sovétríkjunum, og menn
bíða í löngum biðröðum til að
geta komizt inn í salinn og
horft á skákeinvígið. Fremstu
sætin eru geymd handa tign-
um gestum: læknum, lögfræð-
ingum, verkfræðingum, vís-
indamönnum og tónlistar-
mönnum, og flokksleiðtogar
koma líka eins oft og þeir geta
vinnu sinnar vegna. Fiðlu-
snillingurinn Davíð Oistrakh
fer gjarna. I aftari sætunum
sitja menn af öllum stéttum,
þeirra á meðal skákmenn og
skákunnendur. Kona Botvinn-
iks kemur stundum. Hún var
áður balletmær við Bolshoil-
leikhúsið, mjög aðlaðandi
kona, sem teflir líka skák. Og
ef áhorfandan* grunar, að
Botvinnik stríði í ströngu, get-
ur hann gengið úr skugga um
það með því að líta á konu
hans. Þegar svo stendur á, er
hún mjög áhyggjufull á svip-
inn.
Rússar hafa ekki alltaf átt
beztu skákmenn heimsins. Bot
vinnik fæddist í Petrograd
1911, og þegar hann vakti
— Utan úr heimi
Framh. af bls. 12.
menn, sem reynt hafa að kynna
sér þessi mál öll, telja, að Ver-
woerd sé alls ekki sjálfrátt —
hann sé í rauninni algerlega
blindaður af kynþáttahatri. Og
margir hafa líkt ástandinu í Suð-
ur-Afríku undanfarið —. ógnar-
stjórn hinna hvítu og lögreglu-
ofsóknunum — við það, sem
gerðist í Þýzkalandi á Hitlers-
tímanum.
^ Flóðbylgja hatursins
Svo virðist nú sem stjórn-
inni mun enn sem fyrr takast
að berja niður andspyrnu blökku
manha og réttarkröfur með
hörku og miskunnarleysi í krafti
heimakær. Það varð því nokk-
ur bið á því, að hann yrði
frægur utan heimalands síns.
En 1935 komst hann'í fyrsta
sæti ásamt Flohr, en bæði
Lasker og Capablanca voru
aftar í röðinni. í Nottingham
var hann einnig sama ár í
fyrsta sæti ásamt Capablanca,
og fjölmargir frægir skák-
menn urðu að láta í minni
pokann fyrir honum. Öll al-
þjóðaskákmót lögðust niður í
heimsstyrjöldinni, en 1946
kom Botvinnik aftur fram á
sjónarsviðið, . sterkari en
nokkru sinni fyrr; og 1948
varð hann heimsmeistari.
Botvinnik lítur á skákina
sem skapandi list, og hann býr
sig mjög vandlega undir list-
sköpun sína. Mánuðum saman
hefir hann athugað ekki að-
eins þær skákir Tals, sem
hann vann í Júgóslavíu á sl.
ári, heldur og allar skákir
þessa snjalla nýliða, sem birt-
ar hafa verið. Hann hefir
aldrei áður teflt við Tal; en
hann veit allt um hann, þekk-
ir styrkleika hans og veik-
leika, hegðun hans, þegar á
reynir, frjálsleg áhlaup hans,
breytni hans, er illa gengur,
viðbrögð hans við öllum hugs-
anlegum vandamálum, hvort
sem þau koma honum á óvart
eða ekki. Botvinnik gæti ekki
þekkt Tal betur, þó að þeir
hefðu þekkzt það, sem af er
ævi Tals.
Botvinnik gerir áætlanir
sínar í samræmi við þessa
þekkingu. Hann sér andstæð-
ing sinn ekki aðeins sem slík-
an heldur öllu fremur sem
hráefni, eins og myndhöggvar.
inn lítur á steininn, sem hann
ætlar að höggva til og móta.
Það verður ekki svo auð-
velt að móta Tal. Þessi ungi
maður er mjög ólíkur Bot-
vinnik í allri skapgerð, ákaf-
lyndur og allt að því leyndar-
dómsfullur í list sinni. En
Botvinnik mun vita, hvernig
bezt er að höggva steininn til
og reyna að vinna í samræmi
við það. Botvinnik sér og hugs
ar svo marga leiki fyrirfram,
að annað eins hefir sennilega
aldrei þekkzt í sögu skáklist-
arinnar. Hann býr yfir allri
þeirri skákþekkingu, sem
hægt er að afla sér. Það, sem
háir honum mest, er skortur
á óþvinguðu ímyndunarafli,
en Tal virðist hins vegar hafa
þennan kost tM að bera.
Andlit Botvinniks og fram-
koma endurspegla skapgerð
hans. Hann er meðalmaður á
hæð, vel vaxinn en grannur,
hann hefir fallegt en ekki hátt
enni. Augu hans að baki horn-
spangagleraugunum eru at-
hugul, en augnaráðið ber vott
um varkárni. Hann hefir stór-
an, viðkvæmnislegan munn og
bros hans er aðlaðandi, en
þegar hann bítur saman vör-
unum verður munnsvipurinn
grimmdarlegur; þannig er því
oft farið um íeimna menn,
sem eru jafnframt mjög met-
orðagjarnir.
Hann er afar kurteis og agar
sjálfan sig af mikilli hörku.
Hann reykir aldrei og drekk-
ur mjög lítið. Þegár hann er
að tefla, hefir hann venjulega
á borðinu hjá sér flösku af
rússnesku hindberjavíni; hann
opnar ekki flöskuna fyrr en
hann er viss um, að skákin
gangi eins og hann ætlast til;
stundum opnar hann flöskuna
alls ekki.
Botvinnik kemur alltaf
stundvíslega tíu mínútum áð-
ur en skákin á að hefjast, og
hann hverfur af jafnmikilli
stundvísi, þegar skákinni er
lokið, inn í bifreið sína, sem
einkabílstjóri ekur. Hann er
jafnan fáorður, jafnvel í við-
urvist þeirra, sem þekkja
hann vel og hann treystir. Þó
að honum liggi eitthvað á
hjarta, hefir hann ekki orð á
því, fyrr en hann hefir íhugað
vandlega allar hugsanlegar
afleiðingar af því, sem hann
hefir í hyggju að segja.
Skákferill Botvinniks hefði
verið óhugsanlegur utan Sov-
étríkjanna, nema svo hefði
viljað til, að hann hefði verið
auðugur maður. Hann vinnur
þrjá daga í viku sem verk-
fræðingur; hann tók sér frí
frá skákinni til að taka dokt-
orspróf í verkfræði. Aðra
daga vikunnar helgar hann
skáklistinni. Sovétstjórnin ger
ir Botvinnik þetta kleift;
svona mikil áherzla er lögð á,
að Rússar skari fram úr á
skákborðinu.
Þetta merkir, að styrki aðr-
ar þjóðir ekki skákmenn sína
fjárhagslega, geta þær ekki
vænzt þess að eignast skák-
kappa — nema þeir séu auð-
ugir sjálfir — er hafi tök á að
þrautþjálfa sig svo, að þeir
komist í hóp meistaranna og
verði í þeim hóp ár eftir ár.
Hvað svo sem hendir Botvinn-
ik, er það því líklegast, að
Rússar muni eftir sem áður
eiga beztu skákmennina, þar
sem þeir búa langbezt að skák
mönnum sínum.
(Observer — Mbl. einka-
réttur).
Lónosjóðnr íslenzhrn námsmanna
erlendis stofnaður
IFRUMVARP ríkisstjórnarinnar
um Lánasjóð íslenzkra náms-
| manna erlendis var til umræðu
á fundum Efri deildar Alþingis
sl. föstudag og hlaut þar endan-
1 Iegt samþykki.
Auður Auðuns gerði grein fyr-
I ir áliti menntamálanefndar deild
arinnar, sem haft hafði málið til
meðferðar, og ræddi auk þess
nokkuð um einstök atriði þess.
] I frumvarpinu væri gert ráð fyrir
I fastri skipan á lánveitingum til
íclenzkra námsmanna erlendis,
jafnframt því sem mjög aukið fé
1 hefði nú verið veitt þeim til stuðn
ings. Með frumvarpinu væri því
stigið stórt spor í rétta átt, og
mælti menntamálanefndin því
einróma með samþykkt þess. Þeg
ar A.A. hafði lokið máli sínu
I pakkaði menntamálaráðherra,
I Gylfi Þ. Gíslason, nefndinni fyrir
skjóta afgreiðslu á málinu.
Fleiri kvöddu sé? ekki hljóðs
um frumvarpið, og var það að
lokum samþykkt sem lög frá A1
þingi.
Norðlendingur
seldi ágætlega
OLAFSFIRÐI, 8. apríl. — NorO-
lendingur seldi I Grimsby í dag,
155 lestir fyrir 9591 sterlings-
pund. Er þetta fyrsta veiðiför
hans eftir strandið í Færeyjum og
viðgerðina, sem fram fór þar. Frá
Færeyjum fór togarinn beint á
veiðar, en áhöfnin er að mestu
Færeyingar. Kom Norðlendingur
aðeins snöggvast til Sauðárkróks
til að taka olíu, áður en skipið
hélt til Englands.
I
valdaaðstöðu sinnar, með því að
fangelsa forystumenn þeirra og
banna öll samtök þeirra o. s. frv.
— en hve lengi? — Hve lengi
getur minnihlutinn kúgað meiri-
hlutann? Hvað verður þess langt
að bíða, að flóðbylgja haturs og
hefnigirni, sem býr um sig í
brjóstum hinna svörtu milljóna,
falli með óstöðvandi mætti og
ofurþunga yfir hina miskunnar-
lausu hvítu herra? — Þannig
spyrja menn nú um víða veröld
— og svarið virðist raunar að-
eins geta verið eitt: Að því hlýt-
ur að koma fyrr eða síðar, að
blökkumenn reiði refsivöndinn
að kúgurum sínum — hvenær
það verður, vitum við ekki nú.
^ „Púðurtunna“
Hinir hvítu stjórnarherrar
— og þá sér í lagi Verwoerd for-
sætisráðherra, sem frumkvöðull
og tákn hinnar harðsvíruðu
kynþáttastefnu — hafa safnað
glóðum haturs að höfði sér. Og
það eru eRki aðeins hinir þel-
dökku íbúar landsins, sem hugsa
valdhöfunum þegjandi þörfina.
Mörgum hvítum manninum er
einnig meira en nóg boðið og1
blöskrar harðýðgi stjórnvald- '
anna. — Það var hvítur stór-
bóndi, sem reyndi að ráða Ver-
woerd forsætisráðherra af dög-
um sl. laugardag. Það atvik seg-
ir sína sögu um það, hvílík „púð-
urtunna" Suður-Afríka er orðin.
Vil kaupa
góðan 4—5 inanna bíl (má vera station) ekki eldri
en ’55. Mikil útborgun. Tilboð merkt: „Milliliða-
laust. — 4315“, sendist afgr. Mbl. strax.
Nofað mótatimbur
lítið notað mótatimbur óskast. Uppl. í síma
19804 og 12075.
Skrifstofustúlka óskast
sem fyrst. Vélritunarkunnátta nauðsynleg. T5Ib.
leggist inn á afgr. Mbl. merkt: „M-200 — 3147“
fyrir miðvikudagskvöld.
Danskar plastplötur til Llands
Stærsti danski framleiðandi plast-plata óskar eftir
sambandi við vel þekkt íslenzkt fyrirtæki í bygg-
ingariðnaðinum.
EVERLITE A/S
Fredriksberg Alle 18—20 K0benhavn V. —
PÁSKAR
‘Óvenjulega fjölbreytt úrval alls konar
Nauta- og svínakjöts
Efni í næstum alla kjötrétti og
auðvitað hangikjötið góða!
Gjörið svo vel að líta inn:
• • /
KJOTBUfl
VESTURBÆJAR
ss
Bræðraborgarstíg 43
Sími 14879