Morgunblaðið - 02.02.1961, Blaðsíða 17

Fimmtudagur 2. febr. 1961
17
MORCUISBLAÐIÐ
Ragnheiður Hall-
dórsdóttir frá Bæ
85
ara
SOL er gengin til vesturs. Frá
austurbyggðum Húnaflóa blasa
við rishá Strandafjöll er loga í
skini lsekkandi sólar.
Lágar línumjúkar brúnir Bjam
arfjarðar og Steingrímsfjarðar
skyggnast fram úr sólmóðunni.
(Vfir hafdjúpinu ríkir kyrrð og
friður. Leikur öldunnar við út-
nes og voga er léttur og mjúkur
sem meyjar koss.
í»arna vestan við flóann, í litlu
hvitu húsi, undir lágum hæðum,
á bakkanum rétt niður við sjó-
inn, dvelur kona, sem nú hefur
iifað hálfan níunda áratug.
A tímamótum sem þessum, er
vert að líta um farinn veg, og
gott þeim, sem ungir eru að vera
leiddir á slíkan sjónarhól.
Líf og starf Ragnheiðar Hall-
dórsdóttur húsfreyju frá Bæ í
Steingrímsfirði hefur þann veg í
farveg fallið, að ungir mega þar
margt af læra.
Það væri hægt að skrifa langt
mál um starfsferil Ragnheiðar,
þessar lífsgiöðu heilsteypu komu,
sem sýnt hefur svo frábæran
tnanndóm og gefið f<jjrdæmi, sem
fcverri íslenzkri konú og móður
væri virðing að hafa sem mark-
*nið göngu sinnar. En langt mál
— eða stutt — segir aldrei sögu
hennar alla. Það er glaður eldur
hins innra lífs, sem gjört hefur
hana sterka og starf hennar heilla
drjúgt.
Ragnheiður er fædd í Dölum
vestur, en öil sín starfsár hefur
hún dvalið norður á Ströndum,
Hengt að Bæ við Steingrímsfjörð.
Ung að árum giftist hún Guð-
fnundi Guðmundssyni ættuðum
úr Steingrímsfirði. Guðmundur
varð kunnur aflamaður og sjó-
SÓknari norður þar um tugi ára.
t>egar þau hjón hófu samstarf sitt
var ekki gulli sópað 1 greipar
þeirra, en þau áttu þær eðlis-
eigindir, sem giftudrjúgar reynd-
ust, samhug, lífstrú og starfs-
vilja.
Síðustu ár 19. aldarlnnar voru
érfið um Strandabyggðir, munu
þau Guðmundur og Ragnheiður
|þá oft hafa átt í vök að verjast,
en þau „litu fram en aldrei aft-
ur“. Eins og áður er sagt stund-
aði Guðmundur sjóróðra, varð
Ragnheiður því að standa vörð
um heimilí þeirra og þar varð
hlutur hennar stór. Ekki er ólík-
legt að henni bafi stundum fund-
szt dægrin löng, þegar maður
hennar var á sjó, en stormurinn
þaut og hafaldan sauð á boðum
©g blindskerjum Strandaflóans,
en þangað var sótt til fanga.
Annara kosta var ekki völ. Barna
hópurinn, sem stöðugt stækkaði,
jók athafnaþörf heimilisins. En
úr brosandi augum barna sinna
Jas hún fyrirheit þeirrar lífs-
framvindu, sem hún þráði, og það
gjörði erfiðleikana yfirstígan-
Jegri og auðunnari.
.Frá Bæ í Steingrímsfirði er
vítt að líta norður um Húnaflóa
©g inn og austur til Húnaþings.
Grímsey, fögur, há og hömrum
girt, rís frá djúpi skammt undan
landi, 1 Bæ varð staðfesta þeirra
hjóna, Guðmundar og Ragnheið-
er, eftir flæking og örðugleika
frumbýlisáranna. Þar var þeim
velsæld búin og þar uxu börn
þeirra úr grasi.
— Fallegar konur og hraustir
menn— Og nú, þegar líður að
leiðarlokum gleðst hún, því enn
þá er yfir henni árroði hins nýja
tíma. Um 250 einstaklingar, kon-
ur og menn, geta í dag kallað
hana móður og ömmu. Svipmót
hennar á eftir að sjást víða um
byggð og í borg. Mun henni þá
þykja sér fulllaunað erfiði langr-
ar ævi, ef það svipmót yrði jafn
an merki manndóms og staðfestu.
Eg hefi trú á því, að ef Ragn-
heiður hefði verið seinna á ferð,
að 'þá mundi hún hafa staðið í
fylkingarbrjósti þeirra kvenna,
sem láta að sér kveða á vett-
vangi þjóðmála, til þessa gefa
gáfur hennar og starfshæfni til-
efni. En — makinn, börnin og
heimilið hefði æítð verið hennar
fyrsta — Þar fann hún, og hefði
alltaf fundið lýsigull lífs síns, og
svo mun jafnan verða um allar
þær konur, sem eðliseigindir
hennar hafa, á hvaða öld, sem
þær fæðast.
hreystin ein, er þeirra laun.
Þannig kemst Ragnheiður að
orði um syni sína í kvæðinu
Grímsey.
Og nú er liðið langt á ævidag-
inn. Nú gefst tóm til að líta yfir
farinn veg og ylja sér við arineld
minninganna. Nú lætur hörpu-
sláttur úthafsins í eyrum hennar
sem ljúfur tónn liðinna daga.
Hvarvetna þar sem leið hennar
hefur legið á hún vinum að
fagna, og þar sem hún festi ræt-
ur hafa arfar hennar einnig frá
rót runnið.
Þrír synir hennar, Guðmundur
Ragnar, Halldór og Gúðjón eru
stórbændur í Bæ í Steingríms-
firði. Björn og Karl eru búsettir
á Akranesi. Ingi, Hermann og
Gunnar búsettir í Reykjavík
Rekur Gunnar þar útgerð og auk
þess fiskverkunarstöð í Grinda-
vík. Þrjár dætur hennar Vigdís,
Þuríður og Agústa eru búsettar
á Hólmavík en Matthildur á
Akranesi.
Má segja að svo hafi úr ráðizt,
sem til var stofnað um athafnir
til sjós og lands.
Ennþá er Ragnheiður ern og
hress, skapheit sem forðum og
fylgist vel með öllu, en dagsbirt-
an er aðeins orðin sem grá móða,
en gegnum þá móðu greinir hún
æðri sólarsýn og æðrast því ekki.
I kyrru veðri, þegar bjart er
yfir byggðum Húnaflóa, sé ég
glöggt skil þeirrar byggðar, sem
sterkast ber svipmót Ragnheiðar
í Bæ. Þangað sendi ég henni
hljýja kveðju.
Megi bjartur ljómi hinnar eilífu
lífssólar leika um hana síðustu
æviárin og hún svo kveðja sem
hún hefur lifað. Þá er vel.
Þ. M.
Leikrit Thomasar Wolfe, Engill horfðu heim, verður sýnt I 25.
sinn annað kvöld. Aðsókn að leiknum hefur verið ágæt, enda
hlaut hann mjög góða dóma hjá blaðagagnrýnendum og er
það álit margra að þetta sé ein athyglisverðasta og vandað-
asta sýning, sem hér hefur verið vöi á um langan tíma. —
Leikurinn var frumsýndur í byrjun október sl. og hefur
gengið óslitið síðan. Óhætt er að hvetja alla til að sjá þenn-
an leik. — Myndin er af Gunnari Eyjólfssyni í hlutverkl
höfundarins Thomasar Wolfe og Herdísi Þorvaldsdóttur i
hlutverki Helenu systur hans.
75 ára í dag:
GuBmundur Jáns-
son skósmiður
Það er háttur margra, sem
ganga á sjónarhól og horfa um
farinn veg samtíðarmanna sinna
að vera glöggir á tímatal þeirrar
sögu, sem skráð er. Þessu er að
a.estu s eppt hér. Saga góðrar
konu er ljósbrot í lífssögu þjóðar,
sem á sér framtíð. Saga Ragn-
heiðar Halldórsdóttur frá síðustu
tugum 19. aldar til þessa d.vgs,
er saga sem á sér framvir.du 1
hverju góðu verki, sem synir
hennar og dætur kunna að atreka
á komandi dögum.
Ragnheiður hefur heitið á börn
sín til dáða, bæði í orðum og
með eigin fordæmi. Þegar harður
og illvígur vetur þrengdi kosti
Strandabúans, fáru synir hennar
ungir og gættu fjár í Grimsey.
Lærðu þeir því snemma að
þreyta fangbröð við misviðri
! bæði til sjós og lands.
I
! Ungum sveinum afl og dugur
eykst vð hverja slíka raun.
| Styrkist bæði hönd og hugur
ÞAÐ ER OFT talað um góðu,
gömlu dagana. Ég hugsa um þá
með spurningarmerki. Hvernig
liði mér ef allt yrði eins og í
gamla daga? Ef allt væri horfið,
sem nú er talið sjálfsagt og ómiss
andi, hvernig liti þá út hér í bæ.
Líklega yrði ekki talað um góðu
dagana. En gamlir Reykvíkingar
muna liðna tíð, er ekki var hægt
að fá nægilegt vatn, ekki kveikt
á rafmagnsljósum, engin hita-
veita, enginn talaði í síma og
enginn hlustaði á útvarp. En
samt er það svo, að minningin
geymist um góða.daga og hátíð-
legar stundir, og þess vegna tala
gamlir menn einnig um góðu
dagana. Um þetta tala góðir vin-
ir, er þeir hittast á förnum vegi.
Hjá gömlu kynslóðinni geymist
samanburðurinn.
Guðmundur Jónsson, sem á
afmæli í dag, gleðst yfir fram-
förunum í Reykjavík, en hann
gleymir ekki gömlu dögunum, og
ávallt er honum Ijúft og eðlilegt
að nema staðar og bjóða trygg-
um vinum góðan dag.
Táp og fjör og frískir menn
finnast hér á landi enn.
Guðmundur er í flokki þeirra,
æskufjör ólgar í æðum hans, þó
að hann sé 75 ára, fæddur hér í
bæ 2. febrúar 1886. Hann vand-
ist því á uppvaxtarárunum að
taka daginn snemma og ganga að
störfum, er hann heilsaði upp-
rennandi sól. Honum var eðlilegt
að hlýða hinu hvetjandi kalli.
Morgunandi þeirra tíma örvaði
framtaks hug.
Að loknu námi starfaði hann
með elju og dugnaði. Með gleði
gengur hann að störfum sínum,
alltaf glaður og reifur. Og þeg-
ar spurt er: Hvernig liður þér?,
þá er svarið: „Mér líður vel í
dag og áreiðanlega betur á morg-
un“. Bjartsýni fylgir honum, og
því veit hann, að alltaf birtir,
alltaf sigrar sólin skýin. Vin-
gjarnlegur glampi er í augum
hans, og stundum nokkur glettni
í svipnum. Gamansamur er hann
og hispurslaus, hreinskilinn í
skoðunum, heldur fast á sínu,
lætur ekki hug sinn þegjandi.
Hressandi blær fylgir honum, hið
sterka handtak og milda bros lýs-
ir því, sem inni fyrir býr, og það
hafa menn svo oft séð og heyrt,
að hann er hrókur alls fagnaðar
í hópi góðra vina, stefnufastur
og tillögugóður, trúr félagi og
tryggur vinur. ötull í starfi geng
ur hann beint að settu marki, og
það vita þeir, sem hann þekkja,
að hann er tryggðatröll, reiðu-
búinn að auka annarra gleðl.
Fagurt heimili átti hann me8
ágætri konu sinni, Þórunni Odds-
dóttur. Giftust þau 21. okt. 1911.
Var kona hans tíguleg og fríð i
sjón, sístarfandi að velgengni
manns og barna. Andaðist hún i
febrúar 1943. Var þá sár harmur
kveðinn að Guðmundi. En hann
sagði þá og segir enn: „Berjumst
hart. Orkan vaxi í hverri þraut".
Sex eru börn þeirra, 4 dætur og
2 synir, og mörg eru barnaböm-
in, og því stigi hefir Guðmund-
ur einnig náð, að hann er lang-
afi orðinn. Á þessum tímamótum
er hann umkringdur af þakklát-
um vinum. Niðjafjöld hyllir
hann í dag, er hann heldur af-
mælishátíð sína á heimili dótt-
ur sinnar, en heimili hennar er
að Melabraut 49. Þar verður á-
reiðanlega glatt á hjalla.
Guðmundur er einn hlnna
traustu, rösku Reykvíkinga. Með
árvekni í nýtu starfi vill hann
í_ öllu sæmd fæðingarbæjar síns.
Ég veit, að margir eru mér sam-
mála, er ég segi: Heill fylgi þér
nú og áfram.
Bj. J.

S4NDBUSUM
UNDIRVSQNA

RYÐHREINSUN & MÁLMHÚÐUN sl.
GELGJUTANGá - SÍMI 35-400
Cunnar Jónsson
Lögmaður
við undirrétti o- hæstarétt.
Þingholtsstræti 8. — Sími 18258.
Verksmsðjuúisatan
liTSALA
Krepsokkabuxur tízkulitir
á börn kr. 135.00 — á fullorðna kr. 158.00
Eymuncsson kjallaranum
Stálnœlon
buxur á
slráka
Karlmannasokkar kr. 15.00. Herrasportskyrtur kr. 95.00.
Vinnuskyrtur. kr. 100.00. Herrafrakkar frá 390.00. Herra
hájsbindi kr. 10.00. Greiðslusloppar kr. 100.00. Garðpils
fyrir kvenfólk. — Amerísk Kakhi-pils aðeins kr. 20.00.
Eymundsson kjallarinn
Austurstræti 18.