Alþýðublaðið - 04.01.1930, Qupperneq 5

Laugardaginn 4. jan. 1930.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
5
m
Beztu tyrknesku cigaretturnar í 20 stk. pökkum
sem kosta kr. 1,25, eru:
Statesman.
Turklsh Westminster
Gigarettur.
A. V. I hverjnm pakka ern samskonar fallegar
landslagsmyndlr og íCommander«cIgarettupiikkum
Fást f Sllnm verzlunum.
Saimsókii togaraótgerðarmnar
og Jón Þorláksson.
í áramótahugleiðingu, sem Jón
Þorláksson ritaði i „MgbL“, seg-
ít svo:
„Þá er afkoma togaraútgerðar-
innar í Reykjavík og Hafnarfirði
eklti síður alvarlegt íhugunarefnL
Undanfarinn góðæriskafla hefir
hún barist í bökkum, mörg skipin
lítið getað grynt á skuldum, ekk-
ert getað lagt til hliðar fyrir
fyrningu eða • til endurnýjunar.
Niðurstaðan er sú, að flotinn er
að ganga úr sér. Algengast mun
vera, að hluthafar í þessum út-
gerðarfélögum hafa engan arð
fengið þessi árin, enda má nú
heita, að enginn maður viljj
leggja fé í togaraútgerð. Ef
'þessu heldur áfram, er atvinnu-
vegurinn í stórhættu þegar skip-
in, sem fæst eru yngri en frá
1919—21, eru útslitin, og þess
verður ekki nema fá ár að bíða.
Orsakirnar til þessa ástands
kunna að vera ýmsar, og brestur
mig kunnugleika til að rekja þær
allar.“
Lýsing þessi er ófögur. Þrátt
fyrir mikinn afla árið 1927, ó-
hemju veiði 1928 og mjög „hag-
stætt" ár 1929 . (að undanteknu
tapinu, er útgerðarmenn sjálfir
bökuðu sér með stöðvun togar-
anna) er þessi atvinnuvegur nú
„í stórhættu", að dómi Jóns Þor-
lákssonar. Lítið eða ekkert hefir
verið grynt á skuldum, ekkert
lagt til hliðar fyrir fyrningu eða
endurnýjun, enginn arður borg-
aður hluthöfum, segir Jón.
Sé hér satt frá sagt, er hér al-
várlegt íhugunarefni. Hverjar eru
ástæðurnar til þessa hörmulega
ástands? Ekki getur það vérið
kauþ sjómaniianna. Það hefir
ekki verið nema örlítið brot, 10
—15o/o, af verðmæti aflans til
uppjafnaðar, enda hafa útgerðar-
merin í haust sjálfir játað, að nú-
verandi kaup vséri ekki of hátt
frá þeirra sjónarmiði, með því
að framlengja samninginn ó-
breyttan. Ekki eru það skattarn-
ir: tekju- og eigna-skattur, þeir
eru því að eins lagðir á, að um
eignir eða gróða sé að ræða. Ef
enginn er gróðinn og engar eign-
irnar greiðist enginn tekju- eða
eigna-skattur.
Landsmenn eiga allir svo mik-
ið undir þessum atvinnuvegi, að
sjálfsagt er, að þeir fái að vita
hið sanna um hag hans, að rann-
sakað sé til hlítar, hvort ástand-
ið er svo slæmt sem J. Þ. segir
og hvað gera þarf til þess að
gera togaraútgerðina örugga og
affarasæla fyrir landsfólkið.
Á næsta þingi er sjálfsagt að
samþykkja að láta fram. fara
gagngei'ða rannsókn á hag og
rekstri togaraútgerðarinnar. Jón
Þorláksson og flokkur hans
hljóta að greiða því atkvæði, ef
Jón meinar það, sem hann segir
í nefndri grein.
Eftirlaunasjóður
Réykjavíkurborgar.
Loksins var á síðasta bæj-
arstjórnarfundi samþykt reglu-
gerð fyrir eftirlaUnasjóð fastra
starfsmanna Reykjavíkur. Hefir
það mál verið firna lengi á döf-.
inni.
Árið 1928 sendi Starfsmannafé-
lag Reykjavíkur bæjarstjórninni
erindi og frumvarp um eftirlaun
fastra starfsmanna bæjarins. Mál-
ið lá á annað ár í salti, þar
til Stefán Jóh. Stefánsson tók það
upp að nýju og tókst að koma
þeim skrið á málið, að íhaldsliðið
sá sér ékki fært að stinga því
enn á ný undir stól þegar kosn-
ingar standa fyrir dynun. Varð
það úr, að borgarstjóri samdi
nýtt frumvarp upp úr frv. starfs-
mannafélagsins og lagði það fyr-
ir bæjarstjórnina.
Fastir starfsmenn borgarinnar
fái eftirlaun úr sérstökum eftir-
launasjóði, en greiði sjálfir engin
iðgjöld í hann.
Eftirlaunin eru miðuð við árs-
laun þess, er fær þau, og ára-
fjölda þann, sem hann hefir haft
fasta stöðu hjá bæjarfélaginu.
1 hinu upphaflega frumvarpi
sínu var borgarstjóri sæmilega
riflegur á eftirlaunin. Þá lagði.
hann einnig til, að starfsmenn,
sem eftirlaun ber úr sjóðnum,
skuli hafa rétt til að láta af starfi
sínu gegn fullum eftirlaunum
þegar þeir eru sextugir að aldri,
ef þeir hafa verið starfsmenn
bæjarins í 12 ár.
En „aftur tekur rag'ur maður
rasgjöf sina“, segir máltækið.
Knútur mun hafa komist á snoð-
ir um, að sumum burgeisunum
þótti þetta fullmikil rausn, og
þá var hann ekki lengi að draga
úr tillögum sinum. Og íhaldið
lék sama skollaleikinn og með'
fjárhagsáætlunina. Knútur skar
niðtír sínar eigin tillögur og fékk
íhaldsfélaga sína í fjárhagsnefnd,
Jón Ólafsson og Pétur Halldórs-
son, til þess að gangá með sér
að þvi að draga xir fyrra frum-
varpi hans. Fluttu þeir Knútur
breytingatillögur um, að eftirlaun
allra, sem starfað hafa í 18 ár
eða skemur, skyldu lækka að
mun frá þvl, sem hann hafði
áður stungið upp á og starfs-
mennimir verða að jafnaði að
sitja í starfi sínu til 65 ára ald-
urs til þess að fá full eftirlaun.
— Ihaldsliðið var ekki seint á
sér að samþykkja þessar breyt-
ingatillögur við frumvarpið.
Við umræðurnar benti Ágúst
Jósefsson á, að þeir, senx lengi
hafa verið starfsmenn bæjarfé-
lagsins, eiga að fá óskorað lífs-
framfæri hjá því í ellinni, en
að eftirlaun margra verði afar-
lág samkvæmt lækkunartillögum
meiri hlutans. í fjáThagsnefndinni.
Theódór Lindal lagði i haust
fram nýtt frumvarp um. eftir-
launasjóðinn, og voru í því þær
tvær breytingar helztai' frá hinu
frv., að hann ætlaði starfsmönn-
unum að greiða 3o/0 af árslaun-
um þeirra í sjóðinn og jafnframt
vildi hann yfirleitt lækka eftir-
launin að mun. Kvað hann var-
hugavert að fara of geyst í sam-
þyktum um eftirlaunagreiðslur!
Hins vegar- sló hann því fram,
að starfslaunin ættu að hækka
að því skapi sem næmi ið-
gjaldagreiðslunum, e/t ekki ból-
|aBi á pví, a'ð hwin bœri fram
minar tillögur um pað.
Stefán Jóh. Stefánsson benti á,
að hið upphaflega frumvarp
borgarstjóra var sæmilegt, frv.
Theódórs miklu verra og flest-
•ar breytingatillögur meiri hluta
fjárhagsnefndar til skernda. —
Svo fór um frumvarp Theó-
dórs Líndals, að sumt af því var
felt, sumt tók hann aftur og
mikið af því varð sjálfdautt.
Hallgr. Ben. fylgdi honum fyrst
á leið í atkvæðagreiðslunni, en
hætti því svo þegar fleiri feng-
ust ekki til þess.
Frv. K. Z. var síðan samþykt
með breytingum þeim, er hann
hafði á því gert ásamt Pétri H.
og Jóni ÓL Alþýðuflokksmenn
greiddu atkvæði gegn afsláttar-
tillögununx. — Theódór einn
greiddi atkvæði gegn reglugerð-
inni í ‘ heild.
,í reglugerðinni, senx samþykt
var, .segir svo: Eftirlaunasjóður
Reykjavikurborgar sé .stofnaður
með 100 þúsund kr. Gengur
Slysatryggingarsjóður Reykjavík-
atr til sjóðstofnunarinnar, en það,
Dofllar.
Húsmæður, hafið hug-
fast:
að DOLLÁR er langbezta
þvottaefnið og jafn-
framt það ódýrasta í
notkun,
að DOLLAR er algerlega
óskaðlegt (samkvæmt
áður auglýstu vottorði
frá Efnarannsóknarstofu
rikisins).
Heildsölubirgðir hjá:
BalldArl Eirífesspi.
Hafnarstræti 22. Simi 175.
sem til vantar, greiðist úr bæjar-
sjóði og hafnarsjóði. Enn frem-
ur greiði bæjarsjóður og hafnár-
sjóður árlega í sjóðinn a. m. k:
6»/o af launagreiðslum til fastra
starfsmanna þeirra næsta ár áð-
ur.
Eins og reglugerðin var sam-
þykt er eftirlaunastiginn þessi;
Fyrir alt að 4 ára starf eru eftir-
launin 10<>/o af árslaunum, fyxir
5—8 ára starf 15 0/0, fyrir 9—12
ára 250/0, fyrir 13—15 ára 30»/o,
fyrir 16—18 ára starf 40o/0, fyrir
19—20 ára 50o/0, fyrir 21—22 ára
52 0/0, fyrir 23—24 ára 55°/o og,
fyrir 25 ára starf eða lengra 60 0/0
af árslaununum. Séu ársláun
lægri en 3000 kr., miðist eftir-
launin við 3000 kr. árslaun. —
Ekkja starfsmanns fær 6O0/0 af
eftirlaunum þeim, sem manni
hennar bera á dánardægri, —
nema hún taki upp á því að
giftast aftur; þá fellur eftirlatuna-
rétturinn niður með öllu. Börn
látinna starfsmanna fái 200 kr.
á ári hvert til 16 ára aldurs, séi
annað foreldranna á lífi, en 300
kr. á ári, ef foreldrarnir eru
bæði dáin.
Starfsmaður, sem lætur af
starfi sínu áður en hann er 65
ára að aldri, fær að eins hálf
eftirlaun, og engin ef hann er
ekki orðinn fimtugur og hefir
verið starfsmaður borgarinnar f
15 ár minst, nema hann verði að
láta af starfinu vegna veikinda
eða síysa, sem gera hann ófæran
til að framkvæma það.
Reglugerðin gildi frá þessum
áramótum. Sjóðstjórn skal kosin
í febrúar í vetur, en þangað til
fer fjárhagsnefndin með starf
hennar. 1 sjóðstjóm verða borg-
arstjóri, 3 bæjarfulltrúar, er bæj-
arstjórnin kýs, og 2 starfsmenn
borgarinnar, er föstu starfsmenn-
irnir kjósa sjálfir. — St. J. St.
lagði til, að borgarstjóri- væri
ekki sjálfkjörinn í sjóðstjórnina,
eixda stæði tala sjóðstjómai-
manna á stöku, eins og venjulegt
er, en Thódór Líndal vildi fækka
bæjarfulltrúununx í stjórninm