Morgunblaðið - 08.12.1963, Blaðsíða 6

MORCUNBL AÐIÐ
Surtnudagur 3. dea. -1963
Jónas Pétursson, alþingismaður:
Er landbúnaiurinn hemill
á hagvöxt á fslandi?
í UMRÆÐUM á Alþingi um þ.ál.
tillögu Framsóknarmanna u.m
nýja þjóðhágsáætlun flutti við-
skiptamálará'öherra Gylfi Þ.
Gíslason ræðu, þar sem hann
taldi að landbúnaður hér stæði
í vegi fyrir hagvexti í þjóðfél-
agínu. Segja má að eðlilegast
væri fyrir alþingisjnénh að ræða
mál þetta á Alþingi en þar sean
óvíst er hvenær málið kemur
til áfraimhaldandi umræðu þar,
vil ég biðja Morgunblaðið fyrir
þessa grein.
Þetta er þung ásökun á elzta
atvinnuveg þjóðarinnar, þann at
vinnuveg, sem verið hefir að
miklu leyti fóstra íslenzku þjóð-
arinnar, frá því land var numið
og fram á okkar daga, sem nú
erum fulltíða menn. Þessi skoð-
un virðist eiga nokkur ítök í
huguan ýmsra íslendinga, _ ekki
sízt meðal hinna yngri. Ég er
sveitabarn. En það er ekki þess
vegna, sem óg hefi gjörsamlega
andstæða skoðun í þessu máli
við ráðherrann, heldur er mín
tilfinning, mín skoðun orðin tii
af því að virða fyrir mér þjóð-
lífsmyndina.
Ég vil minna á það að fyrir
nokkruan árum flutti ég á Al-
þingi ásamt Bjartmari Guð-
mundssyni þ.ál. tillögu um rann-
sókn á hlutdeild atvinnugrein-
anna í þjóðarframleiðslunni. Ég
hafði ekki sízt í huga að fá fram
hlut landbúnaðarins. En þessi
þ.ál. tillaga náði ekki afgreiðslu.
Ég hætti við að flytja hana aftur,
vegna þess að mér var tjáð að
slík rannsókn væri að komast í
fullan gang í hagstofnunum. Slík
hagrannsókn nær aldrei yfir öll
þau atriði er máli skipta, en er
jafn nauðsynleg fyrir því.
Sbéttarsamband bænda samiþ.
á aðalfundinum sl. haust að
stofna til allvíðtækrar rannsókn-
ar um búnaðarmál hér á landi,
m.a. „svo upplýsingar fáist um
það, hver sé hin efnahagslega
aðstaða landibúnaðarins gagn-
vart öðrum atvinnuvegum", eins
og segir m.a. í samþ. aðalfundar-
ins. Hér vakir sýnilega hið sama
fyrir, eins og var tilgangur ininn
með þ.ái. tillögu þeirri er ég
áður flutti á Alþingi. En slíka
rannsókn er ekki mögulegt að
gera nema hún nái til allra þátta
efnahagslífsins. Á annan hátt
verða þessu máli ekki gerð skil.
Já, viðskiptamálaráðherrann
taldi að landbúnaðurinn stæði
hagvexti fyrir þrifum. Ég vil
leiða hér vitni gegn þessari stað-
hæfingu, þessari skoðun. í Bún-
aðarblaðinu, fylgiriti „Vikunnar“
5. tbl. 1. árg. des 1961, birtist
grein eftir ungan búvísindaimann
(ég vitna í þá eins og ráðherr-
ann) sem heitir Björn Stefáns-
son og lagði einkum stund á bún-
aðarhagfræðileg efni við háskól-
ann í Ási í Noregi.
Viðfangsefni hans er hagvöxt-
ur í ísl. landbúnaði. í grein
Björns, (ekki Sigurbjörnssonar)
segir svo: „Framkvæmdabank-
inn hefir reiknað út að þjóðar-
tekjur á íbúa, reiknaðar á föstu
verði, hafi aukizt um 8% eða 8
af hundraði frá 1947 ti'l 1959 og
verð á einstökum þáttum í fram-
leiðslukostnaði mjólkur og kjöts
hefur þróast í samræmi við verð
lag almennt. Á hver maður að
geta keypt 8% meira af mjólk
eða kjöti árið 1959 en árið 1947,
en raunin er sú, að hver einstak
lingur getur keypt 39% meira af
kjöti og 21% meira af mjólk,
þegar miðað er við verð til fram,
Ieiðenda. Þetta bendir til þess
að framfarir í landbúnaði hafi
fært þjóðinni meiri rauntekjur
en framfarir í öðrum atvinnu-
greinum — að þeir fjármunir,
sem. landbúnaðurinn hefir feng-
ið til umráða, hafi gefið þjóð-
inni betri arð en það fjármagn,
sem iðnaður, sjávarútvegur,
verzlun og þjónusta hafa fengið
til ráðstöfunar.“
Þessi tilvitnun verður látin
nægja hér, þótt æskilegast væri
að birta meira úr grein þessari,
eða helzt greinina alla.
Við íslendingar höfum lifað á
tveim atvinnugreinum að mestu:
fiskveiðum og Iandbúnaði og svo
þeim iðnaði og verzlun, sem
tengdur er þessu tvennu. Nýting
orkulinda í fallvötnum og jarð-
hita er ört vaxandi undirstaða
að lífsafkomu fólksins og nýjar
greinar éru að bætast við svo
sem flugþjónusta milli landa,
móttaka erl. ferðamanna o.fl. —
og að undanförnu hafa varnar-
málin verið þáttur, en er þó lítill
síðustu ár miðað við það sem var
á stríðsárunum og síðar. En allur
iðnaður, verzlun og þjónusta sem
er innanlandsmál byggist á þess-
um meginundirstöðum ísl. at-
Jónas Pétursson
vinnulifs. Það er illt verk að
reyna að villa um fyrir fólki um
þetta meginatriði. Að það eru
gæði landsins og sjávarins í
kring með hjálp huga og handar,
s«n tryggir þessari þjóð lífsaf-
kom.u í dag. Þessi gæði verða
ekki nýtt, nema byggja landið
allt. Sú gjörbreyting, sem orðin
er á lífskjörum í þessu landi er
mest að þakka hagþróun þessara
tveggja atvinnugreina — og skal
þó fúslega viðurkennt að sjávar-
útvegurinn á þar miklu stærri
þátt. En jafnframt er bezt að
gera sér grein fyrir þvi, að hing-
að til höfum við fært aflann á
land, án þess að vita, hvort það
getur gerzt um alla framtíð,
nema að fari að draga úr aflan-
um — við vitum ekki nema hér
sé stunduð rányrkja úr hófi —
gagnstætt því, sem gerizt í land-
búnaði að jafnframt hinum
mikla hagvexti í framleiðslugetu
hans, þá skilum við landinu
betra til þess næsta með hverju
! ári sem líður.
Af því að sífellt færra fólk
hefir getað aflað sifellt meiri
fisks og landbúnaðarvöru hefir
verið hægt að stækka sífell£
þann hóp sem vinnur iðnaðar-
vöru handa okkur sjálfum, sem
annast menntun okkar og heilsu-
gæzlu, skrifar og gefur út blöð
og bækur o.s.frv. En allir þessir
hópar eru vaxmr upp úr frum-
undirstöðunum. Að viðurkenna
þetta ekki er eins og að afneita
móður sinni.
Næsta Árbók F.l.
um Austur-Hún.
Jón Eyþórsson skrifar hana
Næsta Árbók F.l. tun A-Hún .. 3
NÆSTA Árbók Ferðafélags ís-
lands fjallar um Austur-Húna-
vafcnssýslu, og skrifar Jón Ey-
þórsson, veðurfræðingur, hana.
Þegar er búið að setja hluta bók-
arinnar ,sem á að koma út næsta
vor. Hefur Jón haft handritið
mikið til tilbúið í þrjú ár, en haft
það til vara, eins og hann orðaði
það, er um þetta var rætt á fundi
hjá Ferðafélaginu sl. sunnudag.
Jón Eyþórsson, sem er ritstjóri
Arbókar, sagði að eftir að Húna-
vatnssýslubókin kæmi út, væru
aðeins eftir af sýslum landsins
Norður-Þingeyjasýsla, nokkuð af
Norður-Múlasýslu og Rangár-
vallasýsla. Nú mundi Gísli Guð-
mundsson, alþingismaður, skrifa
Arbók um N-Þing., sem kæmi út
árið 1965. Eftir að Rangárvalla-
sýslu væru gerð sömu skil, væri
lokið lýsingu á byggðu bóli á
íslandi og nokkru af óbyggðum.
Þá yrði kominn tími til að
breyta eitfchvað um form á Ár-
bókunum, og taka kannske sagn-
ir og sögur af ákveðnum svæð-
um. Tók hann sem dæmi fjalla-
skagann milli Skagafjarðar og
Eyjafjarðar, sem margar sagnir
væru til um og sumir vildu nefna
Tröllaskaga. Þar væri líka mikið
af jöklum, og enn hefðu jöklar
á fslandi ekki verið taldir. Svíar
og Norðmenn telja sína jökla,
Norðmenn eiga um 300, sean að
meðaltali eru undir 1 ferkm. að
stærð. Ef íslendingar eru spurðir
hve margir jöklar eru á landinu.
er ekki hægt að svara þvL
Síðasta Árbók Ferðafélagsin*
fjallaði um Vonarskarð, skrifuð
af dr. Haraldi Matthíassyni, sem
Jón sagði að hefði lagt á sig
rnikið erfiði til að kynnast leið
Gnúpa-Bárðar. í bókinni bjuggu
þeir Jón og dr. Haraldur til um
90 ný ömefni á Vonarskarðsleið.
Kvaðst Jón telja að það væri
allgóð viðbót við landafræði Is-
lands, því áður hefði verið erfitt
að gefa skilmerkilega lýsingu á
atórum svæðum þar sakir nafna-
skorts. Ferðafélag fslands hefur
í Árbókum sínum tekið fyrir og
sett nöfn á þrjú slik nafnlaus
svæði, sem hafa orðið almenn.
Eitt þeirra eru Kerlingarfjöllin,
en nöfnin á kennileitum þar eru
nú orðin töm í munni þeirra sem
um staðinn fara.
• Spíritismi á íslandi
og í Brazilíu
Velvakandi var að blaða í
nýútkominni bók í fyrradag.
Sú bók heitir „Furður sálar-
lífsins“ og er eftir kunnasta
sálfræðing Norðmanna, Harald
Schjelderup, sem hefur verið
prófessor í sálfræði við há-
skólann í Osló í full 35 ár.
Munu margir á íslandi kann-
ast við nafn þessa ágæta vís-
indamanns, enda hefur hann
skrifað mikið um sálfræði og
heimspeki.
í bókinni er fjallað um efni,
9em íslendingar hafa lengi haft
mikinn áhuga á, enda varð
ein setning í bókinni til þess,
að Velvakanda datt í hug að
skrifa þetta. Hún hljóðar svo:
„Spíritisminn virðist eiga mestu
fylgi aff fagna í íslandi, í
Puerto Rieo og í Braziliu“.
Hvernig stendur á því, að
íbúar í þessum þremur ríkjum
hafa þennan áhuga á spírit-
isma? Til þess að geta mynd-
að, sér »var um það, vérða
menn að lésa þessa bók. Höf-
undur hennar svarar því ekki
beint.
Hér er um svo viðkvæmt
mál að ræða, að Velvakandi
þorir naumast að troða skoðun
sinni fram. — Það hefur vakið
imdrun margra, hve andatrú-
arhyggja hefur átt miklu gengi
að fagna á íslandi. Sumir kalla
hana heiðindóm, aðrir vesala
tilburði lítt-trúaðra manna til
staðféstingar trú sinni, enn
aðrir sönnun kristindómsins,
og svo mætti lengi telja. Fram
hjá þeirri stáðreynd verður
hins vegar ekki gengiff, að
spíritisminn á miklu fylgi að
fagna hér á landi, og afstaðan
til hans veldur enn harðvítug-
um blaðadeilum, eins og öllum
blaðalesendum mætti í minni
vera.
• Ástæðulaus feimni
Velvakanda er minnistætt,
að hann las fyrir nokkrum
árum ritdóm í víðlesnu og vel-
þekktu blaði ensku um bók,
sem fjallaði um andafcrú. Rit-
dómarinn var greinilega and-
vígur spíritisma og sagði m.a.
í fyrirlitningartóni, að lítt bæri
að marka sögur pólskra fjalla-
bænda, villimanna í Suður-
Afríku og ólæsra, íslenzkra
bænda („illiterate Icelandic
pe snts“). Velvakandi var þá
ung. r að árum, tók upp þykkj-
una fyrir landa sxna, seftist
móðgaður við ritvél sína og
skrifaði blaðinu harðort bréf.
Minntist hann meðal annars á
þá staðreynd, að „ólæsir, ís-
lenzkir bændur“ væri næstum
óþekkt hugtak. Á íslandi hefðu
fleiri menn kunnað að leea á
miðöldum en á samantöldum
Bretlandseyjum, þótt ekki
væri miðað við fólksfjölda.
Bréfið var aldrei birt, en
aftur á móti fékk Velvakandi
kurteislega orðað bréf frá rit-
stjórnm blaðsins, þar sem hann
var minntur á minnimáttar-
furður sálarlífsins
kennd fámennra þjóða og svo
framvegis.
Upp úr þessu gerðist Vel-
vakandi feiminn framan við út-
lendinga, þegar minnzt var á
ýmis sérkenni okkar, eins og
trú á drauga, álfa, „anda“ og
fleira dót.
Því ber að fagna því, að út
skuli vera komin á íslenzku
bók um öll þessi mál eftir
frægan, færan og viðurkervnd-
an vísindamann. Astæðulaust
er með öUu fyrir okkur ís-
lendinga, að vera feimnir
vegna sérstöðu okkar í ýmeum
málum, eins og t.d. anda-
trúnni. Menn geta haft mis-
munandi skoðanir á andatrú,
en óþarfi virðist að skammast
sín fyrir hana gagnvart útlend
ingum.
ÞURRHIOOUR
ERL ENDINGARBEZl AR
BRÆÐURNIR ORMSSON hf.
Vesturgötu 3.
Simi 11467.