Morgunblaðið - 29.05.1965, Blaðsíða 12

12
MORCUNBLAÐIÐ
Laugardagur 29. mai 1965
IIM BÆKUR
Bók sem beðið var eftir
l Jón Guðnason - Pétur Har-
aldsson: ÍSLENZKIR SAM-
TÍÐARMENN, fyrra bindi,
A-J. 439 bls. Bókaútgáfan
Samtíðarmenn. Rvík, 1965.
I»AÐ munu vera liðin tvö til þrjú
ár, síðan útgefendur ritsins ís-
lenzkir samtíðarmenn sendu frá
sér eyðublöð til fjölda manna
með beiðni um, að þau yrðu út-
fyllt með helztu persónulegum
upplýsingum hvers og eins.
Allt frá þeim tíma hefur þessa
rits verið beðið með óþreyju. Rit
eins og íslenzkir samtíðarmehn
er nefnilega ekki aðeins skemmti
legt og gagnlegt, það er beinlínis
nauðsynlegt í nútímaþjóðfélagi,
þar sem samskipti manna eru svo
hröð og margvísleg og fólksfjöld-
inn orðinn það mikill, að ógjörn-
ingur er að vita deili á nema til-
tölulega fáum ' þeim mönnum,
•ein skipt er við.
lýsingar, sem nauðsynlegt getur
verið að hafa tiltækar um menn,
að ógerningur vseri upp að teljá.
Það er ekki aðeins þægilegt, að
geta flett upp á tilteknu nafni
vegna afmælis, sem í vændum er.
Það er engu síður hagkvæmt að
hafa við höndina upplýsingar um
menntun einhvers manns, starfs-
feril, ritverk eða annars konar
verk, sem hann hefur innt af
hendi.
Auk hagnýts notagildis má svo
telja þann kostinn, að í riti af
þessu tagi er hægt að svala per-
sónulegri forvitni um náungann
og nágrannann, og vera má, að
ritið verði mest notað í þeim til-
gangi. Auðvitað er ekkert við
því að segja. I>að hefur aldrei
þótt ljóður á ráði nokkurs manns
á íslandi, að hann vildi vita deili
á öðrum mönnum, svo fremi for-
vitni hans sé ekki sprottin af
illgirni, þórðargleði né öðrum
annarlegum hvötum.
Við höfum sem sagt beðið eftir
tslenzkum samtíðarmönnum. Og
nú eru þeir komnir, innihaldandi
2342 smágreinar um núlifandi
eða nýlátna tslendinga, sem eiga
í fornöfnum sínum upphafsstaf-
ina A-J. Tveir menn hafa -unnið
að samantekt ritsins, séra Jón
Guðnason og Pétur Haraldsson.
Séra Jón er löngu þjóðkunnur
fræðimaður, en Pétur er nýliði á
Iþví sviði.
Það er tvímælalaust hagkvæm-
ast að fleiri en einn maður taki
saman rit sem þetta. í fyrsta lagi
er verkið svo tímafrekt og viða-
mikið að einn maður getur varla
lokið því svo skjótt sem nauð-
synlegt er, ef það á ekki að vera
úrelt, þegar það loksins kemur
fyrir almennings sjónir. í öðru
lagi ætti samvinna fleiri manna
að koma í veg fyrir, að persónu-
leg sérvizka hafi áhrif á gerð
ritsins, en þess konar sérvizka
á heima alls staðar annars staðar
en í ritum af þessu tagi. I þriðja
lagi á samvinna fleiri manna að
vera nokkur trygging fyrir vand-
aðri vinnu, því betur sjá augu en
auga, eins og máltækið segir.
í>að mun hafa tafið útgáfu
þessa rits, að fjórðungur þeirra
manna, sem beðný: voru að
senda útgefendum upplýsingar
um sjálfa sig, svöruðu ekki, svo
útgefendum varð nauðugur einn
kostur, að taka sjálfir sam-
an ævir þeirra. Hlédrægni eða
hæversku var um kennt fremur
en gikkshætti eða drembilæti.
Það er frægur óvani íslendinga
að svara ekki bréfum. Sá óvani
hefur lengi sett' svip sinn á við-
skipti manna hér á landi og nær
til æðstu stofnana, þannig að
fleiri en útgefendur íslenzkra
samtíðarmanna hafa orðið fyrir
því.
Telji einhver einstaklingur,
sem gegnt hefur ábyrgðarstöðum
í þjóðfélaginu, að æviferill hans
sé einkamál hans sjólfs, þá er
það misskilningur. Það getur
enginn maður litið á sig sem óháð
einkafyrirtæki í samfélagnu, því
síðUr, ef samfélagið hefur lyft
honum upp til nokkurrar virð-
ingar. Sá sem heldur að öðrum
komi ekki við, hvernig hann hef-
ur lifað lífinu, hann er ekki mjög
félagslega sinnaður, hvað sem
öðru líður. Þegar við erum af
skilríkum aðila beðin að láta í
Jón GuSnason
té eigið curriculum vitae, þá er
það blátt áfram skylda að verða
við þeirri bón, þó hvergi sé það
beinlínis lögboðið.
Þegar nú umrætt sinnuleysi —
að svara ekki bréfum — er haft
í huga, verðúr skiljanlegra, að í
þetta fyrra bindi íslenzkra sam-
tíðarmanna vantar ýmis nöfn,
sem þar ættu að vera, að því
er virðist. Að öðru leyti er ritið
nógu víðtækt.
íslenzkir samtíðarmenn eru að
sjálfsögðu með orðabókarsniði,
það er mönnum er raðað eftir
stafrófsröð og öllum eftir for-
nafni, hvort sem þeir hafa venju-
leg íslenzk föðurnöfn eða ættar-
nöfn. Ritið er líka með orða-
bókarsvip að því leyti, að allar
upplýsingar eru þar í einkar
stuttu máli. Á stöku stað bregð-
ur þó lítillega út af því. Til
dæmis er sagt um mann einn:
„Þótt hann væri í siglingum
í tveimur heimsstyrjöldum, var
hann svo lánsamur, að aldrei
kom neitt fyrir þau skip, er hann
var á.“
Um annan mann segir svo í
sambandi við handritamálið:
„Hefur haldið ræðúr og skrif-
að meira um það mál en nokkur
annar maður íslenzkúr.“
En athugasemdir sem þessar
teljast til undantekninga og saka
ekki. Get ég þess til, að höfundar
hafi orðið að hlaupa yfir margar
lengri athugasemdir. Það er
nefnilega ótrúlegt, hvað mönnum
getur dottið í hug að festa á blað,
þegar andinn kemur yfir þá.
í riti sem þessu verður að
gæta Iþess, að sams konar upp-
lýsingar sé að finna um alla, sem
þar eru skráðir. Höfundar ís-
lenzkra samtíðarmanna hafa far-
ið eftir þeirri reglu. Þó er vitan-
lega sitthvað að finna í ritinu,
sem stendur utan þess ramma,
sem þar er að öðru jöfnu fylgt.
Tel ég að höfundar hafi þar farið
meðalveginn og sett sér svo skyn-
samleg og hófsamleg takmörk,
sem verða mátti.
Samning ritsins hefur verið
nákvæmnisverk. En vinnan er
ekki nema að nokkru leyti höf-
undanna.
Höfundarnir hafa í flestum til-
fellum farið eftir upplýsingum,
sem aðrir menn — oftast þeim
sjálfum ókunnugir — hafa lagt
þeim í hendur. Og hví skyldu
þeir rengja upplýsingar, sem
gegnir og ábyrgir menn láta í té
um siálfa sie? Til þess virðist
Það eru svo margs konar upp-
* IJ0N, ,2^4
“ ^ A° VIUUM V/Ð 5^,^
VINUM -OKKAR Á AÐ GERA PANTANIR SÍNAR SEM
ALLRA FYRST.
Við bjoðum yður vandaSa þjónustu.
Lótið okkur skipuleggja ferðir yðar —
hvert sem farið er.
PAIV AMERICAN
Aðalumboð ó fsíandis
G. Helgason & Melsted hf.
Hafnarstrœti 19
Símar 10275 11644
bur

n&
- BVXVR í SVEIHNA
- BVXVR í VINNVNA
- BVXVR í FERÐALAGIÐ
Pétur Haraldsson
vera lítil ástæða, og sem betur
fer gæta flestir fyllsta heiðar-
leika í þeim efnum. Undantekn-
ingar eru helzt þær, að menn
þegja yfir atriðum, sem þeir
telja sér fremur til vansa en
virðingar. Tökum dæmi: í rit-
inu er getið um maka. Nú háfa
sumir skilið við maka sína, jafn-
vel oftar en einu sinni og gengið
að eiga aðra. Langflestir þeirra
hafa veitt ritinu upplýsingar um
fráskylda maka sína. Er það
raunar svo sjálfsagt mál, að varla
ætti að vera umtalsvert.
En — þó furðulegt megi telj-
ast, eru undantekningar frá
þessu. Þannig getur þögnin talað
ekki síður en orðin. Það er lítil-
mótlegt að vilja ekki kannast við
fyrrverandi eiginkonu eða eigin-
mann. þó slitnað hafi upp úr
sambúð. Hjónaskilnaður gefur út
af fyrir sig litla hugmynd ura
einstakling. Pukur og yfirdreps-
skapur gefur á hinn bóginm
nokkra hugmynd um innri mann.
Naumast þarf að taka fram, að
rit eins og íslenzkir samtíðar-
menn verður aldrei fullkomið
fremur en önnur mannanna verk;
villur hljóta að slæðast þar með,
hversu vel og samvizkulega sem
að því er unnið.
Einu sinni heyrði ég þá sögu,
að þekktar eilífðarstúdent hér-
lendur hefði af tilviljun fundið
villu í hinni miklu alfræðibók,
Encyclopedia Britannica, sent rit
stjórninni leiðréttingu og fengið
þakkarbréf fyrir.
Við getum sagt í gamni og
alvöru, að varla sé við því að
búast, að íslenzkir samtíðarmenn
séu villulausir, úr því Encyclo-
pedia Britannica er það ekki.
Höfundarnir, séra Jón Guðnason
og Pétur Háraldsson. hafa unnið
svo þarft verk með samtekt og
útgáfu þessa rits, að vert er
fyllstu viðurkenningar. Ritinu
verður áreiðanlega tekið tveim.
höndum. Það er nauðsynleg hand
bók á hverri skrifstofu og
skemmtilegt uppsláttarrit, sem
gott er að hafa við höndina, hvar
og hvenær sem er.
Að útliti er bókin fremur ásjá-
leg, þó einhverjum kunni að
þykja fyrir, að hún líkist við-
skiptaskrá fremur en gjafabók á
jólamarkaði. Pappír er góður,
einnig prentun. Bandið hef ég
ekki reynt með hliðsjón af styrk-
íe^,a’ en heldur þykir mér það
óþjált, þegar bókin er opnuð og
blöðum flett.
Útgefendur hafa upplýst, að
siðari hluti ritsins, væntanlega
rífur helmingur þess, komi út
að ári liðnu. Verður þess bindia
beðið með eftirvæntingu ekki
síður en þess, sem út er komið.
Það sem eftir er starfsins geta
höfundar og útgefendur stuðzt
við góðar óskir margra forvit-
inna og þakklátra lesenda.
Erlendur Jónsson.
ATQDGIÐ
að borið saman við útbreiðslu
er langtum ódýrara að auglýsa
i Morgunblaðinu en öðrum
blöðum.