Morgunblaðið - 15.04.1967, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. APRlL 1967.
3
Eru frystitogarar rétta svarið ?
í BRiEZKA vikuritinu Fisih Trade
Gazette 4. marz s.L birtist grein
eftir mr. Eric Sheckell um
i vandamál, sem upp hafa komið
1 Bretlandi í sambandi við rekst
ur togara, sem heilfrysta afla
uim borð. Þykir rétt að birta
þessa grein til fróðleiks þar sem
vitað er, alð til eru menn hér á
landi, sem telja að leysa megi
vanda íslenzkrar togaraúgerðar
með kaupum á slíkum skipum.
— Fer greinin hér á eftir í laus-
legri þýðingu.
„I>áttur aflans í fiskiiðnaðinum
hefur aetíð verið mjög óviss.
Þrátt fyrir allar framfarir í vís-
indalegri tækni getum við enn
ekki með neinni nákvæmni spáð
fyrir um veðurfar, hversu mikiCS
af fiski muni verða á ákveðnu
veiðisvæði ,eða hvernig markað-
ur verði, þegar skip landar afl-
anum.
Á sama hátt virðist nú, sem
við getum ekki að neinu marki
verið vissir um, hvernig veiði-
floti framtslðarinnar verður úr
garði gerður. Svo virtist sem
þróunin í frystitogara (sem heil-
frystir fisk, gagnstætt verksmiðju
togurum, sem flaka og fullvinna
fisk) hafi markað stefnuna, en
nú virðist framtíðin engan veg-
inn vera svo viss.
Associated Fisheries Ltd. (eitt
etærsta togaraútgerðarfélag Bret
lands) hefur byggt nokkra tog-
ara með ærnum kostnaði og
reynsla þeirra sem kemur fram
1 ársskýrslu þeirra, hefur haft
élhrif í þá átt að fresta frekari
smíði frystitogara.
Þetta stóra fyrirtæki í fiskiðn-
aðinum hefur rekið sig á það,
að frystitogarar eru ekki hið
fullkomna svar. Hinir miklu erf-
iðleikar eru í því fólgnir, að til-
tölulega vel hefur aflazt í Norð
ursjónum og þar sem fiskkaup-
endur taka alltaf fisk af nálæg-
um miðum fram yfir fisk af
fjarlægum miðum ,hefir það á-
hrif til lækkunar á slðarnefnda
fiskinn.
Þegar Associated Fishers Ltd.
eignuðust í lok síðasta árs Norð-
ursjávar-skipin Carnie og Croan,
áttu þeir flota af skipum, sem
gerð voru fyrir fjarlæg mið og
fundu þá mótbyrinn. Raunar
virðist það nú alveg augljóst,
að þessi staðreynd hafi haft áhrif
á þá í þá átt að afla sér tog-
ara, sem fiska á nálægum mið-
um, jafnframt hinum og hið
rétta svar fyrir togaraeigendur
sé að hafa jafnvægi í gerB skipa,
sem fiski á öllum miðum.
Það er greinilegt að ef ein
mið skila meiri afla en önnur
muni þetta jafna metin.
Maður hefur einnig tilhneig-
Ingu til að velta þvi fyrir sér,
hvort frystitogarar séu hin rétta
gerð skipa fyrir veiðar á fjar-
lægum miðum og hvort þróunin
í þeim sé nægileg. Skip af þess-
ari gerð heilfrysta fiskinn haus-
aðan og slægðan en þ«|ð skapar
svo nauðsyn á þvi að þýða fisk-
inn aftur upp fyrir frekari
vinnslu síðar.
í fullkomnum verksmiðjutog-
ara er fiskurinn flakaður fyrir
frystingu, þannig að vöruna þarf
ekki að þýða upp fyrr en rétt
áður en hún er matreidd. Þetta
virðist vera hin eðlilega leið i
meðferð fisksins þó að hin þrjú
verksmiðjuskip Breta, Fairtry
togaranir, kosti hver um sig
helmingi meira en nútíma frysti-
togari.
Mér skilst að frystitogarar
Associated hafi á vinnsluþilfar-
inu rými þar sem hægt sé að
koma fyrir flökunarvélum og
það verður fróðlegt að sjá, hvort
Associated stigur það skref að
breyta frystitogurum sínum í
verksmiðjutogara.
Það eru að sjálfsögðu ýmsir
hugmyndahópar í fiskiðnaðin-
um, sem hvorki eru eða hafa
verið meðmæltir hinum stóru
frystitogurum.
STRANDFERBASKIPIÐ Blikur,
sem Skipaútgerð ríkisins hefur
haft á leigu og er eign Færey-
inga hefur reynzt vel — sam-
kvæmt upplýsingum Guðjóns
Teitssonar, forstjóra. Skipið hef-
ur stórar Iestarlúgur og mikinn
lyftikraft og er í alla staði mun
hentugra vöruflutningaskip, cn
þau skip, sem skipaútgerðin hef
ur haft yfir að ráða.
. Blikur fór í gær austur um
land með mikinn farangur, 734
lestir af ýmsum varningi. Sam-
kvæmt upplýsingum Guðjóns
hefur skipið flutt mikið af þunga
Ég minnist þess að hafa spurt
einn togaraútgerðarmann í
Grimsby, hvort fyrirtæki hans
myndi smíða frystitogara og svar
aði hann þvi til aið hann aðhyllt-
ist þá ekki.
Hann sagði, að fyrir verð eins
slíks skips gæti fyrirtæki hans
smíðað nokkra venjulega diesel-
togara af millistærð, sem væru
jafnhæf og afkastamikil veiði-
tæki á öllum venjulegum veiði-
svæðum þ.á.m. við Bjarnarey.
„Verksmiðjutogari hefur úti
aðeins eitt troll á einum veiði-
stað“, útskýrði hann, „Floti af
smærri skipum hafa öll úti troll
á mismunandi stöðum, svo að
aflamöguleikar þeirra eru miklu
meiri en eins frystitogara".
'Hann er maður með víðtæka
reynslu og það virðist sem hug-
mynd hans sé hin rétta. Vissu-
lega er mikið til í henni.
Það hefur sýnt sig, að skip af
mdSalstærð, um 140 feía langt
(um 500 tonn), sem einu sinni
var talið geta fiskað á nálægum
vélum fyrir síldariðnaðinn í vet
ur og hefur að meðaltali flutt
um SOO lestir í ferð. Þó mun ’>ar
meðtalinn varningur í millihafna
flutningi.
Strand'ferðaskipið Esja fór 1
vorklössun nú nýverið og kom
þá í ljós að skemmdir voru á
stýrisútbúnaði skipsins, svo að
dvöl þess í slipp lengdist. Er skip
ið því á eftir áætlun, en bað
átti að fara vestur um land. í
þess stað mun Blikur taka varn-
varning, sem safnazt hefur fyrir
á Akureyri til Vestfjarðahafna.
Þá sagði Guðjon að verið væri
miðum, getur fiskað á flestum
fiskimiðum, nema við Nýfundna
land og Grænland og góðar horf
ur eru á að þannig verði hinir
algengu togarar, þó að ég sé
persónulega þeirrar skoðunar, að
skip af þessari stærð eigi aö vera
skutskip.
Svo að maður snúi sér að
Associated Fisheries um stund,
þá eiga þeir hóp af venjulegum
togurum sem fiska á fjarlægum
miðum, sem eru teknir að eld-
ast og þarf að endurnýja i ekki
allt of fjarlægri framtíð. Ég
myndi ekki verða hissa, þótt þeir
ákvæðu að smíða skip af meðal-
stævfð frekar en stór skip“.
— Til' viðlbótar þessum um-
mælum hins brezka manns má
benda á það, að nýjasti togari
Þjóðverja, Tiko I, sem kom til
Reykjavíkur á dögunum, heil-
frystir ekki aflann, heldur er
hann flakaður og fullunninn í
neytendapakkningar. Annar ein-
hver nýjasti togara Þjóðverja,
„Seydisfjord“, sem er 1047 brúttó
tonn og smíðaður á síðasta ári er
ekki með neinum frystiútlbúnaði,
heldur aðeins ísar aflann um
borð á sama hátt og okkar tog
arar gera.
nú að vinna að útboðslýsingu á
tveimur strandferðaskipum, sem
ákveðið er að láta smíða fyrir
Ríkisskip Verða þau á stærð við
Blikur, en með stærra frysti-
rými. Þá mun einnig í athugun
að skipin verði með bógskrúfum
til þess að gera þau liprari 1
þröngum höfnum. Sagði Guðjón
-að mikils virði væri að undir-
búa vel útboðslýsingar í skipun-
um, ættu skipin að vera svo góð
sem unnt væri. Taldi hann það
ek'ki skipta máli, þótt skipunum
seinkaði nokkuð, ef þau yrðu
vel heppnuð fyrir bragðið.
I. E.
Blikur í Reykjavíkurhöfn í gær, áður en hann lagði upp í ferð austur um land í hringferð.
Meðalflufningur Blikurs
um 800 lesfir í ferðum
STAKSTEINAR
Eysteinn og
mölurinn
í ræðu sinni í EldhúsdagsnmJ
ræðunum ger ði Eysteinn Jónssont
m.a. lánveitingar bankanna t*
atvinnulífsins að umtalsefnk
Hann minntist að sjálfsögðu ekk*
á þá staðreynd, sem fram k<m»
í ársskýrslu Seðlabankans á
dögunum, að bankaútlán hafa
siðustu tvö árin aukist um 41%
eða 2800 millj. kr., og að meirf
aukning þeirra hefði haft hla
óheillavænlegustu áhrif á jafn-
vægi efnahagslífsins. Heldur tófc
hann þann kostinn að byggja
mál sitt á fullyrðingum og slag-
orðum einum saman og staðhæfði
m.a.: „Þýðingarmestu greina*
sjávarútvegsins ásamt með iðnaðl
í fiestum efnum og landbúnaðl
eru flakandi í sárum eftir aS-
farir ríkisstjórnarinnar og fram*
kvæmd viðreisnarinnar, en ehut
aðal þattur þess leiks hefur ver-
ið takmörkun rekstrarlána, «4
rekstursfjárskortur er einhvef
hinn hættulegasti mölur, sem
komizt getur í atvinnulífið". öll
um er Ijóst, að1 hér er um mikla*
ýkjur að ræða, en svo er hittíj
Væri Eysteinn líklegur tií að?
bæta ástandið, ef svo slæmt værjfe
í raun og veru?
Úr því að Eysteinn talar nnl
mölinn og bankaútlánin í sömu
andrá, er kannske ekki úr vegf
að rifja upp eftirfarandi ummælf
„Þjóðviljans“ í lok vinstri-stjórni
arsamstarfsins hinn 6. desembe*'
1958. — Þar sagði m.a.: „Hverft
vegna fór Eysteinn Jónsson &
vinstri stjórn 1956? Til þess að
tryggja klíku sinni yfirstjórn yfh>
bönkunum . . . Eysteinn Jónssoih
hefnr verið í ríkisstjóminni «*
þess að vera 1 nkissjoðnum. Of
hann hefur verið í ri k issj ( f.n umr
eins og mölur í fataskáp. Ogp,
víðsýni hans og útsjónasemi ^
þjóðarbúskapnum hefur verifþ
álíka og þessara litlu dýra".
Svo mörg eru þau orð. Hvo
geta þau talist fögur né uppö
andi.
„Jákvæða leiðin"
Stefnuleysi Framsóknar í efn»
hagsmálum kemur átakanlcga t
ljós í þeim stöðugu erfiðleikum
sem þeir virðast eiga í jafnvel.
við að finna nafn á „stefnu“ þá,
sem þeir segjast hafa. Um nokk-
urt skeið gekk hún undir heitinu
„hin leifSin“, og þótti sú nafn-
gift raunar tilþrifalítil; síðan var
áherzlan lögð á, að Framsóknar
menn vildu leiða þjóðina efthr
„nýju leiðinni" — og nú er loks
talað um að svonefnd stefna
flokksins byggist á „jákvæðu
leiðinni". Allt er þegar þrcnnt
er, segir máltækið, og má máska
vænta þess, að lát verði á nafn-
giftum, nú þegar þessnm merka
áfanga er náð, enda styttist nú
jafnt og þétt tíminn til kosninga.
Gefst Framsóknarmönnum Þi
kannske betra tóm til að huga
að stefnunni sjálfri. Þrátt fyrir
allt skiptir hún ekki minna máll
en nafnið.
Smdsjá Hannibals
Ilannibal Valdimarsson gerð!
athyglisverða játningu í upphafi
ræðu sinjtiar í útvarpsumræðun-
um í fyrrakvöld, sem glöggt
sýnir hve stjórnarandstæðingar
innst inni gera sér grein fyrir,
að efnahagsaðgerðir viðreisnar*
stjórnarinnar hafa mótast af
fyrirhyggju og festu öllu öðru
fremur, þótt eins og ævinlega
megi finna einstök smærri at-
riði sem betur hefðu mátt fara,
Hannibal tók það til bragðs, að
biðja hlustendur að skoða efna-
hagsaðgerðir \,ríkisstjórnarinnar
með sér í smásjá. Á þann hátt
einan, taldi hann fært að finna
annmarka að ráði. Það þarf sann
arlega ekki smásjá til að koma
auga á, að í slíkri játningu stjóru '
arandstæðings felast mikil með-
mæli með stjórnarstefnunnL