Morgunblaðið - 06.06.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. JÚNÍ l®***
Krabbamein í samfélagi
iKgttitlrfafrifr
Útgefandi:
Framkvænadast j óri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fréttastjóri:
Auglýsingast j óri:
Ritstjórn og afgreiðsla:
Auglýsingar:
f lausasölu:
Áskriftargjald kr. 120.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Kr. 7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
VERÖLD VANDA VAFIN
Viðbrögð Isvestia um banatilrœðið:
heimsvaldasinna
Fólk grætur og harmar atburðinn
tfálft fimmta ár er nú liðið
4 síðan John F. Kennedy
Bandaríkjaforseti féll. fyrir
morðingjahendi vestur í Dall-
as í Texas. Aðeins tveir mán-
uðir eru síðan að blökku-
mannaleiðtoginn Martin Lut-
her King var myrtur í
Memphis í Tennesse. í gær
gerðist svo það að Robert
Bennedy öldungadeildarþing-
manni, frambjóðanda til for-
setakjörs í Bandaríkjunum
var sýnt banatilræði vestur í
Los Angeles í Kaliforníu.
Þegar þetta er ritað verð-
ur ekkert um það fullyrt
hvort lífi hans verði bjarg-
að.
Þegar fregnin um banatil-
ræðið við Kennedy barst út
um heiminn í gærmorgun
voru menn slegnir undrun
og skelfingu. Hvað er að ger-
ast í Bandaríkjum Norður-
Ameríku, forusturíki vest-
ræns lýðræðis og mannrétt-
inda?
Vitanlega hafa ódæðisverk
verið framin á öllum öldum,
og í öllum löndum. En það er
voðaleg staðreynd að nútím-
km, sem kennir sig fyrst og
fremst við siðmenningu og
mannhelgi skuli hvað eftir
annað standa frammi fyrir
slíkum illvirkjum, sem morð-
in á ýmsum ágætustu leið-
togum Bandaríkjamanna
bera vitni.
Sú spurning hlýtur að
vakna, hvernig það megi ger-
ast að villidýrseðli og mann-
hatri takist að leika svo laus-
um hala í menningarþjóðfé-
lagi?
Það er staðreynd, sem öll-
um er kunn, að aldrei hefur
verið gert eins mikið til þess
-f Bandaríkjunum að jafna og
bæta lífskjör fólksins og eyða
kynþáttamisrétti og einmitt
nú á síðustu árum, meðal
annars undir forustu John
F. Kennedys og Lyndon
Johnsons. Aldrei hefur önn-
ur eins velmegun ríkt í
Bandaríkjunum og nú. Þrátt
fyrir það stendur þessu
sterka þjóðfélagi skelfileg
hætta af taumlausri glæpa-
hneygð einstaklinga, sem
fyrst og fremst láta stjórnast
af vitfirrtu mannhatri, raka-
lausu og tilgangslausu.
Bandaríska þjóðin var
harmi slegin þegar John
Kennedy var myrtur. Morðið
á Martin Luther King vakti
einnig þjóðarsorg. Um bana-
tilræðið við Robert Kenn-
edy og afstöðu þjóðar hans
til þess gegnir sama máli.
Allur hinn siðmenntaði heim-
ur samhryggist bandarísku
þjóðinni þegar slíkir ógnar-
atburðir gerast.
En það er því miður ekki
aðeins í Bandaríkjunum sem
vandræða- og sorgaratburðir
gerast um þessar mundir.
Segja má að á öllum heims-
hornum logi ófriðareldar.
Frakkland hefur undanfarna
daga verið á barmi blóðugr-
ar byltingar. Stúdentaóeirðir
hafa geisað í fjölmörgum höf-
uðborgum, austan tjalds og
vestan. Jafnvel hér í okkar
litla og friðsama þjóðfélagi
hefur verið efnt til skríls-
uppþota. Þegar á allt þetta
er litið, verður ljóst, að það
er ekki ofmælt að veröldin sé
í dag vanda vafin.
Sú staðreynd verður að
sjálfsögðu ekki sniðgengin að
margvíslegt óréttlæti ríkir
víða um heim. Þess vegna
eru háværar kröfur um um-
bætur, bætt kjör og aukið
jafnrétti eðlilegar. En kjami
málsins er sá að aldrei hefur
jafn mikið verið gert til þess
og einmitt nú að skapa rétt-
læti, að vinna bug á fátækt-
inni, að skapa betra og feg-
urra mannlíf. Þrátt fyrir það
verður upplausnar og eyð-
ingaröflunum mikið ágengt.
Sálarlaust hatur brýzt út í
morðum og ódæðum. Andleg-
ur þroski mannkynsins er
þrátt fyrir allar framfarir á
sorglega lágu stigi. Tækni-
þróun og siðgæðisþroski hafa
ekki haldizt í hendur. Þess
vegna dynur ógæfan yfir
lönd og þjóðir.
fslenzka þjóðin vottar
bandarísku þjóðinni samúð
vegna þeirra hörmulegu at-
burða, sem enn á ný hafa
gerzt í landi hennar.
GLÆSILEG
SUNDLAUG
CJundlaug Reykvíkinga í
^ Laugardal var vígð á
laugardaginn. Laugin er
glæsilegasta mannvirki og
búin beztu tækjum. Alls geta
800—900 manns synt í henni
samtímis og aðstaða til sund
iðkana og annarrar heilsu-
ræktar er þar eins góð og
bezt verður á kosið.
Við vígsluathöfnina á laug-
ardag flutti formaður Laugar-
dalsnefndar, Úlfar Þórðarson,
ávarp og komst m.a. svo að
orði: „Hér á að verða bað-
strönd. Hér verður tekið á
móti öllum, sem vilja njóta
sunds og sólar, bæta sér upp
langan vetur og njóta heilsu-
samlegrar útiveru og íþrótt-
ar.“
Allir þeir, sem kynnast
aðstæðum við nýju laugina
BANATILRÆÐIÐ við Robert
F. Kennedy hefur vakið sorg
og skelfingu um alla heims-
byggðina. Hvarvetna láta
stjórnmálamenn og almenn-
ingur í Ijósi einlægar vonir
um, að Kennedy lifi af og
bíði ekki varanlegt heilsu-
tjón. Páll páfi var meðal
þeirra fyrstu, sem fékk vitn-
eskju um það sem hafði gerzt.
Hann var þá að ávarpa um
10 þúsund pílagríma á St.
Péturstorginu og sagði þeim
frá atburðinum.
Sovézka fréttastofan Tass
birti fréttina snemma í morg-
un án þess að f jalla nánar um
málið. Seint í dag skrifaði
Isvestia, málgagn Sovét-
stjórnarinnar um morðtil-
ræðið: „Tilræðið við Rohert
Kennedy er afleiðing af
krabbameinsæxlinu, sem ét-
ur sig æ dýpra inn í samfélag
heimsvaldasinna.“ Fyrirsögn
blaðsins er „Bandaríkin. Nýr
glæpur.“ Blaðið segir, að það
sé orðin hefð í Bandaríkjun-
um að myrða stjórnmála-
menn, jafnvel um hábjartan
dag og í nærveru ættingja
þeirra. Ofbeldisaðgerðir virð-
ast vera orðin viðurkennd og
óskrifuð lög í Bandaríkjun-
um og enginn endir ætli að
verða á því, að Bandaríkja-
menn láti byssukúlurnar
ráða.
Almenningur í Moskvu virtist
vart trúa eigin eyrum, er frétt-
irnar bárust og AP segir, að við-
brögðin hafi verið mjög á sömu
lund og þegar John F. Kennedy
var myrtur árið 1963, en báðir
Kennedy-bræður hafa notið ást-
sælda í Sovétríkjunum. Sovézk
kona, sem fréttaritari AP tala'ði
við á götu, hafði tár í augunum
og sagði: „Þetta er martröð.
Þetta er hræðilegt." Annar borg-
ari sagði „Það er ömurlegt að búa
í slíku landi, þar sem hægt er
að skjóta hvern sem er niður.“
Allir lýstu þeim vonum sínum,
að Kennedy lifði af.
í Moskva bar opinber embætt-
ismaður fram þá spurningu,
hvort einhver tengsl væru á
milli morðsins á John Kennedy
og árásarinar á Robert. Komm-
únistar og leiðtogar A-Evrópu-
ríkja hörmuðu allir tilræ’ðið.
I Bandaríkjunum hvarflaði
sams konar spurning að ýmsum,
og Mike Mansfield, leiðtogi
demókrata í öldungadeildinni
sagði: „Ég velti því fyrir mér,
hvað sé bogið við þetta land,
þegar slíkt ofbeldi getur átt sér
stað.“
Páll páfi sagði 10 þúsund píla-
grímum frá atburðunum, eins og
fyrr greinir. Mikil sorg greip um
sannfærast um þessi orð.
Reykvíkingar hafa eignazt
baðstað í borg sinni. Þar mun
æskan geta þjálfað líkama
sinn og sál til frekari átaka
við erfiði lífsbaráttunnar, þar
munu aldnir geta hvílt lúin
bein eftir langan lífsferil víð
yl heitra linda og fagurt um-
hverfi.
Þegar hin nýja laug var
tekin í notkun var gömlu
lauginni handan Sundlauga-
vegarins lokað. Við vígslu
sig í mannfjöldanum og örvænt-
ingaróp fylltu loftið. Páfi sagði:
„Við getum ekki þagað yfir sorg
okkar. Þær fréttir voru að ber-
ast, a'ð Robert Kennedy hafi ver-
ið sýnt banatilræði í Los Angel-
es.“ Páfi sagðist harma mjög
þennan atburð og hann bæði til
guðs að sú almenna gremja og
sorg, sem slíkur atburður vekti
yrði til að bægja ofbeldishneigð
úr hjörtum allra manna.
í París fór fréttin eins og eld-
ur í sinu og þar sem annars
staðar sýndi almenningur mikla
hryggð og skelfingu vegna at-
burðarins. De Gaulle tilkynnti
ráðherrum sínum sjálfur frá því,
sem gerzt hafði og óska'ði síðan
eftir því, að fá að fylgjast sem
gaumgæfilegast með fréttum af
líðan Kennedys.
Sargent Shriver, nýskipaður
ambassador Bandaríkjanna í
Frakklandi og kona hans,
Eunice, sem er systir öldunga-
deildarþingmannsins, stóðu í
stöðugu símasambandi við
Kennedy-fjölskylduna í Banda-
ríkjunum og kváðust mundu
halda heimleiðis, ef ástæða
þætti til. Shriver sagði við frétta
menn, að þau væru í senn harmi
og felmtri slegin, og hugur þeirra
leitaði umfram allt til eiginkonu
og barna Kennedys og Rose,
mó'ður hans.
I London bárust fréttirnar
með leifturhraða. Eftirmiðdags-
blöðin birtu fréttir og myndir
með feitu letri yfir þverar for-
síður. Miklar hringingar voru
þar eins og alls staðar til frétta-
stofnana til að fá nýjustu frétt-
ir af líðan Kennedys. Kennedy
á marga vini í London, en þar
bjó hann í bernsku, er faðir
hans var sendiherra í Bretlandi.
Jacqueline Kennedy hélt flug-
leiðis frá New York til Los Ange
les í gærkvöldi, að beði mágs
síns. Með henni var Stanislaus
Radzivill, prins og eiginmaður
systur hennar, sem kom frá
London fáeinum mínútum áður.
Þeir, sem voru vi'ð er frú Kenn-
edy steig upp í flugvélina, segja
að hún hafi virzt í mikilli geðs-
hræringu og hvað eftir að því
komin að bugast.
Miehael Stewart, utanrikisráð-
herra Bretlands, sagði blaða-
mönnum, að hann væri bæði
hryggur og gramur, og bætti því
við að hann hefði mikla samúð
með fjölskyldu Kennedys í sorg
þeirra. Harold Wilson og kona
hans sendu Ethel Kennedy sam-
úðarskeyti.
Bandarískir hermenn og ó-
breyttir borgarar í Saigon höfðu
tár í augum, er þeir töluðu um
morðtilraunina. Hermaður einn
sagði: „Guð hjálpi okkur, hvað í
ósköpunum er að gerast þarna
heima?“ Annar sagði: „Þetta er
alveg eins og síðast" og átti þar
við morðið á John F. Kennedy,
forseta.
Willy Brandt, utanríkisráð-
herra V-Þýzkalands' sagði við
fjölmennan hóp fréttamanna, að
v-þýzka stjórnin væri harmi
nýju laugarinnar flutti
forseti íslands, herra Ásgeir
Ásgeirsson, ávarp, þar sem
hann mælti fyrir munn
þeirra, sem lengst hafa lagt
leið sína í gömlu laugina og
sagði: „Við félagarnir kveðj-
um okkar gömlu laug með
viðkvæmum, þakklátum
huga. Einu sinni var hún ung,
en nú er hún orðið skar, gam-
alt hró, og fúið allt tréverk.
Nú er hún öll, og verður graf
in undir vegakerfi bæjarins.
lostin. Brandt er vel kunnugur
öldungadeildarþingmanninum og
þekkti einnig John bró'ður hans.
Brandt kvaðst fyrir sína hönd og
v-þýzku stjórnarinnar lýsa yfir
andstyggð á atburðinum.
í S-Afríku þusti fólk til frétta-
stofnana til að spyrja um líðan
Kennedys og úti á götum tár-
felldu margir er þeir lásu, að
Kennedy væri milli heims og
helju. Kennedy kom í heimsókn
til S-Afríku fyrir tveimur árum
og vakti þá umtal og allmikla
gremju yfirvalda skorinorð af-
staða hans til kyruþáttavandamáil
anna.
Útvarpið í Hanoi sagði, að skot
árásin á Robert Kennedy sýndi
hið rétta andlit og starfsaðferðir
bandarískra stjórnmálamanna,
sem skirrðust ekki við að út-
hella blóði til að jafna reikning-
ana við andstæðingana.
í Belgrad í Júgóslavíu beind-
ist athygli manna óðar frá nýaf-
stöðnum stúdentaóeirðum í borg
inni og menn fylgdust áhyggju-
fullir með fréttum um heilsufar
Kennedys. Borgarar ræddu árás-
ina sín á milli og margir spurðu;
hvers vegna það væri Kennedy-
fjölskyldan sem biði hvert áfall-
ið öðru meira.
Forseti Ítalíu, Giuseppe Sara-
gat, fordæmdi verknaðinn og
sagði hann illmannlegan. Leið-
togi ítalskra kommúnista, Pietro
Inago, sagði, að Bandaríkin
leystu ekki örlagaríkar þjóðfé-
.lagslegar og pólitískar deilur
með villimannslegum ofbeldisað-
gerðum.
Forsætcisráðherra grísku her-
foringjastjórnarinnar, Georges
Papadoupolos, sendj skeyti til
Kennedys og sagði, að öll gíska
þjóðin sameinaðist í bæn um að
hann mætti lífi halda og ná
heilsu.
í Tyrklandi hurfu fréttir af
kosningunum þar í landi um síð-
ustu helgi í skuggann, og margir
grétu á götum úti og báðu fyrir
lífi Kennedys.
í Nairobi í Kenýa var Kenn-
eth Kaunda, forseti Zambíu, á
leið til flugvallar eftir opinbera
heimsókn hjá Jomo Kenyatta,
forseta, er þeir heyrðu um bana-
tilræðið. Báðir lýstu yfir sorg
sinni og samúð. — Alþjóðlegur
fundur blaðamanna stendur yfir
þessa dagana í Nairobi og varð
þar uppi fótur og fit. — Grís'ki
blaðaútgefandinn Helen Vlac-
hou, sagði, að skotárásin á
Kennedy gæfi ástæðu til að
spyrja, hvort ekki þyrfti að inn-
leiða höft og bönn á byessum og
skotvopnum í Bandaríkjunum til
að koma í veg fyrir morð.
í írlandi voru fyrstu viðbrögð
svipuð og annars staðar og þó
sennilega enn meiri, þar sem
Kennedy-fjölskyldan er af írsk-
um uppruna og írar hafa alla tíð
dáð Kennedy-bræður mjög. Jack
Lynch, forsætisráðherra, lýsti
harmi sínum og þjóðarinnar allr-
ar yfir þessum skelfilegu tíðind-
um.
í Addis Abeba sagði Haile Sel-
assie, keisari, í skeyti til frú
Kennedy, að eiginmaður hennar
hefði fylgt dyggilega sömu
stefnu og bróðir hans, þeirri
stefnu er hefði frið og réttlæti
að marki.
Meðal annarra, sem einnig
Framh. á bls. 25
En jafnframt fögnum við
upprisu hennar og endur-
reisn hér handan við veginn.
Þetta er sama laugin endur-
borin, Laugin í Laugardaln-
um og þarf ekki annað nafn,
þriðja kynslóðin, ef ég má
svo segja, í mínu minni.“
Laugin í Laugardal á eftir
að gleðja borgarbúa og verða
ungum sem öldnum gott at-
hvarf til heilsuræktar og
líkamsþ j álfunar.