Morgunblaðið - 15.08.1969, Blaðsíða 17

MOROUMBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 115.. ÁGÚST 1009
17
Eyjólfur á hestinum Lúlla, sem vikið er að í greininni.
- í DÖLUM
Framhald af hls. 15
mitt bezt með: Hann átti við
fátækt að stríða og barðist eins
og hetja. Þau voru saimihent
hjónin, 'hún var gáfuð og hann
vis!si sínu viti.
Jónas bjó fyrir sunnan á efri
áruim. Einu sinni koim hann í
heimsófcn að Gillastöðuim. Þá
var þar 'þiofcfcadegiux bær á síins
tíma vísiu, 'foristofa, baðstofa og
níu álna löng gestastofa. Jónas
var uppdiulbbaður í ryfcifirafcka
og fíin stígvél, og baimniski
ekfci laust við að hann
fyndi ti.l sín að koma svona vel
búinn, klæðaburðurinn annar
en þegar hann var að strita á
yngri áruim. Nema hvað, að
þegar 'hann fcom inn, leit hann
allt í kringum sig og segir siíð-
an með nofclkrum þjósti: Og
hvar á ég svo að hengja frafclk-
ann minn?
Annar af þessum mörgu
göm'lu sómamönnum var Sigur-
björn lengi bóndi á Svarfhóli.
Ég var einu sinni þrjár vilkur
hjá honum, þegar ég var 18 ára.
Ég var bráðþrosfca og hafði
snerpu en enga 'brafta. Vair lat-
ur, eins og ég hef alltaf verið.
En ég dundaði eitthvað, þótti
idkömm að gera ekkert. Ég held,
að fcarli haifi verið heldur vel
við mig. Sigurbjörn var lágur
maður vexti, en hiarðslkeyttur
og fylginn sér. Hanin kenndi
mér að lyfta bagga. Hann vant-
aði ekki dugnaðinn, þótt hann
væri lágvaxinn. Þetta sumar
fékfc hann slægjur á Hróðnýjar
stöðum og var legið þar við.
Með ofcfcur var kvenmaður,
kölluð Vitlausa Sigga. Ein-
hverju sinni var verið að flytja
heim, og hesturinn slapp ofan
í keMu. Kerl'inig kalllar uipp yfir
sig: „aimáttugur L,alli“ — en
Lalli hét hesturino: Þetta
heyrði SiguTbjörn og sagði:
Illu ná mér ýrnsu spá
á því ljóta fjalli
oft mér hjálpar illu frá
almáttugur Lalli.
Einu sinni sem oftar var Sig-
urbjörn á ferð og orti þá vísu
fWa ragptttiMftfrifr
~\ \ukið viðskiptin - Auglýsið —

Bezta auglýsingablaðið
um þúanda á hverjum bæ, sem
hann. fór hjá. Harm nálgaðist
Hjarðarlholt, en úfar höfðu ver
ið með þeim séra Ólafi. Þá var
Hjarðarho'ltsfcirfcja nýbyggð.
Sigurbjörn sagði:
Kirikjan vor er sem þú sér
svona í kross útbúin,
en prófasturinn ofcfcar er
allavega snúinn.
Þetta er fcanmsfei ékfci mifcill
sfcáldskapur, en þá er þeas að
gæta, að Sigurbjörn mælti vís-
urnar af munni fram, nánast án
þeas að hugsa sig um. Oig aldrei
lagði hann þær á minnið, held-
ur voru það samiferðamennirn-
ir seim námu þær. Þetta kalla
ég að minnsta kosti fljúgandi
hagmælsfcu. Þannig var Sig-
urbjörn.
Öðru simni var Sigurr'björn í
kaupstaðarferð á Borðeyri. Þá
koim hann fyrst á vertslhúisið til
að fá sér eitthvað hjartastyrkj-
amdi, eims og vani var, áður en
gengið væri fyrir kaupmann-
inn. í þetta sinn var ÞorvaMur
Ólafsson í búðinni, Þeir Sig-
urbjöm voru kunningjar. Þeg-
ar Sigurbjörn kemur inn, hrýt-
ur honum af vörum:
Ég er hissa
orðinn visisulega
stendur hér í strálkafams
stórlhöfðingi Norðurlands.
Þorvaldur fyrtist við og tók
ekfci fcveðjunni. Sigurbjörn
lei't í fcrimgium sig, sá fleira að-
fcomuifólk og sagði:
Já, þá er líka þrifleg pifca hjá
þeim,
þýð í lund og þrefcvaxin,
Þóroddstaðajómfrúin.
Þetta kalla ég frambærilega
vísu.
Einlhverju sirani voru þeir á
ferð raoröain að Bogi Sigurðs-
son, kaupmaður í Búðardal,
Einari sfcrifari hanis og Sigur-
björn. Þetta var að hausti og
komið fram í myrfcur á heið-
inni. Bogi hafði staupað sig ögn
á Borðeyri, gerðist þreyttur og
vildi fara af bafci og hvíla sig.
Einar reyndi að fá Boga ofan
af því. Það dugði efelki. Þá bað
hann Sigurbjöm blessaðan að
reyna að koma lífi í karl, svo
að þeir næðu að mininsta kosti
niður að Dönustöðum.
Sigurbjörn ríður upp að hlið
Boga og segir:
Einar segir, að þú eigir
ekki að þegja, Bogi minn,
heldur megir hugann beygja
á hærri vegi í skálddkapinn.
Og nógu vel fannist Boga vís-
ain gerð til að hann tófc orðin
til greina og að Dönustöðum
fcomust þeir. Bogi kaupmaður
var sjállfur hagmæltur. Hann
átti í útistöðum við prótfast,
eins og fleiri og leysti sóknar-
bandið. Biogi kvað þá:
Ég á að sjá um böm og bú
og byggja á þínuim ráðum
ljósin þessi llítil þrjú
lýsi þér í náðum.
En svo að ég vílki aftur að
Sigurbirni þá man ég að hann
gerði Bændarírhur um alla
bændur í Laxárdal á sinni tíð.
Mér þótti bragurinn vel gerð-
ur og merkilegt hvað haran
náði að lýsa hverjum bónda,
því að hver fékfc efefei nema
eina Ijóðlínu. Einu sinni kumini
ég. allan þann brag. Kannsfci
ég geti rifjað haran upp. En
fyrst skulum við fá ofclkiur i
nefið.
h.k.
Siglaugur Brynleifsson skrifar um:
ERLENDAR BÆKUR
EFTIR STYRJÖLDINA.
RICHARD Ohuroh sagði um
fyrstu bókina í tríólógíu Sarah
Gainhams, Night Falls on the
City, að hún mætti kerfast í
flokk með Stríð og Friði Tol-
stoys, vegna þékkingar höfund
ar á efninu. Þesisi bók, A Place
in the Country, gefin út af
Weidenifeld and Nicolson nú í
ár er framhald af Night Palls
on the City. Sögusviðið í fyrri
bókinni var Austurrílki undir
stjórn nazista. Aðalpersónan
Julia Homburg, leikfcona í Vín-
arborg hreifst inn í atburðarás,
sem hún réð elklki við. í þesisari
bók, segir frá henni og örlögum
hennar eftir styrjöldina. Líf
Plötuheiti: Fyrlr sunnan Frí-
kirkjuna
Flytjendur: Jónas Tómasson og
Heimir Sindrason
Innihald: 12 lög
Útgefandi: Fáikinn hf.
Heimir Sindrason og Jónas
Tómasson nefnast tveir ungir
menn, sem luku stúdentsprófi
frá M.R. vorið 1967. Höfðu þeir
vakið verðskuldaða athygli á
skólaárum sínum fyrir söng sinn
á gamanvísum og þjóðlögum,og
léku þeir sjálfir uindir á gíitarau
Sumarið 1967, að loknum próf-
um, sungu þeir svo 12 lög inn á
segulband og skyldi gefa lögin
út á hæggengri plötu. Ekki varð
þó af útgáfu þá þegar, og að
lokum kom þar, að umrædd
hljómplötuútgáfa hætti störfum.
Héldu þá flestir, sem um þessa
hljóðritun vissu, að hún mundi
að endingu lenda í ruslatunn-
unni, enda hættu þeir^tvímenn-
ingarnir að syngja saman haust
ið 1967 er námsleiðir skildu.
Svo fór þó ekki, því að nú í
sumar tók Fálkinn hf. við seg-
ulbandinu og eftir tveggja ára
bið er umrædd plata lokains kom
in á markað, og er það vel, því
að á heildina litið er platan vel
unnin og hin ánægjulegasta, en
ekki einhver slappur miðlungur,
sem sæta hefði mátt afgangi,
eins og ástæða ihefði verið til að
gruna.
Plata þesBÍ er vel og skipu-
lega uppbyggð. Á hlið eitt eru
fjögur Ijóð Davíðs Stefánssonar
„Bréfið hennar Stínu" við lag
Heimis Sindrasonar, ,,'Einbúinn“
lag: Jónas Tómasson, „Litla
kvæðið um litlu hjónin“ lag:
Páll ísólfsson og „Namm Namm“
lag: Jónas Tómasson. Síðan
koma „Laxfoss" (ókunnir höf-
undar) og að lokum ísl. Þjóð-
lag, „Móðir mín í kví kví“.
Á hlið tvö eru fjögur ljóð eft
ir Tómas Guðmundsson „1 Vatns
mýrinni" lag: Sigfús Halldórs-
soin, „Hótel Jörð“ lag: Heimir
Sindrason, „Fyrir átta árum“
lag: Einar Markan og „Húsin í
bænum“ lag: Jónas Tómasson.
Þarna er einnig að finna „A
skurðstofunni“ ljóðið eftir ó-
kunnan höfund en lagið eftir
Heimi Sindrason og seinasta lag
ið, „Nautn", er einnig eftir hann
en ljóðið eftir Böðvar.
í tilefni þessarar útgáfu segir
hennar sjálfrar er ekfci síður
dramatísikt en það Híf, sem hun
túlfcar á fjölunum. Fjöldi manna
fcamur hér við sögu og höfundi
tefcst að tjá líf sigraðrar þjóðar
í ihernuimdu laradi með milklum
ágætum. Tímabilið, sem sagan
spannar nær frá 1946—1951. Höf
undurinn hefur haift ágæta að-
stöðu til þess að fylgjast með at
burðum; hún fæddist í Lundún-
nm en hefur dvalizt í Austurrfki
og Þýzfcalandi frá 1947 og ritað
reglulega um þau málefni, sem
efst ertu á baugi í Mið-Evrópu
fyrir The Spectator síðan 1956.
Inntak þessarar sikáldsögu
hennar er ábyrgðarMiuti hvers
eirastaklings gagnvart eigin þjóð
Tómas Guðmundsson á plötu-
hulstrinu: „Mér er það mikil
ánægja að vera hér kominn í fé
lagsskap með því unga og gáf-
aða listafólki, sem hefur staðið
að gerð þessarar hljómplötu og
emur þar m.a. fram í ljóðum frá
minni eigin æsku.“
Ekki eru Heimir og Jónas þó
einir um hituna, því að skóla-
bróðir þeirra, Páll Einarsson, að
stoðar á bassa og tvær skóla-
systur hjálpa til við sönginn,
Viiborg Árnadóttir í lögunum
við Ijóð Tómasar og Þóra Krist-
ín Johansen í lögunum við ljóð
Davíðs.
Það er að segja um tónsmíð-
ar þeirra félaganna, að þær eru
vel frambærilegar, Heimir
kannski eilítið léttari en undir-
aldan þyngri hjá Jónasi, en
hann hóf nám í tónsmíðum og
flautuleik að loknu stúdents-
prófi.
Útsetningar eru smekklegar
en þó ekki of miklar, þar sem
þetta eru allt „lítil kvæði um lít
il hjón“ (nema þá „Einbúinn" og
Namm Namm“) og slíkum kvæð
um hæfa illa risavaxnar útsetn
ingar. Það vekur líka eftirtekt,
hve þeir Heimir og Jónas eru
snjallir gítarleikarar a.m.k. fyrir
þessa tegund tónlistar. Einnig
leikur Jónas á flautu.
Söngurinn er mikið í samhljóm
um og er innbyrðis jafnvægi
raddanna ekki tilviljunum háð
heldur er þar um hnitmiðun að
ræða t.d. er athyglisvert hvern-
ig kvenraröddin er látin koma
inn í „Bréfið hennar Stínu“. Og
án þess að verið sé að lasta
karlaraddirnar á nokkurn hátt
þá eru það nú kvennaraddirnar
sem vekja mesta athygli.
Þrátt fyriir að þetta sé trúlega
ein af fyrstu plötuupptökum
Jóns Þórs Hannessonar er hún
vel af hendi leyst, þó að basis-
inn hefði að ósekju mátt vera
hærri. Pressun er framkvæmd
hjá EMI og er það að jafnaði
trygging fyrir góðri vinnu.
Plötuhulstrið er mjög smekklegt
og eiga Argus, auglýsingastofa
og Grafík hf. heiðurinn af því.
í fáum orðum sagt, er þetta
plata, sem manni líður vel við
að hlusta á, og svo er líka fyrir
tak að hafa hana á fóninum ef
maður er ekki að hlusta — en
vill samt hafa músik.
og samfélagi, en andstæða þeirr-
ar kenndar er dregin upp í einni
persónu bólkarinnar, sem sigrar
um tíma, en ósigurinn er hans
að lcikum. Sagan er val sögð og
s'kemimtileg aflestrar.
BÓKMENNTIR.
Evelyn Waugh lýsir föður
sínum í ólofcinni sjálifsævisögu,
sem Man of Letters, „sem til-
hey.ri tegund, sem nú sé svo til
útdauð“. Upphaflega þýddi orð-
ið fræðimann og sáðan var tek-
ið að nefnda rithöfunda þeisisu
heiti, síðan hefur merking orðs-
ins dalað. f þessu riti The Rise
and Fall of the Man of Letters
aftir John Grosis, útgefnu af
Weidenfeld and Nicolson í ár, eir
rakin saga þeirra manna, sem
mestan þátt áttu að því að móta
bóikmenntasmékk á Englandi frá
upphafi 19. aldar og fram um
20. ÖM. Hér kennír margra
grasa, suim þeirra eru löngu
gleymd og fölnuð, en önnur eru
enraþá í blórna eða þá minningin
um þau. Hötfundur rekur sögu og
áhrif þessarra manna, sem hann
telur til þessarar tegundar, sem
Waugh nefnir Man of Letters.
Gagnrýnendur, ritstjórar, rit-
höfundar og fræðknenn koma
hér við sögu ásamt sfcáldum og
leilkritahöfunduim. Þessir menn
náðu á sínu.m tíma hljóimignunni
meðal fjöldans að vissu marki,
en nú þrengist starfssvið þeirra
óðum, hötfundur telur að bók-
menintagagnrýni verði æ fræði-
legri etftir því sem á líðuir og
fjölmiðlunartækin móti bók-
menntasmekkinn. Höfundur hef
ur sikrifað mjög skemmtilega
bðk, þefcking hans er miiMl á
efnirau og hann vinnur með
miikluim ágætum. Efnið er í raun
inni ótæmandi og verður slkilið
og tjáð á margvíslegan hátt. Höf
undurinn sannar með þessari
bóik að The Man of Letters er
ekki ennþá útdauð tegund.
METSÖLU HÖFUNDUR.
1957 kom út bók Cozzens, By
Love Posisessed og varð metsölu
bófc, 1960 hlaut sú skáldsaga
Howell-verðlaunin, sem veitt
eru fimimta hvert ár fyrir bezta
skáldver'k, sem kerraur út á tíma
bilinu. Það hófust milklar deilur
um gildi sögunnar, ýmsir gagn-
rýnendur l'ofuðu bókina mjög, en
aðrir töldu henni margt til for-
áttu. Og nú hefur liðið góður
tugur ára þegar höfundur birtir
næstu skáldsögu, sem heitir
Morning Noon and Night, og
kom út hjá Longmans sl. 4r.
Höfundurinn Skrifar söguna í
fyrstu persónu og inratafcið á að
vera fullteomin tjáning l£fs-
reynslu sögupersónunnar sem er
Henry Worthington, kominn á
sjötugs aldur, og rekur minning-
ar sínar uim menn og málefni
og það, sem hann man eða vill
muna af eigin ævi. Worthington
reynir í frásögn sinni að halda
fjarlægð frá viðburðuim eigin
ævi og reynslu og sú aflstaða
tekst svo vel að sagan verður lífc
ust skýrslu, sem er slkritfuð i
stíl sem vegur salt milli þess að
vera þurr og lífslaus og tilbú-
inn. Ýmsar heimspekilegar út-
leggingar sögumanns eru heldur
skrítnar svo og hugleiðingar
hans um skáldskap, þair er allt i
full mifcilli fjarlægð og allt er
þetta svipað og Skrifað af gervi
manni. Hafi Cozzens ætlað aS
Skritfa bók fyrir hönd gervi-
Framhald á bls. 13
Haukur Ingibergsson skrifar um:
HUÓMPLÖTUR