Morgunblaðið - 11.03.1972, Qupperneq 3

Morgunblaðið - 11.03.1972, Qupperneq 3
MORGUNELAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. MARZ 1972 Tvær fyr stu bækurnar í Alfræði Menningar- sjóðskomaút BÓKAClTGÁFA Menningar- sjóðs og I>j óðv inalél agsi n s hefur gefið út tvær bækur í nýjum flokki „Alfræði Menn- ingarsjóðs“, og mun fram- hald verða á þessum bóka- flokki þegar á þessu ári. Fyrstu bækurnar eru „Bók- menntir“ eftir Hannes Péturs- son, skáld, og „Stjömufræði, Bimfræði" eftir dr. Forstein Sæmundsson, stjömufræðing, en fyrirhugað er að einnig komi bráðlega út fleiri bækur í bókaflokkinum, m. a. um læknisfræði, tónlist rithöf- undatal, þjóðfræði, ásatrú o.fl. Gils Guðmiundsson, fram- kvæondaslj óri Menntamóia- ráðs sagði á biaðamiannafumdi hjá ráðinu í gær að upphaf- liega hafi þetta úitgáfuverk verið hu'gsað sem eim mikil alfræðiorðaibók, em venkefmið heifði neynzt ráðinu ofviða og hafði það eklki bolmagm til þess að bíða eftir því að siíð- asti höfundurinn lýki siinu verki. Smærri bsekur e<ru einmig auðveldari í fram- ikvæmd og hafa auigljóslega sína kostl Kostur er á að koma mun meira myndefni að og þvi satti hveir bók að verða betri leiðarvísir að hverri gredn. Næsitu bækur, sem koma munu á markað verða Skáfidatal eift'ir Hannes Pét- ursson og Lseknisfræði eftir Guðstein Þengi’lsson. Þeir féfagar, Hanneis Péturs- son, sfcáld, oig dr. t>orsteinm Sæmundsson, siátu biaða- mannafumd Menmtamiálanáðs í gær og ikorni þeim báðum sam- am um að mi'kið venk væri að bneyta og emdurnýja þá efnis- þætti, siem þegar hefði verið byrjað á með stærra verk i huga. Kemur þar til að þar sem igent 'hafði verið ráð fyrir t. d. að stjömufrœði fyligdi eðlisfræði, hefðu þar mangs konar s'kýrin'gar verið sam- eiginlegar, en þegar aftur stjömufræðin kæmi út sem ein bóik yrði að hafa miun itar- legri skýrimgar. Hannes Pétursson segir m. a. í fonmála að bóik sinmi: „Upixfletti'bæ'kuir samkynja þessari eru mamgar til á er- lendum runguim og hafa lengi verið, en enu ólíkar innibyrðis. 1 suimim þeirra er einvörð- umgu fjaliað um helztu bók- menntagneinar og bókmennta- hugtök í rækilegu máii, i öðr- um er dvalið skemur við ein- stö’k atriði og fleira tekið upp, jaifnvel orð, sem heyra ek'ki bein'linis undir bókmennta- fræði, t. d. „bókasafn“, „rit- skoðun" og f'leira af þvi teei, og hér var sú aðferð valín. Heimspekile'gar bókmenntir og trúfræðileigar eru stundtum giidiur þáttur slókra uppifletti- bóka, en stundum ekki, liikt og hér er raunin á, er.da má vænita þess, að um þœr verði ritað af öðrum siíðar i þessum flokki. Með vilja er íslenzku efni gert hæst undir höfði í bók- inni, og mun sivo yfirleitt vera í hliðstæðum verkum emlendis, að meira sé haiflt við eigin bók- menntir en annamra. Hér var igengið svo 'langt að taka sem sjálfstæð uppfletfiorð nokkur nafnkennd isilenzk handrit, sem koma beint við aðrar gmeinar bókarinnar, einnig fá- ein Edduikvæði ...“ „Skiigmeininigar í bókmennta fragði, lí'kt og í ýmsum öðmum efnium, berast höfunda á milli og tungumá'la, eru lagaðar að menntunaraðstœðum á hverj- um stað. Bók þessi, sem er fyrnsta tilraun sinnar tegund- ar hérlendis, er þanniig sairn með ærnum stuðningi af ann- amra manna verkum. Mitt var að velja, hafna og að orða gremamar eins knappt og smiðavitið leyfði. Það reynd- ist ek'ki ávaMit jaifn auðgert Örðugast var að semja gmein- ar um mjög viðtæk efni, t. d. bókmenn tastefmur eða þá bók- menntagreinar, sem í gildi hafa verið öldum saman. Siík efni emu hér reifuð einungis í grófum drátbum og skiptir þvi öllu, að greinarnar fái staðizit sem grófir drættir.“ Dr. Þorstein n Sæmundsson segir m. a. í formála að sinni bók: „í upphafi var ætlunin, að skýrinigiar þessar yrðu birtar innan um annað efni i stærra hei'ldamriti (alfiriæðiorðabók), sem mamgir höfundar stæðu að. Máitti þá ætla, að rúm yrði af skomium skammti, og mið- aði ég lengd gieinanna við það. Býst ég við, að orðaiag beri þess enn merki sums staðar, jaifnvei sivo að jaðri við sí m.sikeytas táil. Við samantekt efnisins hef ég stuðzt við eitthvað á anmað hundrað bóka og aflllmöng itímarit. Ekiki geit ég sagt, að ég hafi notað eina heimiid annarri fremur, og læit ég ógert að tíunda þær aliar. Undirbúningsvinnan var að hluta unnin á Raunvisinda- stofnun Háskólans, og varð starfsaðstaða miin þar mjög ti! þess að létta mér vemkið. Drjúgur tími fór í leit að ís- lenzkuim orðum um fræðihug- tök og í glimu við nýyrðasimíð. Eniginn s'kyldi þó ætia, að éig eigi heiðurinn (eða skömm- ina) af sérhverju orði, sem nýstárlegt kann að þykja, þvi að sum hef ég fundið við leit í eldri ritum og tekið þau f-ram yfir eigin þýðingar." Bætoumnar eru settar í Prent- smiðjunni Odda hf. og offset- prentaðar þar einnig. Bók- band annaðist Svéinabók- bandið, útlit og uppsetningu Auglýsingastofan hf., Gísli B. Bjömsson. Prentþjönustan sá um gerð myndamóta. Frá blaðaniannafundi Menntamálaráös í gær, talið frá vinstri: Björn Th. Björnsson, mennta- málaráðsmaðnr, Inga Birna Jónsdóttir, formaður Menntamálaráðs, Hannes Pétnrsson, skáld, dr. Porsteinn Sæmundsson, stjörmifræðingiir og Gils Guðmundsson, framkvæmdastjóri Mennta- málaráðs. Aðrir í ráðinn, sem voru ekki á fnndinum eru: Baldvin Tryggvason, Matthías Jo- hannessen og Kristján Benediktsson. — Ljósm.: Kr. Ben. Leikfélag Reykj avíkur: Atómstöðin sett upp í Iðnó LEIKFÉI.AG Beykjavíkur frum- sýnir n.k, þriðjudag Atómstöðina eftir Halldór Laxness. Leikritið er gert effcir samnefndri skáld- sögn meistarans, sem kom út árið 1947. Leikgerð skáldsögunn- ar er unnin af Sveini Einarssyni, leikhússtjóra, Þorsteini Gunnars- syni, leikstjóra verksins og leik- gerðina hafa þeir unnið í sam- ráði við höfundinn. Sveiinin Einarsson kvað það gamla hugmynd hjá sér að svið- setja Atómstöðina, en ekki hefði orðið úr henni fyrr. Hins vegar hefði L.R. tekið tvö önnur verk Laxness til sýninga, Dúfnaveizl- una 1966 og Kristnihald undir Jökii, sem enniþá er sýnt og eru sýningar orðnar 130. Fyrsta leik- húsverk skáldsins, Straumrof, var sýnt i Iðnó 1933. Sveinn kvað þessa sýningu m. a. setta upp niúna i tiiefni 70 ára aifmælis skáldsins á út- mánuðum. Þonsteimn Gunnars- son, leikari, er leikstjóri Atóm- stöðvarinnar og er þetta hans fyrsta verk sem leikstjóra. Tón- lisit við . verkið er eftir Þorkel Sigurbjörnsson, tónskáld. og er þetta í fyrsta skipti, sem hann semur tónlist fyrir leikrit hjá L.R., en L.R. hefur hins veg- ar sýnt bamaóperu hans, Rabba. Leikmyndir eru gerðar af Magn- úsi Páissyni. Halidór Laxness kvaðst aldrei hafa látið sér detta í hug að Atóimstöðin ætti eftir að verða leikhúsverk fyrr en Sveinn Ein- arsson ympraði á því. Kvaðst hann hafa verið dáiítið hugsandi út af því, hvort hann ætti að láta það frá sér sem leikhúsverk, en nú sæi hann ekki betur en þetta ætlaði að takast ljómandi vel. Hann kvað Atómstöðina hafa komið út í fjölmörgum löndum, enda væri viðfangsefndð alþjóð- legt deilumál og hann kvaðst sjálfur eiga 40 útgáíur af bók- inni, sem þó hefði komið út í fleiri löndum. „Ég fæ lítinn tíma til þess að skrifa nokkuð nýtt,“ sagði Lax- ness þegar við spurðum hann um það hvort eitthvert nýtt verk væri i smiðum. „Það eru ýmsar frátaifir frá mínu raunverulega veifci til þess að skrifa nýtt. Það er ýmislegt í sambandi við aðrar bækur mínar, sem verið er að búa til prentunar þýddar og svona eitt og annað. Ég fæ lít- inn tíma.“ Sveinn kvað Halldór koma mikið á æfingar og ræða málin, en Halldór tatdi að það tæki ekki mikinn táma frá sér. Önnur sýnmg verður n.k. föstudag og þriðja sýning annan sunnudag. Sýnmgartimi er um tvær og hálf kiukkustund. Eftir- taldir leikarar fara með hlut- verk í Atómstöðinni: Margrét Helga Jóhannsdóttir leikur Uglu, Steindór Hjörleifsson leikur Org- anistann, Gisli Haildórsson leik- ur dr. Búa Árland, Pétur Einars- son leikur feimna lögregluþjón- inn, en þann ófeimna leikur Jón Sigurbjömsson, Sigriður Hagalin leikur frú Árland, Valgerður Dan aldinblóðið Guðnýju, Mar- grét Ólaísdóttir Kleópötru, böm ÁrJandshj ónanna leika Guðmund ur Magnússon og Halldór Lárus- son, guðina leika Borgar Garð- arsson og Harald G. Haralds, móður Organistans leikur Áróra Halldórsdóttir, Fal, föður Uglu, leikur Brynjólfur Jóhannesson, séra Trausta, Karl Guðmunds- son, Barð-Jón, Sveinn Halldórs- son, séra Jón, Gunnar Bjamason og unga fólkið í brauðsölubúð- inni, Sigurður Karlsson og Soffía Jakobsdóttir. Frá vinstri: Guðmimdur Pálsson, Magnús Pálsson, Steindór Hjörleifsson, Þorsteinn Gunnarsson, Halldór Laxness, Sveinn Einarsson og Þorkell Sigurbjörnsson. Myndin var tekin í Iðnó í gær. (Ljósm. Mbl.: Kr. Ben.)

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.