Morgunblaðið - 21.10.1972, Blaðsíða 19

19
MORGÖNBLAEHÐ, LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 1972
Sætt og súrt
Kveðjuræða sr. Jóns
Thorarensens í Nessókn
1. október síðastliðinn
Bæn:
Upphef ég augu mín
Alvaldi Guð til þin
Náð þinni er ljúft að lýsa
lofa þitt nafn og prisa.
A*llt er að þakka þér
það gott, sem hljótum vér
Um allar aldaraðir
eilífi ljóssins faðir.
Amen.
18 s.e.tr.
Sálmur 90.
Náðin Drottins Jesú Krists sé
með oss öllum. Drottinn, þú hef-
ur verið oss athvarf frá kyni
til kyns.
Þessi ógleymanlegu orð, úr 90.
sálminum í Gamla Testament-
inu sýna oss, hve heilagur andi
Guðs hefur upplýst sál hins he-
breska skáids, sem skrifaði
þessar línur. Skáldið fann bak
við alla hluti og alla atburða-
rás lífsins eitthvert æðra vald,
ósýnilegt æðra vald, seim hafði
æðstan leik á borði. Og skáldið
fann, að þetta vald stjórnaði
ævisporum hans og föður hans
og alllra forfeðra í báðum ætt-
um. Þetta var heilög forsjón,
sem ræður yfir lífi mannanna
með vizku og kærleika, lið eft-
ir lið, frá kyni til kyns. Og eft-
ir þúsundir ára, frá þvi text-
inn var skrifaður, þá er hann
enn í dag nýr og dásamlegur
fyrir hverja mannssál, sem lítur
yfir líf sitt, dýrmætastur fyrir
þá, sem orðið hafa fyrir mikilli
lífsreynslu, bæði gleði og sorg.
Þegar ég var 12 ára, dreymdi
mig, að ég væri kominn heim á
kirkjustaðinn i sveitinni, þar
sem ég ólst upp. Þar bjó þá
bróðir fóstra míns. Mér var sagt,
að tveir menn úr Reykja-
vik væru komniir og sætu iinini i
stofu. Mér var sagt að fara inn
og heilsa þeim. Þetta voru faðir
minn og Jón Vídalín. Faðir minn
gaf mér rnerki að heilsa fyrst
biskupin-um. Biskup stóð þá upp
og tók í hönd mína svo fast, að
mig kenndi til og fór um leið
með vers úr44. assiusálmi sr.
Hallgríms:
Láttu Guðs hönd þig leiða hér
lifsregiu halt þá beztu
blessuð hans orð, sem boðast
þér
i brjósti og .hjarta festu.
Að versinu loknu hrökk ég
upp. Draumurinn var talinn vis-
bending um framtíðarstarf mitt.
Ég varð svo prestur 27 ára og
kosinn í Hruna i Árnessýslu
lögmætri kosningu og sömuleið-
is lögmætri kosningu í Stóra-
Núpsprestakalli. í þessum
prestaköllum var indælis fólk
og á ég bjartar minningar það-
an.
Árið 1940, þann 15. desember,
var ég kosinn hér í Nespresta-
kalli, sem þá var nýstofnað.
Sóknin var þá lítið brot af því,
sem nú er. Við vorum 9 umsækj-
endur og kjörsókn yfir 80%. Nú
eru liðin 32 ár síðan, þó tæplega.
Það var mikið lán fyrir mig að
koma hingað. Sóknarfólkið hef-
ur alla tíð verið mér ákaflega
gott. 1 stórum sóknum eins og
Nesisókn, sem er eiin stærsita á
landinu, verður oft sam-
band prestsins við hverja fjöl-
skyldu ekki mikið og sízt við
þær fjölskyldur, sem bætzt hafa
við á síðustu árum, þegar sókn-
in hefur stækkað geysimikið, en
alltaf hef ég fundið mikla hlýju
og tryggð til mín fyrr og síðar.
Þetta hefur verið og er enn mik
il gæfa mín og í alla staði ómet-
anleg, og þetta vildi ég ekki
missa. En eðlilega hefur sam-
band mitt verið mest við þær
fjölskyldur, sem ég nú hefi
þekkt og starfað fyrir yfir 30
ár.
Við hjónin bjuggum fyrst á
Brávallagötu 10 í 80 m2 íbúð.
Við vorum 6 í heimili en auk
þess var eina stofan í ibúðinni
notuð fyrir móttökustað fyrir
söfnuðinn, og þar var gift og
skírt og auk þess tekið á móti
fólki til viðtals þar daglega
milli 6—7 síðdegis. 1 þessum
miklu þrengslum bjuggum við í
9 ár. Mikill fjöldi Reykvíkinga
og manna úr fjarlægð var gift-
ur á Brávallagötunni, og þótt
þröngt væri, var fólk bæði
ánægt og þakklátt, og gæfa og
gengi hefur fylgt langflestum
þeirra. Margir hafa sagt við
mig: Ég gifti mig í litlu íbúð-
inni þinni á Brávallagötunni.
Það var gæfustaður fyrir okkur
hjónin.
Konan mín spilaði undir, en
ég söng við giftingar og skírnir.
Þetta starf hafði hún í 17 ár á
heimili okkar, bæði á Brávalla-
götu og svo á Ægissíðu. Hún
tók aldirei eyri fyrir, auk þess
sem hún varð alltaf að
hafa heimili okkarr tilbúið hve-
nær sem prestsverk voru gerð.
Get ég sagt með góðri
samvizku, að hún hafi unnið
mikið og óeigingjarnt starf fyr-
ir söfnuðinn, auk þess að vera
formaður kvenfélagsins í 23 ár.
Ég man eftir því á Ægissíðu
einu sinni á jólum, að ég var að
gifta. Það var rok og rigning.
Ég byrjaði að gifta kl. 3 eftir
messu. En svo fékkst enginn
bíll eftir giftinguna, svo ég setti
brúðhjónin og gesti þeirra, sem
voru með þeim inn i borðstofu
og fór að gifta næsta par. Þá
var sama með bílana þar á eftir.
Ég lét þessi brúðhjón inn til
þeirra fyrstu brúðhjónanna,
sem biðu. Þannig gifti ég þrenn
brúðhjón, en þá loks fengúst bil
ar og allt leystist. En þá var
orðið þröngt á Ægissiðunni.
Viðvíkjandi messunum er það
að segja, að ekkert messupláss
var til þá. Fyrst var messað í
Mýrarhúisiaisikðla, Skildinga-
nesskóla og í Skerjafjarðar-
skóla. Staðir þessir voru afleit-
ir nema í Mýrarhúsaskóla. Þar
var alltaf gott að vera og skóla-
stjórahjónin ágæt, og þar var ég
settur í embætti mitt, sem ég er
nú að kveðja. Einu sinni urðu
söngkonurnar í Neskórnum að
þvo allt gólfið i Skerjafjarðar-
skólanum, áður en messa hófst
vegna dansleiks, sem hafði stað
ið þar fram á nótt. En söngkon-
urnar voru duglegar eins og
þær eru enn í dag. Loks fékk
Nessöfnuður Háskólakapell-
una til guðsþjónustustarfa.
og vorum við þar allt til þess,
að Neskirkja var vígð 14. apríl
1957.
Samhliða prestsstörfum mín
um skrifaði ég lítið fyrstu árin,
helzt minningagreinar í blöð. Ég
vildi reyna að nota frítíma minn
til ritstarfa. En þessir frítímar
reyndust bara sumarfríin og
þau notaði ég til þess að skrifa.
Á prestsárum mínum hér, hef ég
skrifað tvær skáldsögur, eina
ævisögu iítvegsbónda og fimm
hefti af æviminningum, þjóðsög-
Sr. Jón Thorarensen
um og annálum. Handrit af einni
bók á ég tilbúið til prentunar.
Hef ég skrifað þetta á síðustu
árum. Þetta eru nú lítil afköst
á þessum langa tima mínum hér
í sókn. En ég vil geta þess, að
eftir 7 fyrstu árin hér í sókn,
hafði ég alltaf mikið að gera.
Sem dæmi um það, eru prests-
bækur mínar orðnar 14, þar af
9 útfylltar, sem ég hef afhent
Þjóðskjalasafni, og bið ég fólk
að athuga það, ef það þarf vott-
orð. Mest hef ég skírt rúmlega
300 börn á einu ári og gift um
170 brúðhjón. Ég hef verið láns-
samur með það lengst ævinnar
að hafa lítið af jarðarförum, en
það hefur breytzt. Ég tel það
lán fyrir hvern prest að vera
lengi i sömu sókninni og bezt
að vera alla ævi hjá sama fólki.
1 fyrsta lagi þarf mörg ár til
þess að gróa saman við söfnuð-
inn og í öðru lagi, verður kynn
ingin alltaf betri með hverju ári,
svo framarlega að fóiki geðjist
að presti sínum. Á fyrri prests-
árum mínum hér í Nes-
sókn, flutti ég oft erindi
á skemmtunum og mannamótum
um þjóðleg fræði og þjóðhætti
við sjávarsiðuna, enda stundaði
ég sjómennsku á uppvaxtar-
árum mínum. Ég man eftir ein-
um vetri hér í Reykjavík, sem
ég talaði mjög oft allan vetur-
inn á slíkum mannamótum.
Nú verð ég snöggvast að
víkja að þvi súra, sem ég hefi
orðið fyrir á þessum 32 prests-
árum mínum hér:
Vorið 1964 gerðist það, að mér
fóru að berast nafnlaus og ódag
sett niðbréf og rógsbréf, þar
sem mér var meðal annars skip-
að af mikilli heift að segja strax
af mér, svo að nafngreindur
maður í bréfinu fengi að njóta
sín. Þetta bréf hef ég eins og
fleiri. Fyrsta bréfið kom 18.
júni 1964. Næsta bréf kom dag-
inn eftir, þ. 19. júní. Það var
miklu verra. Síðan hafa
þau komið öðru hvoru, stund-
um með löngurn millibilum alveg
tii febr úarm á n a ðar 1972 og öll-
verið svipuð. Þá skal þess get-
ið, að kona mín fékk slíkt bréf
1969, sem átti að koma illu af
stað við einn sóknarnefnd-
armann.
Hatur leysir engan vanda.
Það eykur eymd og vandræði.
Guðstrú og tilbeiðsla hreinsar
hjartað og veitir sálarfrið. Þess
vegna hefur kristin kirkja ætið
predikað að tengjast Guði í bæn
og trú og þakka honum. Ekkert
forðar oss betur frá ógæfu nema
Guðs boðskapur, sem hann op-
inberar oss í Jesú Kristi og sín-
um uppljómuðu spámönnum.
Guð er alltaf að fyrirgefa oss.
Ættum vér þá ekki að koma til
móts við hann og sýna
meðbræðrum vorum góðvild en
ekki hatur. Sál vor er eilíf. Þess
vegna er mest um vert að bíða
ekki tjón á sálu sinni. Ef kær-
leikur og góðvild væri oss efst
í huga, en ekki hjartakuldi og
dómsýki, myndi oss líða betur.
Já, oss líður öllum betur, ef
Jesús Kristur er leiðarljós vort.
En nú er ég að fara, svo það
tekur því ekki að beina fleiri
skotum að mér. Nessöfnuður er
nýbúinn að kjósa. Hann
réð kosningunni, sem betur fór,
en utansóknarfólk ekki.
Jæja, þetta var nú eins og smá
skúr, sem kom í ræðunni. Ég
hverf nú inn í sólskinið aftur.
Og Guði sé lof, að sólskinið hef-
ur oft verið mikið hér i Nes-
sókn, þótt eitthvað hafi blásið.
1 sókninni hefur alltaf verið
friður yfirleitt, þegar til baka
er litið, og fólkið stóð dásam-
lega vel saman í þvi að koma
upp þessari myndarlegu kirkju.
Eini ágreiningurinn á öllum
þessum árum, sem þó fljótlega
jafnaðist, var sá, hvort byggja
ætti bara kapelluna, litla hlið-
arsal kirkjunnar eða byrja
á kirkjunni allri og byggja
hana, og það varð sem betur fór.
Ég óska nýja prestinum, sem
hér kemur i Nessókn heilla og
blessunar í starfi. Ég vil minna
á, að nýi presturinn verð-
ur jafnrétthár prestinum, sem
hér starfar, alveg eins og hann
er jafnrétthár mér. Þetta eru
gildandi reglur og fyrir-
mæli kirkjustjórnarinnar. Þá vil
ég minna söfnuðinn á það, að
þið sóknarfólkið eigið kirkjuna
og þið eruð rétthæst í sambandi
við alla notkun hennar.
Drottinn, þú hefur verið oss
athvarf frá kyni til kyns. Megi
þetta himneska athvarf, þessi
náð Drottins, hjálp og hand-
leiðsla hvíla yfir ykkur, kæri
söfnuður minn i nútíð og fram-
tið og yfir öllu starfi prestanna
hér í kirkju.
Ég bið, að Guðs náð og bless-
un og handleiðsla megi hvíla yf-
ir öllum börnum, sem ég hefi
skirt fyrr og síðar.
Ég bið, að Guðs gæfa megi
hvíla yfir öllum ungmenn-
um, sem ég hefi fermt, svo þau
megi verða foreldrum sínum og
ættjörðinni til heilla.
Ég bið þig himneski faðir um
hjálp, styrk og handleiðslu fyr-
ir öll hjón, sem ég hef vígt, að
sólskin, eining og tillits-
semi megi rikja í sambúð þeirra,
svo að á heimilum þeirra
megi rikja friður og farsæld og
börn þeirra megi alast upp við
yl hjartans og kærleika.
Ég bið fyrir öllum heimilum i
Nessókn, að þau megi verða
björt og friðarheimili, þar sem
hver meðlimur fjölskyldunn-
ar sýnir öðrum ástúð, tillitssemi
og hjálp í orði og verki.
Ég bið fyrir öllu öldruðu
fólki hér í sókninni, að það
megi njóta heilsu og krafta, og
að það njóti hjartahlýju frá ást
vinum sínum og umhyggju því
meir, sem aldur færist yfir.
Ég bið fyrir þeim mörgu, sem
ég hefi kvatt hinztu kveðju og
látið mín blessunarorð fylgja
með síðasta spöl þeirra hér í
lífi. Og ég endurtek: Megi Guðs
eilífa ljós upplýsa sálir þeirra
og Guðs friður fylla hjörtu
þeirra og Guðs almáttuga varð-
veizla vera með þeim að eilífu.
Ég bið Guð föður, að allar
þessar fyrirbænir mínar, nái til
allra nær og fjær, sem hafa not-
að þjónustu mina og minnist ég
í því sambandi fjölda Reykvík-
inga um alla borgina, sem eru
mitt tryggðafólk, og sömuleiðis
sóknarbarna minna í Hruna- og
Stóra-Núps prestaköllum.
Ég hef reynt að gera mitt
bezta í öllu starfi mínu hér í
sókninni, en hafi ég misskilið,
móðgað eða sært einhvern í sam
bandi við störf min, bið ég hann
fyrirgefningar, þvi það hef-
ur ekki verið viljandi gert.
Samband mitt við ykkur er að
vísu ekki slitið, sem betur fer,
en þar að kemur seinna, þvi það
er Guðs lögmál, að menn komi
og fari.
Þá ber að minnast á starfs-
fólkið:
Ég þakka fyrrverandi sókn-
arnefndarmönnum allt frá 1940.
Ég þakka söngfólkinu langt og
gott samstarf og vináttu, sem ég
hefi notið frá mörgum meðlim-
um kórsins og eðlilega minnist
ég þeirra bezt, sem alla tið hafa
verið með mér í starfi frá upp-
hafi. Ég þakka Jóni Isleifssyni,
söngstjóra þá tilsögn, sem hann
veitti mér í raddbeitingu, þegar
ég byrjaði prestsstörf hér. Ég
minnist kvenfélagsins með
miklu þakklæti, sem alla tíð hef
ur verið svo dýrmætt fyrir
þessa sókn. Ég minnist hins
mikla starfs þess, gjafa þess til
kirkjunnar, sem munu nú nema
milljónum og hins mikla starfs
þess fyrir okkur prestana bæði
vor og haust. — Ég minnist
bræðrafélagsins og þakka nú-
verandi kirkjuverði Hans Lar-
sen ágætt samstarf, ljúf-
mennsku og lipurð og samvizku
semi í öllum störfum. Sömuleið-
is þakka ég fyrrverandi kirkju
verði Hjálmari Gíslasyni og
konu hans Margréti Guðmunds-
dóttur fyrir ágæt störf.
Ég þakka öllum velgjörða
mönnum Neskirkju fyrr og síð-
ar, öllum, sem hafa verið til
heilla fyrir söfnuðinn og kirkj-
una og mér til heilla í orði og
verki. 1 þvi sambandi hef ég
helga skyldu til þess að minn-
ast Sigurjóns Péturssonar, for-
stjóra í Ræsi, sem af lífi og sál
vann fyrir þennan söfnuð og
kirkjubygginguna og vildi allt
til heilla og blessunar gera.
Blessuð sé minning þessa
tryggðavinar míns.
Þá mun ég afhenda gjaldkera
sóknarnefndar kr. 25.000,-, sem
vinur minn einn utansóknar gal
nýlega i þaikkairskyni til Nes-
kirkju vegna fermingar dætra
sinna, og líka í tilefni af því,
að ég er hér að kveðja. Sömu-
leiðis mun ég afhenda þau sam-
skot og áheit til kirkjunnar,
sem enn eru hjá mér.
Nessóknarfólk!
Meðal ykkar á ég marga
elskulega vini, trygga vini og
velgjörðarfólk. Ég þakka ykkur
öllum af hjarta allt. Þið hafið
gefið mér kærleika og tryggð og
hjartahlýju. Það verður mín
dýrmæta eign til dauða-
dags. Guð blessi ykkur öll. Það
er ekkert til i hjarta mínu ann-
að en hjartans þakklæti til ykk
ar allra. Ég mun alltaf biðja
Guð að biessa ykkúr i bænum
minum.
Drottinn, þú hefur verið oss
athvarf frá kyni til kyns.
Allt er að þakka þér
það gott, sem hljótum vér, .
um allar aldaraðir
eilífi ljóssins faðir.
Amen.