Morgunblaðið - 23.03.1974, Blaðsíða 18

18 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. MARZ 1974

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 420,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 2 5,00 kr. eintakið.
Sama c ag og forystu-
menn „Varins lands“
afhentu Ólafi Jóhannes-
syni forsætisráðherra og
Eysteini Jónssyni forseta
sameinaðs þings undir-
skriftir 55.522 íslendinga
með áskorun „á ríkisstjórn
og Alþingi að standa vörð
um öryggi og sjálfstæði ís-
lenzku þjóðarinnar með
þvf að treysta samstarfið
innan Atlantshafsbanda-
lagsins, en leggja á hilluna
ótímabær áform um upp-
sögn varnarsamningsins
við Bandaríkin og brottvís-
un varnarliðsins“, komu
ráðherrarnir sér saman um
umræðugrundvöll í varn-
armálunum, sem gerir ráð
fyrir brottför varnarliðsins
á næstu tveimur árum.
Þessi ákvörðun ráðherr-
anna er hnefahögg framan
í 55.522 íslendinga og sýnir
meiri hroka gagnvart aug-
Ijósum þjóðarvilja en fyrir-
fram hefði mátt ætla, jafn-
vel af þeim mönnum, sem
nú skipa ríkisstjórn ís-
lands.
Frá áramótum, er um-
ræður hófust að marki inn-
an ríkisstjórnarinnar um
varnarmálin, hafa ráðherr-
ar Framsóknarflokksins og
Samtaka frjálslyndra og
vinstri manna hörfað úr
hverju víginu á fætur öðru
og látið meira og meira
undan síga gagnvart kröf-
um kommúnista. Þegar ut-
anríkisráðherra lagði fram
drög að umræðugrundvelli
við Bandaríkin var ljóst, að
þær tillögur voru allsendis
ófullnægjandi og tóku ekk-
ert mið af öryggishags-
munum íslenzku þjóðar-
innar. Samt mátti þó skilja
upphaflegar tillögur ráð-
herrans á þann veg, að
bandarískar flugsveitir
ættu að hafa fasta bækistöð
á íslandi, enda þótt um svo-
kallaðar skiptiflugsveitir
yrði að ræða. Þetta gátu
kommúnistar ekki sætt sig
við og nú er svo komið, að
samstarfsmenn þeirra í
ríkisstjórninni hafa ger-
samlega lyppazt niður og
samþykkt breytingartil-
lögu frá forsætisráðherra,
sem tekur af skarið um, að
tillögur utanríkisráðherra
beri ekki að skilja á þann
veg, að reglubundnar
skiptiflugsveitir eigi að
hafa bækistöð á íslandi.
Niðurstaða ráðherranna er
þvf sú að legfja fyrir
Bandaríkjastjórn tillögur
um, að allt bandaríska
varnarliðið verði horfið af
landi brott á miðju ári
1976. Það eina, sem eftir
stendur, er, að bandarískar
flugvélar, sem eru á eftir-
litsflugi á Norðurhöfum,
mega við og við lenda á
Keflavíkurflugvelli með
leyfi ríkisstjórnarinnar!
Þetta samkomulag innan
ríkisstjórnarinnar er svik
við fslenzku þjóðina og ör-
yggishagsmuni hennar.
Mennirnir, sem bera
ábyrgð á þessum svikum,
heita Ólafur Jóhannesson,
Einar Ágústsson, Halldór
E. Sigurðsson, Björn Jóns-
son og Magnús Torfi Ólafs-
son. Þessir fimm menn
hafa gerzt sekir um að
fórna öryggishagsmunum
íslendinga á blótstalli nú-
verandi ríkisstjórnar,
fórna örygginu fyrir
áframhaldandi setu í ríkis-
stjórn. Hugleysi og gungu-
skapur þessara fimm
manna er með eindæmum.
Því er flaggað af hálfu
framsóknarmanna, að með
því samkomulagi, sem nú
hefur verið gert í ríkis-
stjórninni, séu framsókn-
armenn að tefja málið og
tryggja, að langur frestur
fáist í því, til úrslita muni
draga síðar, og þá muni
ráðherrar Alþýðubanda-
lagsins ekki ráða ferðinni.
Þegar haft er í huga, að
þessir sömu menn hafa
hopað úr hverju víginu á
fætur öðru frá áramótum
er mönnum væntanlega
vorkunn, þótt þeir trúi var-
lega slíkum boðskap. Úr
því að Alþýðubandalaginu
hefur tekizt að þjarma svo
mjög að samstarfsflokkum
sínum á síðustu þremur
mánuðum er engin ástæða
til að ætla annað en að
þeim muni takast það
framvegis eins og hingað
til.
Þáttur ráðherra Sam-
taka frjálslyndra og vinstri
manna er sérstæður í þess-
um leik. Formaður samtak-
anna hefur undanfarna
mánuði gefið einarðar yfir-
lýsingar, sem ómögulegt
hefur verið að skilja öðru
vísi en sem stuðning við
áframhaldandi dvöl eftir-
lits- og varnarliðs á íslandi.
Hver heilvita maður sér, að
þessi samtök geta ekki bar-
izt við Alþýðubandalagið
um fylgi svokallaðra her-
stöðvaandstæðinga og að
fylgi þeirra kemur frá
fólki, sem ekki vill gera
ísland varnarlaust. En
þrátt fyrir þetta og þrátt
fyrir yfirlýsingar Hanni-
bals Valdimarssonar hafa
Björn Jónsson og Magnús
Torfi Ólafsson lyppazt nið-
ur frammi fyrir kröfum
kommúnista.
Þjóðin á eftir að segja
sitt. Hún hefur að vísu sagt
það í undirskrift „Varins
lands“, en hún á eftir að
láta skoðun sína í ljós í
sveitarstjórnakosningun-
um í vor og þingkosningun-
um, sem fram kunna að
fara fyrr en flesta grunar.
Bersýnilegt er, að aðeins er
hægt að koma i veg fyrir
brottför bandaríska
varnarliðsins með einu
móti eins og nú er komið,
þ.e. að Sjálfstæðisflokkur-
inn vinni slíkan sigur í
sveitarstjórnakosningun-
um og þingkosningunum,
að hann hafi mátt til þess á
Alþingi að stöðva það
óheillaskref, sem vinstri
flokkarnir virðast stað-
ráðnir í að stíga i öryggis-
málum þjóðarinnar.
Hnefahögg í andlit þjóðarinnar
vom
djÁbAn tmMtjSfafarL
i /ti/n 'fmuý' (
Sænska baráttumerkið
Nýlega las ég um könnun, sem
UNESCO, Menningarsamtök SÞ.,
höfðu gert um læsi í heiminum.
Fyrir nokkrum árum hafði verið
gerð áætlun um átak til að gera
alla menn læsa í veröldinni á
ákveðnu árabili. Su sorglega
niðurstaða er nú, birt, að ólæsum
hefur fjölgað í heiminum í stað
þess að fækka.
Ekki erum við íslendingar víst
með i þessum háu tölum um
ólæsa. Þó berst okkur sú furðu-
frétt, vel tiunduð, að isienzk kona
er læs. Getur meira að segja lesið
Passíusálmana upphátt. Hugsið
ykkur konu, sem getur lesið upp-
hátt fyrir alþjóð. Ekki nóg með
það. Önnur kona getur meira að
segja lesið íslendingasögu í út-
varp. Undurog stórmerki!
Við konur, sem höfum alltaf
haldið að við værum læsar á við
hvern annan, höfum liklega vaðið
þar í villu og svima. Og verðum
kannski að sætta okkur við dóm
Frakkans Campanare um kven-
fólk, að konan sé bara sjálfblekk-
ingarþjáður ólæknandi sjúklingur.
Samt er smám saman að koma i
Ijós, að við getum ýmislegt, sem
engum hefur dottið í hug fyrr. Um
það eigum við hauka i horni þar
sem útvarpið er, sem rækilega
kynnir þá furðu. Hugsið ykkur til
dæmis þá rausn. að flokka og
kynna vandlega að konur, sem eru
að fjalla í erindi um gagnsemi
C-vítamíns eða einhvers álika, séu
í starfi. Kona í starfi, heita þessar
konur. sem eru að miðla fróðleik
úr sinni sérgrein. Nei sko, sjáið þið
hvað hún getur! verður eins og
óskráður undirtitill. Þetta er
ámóta og við segjum um apana i
búrunum i dýragarðinum eða um
litil börn, sem af veikum mætti
eru að læra. Nei sko, hvað litla
greyið getur! og við segjum það að
sjálfsögðu af mikilli velvild.
Svei mér, ef ég held ekki að
þessi viðbrögð — þessi stórkost-
lega forundran yfir þvi að kona
skuli geta eitthvað, fari ekki
vaxandi. Ég man ekki eftir þvi
áður, að það þætti svona merki-
legt þó kona tæki sér eitthvað
fyrir hendur, sem karlmenn voru
vanir að gera. Engum þótti það til
dæmis tíðindum sæta eða í frásög-
ur færandi. þegar við systra-
dæturnar bárum hana ömmu mina
sálugu til grafar fyrir eitthvað 30
árum. Ég man ekki betur en að
dætrum hennar og öllum öðrum
hafi þótt það sjálfsagt. Að visu var
ákaflega óskynsamlegt af okkur
að pikka með þunga kistuna á
háum pinnahælum. En auðvitað
vildum við vera á spariskónum og
i okkar finasta pússi. Þetta var
raunar ekkert einsdæmi. Ég hefi
t.d. heyrt að kvenfélagskonur i
Keflavik hafi lengi átt það til að
bera heiðurskonur úr sínum hópi
til grafar og engum þótt i frásögur
færandi. Nú eru allar líkur á því að
maður kæmist i blöðin og fengi af
sér mynd sem einstaklega merki-
legt fyrirbrigði, ef svo slægist. En
henni ömmu minni, Elinu
Ólafsdóttur í Gerðakoti, hefði ekki
fundizt neitt sérstaklega til um
dótturdætur sinar, þó að þær
tækju að sér eitthvað, sem karl-
menn eru vanir að gera. Hún tók
sjálf árarnar og reri út vertiðina,
þegar maðurinn hennar drukknaði
EFTIR
ELÍNU
PÁLMADÓTTUR
af þessum sama báti og skildi
hana eftir með hóp af ungum
dætrum.
Næsta ár hefur verið útnefnt
„Ár konunnar" af Sameinuðu
þjóðunum. Þá verður líka alþjóða
ár gamalla bygginga, að þvi er
Hörður Ágústsson sagði i fyrir-
lestri i útvarpinu nýlega. Hvort
tveggja er merkilegt og þarf að
sjálfsögðu að gera góð skil.
Barátta kvenna fyrir þvi að gera
sig jafngildar körlum geisar um
allan heim og tekur í ákafanum á
sig margvíslegar hugmyndarikar
myndir. Ég sá t.d. í blaði sam-
vinnumanna i Svíþjóð, sem efndi
til samkeppni um teikningu til
nota í baráttunni fyrir jafnrétti
kynjanna þessa teikningu, sem
hér birtist. Kjörorðið er: Hver þrif-
ur klósettið heima hjá þér? Þetta
þykir mjög snallt innlegg i barátt-
una og Nunne von Unge, höfund-
ur slagorðanna. segir að það starf
að þrifa klósettsetuna sé táknrænt
fyrir stöðu konunnar í heiminum.
Og nú. fram til baráttu á kvenna-
árinu! Látum karlana þrifa klósett-
in! Með svona sigrum í bardögun-
um — að hrópa hástöfum húrra
fyrir því að kona skuli kunna að
lesa, að láta karlinn þrifa klósettið
og vekja rækilega athygli á þvi, ef
kona yfirleitt getur starfað — þá
vinnst kannski striðið mikla að
lokum.
Um daginn sá ég starfssystkini
mitt (ég þori ekki að segja starf-
systir) kvarta undan þvi að kona
ein hefði mátt þola það að verða
að vera frú mannsins síns á boðs-
korti frá borginni, til að fá að
koma í veizlu sem hún átti að sitja
vegna slns eigin starfs. Auðvitað
set ég líka upp hneykslunarsvip
yfirsvona háttalagi.
Öðruvisi fórst vinum okkar úr
skreiðinni, Nigerium önnum, við
mig. Þegar Azikive, þáverandi
landstjóri, bauð mér til veizlu í
höll sinni i Lagos, sendi hann
boðskort með nafninu Mr. and
Mrs. Elin Pálmadóttir. Það þótti
tilhlýðilegt að ég hefði meðferðis
herra í svo fint boð og ég tók með
mér núverandi ræðismann okkar,
Norðmanninn Rune Solberg. Þeg-
ar við komum að dyrunum steig
fram uppábúinn kallari, tók við
spjaldinu, barði staf sinum í gólfið
og hrópaði hástöfum: Herra og frú
Pálmadóttir! Lengi á eftir átti
Solberg það til að rétta Norð-
mönnum, vinum sínum, höndina
og segja: Mætti ég kynna mig:
Herra Dóttir! Og enginn skildi af
hverju okkur þótti þetta svona
fyndið. Gestgjafar ættu auðvitað
að taka sér þetta til fyrirmyndar
og senda boðskort til herra og frú
Dóttur, þegar það á við.