Morgunblaðið - 21.05.1975, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. MAl 1975
17
Hvernig fannst þér Lénharður?
Við gengum dagstund 1 gær um Miðbæinn í Reykjavík og spurðum vegfarendur um álit þeirra á kvikmyndinni
Lénharði fógeta. Það var undantekning ef vegfarendur höfðu ekki séð myndina, en hér fara svör þeirra á eftir:
Hló á alvarleg-
ustu stundum
Ási í Bæ:
„Ég á ekkert orö, maður hló
bara allan tímann. Á alvarlegustu
stundum, þá hló maður. Það er
ekkert landslag í myndinni, t.d.
islenzk mynd, og svo er efnið au-
virðilegasti reifari. Ég hefði
aldrei imyndað mér að Islending-
ar gætu gert svona vonda mynd.
Eftir atvikum þá fannst mér
Gunnar Eyjólfsson ekki standa
sig illa þótt yfirleitt. sé ekki hægt
að tala um leik í þessari mynd
nema hjá hvíta gæðingnum, —
sem sagt: Hlægilegt fyrir 20 millj.
kr.“
Misskilningur
frá upphafi
Séra Jón Bjarman:
„Ég held að Lénharðskvik-
myndin sé misskilningur frá upp-
hafi.“
Mesta ógeð á
sjónvarpsskermi
Birgir Guðjónsson læknir:
Flestir landsmenn, aldnir og
ekki síður ungir, munu sennilega
hafa beðið spenntir eftir að fá að
sjá hina margumtöluðu kvikmynd
Sjónvarpsins Lénharð fógeta.
Þessi 20 milljóna króna fjármála-
afglöp sem útvarpsstjóri hafði
afsakað sem framlag Islands til
norrænnar sjónvarpssamvinnu.
Eftir að hafa fylgst með kvik-
myndum i 2'A áratug og sjón-
varpsefni i Bandaríkjunum í 8 ár
hefði ég talið mig öllu vanan.
Hvort sem um ofbeldis og
hryllingsmyndir væri um að ræða
eða skemmtimyndir sem flokkast
myndu undir fjölskylduefni.
Manndráp og líkamlegt ofbeldi
þykir fæstum umtalsvert en um
kynferðisofbeldi gegnir öðru máli
og þær fáu myndir sem hafa sýnt
slíkt verið bannaðar börnum og
unglingum.
Eftir að hafa beðið með eftir-
væntingu og nú séð Lénharð
fógeta, verð ég að telja myndina
og sýningu Sjónvarpsins á henni
mesta ógeð, sem ég hef séð á
kvikmynda eða sjónvarpsskermi.
I fyrsta lagi vegna efnisatriða,
þ.e. fjölda og nákvæmni i lýs-
ingum á svívirðingum á konum. I
öðru lagi og sérstaklega vegna
sýningarmáta. Myndin hafði ekki
verið kynnt efnislega né fólk
varað við henni þegar hún var
sýnd á besta sýningartíma. Hefði
því mátt búast við að hún væri
hæf fyrir unga sem aldna. A minu
heimili sátu þrjú ung börn fyrir
framan sjónvarpið og sáu allt
annað en við var búist.
— Lénharður
málið og náðu sjaldan að verða fólk af
holdi og blóði. Og auðvitað er það
grundvallaratriði að leikari viti að hann
má ekki horfa beint á myndavélina
þegar hann á að horfa á viðmælanda
sinn, eins og gerðist I atriðinu fyrir
utan kirkjuna í Klofa. Hins vegar tókst
Baldvin Halldórssyni oft vel upp í ein-
vígissenum tveggja eða fárra persóna,
og eina atriði myndarinnar sem að
mlnum smekk tókst að ná verulegri
dramatískri spennu var tafl Lénharðs
og Guðnýjar um lif og dauða.
Það má einnig þakka leikurunum.
Gunnar Eyjólfsson I hlutverki Lénharðs
var þarna á réttum stað og tókst að fá
hárréttan glampa i augun. Lénharður
Gunnars var dálitið ofsafengnari en í
leikritinu, en leikaranum tókst að laða
fram þær dýptir persónunnar sem unnt
var úr mörgum textanum.
Sunna Borg átti mjög ójafna leik-
kafla. Framsögnin var oft óeðlileg,
einkum framan af, og henni virtist láta
illa að vera glaðleg Hins vegar tókst
henni vel að tjá sálarkvöl Guðnýjar er á
myndina leið, svo framarlega sem text-
inn leyfði henni, og einvígi þeirra
Gunnars, sem fyrr er nefnt og er bezt
skrifaða atriði leiksins, var tiltölulega
magnað
Um aðra leikara er óþarfi að hafa
mörg orð Þeir voru innlyksa i stöðluð-
um týpum og safalitlum texta. Ævar
Kvaran sem Torfi i Klofa var t.d. ekki
öfundsverður af ræðum þeim sem
hann þurfti að flytja þegar ákveðið er
að snúast gegn Lénharði og fyrir aftök-
una. En á þeim samsetningi mun hann
bera nokkra ábyrgð sjálfur.
Tæknihlið myndarinnar var jafn-
skásti þáttur hennar. Nokkuð hefur
verið minnzt á klippingu hér að ofan
Þótt talsvert hafi skort á að hún hafi
verið nægilega markviss, var hún yfir-
leitt snurðulítil, og ! fyrrnefndri senu
Guðnýjar og Lénharðs átti hún sinn
þátt ! að magna upp dramatiskt neista-
flug. ( hópatriðum var hún hins vegar
fálmandi:
Kvikkmyndataka Haralds Friðriks-
sonar var oft myndvís, og ég geri ráð
fyrir að „Lénharður fógeti „njóti sin vel
! litum. Ljóðræn fjarskot af Lénharðs-
mönnum þar sem þeir birtast eins og
ógnvekjandi dílar í viðáttunni, af þeysi-
reið á enginu voru með beztu tilþrifum
myndarinnar. Ekkert frumlegt, og gæti
verið úr meðalgóðri kúrekamynd, en
unnið af fagmennsku og tilfinningu.
Verri voru inniatriðin, sérstaklega svall-
veizlan, og þar mistókst gjörsamlega
að nota handhreyfða myndavél til að
kýla krafti i þetta þvingaða partí.
Ekki treysti ég mér til að meta hvort
leikmynd og búningar hafi verið gott
verk eða vont, en tónlist Jóns Nordals
þótti mér um margt I réttum anda,
ómþung, drungaleg, dramatísk þjóðleg
stef, þó að mér hefði fundizt hún mega
vera ofsafengnari undir og yfir ofbeld-
isatriðunum. Hún hefði ef til vill getað
veitt þeim þá ógn og kraft sem þau svo
mjög skorti.
Hvers vegna „Lénharður fógeti'?
Getur verið að þessi bófahasar, hesta-
mennska og landslagsmyndir, þessi
grímudans i fornbúningum, eigi að
höfða til útlendinga? Var verkið valið
með tilliti til hugsanlegs útflutnings.
Slikt hefði verið í lagi ef vinnslan
stæðist grundvallar kröfur sem gerðar
eru til kvikmynda, hvort sem um er að
ræða hasarmyndir eða alvarlegri verk
Þær kröfur stenzt myndin ekki „Lén-
harður fógeti" kostaði ekki mikla pen-
inga í raun og veru. Ef úr hefði orðið
góð mynd sæi enginn eftir peningun-
um Árangurinn er vond mynd. Samt
verður það aldrei of oft ítrekað, að
þessi mistök mega ekki verða til þess
að drepa niður frekari gerð islenzkra
sjónvarpsmynda, þótt um það megi
deila hvort vond mynd sé betri en
engin.
Ein meginrök andstæðinga út-
breiðslu sjónvarps i heiminum á
byrjunarskeiði þess voru mögu-
leikar á skerðingu á friðhelgi
heimilisins með áróðri eða óæski-
legu efni. Þessi sýning hefði verið
kjarnorkuvopn í höndum þeirra.
Slik fyrirvaralaus óþverrademba
inn á heimilin er óafsakanleg og
almenningur á heimtingu á að
vita hver ber ábyrgð á sliku af
hálfu sjónvarpsins. Hafði kvik-
myndaeftirlitið gefið leyfi
til að myndin yrði sýnd smá-
börnum? Sennilega verður meira
um kynlífsofbeldi í kvikmyndum
framtíðarinnar, en með 3 nauðg-
unarsenum i sinni fyrstu stór-
mynd virðist Sjónvarpið hafa
stokkið lengra inn i framtíðina en
reynsla þess í kvikmyndagerð
réttiætir eða almenningur er til-
búin að veita viðtöku. Ég hef
fram til þessa verið einiægur
stuðningsmaður óháðs og fjár-
hagslega sjálfstæðs sjónvarps en
okkur virðist þá þurfa aðra yfir-
stjórn. Um sögulegt eða listrænt
gildi verksins ætla ég ekki að fjöl-
yrða, en hestana gagnrýni ég
ekki.
Skilaði ekki
nógu miklu
Hjálmar W. Hannesson:
„Ég varð fyrirvonbrigðummeð
kvikmyndina. Það var búið að tala
svo mikið um hana og miðað við
það fannst mér myndin ekki skila
nógu miklu. Það er ótrúlegt að
hún hafi kostað 20 millj. kr. Það
er hins vegar alltaf gaman að sjá
hesta i myndum og islenzka nátt-
úru, en i þessari mynd fannst mér
ekki reyna á leik.“
Agœt mynd
og vel leikin
Á Lækjartorgi sátu Birgir
Halldórsson, Númi Númason og
Jóhannes Olsen:
Birgir:
Mér fannst þetta ágæt mynd,
nema það að mér fannst þeir ekki
drepa Lénharðsmenn nógu
hressiléga. Mér fannst myndin
vel leikin og góð sem mynd.
Númi:
Mér fannst Guðný ekki nógu
góð persóna, en Gunnar var
frábær sem Lénharður. Þó fannst
mér áherzlan einkennileg í mynd-
inni. Til dæmis þegar buið var að
sýna þessar nauðgunarsenur svo
ítarlega og náið, þá fannst mér
ekki nógu gott að láta hermenn
Lénharðs sjást allt í einu snar-
dauða áður en jafnvel Lénharður
var kominn út frá Guðnýju. Hins
vegar finnst mér að það eigi að
halda áfram i islenzkri kvik-
myndun, alltaf með íslenzkum
aðilum.
Jóhannes:
Þetta var ágætis leikrit, ekki
beint eins og kvikmynd, en ég
held að við eigum að halda þessu
áfram, við eigum svo mikið til að
byggja á, íslenzkar bókmenntir til
forna og nútíðar. Annars fannst
mér kvikmyndin Lénharður
fógeti allt of stutt, hún hefði mátt
vera lengri.
Myndin góð í heild
—hlýturaðvekja
til umhugsunar
Skúli Pálsson:
Mér fannst myndin andsk.. . vel
leikin. Þarna sérðu nú kúgunina
hjá embættisvaldinu. Mér fannst
Gunnar leika vel persónu þessa
valdahrokagikks, eins Torfi í
Klofa. Myndin i heild fannst mér
góð. Það voru náttúrulega veikir
punktar í henni, en hún hlýtur að
vekja menn mikið til umhugsunar
um hvaða afleiðingar það getur
haft að hafa hrokagjarna
embættismenn'. Islenzkir embætt-
ismenn ættu að íhuga þessa
mynd.
Var myndin
fyrir börn?
Sigurbjörg Ólafsdóttir:
Mér fannst kvikmyndin
hörmung og meira en það, fyrir
neðan allar hellur. Mér fannst
hún illasett upp og alltof gróf.
Mér fannst myndin vel leikin af
mörgum, eins og t.d. Sunnu og
Gunnari, en mér fannst farið með
efnið út i hött. Og ef þessi mynd
var fyrir börn, þá veit ég ekki
hvað, en áhorfendur voru ekkert
aðvaraðír með það að myndin
væri ekki við hæfi barna.
Slök mynd
og sundurlaus
1 göngugötunni Austurstræti
sátu nokkrar stöllur undir Lands-
bankavegg. Við röbbuðum við
þær Ágústu Þórðardóttur og Rut
Guðniundsdóttur.
Agústa: Mér fannst litið sam-
hengi í þessari mynd og ekki þess
virði að eyða í hana 20 millj. kr.
Mér fannst leikurinn hjá Sunnu
og Gunnari góður, en myndin i
heild ækki nógu góð. Ég held að
við ættum ekki að halda áfram á
sömu braut, skipta heldur um
vinnubrögð og val í myndefni.
Rut: Mér fannst myndin slök,
sundurlaus og léleg miðað við er-
lendar kvikmyndir, reyndar er
hún allt öðruvísi og ekki gott að
bera hana saman við erlendar
myndir. Mér fannst myndin ekki
spennandi og gafst reyndar upp á
að horfa á hana. Það var allt of
mikið áherzla lögð á hrottasen-
urnar.
Framhald á bls. 39