Morgunblaðið - 07.06.1977, Page 31

Morgunblaðið - 07.06.1977, Page 31
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. JUNÍ 1977 31 Sigurður Gíslmon bókari—Minning F. 2. júll 1905 D. 30. mal 1977 Á sömu götunni á Hvamms- tanga vorum við oft búnir að mæt- ast án þess að talast við eða þekkj- ast, og það var ekki fyrr en löngu eftir að Sigurður var giftur Ingi- gerði frænku minni, að kynni okkar hófust. Að vísu vissi ég, að þessi fáskiptni maður var mjög vel gefinn, ljóðhagur og list- fengur og hafði orðið fyrir hörð- um sjúkþdómsáföllum. Ég kunni líka vísu bróður míns um heimili hans: Troðna götu geng ég að garði vina minna. Auðveldara er mér það en að leita hinna. (G.P.S) Þar kom svo, að ég hitti Sigurð í kaupfélagsbúðinni og hann sagði eins og sjálfsagðan hlut: „Þú kemur með heim í matinn." Jú, þessi búðar- og skrifstofu- maður kaupfélagsins hafði byggt sér hús uppi á ásnum, sem kallað var, fyrir ofan Tangann, og ekki látið sig muna um að hafa undir sama þaki litla íbúð fyrir gömlu hjónin, tengdaforeldra sína: Daniel Gestsson og Velgerði Níelsdóttur, móðursystur mína. Þau höfðu háð harða lifsbar- áttu, átt hóp barna. Þótt kraftar þeirra væru að visu þá á þrotum, sá ég strax, að nú skorti þau ekk- ert sem unnt var að veita. Siðar færðu þau Sigurður og Inga bú sitt neðar í byggðina, líklega til þess, að gestirnir ættu styttra þangað heima að ganga, og kæmu fleiri og þótti þó sumum nóg um áður, en öllum var þar tekið opnum örmum og líktist þar oft meira greiðasöluhúsi en fjöl- skýlduheimili, en samtaka voru þau hjón sýnilega í því sem öðru. Eitt af sérkennum húsbóndans hlutu þar allir að sjá. Þrátt fyrir viðurkennt með afbrigðum vel rækt launastarfið og mörg önnur hugsjóna- og félagsstörf, sá ég engan annan jafnfljótan til að rétta konu sinni hjálparhendur, jafnvel í matartimunum. Þetta var því eftirtektarverðara sem vitað var að hann gekk aldrei heill til skógar, hafði m.a.s. orðið að glima við Hvíta dauðann auk annars. Ekki breyttist heimilishaldið hvað tengdaforeldrana snerti og væri gott, ef nokkrir einstakling- ar eða hjón, sem nú verða að vikja jafnvel af sínum eigin heimilum á elliheimili til þess að vera ekki fyrir niðjum sínum, ættu þess kost að njóta slíkrar umhyggju sem Daníel og Valgerður nutu frá allri fjölskyldunni til æviloka. Ármann Karl var elstur barn- anna, býr á Hvt., kvæntur Jóhönnu Birnu Agústsd., 2. Gunnar Valgeir, nú kaupfél.stj. þar, kv. Hildi Jakobsd. 3. Bryndis Maggy, g. Gunnari Sölva Sigurðs- syni. 4. Guðmundur Már, bús. á Hvt. kv. Ragnhildi Guðrúnu Karlsd. Á fjórða tug ára vann Sigurður kaupfélaginu og reyndist sama hvort hann afgreiddi I búðinni, sat á skrifstofunni sem bókari eða gjaidkeri eða skrifaði innleggs- nóturnar í sláturtíðinni, þar gat vist enginn með réttu að fundið. Mér kunnugri menn töldu með- ferð talna sem véiræna í munni sem úr penna Sigurðar. Þá gamansögu heyrði ég að við- skiptamaður, sem gekk eftir frek- ari upplýsingum búðarmanns, fékk það svar, að Sigurður mundi sjálfsagt vita það. „Hvað ætli að hann viti það, uppi á skrifstofu," varð manninum að orði. „Jú, jú, hann veit allan andskotann." Ekki mun minna hafa reynt á afköst og hæfni, Sigurðar, þótt sonurinn væri kaupfélagsstjóri og vitanlega gengu ýmsar bylgjur efnahags- og félagslegar yfir þar sem annarstaðar, en tölureglu úr penna Sigurðar gat slíkt aldrei breytt. Löngu fyrr á árum, er Sigurður Páimason kaupm. var á blóma- skeiði, var það eitt af fram- kvæmdum hans að koma upp loð- dýrarækt á Hvt. Þar til fékk hann ungan mann frá Noregi, Einar Farestveit, er siðar varð tengda- sonur hans. Er koma þurfti upp húsum fyrir dýrin, og það snarlega, kvaðst kaupm. geta skaffað Norð- manninum mjög góðan mann. Það var einmitt Sigurður Gíslason (tá- grannur og kvikur, segir Einar.). Ekki gat Sigurður Pálmason, sá harði sjálfstæðismaður, hafa sótzt eftir Sigurði vegna pólitiskrar samstöðu, hörðum andstæðingi, einum frumherja verkalýðssam- takanna, en þeir virtu kosti hvor annars. Ekki áttu þeir heldur samstæð sjónarmið, Sigurðu og Einar, en á samvinnu þeirra hafði það engin áhrif og vannst þeim miklu betur en vænta mátti og luku með vináttu. Svo er það 1967, er Sigurður og Inga eru flútt til Reykjavikur, að fundum þeirra Einars ber aftur saman og Sigurður réðst til Ein- ars. I marz hefti HEIMA ER BEST (bl. nr. 3) segir Sigurður blaðamanninum svo um veru si'na og konu sinnar þar, þar sem hún og þau sáu um þrif fyrirtækisins. „í ársbyrjun 1968 hófum við svo störf hjá Einari Farestveit & Co, og höfum unnið þar siðan. Hjá því fyrirtæki er gott að starfa, þvi er stjórnað af drengskap og sam- starf allt gott. Betri vinnuveitandi er ekki á hverju strái.“ (Ég vísa til þessa blaðs um margt um ævi þessara hjóna). Hvað mundi svo Einar vilja segja um þessi hjón? Einar var fús að tjá sig um þessi GÓÐU hjón. Fyrsta heimilið sem hann kom á á íslandi utan þar sem hann bjó, var hjá þeim og hann man enn hvað þar var þriflegt og hlýlegt og kökurnar góðar. Nær orðrétt segir hann svo: Það var mitt mikla lán, að fá Sigurð. Að öllum góðum starfsmönnum ólöst- uðum, sem ég hef haft, tel ég Sigurð Gislason einn þann allra besta. Hann var maður sem vann ávallt eins og fyrir sjálfan sig, hans hugur spannaði yfir allt á vegum fyrirtækisins, um allt gat maður spurt hann og ráð hans gott að þiggja. Hann var samvinnumaður I þess orðs bestu merkingu — það var hann af lífi og sál og var því einn sterkasti hlekkurinn þeirrar keðju er tengdi allt starfsliðið til samvinnunnar: allir sem einn til verka. Hann var maður gjörheill og hreinn, og ætlaði aðra þannig líka og varð mjög sár, af þeim vonbrigðum, ef þeir stóðust ekki þá reynd. Þannig gekk þetta þennan áratug okkar samvinnu, að þótt við værum ósammála í ýmsum stjórnmálum, gátum við rætt það af fullri hreinskilni og sársaukalaust sem allt annað okk- ar viðfangsefna. Einu sinni, fyrir ekki löngu síð- an, endaði eitt slíkt samspjall okk- ar þannig að hann óskaði þess, að okkar samstaða entist og sér kraftar til að vinna þessu fyrir- tæki til sins lokadags. Siðustu þrjá dagana nú I mailokin var Sigurður frá verki vegna sjúkleika og hafði slitrótt- an svefn síðustu nóttina og urðu þá áhyggjur hans út af ýmsu því, er gerast þyrfti hjá fyrirtækinu, jafnan að bcjótast fram í máli hans og er klukkan var á áttundu stund, tjáði hann konu sinni, að hringja þyrfti hún, að láta vita um fjarvist sína ofl. þvi að nú liði að opnunartima. örskammri stundu síðar var hann látinn. Er litið var á bókhaldið, kom í ljós, að frá síðasta mánuði var gjörhreint borð — alveg til fyrsta mai. Því er þetta svo náið tilgreint hér, að þessir trölltryggu og trúu heiðursmenn, sem harðastar kröf- urnar gerðu til sjálfs sín, gjörast nú vandfundnir, má jafnvel telja slíka sem minnismerki þess besta sem til hefur verið í íslenskum trúnaðarstörfum. Og að FÁ Sigurð var mitt mikla lán, að fá að njóta hans ótrúlega miklu og góðu starfskrafta þennan áratug var mitt stóra lán. Sigurður var Strandamaður, fddur 2. júli að Kvíslum eða Kvislaseli i Bæjarhreppi árið 1905. Ekki er mér kunnugt um, hversu snemma Sigurður fór að yrkja, en ljóst finnst mér vera, að hann hafi þar sem í fleiru farið sinar eigin leiðir og liklega aldrei getað talizt til þess flokks, er kall- aðir hafa verið hagyrðingar og sagt var stundum um, að gæti orðið allt að ljóði, létt sem hið mælta mál, sem gleymdist svo eins og það. Mér skilst að sama hafi ráðið þar, sem við myndateiknun og málun hans, ekki fyrst og fremst það að gjöra fagra mynd til að hljóta lof, heldur að neyta sinnar eðlishæfni til að túlka það, er innifyrir brauzt um, án tillits til, hvað einhver kynni að segja um það. Árangur þessa mun hann hafa rekið sig á, er hann gaf út litla ljóðabók 1951, í 150 tölusett- um eintökum, nú sjálfsagt ófáan- lega. Honum hefur sjálfsagt runnið sárt til rifja, hvernig þeir voru leiknir er þurftu á aðstoð sveitar sinnar að halda til sér til framfær- is. Um eitt hundrað ljóð þessarar bókar eru flest stutt, eins og fram- setning hans í lausu máli var gjarnast. Og i samræmi við framan- sagðan skilning ljóðanna ætla ég nafn bókarinnar valið: BLÁGRÝTI. NIÐURSETA (hér má finna sviðann) Inni i lágu bóndabýli blindur karl á elliskýli. Vafinn hélu ævi alla, ennþá lifir — kali nær. Yfir blási)a hugarhjalla húmið teygir svartar klær. Það er hart. Á elliárum, útslitinn með lúasárum ----að vera eftir sveitarsiðum seldur fyrir lægsta boð. Eftir volk á mannlffsmiðum mega drekka náðarsoð. Sagt er napurt: Niðurseta náðarbrauð er frek að éta. ■" Væri besta að himnaherra hreppsðmaga sækti fljótt. ■■-----Það er flestu vondu verra að vera að ala slfka drótt. Fáir skilja gamla greppinn. Gott er sízt að fara á hreppinn. Verða sálarkaunum kalinn Kuldahjallur----ýlustrá. Kanna f myrkri vonavalinn. Vera hrakinn til og frá. Ætli að fyrrnefnd fyrrnefnd von- brigði komi ekki líka fram í litla ljóðinu UGGUR á bls. 148: Finn ég loftið lævi blandið og lognið illskuflátt. — en stormurinn steinrunnin speki og steypiregn öskugrátt. Hið fegursta er fannst þér vera er falið á bak við ský og breytist f það sem þú barðist gegn og berst við þig á ný. Sjá framundan bölvaldar bfða, — að baki þér opin vök. Legg allt þitt afl í að standast andskota þinna tök Eru þetta ekki harðir blágrýtis- hnullungar hugans? Hann gat líka gripið til mýkri strengjanna eins og í: Ég elska þig vor ----elska þig indæla vor, með andvarann hlýja og blómgróin spor, með söngva er seyða og sál mfna leiða í sælunnar unaðsheim. Þinn blær er sem bróðir ----sem blfðasta móðir er brosandi sólin ----í vorheiðum geim. Þeim vini gat hann treyst án vonbrigða. Samvinnuhugsjón Sigurðar sannaði sig í reynd, er þau hjón brúuðu svo ljúflega kynslóðabil- ið: að eiga saman með dóttur og tengdasyni húseign og búa með þeim og börnum þeirra í sömu íbúð. Þótt fagrar minningar mýki öll sár, saknar hver fjölskylda sárt slíks heimilisföður sem Sigurðar og ekki sizt hún, sem hann sagði svo um í einni ljóðlínu sinni: „Á himni mínum ertu stjarnan eina.“ Ingþór Sigurbjs. Breiðfirðingaheimilið h/f Arður til hluthafa fyrir árið 1 976 verður greidd- ur dagana 7—24. júní kl. 3—6 nema laugar- daga Stjórnin ICELANDIC LYRICS- ÍSLENSK LJOÐ VALIN AF PRÓFESSOR RICHARD BECK ÞESSI GULLFALLEGA ÚTGAFA AF LJOÐUM ÍSLENSKRA ÖNDVEGIS- SKÁLDA, Á FRUMMÁLI OG I ENSKRI ÞÝÐINGU ER NÚ FÁANLEG AFTUR I MJÖG TAKMÖRKUÐU UPPLAGI. ÚTSÖLUSTAÐIR: BÓKABÚÐ LÁRUSAR BLÖNDAL SKOLAVÖROUSTÍG 2 OG VESTURVERI BÓKABÚÐ JÓNASAR EGGERTSSONAR ROFABÆ 7 BÓKABÚO MÁLS OG MENNINGAR LAUGAVEGI 18 BÓKAVERSLUN SIGFÚSAR EYMUNDSSONAR AUSTURSTRÆTI 18 BÓKAVERSLUN SNÆBJARNAR HAFNARSTRÆTI 4 BÓKABÚÐ KEFLAVÍKUR HAFNARGÖTU 32 HELGAFELL LAUGAVEGI ÍOO ISAFOLD AUSTURSTRÆTI 8 BÓKIN KOSTAR AÐEINS KR. 1,800 EIMSKIP i Á NÆSTUNNI FERMA SKIP V0R Tll ÍCI Aiunc m TIL ÍSLANDS SEM HÉR SEGIR: f I fi ÍANTWERPEN: TT Skeiðsfoss Ip Álafoss 3] Úðafoss MROTTERDAM: l[j|) Úðafoss i fSFELIXSTOWE: ■ Dettifoss Mánafoss Dettifoss Mánafoss ÍHAMBORG: ílnl Dettifoss Mánafoss Dettifoss Mánafoss I gPORTSMOUTH: S Bakkafnc*; 1 7. júr 8. júr 1 3.júr 14. 7. 14 21. 28. Bakkafoss Brúarfoss Goðafoss Bakkafoss pKAUPMANNAHÍ ^ írafoss Múlafoss írafoss Múlafoss M jj|GAUTABORG: írafoss Múlafoss írafoss Múlafoss ÍHELSINGBORG: jj Skip SKRISTIANSAND: g SkiP I fjSTAVANGER: Jjl Skip ItRONDHEIM: H Grundarfoss IGDYNIA/GDANÍ pL Tungufoss I Í-VALKOM: ffj Tungufoss sWESTON POINT =3l Kljáfoss Kljáfoss Reglubi ALLT MEÐ

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.