Morgunblaðið - 23.06.1977, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JUNÍ 1977
13
Þó mér sé óljúft að eiga opin-
berlega orðastað við þann fríða
söfnuð sem hefur skipað sér und-
ir merki Svarthöfða (Indriða G.
Þorsteinssonar) og skundar
framá ritvöllinn hvenær sem
æðstipresturinn gefur bendingu,
þá þykir mér rétt vegna þeirra
lesenda, sem enn kynnu að taka
eitthvert mark á skrifum safnað-
arsystkina, að gera örfáar athuga-
semdir við skrif fimm helstu liðs-
odda safnaðarins í Morgunblað-
inu 17. júní.
Þess er þá fyrst að geta að ein-
ungis einn þeirra sat ársfund
Norræna rithöfundaráðsins í
Reykjavik 13.—14. júní: Jenna
Jensdóttir. Hún hafði fullt mál-
frelsi á fundinum og var f lófa
lagió að leiðrétta það sem missagt
kynni að hafa verið eða fara
framá að umræður væru stöðvað-
ar ef henni þóttu þær fara út fyrir
þann ramma sem stjórn
Rithöfundasambands íslands
hafði gert samþykkt um. Ég tók
skýrt fram að um málið yrði ekki
gerð nein ályktun meðan ég væri
formaður Rithöfundasambands-
ins eða sæti i forsæti Norræna
rithöfundaráðsins. Hinsvegar
taldi ég mig ekki hafa neina heim-
ild til að hefta málfrelsi fundar-
manna undir liðnum „önnur
mál“ né sá ég neina ástæðu til að
neita að gefa þær upplýsingar um
VL-málin sem eru á almannavit-
orði, semsé þær að málaferlum sé
ekki lokið og í ráði sé að stofna
almennan málfrelsissjóð til að
standa straum af kostnaði vegna
dóma í meiðyrðamálum. Að um-
ræður um þessi mál séu óviður-
kvæmileg íhlutun f íslensk innan-
ríkismál er viðlíka gáfulegt og að
halda þvi fram að umræður á
Islandi um dómsmál i Sovétrikj-
unum og leppríkjum þeirra,
Bandaríkjunum, Suður-Afríku,
Chile eða hvar sem er annar-
staðar i heiminum séu óviður-
kvæmileg íhlutun í innanríkismál
nefndra landa. Allir vita aó sak-
borningar f þessum löndum er
dæmdir samkvæmt gildandi lög-
um þar, en viþ teljum þau i mörg-
um tilfellum röng eða rangtúlkuð
og tökum okkur það bessaleyfi að
gagnrýna eða fordæma þau.
„U ndirbúningur”
og „samspil”
Ég þykist vita að meirihluti
íslendinga telji íslenska meið-
yrðalöggjöf meingallaða og í
mörgum greinum fáránlega, enda
á hún rætur aftur í þjóðveldisöld.
Þeir sem telja goðgá að gagnrýna
eða fordæma slfka löggjöf eru ein-
faldlega eftirlegukindur frá mið-
öldum sem vísast telja islensk lög
af goðkynjuðum uppruna. Við
slíka menn er erfitt að ræða í
alvöru um grundvallaratriði mál-
frelsis i nútimaþjóðfélagi, enda er
hugsunarháttur þeirra eins
sovéskur og hugsast getur. Þeir
yrðu sennilega sanntrúaðri en
sjálfur Brésnev ef þeir byggju
austantjalds enda eru máttar-
stólpar allra valdakerfa af þessari
tilteknu manngerð heittrúar-
manna.
í greinarkorni Jennu Jensdótt-
ur er gróf aðdróttun sem gripin er
úr lausu lofti, en lýsir um leið
óvart skoðun hennar á starfs-
bræðrum sínum. Hún segir oró-
rétt: „Þessar umræður gengu
greitt fyrir sig og voru greinilega
undirbúnar áður. Þær voru nokk-
urs konar samspil milli fáeinna
fulltrúa á ársþinginu og formanns
Rithöfundasambands islands.“ 1
fyrsta lagi er hér um algerlega
staðlausa stafi að ræða að því er
varðar „undirbúning" og „sam-
spil“, enda var ég kvöldið áður
staddur í Menningarstofnun
Bandarikjanna ásamt fiokkrum
islenskum höfundum að ræða við
bandarískt ljóðskáld, og i öðru
lagi er það einkar fróðleg fullyrð-
ing að umræður á fundum rithöf-
unda geti naumast gengið greið-
lega nema þær séu „undirbúnar
áður“.
Það er alrangt hjá Indriða G.
Þors*einssyni og fleiri safnaðar-
meðlimum, að Rithöfundasam-
band íslands eða ég persónulega
hafi tekið málið upp að nýju á
ársfundinum í Reykjavík, og vísa
ég þeirri firru heim til föðurhús-
, anna. Ég gerði afstöðu stjórnar
Rithöfundasambandsins fundar-
mönnum ljósa og gaf þær upplýs-
ingar sem um var beðið, og þar
með basta. Hinsvegar töldu nor-
rænu fulltrúarnir greinilega að
málið varðaði grundvallaratriði
tjáningarfrelsis yfirleitt, og þar
eð fjórir félagar Rithöfundasam-
bandsins sætu á bekk ákærðra,
ættu þeir að láta málið til sín
taka. Það er þeirra mál. Og
væntanlega er það einnig þeirra
mál en ekki Svarthöfða-safnaóar,
hvort þeir vilja leggja fram fé í
fyrirhugaðan „málfrelsissjóð",
sem er Rithöfundasambandi
íslands með öllu óviðkomandi.
Það er hinsvegar nöturlegt að Rit-
höfundasambandið treystist ekki
til að taka afstöðu til málsókna
„Varins lands", en stjórn Blaða-
mannafélags íslands hefur i til-
efni málsóknanna gert ályktun
þar sem bent er á brýna nauðsyn
þess að fram fari endurskoðun á
íslenskri meiðyrðalöggjöf.
Eru þetta afskipti
af stjórnmálum?
Um málflutning Jóns Björns-
sonar hef ég það eitt að segja, að
ég hef ekki svo ég muni heyrt
jafnsterkan enduróm i islenskum
blöðum af þeim röksemdum sem
sovéskir kerfismenn í röðum rit-
höfunda, geðlækna og dómara
hafa uppi í herferð sinni gegn
sovéskum andófsmönnum. Ég hef
lesið dómsskjöl úr nokkrum slik-
um réttarhöldum og hefði talið að
Jón Björnsson væri að leitast við
að skopstæla sovéska kerfismenn,
ef ég vissi ekki betur.
Jóhannes Helgi og raunar öll
safnaðarsystkinin halda því fram
að skýrsla min á fundi Norræna
rithöfundaráðsins í Noregi fyrir
tæpum tveimur árum hafi verið
brot á lögum Rithöfundasam-
bands . íslands, þar sem segir:
„Rithöfundasamband íslands tek-
ur ekki þátt i baráttu stjórnmála-
flokka né hlutast til um iistastefn-
ur, stjórnmálaskoðanir eða trúar-
brögð.“ Þessa firru þykist ég vera
margbúinn að hrekja, en hún er
lífseig einsog fleira sem hamrað
er á nógu oft og nógu lengi. Stjórn
Rithöfundasambands islands hef-
ur aldrei haft afskipti af VL-
málum sem slíkum, enda eru þau
hápólitísk, heldur einungis af
málshöfðun á hendur rithöfund-
inum Einari Braga. Hún skipaði á
sinum tima tólf manna nefnd rit-
höfunda, þar sem meðal annarra
átti sæti Gunnar heitinn Gunnars-
son skáld, til að fjalla um þetta
tiltekna mál. Nefndin komst aó
þeirri samhljóða niðurstöðu, að
„Kærumál og fjárheimtur af
þessu tagi eru árás á tjáningar-
frelsi manna og stefna að þess
konar tálmunum fyrir prent-
frelsi, sem stjórnarskráin kveður
svo skýrt á um, að aldrei megi í
lög leiða.“ Á aðalfundi Rithöf-
undasambandsins 1975 flutti ég
ársskýrslu þar sem meðal annars
var fjaliað um þetta mál, án þess
nokkur andmæli eða athugasemd
kæmi fram. Ég taldi mig því hafa
fulla heimild til að vikja að sama
máli i skýrslu minni um störf
Rithöfundasambands Islands á
ársfundi Norræna rithöfunda-
ráðsins i Noregi haustið 1975. En
þá varð nú heldur „en ekki hvell-
ur heima á íslandi og málið allt i
einu orðið hápólitiskt! Sé möpn-
um einhver alvara með þeim mál-
flutningi, að afskipti Rithöfunda-
sambands íslands af málsóknum
á hendur rithöfundum séu póli-
tísk i þeim skilningi sem lög sam-
bandsins kveða á um, þá eru þeir
sömu menn ekki einungis að gefa
í skyn heldur beinlinis fullyrða að
þeir dómar sem gengið hafa i VL-
málum séu pólitískir dómar. Og
hvert erum við þá komin? Mér
finnst einhver austantjaldsfnyk-
ur af öllum þess bægslagangi.
Um málflutning Ingimars Er-
lends Sigurðssonar vil ég hafa
sem allra fæst orð, en fæ þó ekki
varist að geta þess, að mér þykir
blása úr skrýtinni átt þegar Ingi-
mar Erlendur fer að bölsótast yfir
sóðaskrifum í islenskum blöðum
og einkanlega þegar höfundur
„Borgarlífs" ber öðrum það á
brýn að þeir séu falir fyrir fé,
hlunnindi eða vegtyllur — eða
einsog hann orðar það séu reiðu-
búnir „að selja sjálfan sig“. Lög-
fróður maður upplýsti mig um
það á förnum vegi í gær, að i
greinarstúfi Ingimars Erlends i
Morgunblaðinu 17. júrti væru sjö
ummæli sem vörðuðu við islenska
meiðyrðalöggjöf (ég hlýt að dást
að þolinmæði lögfræðingsins að
leita þetta uppi). Það er því bæði
Ingimari Erlendi og íslenskri
blaóamennsku mikið lán aö slík-
um ármanni hinnar dæmalausu
meiðyrðalöggjafar skuli vera svo
áfátt í vitneskjunni um ákvæði
hennar, að hann geti óáreittur og
öllum að meinalausu haidið
áfram að túlka og útmála sitt sér-
kennilega sálarlif og hágöfuga
hugarfar.Felli, Mosfellssveit
20. júni 1977
Sigurður A. Magnússon.
„Málfrelsis-
sjódurinn”
og
Rithöfunda-
sambandið
0|Mia
tleiii Kvðamðguleilia
Þegar fjölskyldan feröast saman og notar fjölskyldu- Fjölskyldufargjöld henta vel jafnt vetur sem sumar,
fargjöld, þá borgar einn fullt fargjald, en allir hinir
aðeins hálft.
Þannig eru fjölskyldufargjöld okkar er gilda nú
allt áriö til allra Noröurlandanna og Bretlands.
og hvort heldur um er aö ræöa orlofsferð eöa viðskipta-
erindi.
Spyrjiö sölufólk okkar, umboðsmenn og feröaskrif-
stofumar um þessa auknu feröamöguleika allrar
fj ölskyldunnar.
Fullt fargjald fyrir einn,
hálft fyrir alla hina.
flucfélac LOFTLEIDIR
ISLAJVDS