Morgunblaðið - 25.06.1977, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. JUNÍ 1977
Sesar lél slá þennan silfur
tlenarus á árunum 54—51 f.Kr.
A framhliðinni sést ff 11 (roða á
hinum germanska dreka og á
bakhliðinni eru áhöld sem not-
uð voru við fórnarathafnir.
Þessi áhöld eru tákn a-ðsta-
preslsins (pontifex maximus).
Sesar lét slá þennan pening í
áróðursskyni lil að sýna vel-
gen(>ni hans í slríðinu við
Galla. Peningur þessi var á
uppboði f Vínarborg hinn 7.
júní s.l. 0{> var láfjmarksboð í
hann 2000 austurrískir sehill-
ingar eða um 23.000 krónur.
ÉG IIÉFI haft gaman af þvf
undanfarið að lesa hinar ágætu
bækur, sem Fjölvaútgáfan
hefir gefið út um Ástrfk Gaul-
verjaba-jarkappa og vini hans.
Svnir mfnir hafa eignast nokkr-
ar þessara bóka. I þeim er gert
óspart grín að Júlfusi Sesar og
hinum rómversku legíónum
hans.
Það má auðvitað draga upp
margar aðrar mvndir. og lík-
lega merkilegri og sannlegri af
Júlfusi Sesar, en í þessum bók-
um eru. Ég hefi því grúskað
ofurlftið í bókum og mynt og
sögu, þar sem meðal annars er
þetta um Sesar:
Fæddur er hann árið 100 f.
kr., en ekki segir neitt af hon-
um fyrr en hann giftist dóttur
Cinna, en sá var leiðtogi and-
stæöinga Súllu, einvaldsins í
Róm á þeim tíma. Gifting þessi
fór svo svakalega í taugarnar á
Súllu, að hann umhverfðist
alveg. Sesar sá sitt óvænna og
lét sig hverfa af sjónarsviðinu í
Rómaborg og beið þess að skap
Súllu stilltist. Tíminn mildaði
að lokum skap Súllu og hann
náðaöi Sesar, en um leið og
hann undirritaði náðunina
tautaöi hann: „í þessum manni
erh margir Maríusar.“ Maríus
sá, er Súlla átti við, hafði ein-
mitt keppt um völdin í Róm við
Súllu.
Sesar fer síðan á foringja-
skóla hjá rómverska hernum og
við hertöku borgarinnar Mytil-
ene á eynni Lesbos vinnur
hann til æðsta heiðursmerkis
fyrir að bjarga lífi eins félaga
síns.
Mikill er þó munurinn á hin-
um tveim mestu kempum forn-
aldar, Alexander mikla og Ses-
ari. Er Alexander lá bana-
leguna aðeins 33 ára að aldri
harmaði hann, að hann var bú-
inn að hernema allan heiminn,
ekkert væri eftir til að ná undir
sig. Er Sesar var fertugur hafði
hann ekkert unnið það, er
skráð mundi hann i sögur.
Að lokinni hermennskunni,
með sæmd, snýr Sesar sér svo
að stjórnmálunum í Rón). í
þann tíð var beztur ræðu-
mennskuskóli á eynni Rhódos.
Þangað hélt hinn upprennandi
pólítíkus svona til að fínpússa
ræöulistina. Á leiðinni var
hann þó tekinn til fanga af sjó-
ræningjum, sem kröfðust
lausnargjalds fyrir hann. Er
Sesar heyrði hverrar upphæðar
var krafist fyrir hann taldi
hann sjóræningjana á að tvö-
falda upphæðina. Lág upphæð
væri mannorðsspillandi fyrir
hann, svo göfugur sem hann
var og ágætur! ! ! !
í fangavistinni vingaðist
Sesar við fangaverði sína, eyddi
kvöldunum með þeim við fjár-
hættuspil. Hét hann að kross-
festa þá alla, er hann hefði færi
á. Hann stóð líka við það loforð
sitt því er lausnargjaldíð hafði
verið af hendi reitt og Sesar
varð frjáls á ný, safnaði hann
liði, kom að sjóræningjunum
óviðbúnum og yfirbugaði þá.
Svo mikil var þó mildi Sesars
við þessa fyrri leikfélaga sína,
að hann lét kyrkja þá alla, áður
en þeir voru negldir á krossana.
Svaðilför sem þessi var fín
auglýsing fyrir veröandi stjórn-
málamann í Róm. Menn tóku
eftir svona nokkru. Þó voru það
Mynd úr bókinni Ástrfkur á Spáni.
einhverjir í kerfinu, sem bentu
á, að Sesari hefði láðst að biðja
um leyfi til árásarinnar á sjó-
ræningjana. Þarna var vissu-
lega maður sem rétt var að hafa
gætur á! ! !
Auðvitað lét Sesar kerfið
lönd og leið og hélt sinni
stefnu. Nældi sér í hvert em-
bættið á fætur öðru, upp
embættismannastigann.
Questor og siðan edíll. Sesar
eyddi ógrynni fjár í skemmt-
anir handa lýðnum. Allt frá
skylmingaleikjum, þar sem all-
ir þátttakendur voru i silfur-
búnum herklæðum, til flottustu
útfarar, sem Róm hafði séð, er
Júlía frænka hans var grafin.
Allt þetta umstang steypti
Sesari í ægilegt skuldafen. Góð
ráð voru nú dýr. Árið 63 kom

eftir RAGNAR
BORG
Sesar þó öllum á óvart, er hann
sótti um embætti æðstaprests-
ins í Róm, Pontífex Maximus.
Menn sáu einfaldlega ekki
hvernig þetta embætti, sem var
virðingarstaða, oftast ætluð
eldri, farsælum, embættis-
mönnum, sem gætu sýnt þvi
sóma, gat verið gagnlegt ungum
framagjörnum stjórnmála-
manni. En það kom svo í ljós, er
Sesar hefði hlotið embættið.
Það veitti honum nefnilega
friðhelgi í Róm og þvi gat hann
gefið öllum rukkurum sínum
langt nef.
Sesar lét slá marga peninga á
herferðum sínum og greiddi
hermönnum sinum mála með
þeim. Þessi stórvitri og mikli
hershöfðingi og stjórnmála-
maður gerði sér ljósan auglýs-
ingamátt peninganna, sem fóru
um allt Rómaveldi. Hann fékk
leyfi senatsins til að hafa mynd
sina á peningum, sem slegnir
voru i Róm. Leyfi til þess að
nota mynd hershöfðingja á
mynt var auðsótt ef hershöfð-
inginn var utan Rómar, en
Sesar var sá fyrsti er fékk sen-
atið til að samþykkja að hers-
höfðingi, búsettur í Róm, mætti
nota myndina af sér á mynt.
Leyfi senatsins fékk Sesar árið
44 f. kr., sama árið og hann var
myrtur.
Teikning af peningi sem Sesar lét slá með mynd af sér á.
Á framhlið peningsins stendur Caesar parens patriae og á bakhlið-
inni roovtivs mardianvs.
af Sesari
Þessir hringdu . . .
Sjá einnig ÞESSIR
IIRINGDU á bls 37. í
blaðinu f dag.
taka til viðmiðunar við ákvörðun
tekna fiskimanna?"
Greinin í Morgunblaðinu var
aðeins hluti af einni af fjórum
greinum, sem birtust nýlega 1
Fjármálatíðindum Seðlabankans
og ég nefndi „Þættí úr fiskihag-
fræði". Kaflinn var úr greininni
„Hagfræði sjávarútvegsins."
Dæmin, sem þar eru tekin, eru
by.ggð á hugsuðum tölum 1 því
skyni að reyna að gera röksemda-
færsluna sem skýrasta. I þeim er
gert ráð fyrir því, að eðlilegt sé,
að fiskimenn hafi sömu laun og
greidd eru fyrir hliðstæð störf í
um að Morgunblaðið sjái sér fært
aöbirtaþær.
Það, sem gerir vandamál sjávar-
útvegs algerlega frábrugðið
vandamálum annarra atvinnu-
greina, svo sem iðnaðar og land-
búnaðar, að hagnýtingu afrétta
frátalinni, er, að sú auðlind. sem
hagnýtt er i sjávarútvegi, þ.e.
fiskurinn í sjónum, er ekki eign
þeirra, sem hagnýta hana, eins og
t.d. timbrið, sem húsgagnaverk-
smiðja notar til þess að smíða
húsgögn, er eign hennar, þegar
hún smiðar húsgögnin. Þeir, sem
veiða fisk, þurfa ekki að greiða
ast afkvæmi, en á hinn bóginn er
hann skertur með hagnýtingu eða
veiðum, og geta veiðarnar að
sjálfsögðu orðið svo miklar, að
þessi sjóður eða auðlind endurný-
ist ekki, þ.e. að hún skerðist.
Áhrif þau, sem hagnýting fiski-
stofna hefur á stofninn, eru auð-
vitað komin undir líffræðilegum
aðstæðum og þá fyrst og fremst
viðkomu fisksins í stofninum og
dánartölu hans. Athugað hefur
verið, hvað gerist, þegar veiðar
eru hafnar á fiskistofni Aðalregl-
an virðist jafnan vera sú, að var-
anlegur afli, þ.e. sá afli, sem hægt
sem notuð eru við fiskveiðarnar, á
sem hagkvæmastan hátt. Afrakst-
ur þarf að vera meiri en kostnað-
ur, eða a.m.k. jafnmikill. En sókn
getur orðið svo mikil, að afli hætti
að vaxa í hlutfalli við sóknaraukn-
inguna. Og aukin sókn getur bein-
línis orðið til þess, að heildarafl-
inn minnki. Þá er orðið um of-
veiði að ræða.
Það, sem grein min um hag-
fræði sjávarútvegsins fjallaði um,
var sú spurning, sem nú er ofar-
lega í huga hagfræðinga og fiski-
fræðinga viða um heim, hvort sú
ótvíræða tilhneiging til ofveiði,
Veiðileyfi sem stiómunartæki
Svar til Sigurðar Sigurðssonar, Gnoð-
arvogi 66, frá Gglfa Þ. Gíslasgni
er að fá úr stofninum án þess að sem vart hefur orðið á mikilvgum
Mbl. hefur borizt
svar Gylfa Þ. Gíslason-
ar við spurningu Sig-
urðar Sigurðssonar,
sem var í Velvakanda
hinn 22.6 sl. og er það
birt hér á eftir:
Svar til Sigurðar Sigurðssonar,
Gnoðarvogi 66, frá Gylfa Þ. Gísla-
syni.
„Mér er ánægja að svara fyrír-
spurn yðar í Morgunblaðinu 22.
júní i tilefni af grein þeirri, sem
Morgunblaðið birti 12. júní. Þér
spyrjið: „Laun hverra i landi skal
- ' ir iriiia- III-|- | I II IIIMI I ■I.ni-inr. = m nnin
landi. Vandinn, sem um er fjallað
í greininni, er ekki, við hvaða
laun í landi sé eðlilegt að miða
(það gæti verið efni i aðra grein),
heldur með hvaða aðferðum sé
skynsamlegast að tryggja sjó-
mönnum hliðstæð laun og greidd
eru i landi, samtimis því að ekki
aðeins sé komfð i veg fyrir of-
veiði, heldur hæsti mögulegi
nettó-afrakstur sjávarútvegsins
tryggður.
Mér detlur í hug, að þér hafið
áhuga á því, hvers vegna ég skrifa
um þetta atriði, en ekki hitt, sem
þér nefnið, þótt það sé sannarlega
áhugavert. Þess vegna bæti ég
nokkrum hugleiðingum við, í von
verð fyrir fiskinn i sjónum, eins
og húsgagnaframleiðandinn varð
að greiða fyrir timbrið. Auðlindin
í sjónum, fiskurinn, er sameign
allra, sem reynast vilja hagnýta
þessa auðlind, þ.e. stunda fisk-
veiðar. Aðgangur að hagnýtingu
þessarar auðlindar er frjáls og
óhindraður, burtséð að sjálfsögöu
frá almennum reglum, sem rikis-
vald kann að setja um aðferðir við
veiðar og takmarkanir á þeim.
Sérstaða sjávarútvegs eða fisk-
veiða miðað við aðrar atvinnu-
greinar er fólgin í því, að undir-
staða þessarar atvinnugreinar er
nokkurs konar auðlindasjóður,
sem annars vegar endurnýjar sig
sjálfkrafa, þar eð fiskurinn eign-
skerða hann og þá um ieið af-
rakstur veiðanna, vex fyrst i stað
mjög ört, en eftir því sem meir
gengur á stofninn, er vöxtur afj-
ans minnkandi og nær að lokum
hámarki, þannig að aukin sókn
veldur minnkun heildaraflans.
Fiskifræðingar geta i mörgum
tilvikum sagt til um, hversu mikil
sókn skili hagstæðustu aflamagni.
Íslenzkir fiskifræðingar hafa öðl-
azt mikla þekkingu á fiskistofn-
um í hafinu umhverfis Island og
mega tvímælalaust teljast í
fremstu röð starfsbræðra sinna í
heiminum. Rannsóknir þeirra
hafa leitt i ljós, hver vera megi
hámarkssókn i ýmsa fiskistofna,
ef þá eigi að vernda, þ.e. komá í
veg fyrir ofveiði, en í kjölfar of-
veiði siglir skerðing á auðlind,
sóun.
Auðvitað á það við um sjávarút-
vcg eins og allar aðrar atvinnu-
greinar, að þar þarf að hagnýta þá
vinnu og þau framieiðslutæki,
fiskimiðum viða um heim á síð-
ustu áratugum, standi i sambandi
við fyrrnefnd einkenni sjávarút-
vegs sem atvinnuvegar og hvort
hægt sé að gripa til einhverra
ráðstafana, sem komi í veg fyrir
slika þróun.
Ef um væri að ræða tvö bænda-
býli, sem væru i eign einhvers
aðila, þau væru misjafnlega góðar
bújarðir, en eigandinn byggði
þær ekki, heldur vildi leigja þær,
mundu tilboð væntanlegra leigj-
enda eflaust ekki verða jafnhá.
Þeir byðu misjafnlega hátt jarðar-
afgjald, hærra í þá jörðina, sem
talin væri betri bújörð, en lægra í
hina. Ef jarðirnar væru jafnstór-
ar og samskonar búskapur fyrir-
hugaður, má búast við, að til-
hneiging yrði til þess, að afgjaldið
af betri jörðinni yrði þeim mun
hærra, sem til þess svaraði, að
afrakstur hennar yrði hærri
vegna þess, að hún er betri bú-
jörð. Afkoma ábúendanna yrði
hliðstæð. En eigandi betri bújarð-