Morgunblaðið - 12.08.1977, Qupperneq 32

u <;i,ysin<;asimi\n kr:
22480
B'orsjimMníii ti
Í»»0íiwlí>feíj»ií>
FÖSTUDAGUR 12. AGÚST 1977
Reynslukeyrsla
vélasamstæð-
unnar í Kröflu-
virkjun tókst vel
Gífurlegur taprekstur fry sti-
húsa á Suður- ogVesturlandi
Skilaverð hefur hækkað um 17% á sama tíma og
fiskverð og laun hafa hækkað um 50%
Kröflu. 11. ágúst frá Sighvati
Blöndal hlaðamanni Morgunhiaðsins.
„ÞETTA start tókst í alla staði
mjög vel, allt gekk eins og fyrir-
fram hafði verið ráð gert fyrir,“
sagði Einar Tjörvi Elfason, yfir-
verkfræðingur Kröflunefndar,
þegar Mbl. ræddi við hann
skömmu eftir að vélar fysta hluta
virkjunarinnar höfðu verið settar
af stað kl. 16.00 f dag.
Einu vandamálin sem komu
fram var að einn þrýstiloki var
lítillega skemmdur, líklega eftrr
flutning hingað upp eftir, en því
var kippt í liðinn fljótlega.
Að sögn Einars Tjörva er véla-
samstæðan ekki keyrð á fullum
snúningi, heldur á 400 snúning-
um til að bryja með, sem verður
smáasaman aukið upp i 3000
snúninga á mínútu, sem er eðli-
legur snúningshraði.
Næstkomandi mánudag er áætl-
að að vélasamstæðan verði keyrð
á yfirsnúningi og þá látið reyna á
öryggiskerfi samstæðunnar. Hér
eru staddir bæði japanskir og
bandarískir verkfræðingar til að-
stoðar við þessar prófanir, cn þeir
Samkomulag
við skipstjóra
á farskipum
„J(J, ÞAÐ er rétt, samkomulag
hefur náðst f deilu yfirmanna
og kaupskipaútgerða", sagði
Asgeir Sigurðsson skipstjóri,
formaður Skipstjórafélags Is-
lands f samtali við Morgun-
hlaðið f gærkvöldi „málið er
leyst og eðlileg staða komin
upp". Engin vinnustöðvun
varð f deilu þessari, en Samn-
inganefndir Félaga yfirmanna
á farskipum og kaupskipaút-
gerðanna sendu frá sér sam-
eiginlega yfirlýsingu í gær-
kvöldi og fer hún hér á eftir:
„Samkomulag hefur náðst
milli samninganefnda félaga
yfirmanna á farskipum og
kaupskipaútgerðanna um
fyrirkomulag . starfsaldurs-
hækkana skipstjóra. Vegna
ófullnægjandi orðalags ný-
gerðra samninga reis nokkur
óvissa um fran^kvæmd starfs-
aldurshækkana hjá skipstjór-
um, en málið hefur nú verið
leyst eftir sömu leiðum og
voru farnar gagnvart öðrum
yfirmönnum."
Sjöstjarnan
selur skut-
togarann
HRAÐFRYSTIHÚSIÐ Sjöstjarn-
an i Njarðvikum hefur nú selt
skuttogarann Dagstjörnuna til
Keflavíkur h.f. og Miðness h.f.,
jafnframt hefur fyrirtækið selt
bát fyrirtækisins, Hilmi, til Vest-
mannaeyja. A síðasta ári seldi
Sjöstjarnan hlut sinn í skuttogar-
anum Framtíðin. A fyrirtækið því
ekkert fiskiskip iengur og hefur
þar af leiðandi ekkí jafntryggt
hráefni og áður.
munu halda af landi brott um
mánaðamótin, en þá á öllum
meiriháttar prófunum að vera
lokið.
Töluverð leynd hefur hvílt yfir
þessum prófunum, og spurði
Morgunblaðið Einar Tjörva hvað
ylli þessari leynd. Sagði hann, að
þeim hefði fundizt nógu mikið
hafa verið skrifað um Kröflu-
virkjun og vildu menn nú fá að
vinna að þessu í friði og ró. Að
lokum sagði hann, að allir væru
mjög ánægðir með þann áfanga
sem nú væri náð.
Ft'LLTRÚAR frystihúsa á svæð-
inu frá Hornafirði að Patreksfirði
gengu í gærmorgun á fund Geirs
Hallgrímssonar forsætisráðherra
og Matthíasar Bjarnasonar
sjávarútvegsráðherra til að ræða
við þá um gífurlega greiðsluerfið-
leika frystihúsa á þessu svæði. Er
Morgunblaðinu kunnugt um að
a.m.k. þrjú frystihús hafa stöðv-
azt og nokkur munu stöðvast á
næstu dögum ef ekkert verður að
gert. Þeir forráðamenn fyrsti-
húsa, sem Morgunhlaðið ræddi
við f gær sögðu, að á sama tíma og
skilaverð til húsanna hafi hækk-
að um 17%, hafi laun, fiskverð og
annar kostnaður hækkað um
50%. Þvf sé Ijóst að fr.vstihúsin
geti ekki starfað lengi á þessum
rekstrargrundvelli.
„Það er allt að fara í sama horf-
ið á svæðinu frá Hornafirði að
Patreksfirði og var á árunum
1967 og 1968, en munurinn er sá
að nú er vandinn heimatilbúinn,
en 1967 hrundi fiskverðið í mark-
aðslöndunum,“ sagði Guðmundur
Karlsson forstjóri Fiskiðjunnar í
Vestmannaeyjum þegar Morgun-
blaðið ræddi við hann í gær.
Guðmundur kvað ástandið á
þessu svæði vera ámóta hjá frysti-
húsunum og saltfiskverkunar-
stöðvunum. Saltfiskverkendur
stæðu hins vegar að því leitinu
betur að vígi, að þeir hefðu haft
nokkrar fyrningar að undanr
förnu, en frystihúsin ekki vegna
vanda siðustu ára.
„Fyrrihluta þessa árs var gífur-
legur taprekstur á frystihúsunum
á Suður- og Vesturlandi. Síðan
kom kauphækkunin i júní og fisk-
verðshækkun skömmu seinna, og
allir sjá því hvert stefnir. Það
liggur ljóst fyrir að viðskipta-
bankarnir geta ekki haldið frysti-
húsunum gangandi, enda engum
greiði gerður með því. Þar af leið-
andi munu frystihúsin stöðvast
hvert af öðru á næstunni og leiðir
það að sjálfsögðu til mikils at-
vinnuleysis á þessu svæði. Síld-
veiði er nú framundan og ástand-
ið er þannig að menn hafa ekki fé
til að undirbúa sig fyrir vertíð-
ina,“ sagði Guðmundur.
Þá sagði hann að frystihúsa-
menn hefðu haldið fundi um mál-
ið að undanförnu. Niðurstaða
þeirra væru sú, að nú þyrfti að fá
viðurkennt hvort reka ætti fisk-
vinnslu áfram við suðurströndina
við þær aðstæður sem fyrir væru,
eða ekki. „Það sem verður að
gera, er annað hvort að hækka
tekjuliði fyrirtækjanna með ein-
hverju móti eða draga úr kostn-
aði. Það er hins vegar ekki i okkar
valdi að taka ákvörðun um þá
leið, sem valin verður.“
Aðspurður sagði Guðmundur,
að það ætti sér ýmsar orsakir að
hið hefðbundna vertíðarsvæði
ætti nú í þessum erfiðleikum, á
meðan frystihús á Vestfjörðum og
Norðurlandi spjöruðu sig. „Þeir
stunda nú veiðar svo til eingöngu
Framhald á bls. 31
Sjómanna-
samningarnir;
Mánaðarlegt
uppgjör tók
ekkigildifyrr
en 1. ágúst
KOMIÐ hefur fram, að sjómenn á
Suðurnesjum hafa kvartað undan
því, að útgerðarmenn þar hafi
ekki staðið við nýju sjómanna-
samningana, þ.e. að gera eigi upp
mánaðarlega. Vegna þessa hafði
Morgunblaðið samband við
Kristján Ragnarsson, formann
Landssamhands íslenskra útvegs-
manna, og spurði hann hverju
þettasætti.
Kristján sagði að það sem hann
hefði heyrt frá Suðurnesjum
kæmi sér spánskt fyrir sjónir, þar
Framhald á bls. 31
Rannsóknir rússnesku vísindamannanna:
„Það nötruðu öll hús
hér í sprengingunni”
MIKILL urgur er í laxveiði-
mönnum og bændum Norðan-
lands vegna sprenginga
rússneskra vfsindamanna og
manna frá Orkustofnun f
Fnjóská og víðar. 1 Mbl. í gær
kom fram í samtali við Sigurð
Ringsted, formann Veiðifélags-
ins Flúða á Akureyri, að félag-
ið mun krefjast skaðabóta
vegna sprenginganna. Þá munu
sprengingarnar hafa orðið það
öflugar nálægt byggð að hús
hafa nötrað og rúða brotnaði í
verzlun á Fosshóli.
Gunnar Árnason á Akureyri,
sem sér um sölu veiðileyfa fyrir
Flúðamenn, sagði í samtali við
Mbl. i gærkvöldi að menn hefðu
orðið varir við óeðlilegan seiða-
dauða í Fnjóská eftir spreng-
ingarnar og t.d. kvað hann búið
að sprengja litinn gig skammt
frá veiðistað í Fnjóská og væri
gígurinn 7—10 metrar i þver-
mál. Kvað hann steinhnullunga
hafa kastazt þar, svo þunga að
þeir væri varla tak eins manns.
Þá kvað hann tvo bændur sitt ’
hvorum megin við ána hafa
kvartað undan því að hús
þeirra hefðu nötrað við spreng-
ingarnar.
„Það er einnig búið að eyði-
leggja litla sérstæða tjörn
skammt frá bænum Litlu
Tjarnir", sagði Gunnar,„hún er
um 70 m i þvermál og krakkar
veiddu þar oft lítinn silung sem
ávallt hefur verið í tjörninni. 1
þessa tjörn er ákveðið rennsli,
en ekkert sjáanlegt úr henni.
Þetta var skemmtilegt náttúru-
fyrirhrigði".
Þegar sprengt var á einum
stáð í Skjálfandafljóti sprakk
rúða í verzlun á Fosshóli, en
sprengingin var gerð nokkur
hundruð metra frá verzluninni.
„Þetta var dálitið mikið dúnd-
ur“, sagði Jónina Björgvins-
dóttir á Fosshóli, „en talsmaður
Orkustofnunar kom og bauðst
til að borga rúðuna“.
Þegar sprengingin varð við
Fossvelli fór Bjarni Pétursson
oddviti í Ljósavatnshreppi á
vettvang og heimtaði að vís-
indamennirnir hættu þegar
sprengingum á þessu svæði.
„Þeir komu til að fá leyfi til
að sprengja hér á svæðinu í
kring“, sagði Bjarni, „og vildu
sprengja i Ljósavatni, en það
leizt okkur óráðlegt og ég benti
þeim á tjörnina skammt frá
bænum Litlu Tjörnum. Sú
tjörn er í landi Ljósavatns-
hrepps og einskis virði hvað
silung snertir vegna þess að það
hefur verið svo smár silungur i
henni. Hins vegar má gera til-
raun til að rækta upp silung þar
ef botninn hefur ekki skemmzt
í tjörninni.
Það var hins vegar svakalega
mikil sprengingin hjá þeim í
fljótinu hér og varð af mjög
snarpur kippur. Það nötruðu
öll hús hér i sprengingunni og
þau hefðu alveg eins getað
skemmzt alvarlega".