Morgunblaðið - 04.08.1978, Blaðsíða 11

SÉS***.
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. ÁGÚST 1978
11
Tilraunaveiöar
og vinnala
SP.: En hvað um nýjungar í
vinnslu eða veiðum?
— Ég hefi haft mikinn áhuga á því
aö fara yfir á nýjar brautir í fiskileit,
fiskiveiöum og fiskvinnslu. Og ég hefi
beitt mér fyrir fjárnagnsútvegun í
þessu skyni: til veiöa á loönu yfir
sumarmánuði, úthafsrækju og kol-
munna, svo eitthvaö sé nefnt.
Árangur hefur þegar orðið varöandi
sumarveiöar loðnu þó ekki blási
byrlega í dag vegna aögerða varö-
andi starfrækslu loðnubræðslnanna.
Reynslan sl. tvö ár hefur þó sýnt og
sannaö okkur, að hér hefur veriö um
nýja tekjulind aö ræða fyrir þjóöarbú-
iö. Heildarútfl. loðnu 1977 var að
veiöimagn — og sennilega hefur
ekkert veriö jafn erfitt í framkvæmd
og úthlutun leyfa til veiða á síld i
herpinót.
Verömæti útfluttra síldarafurða á
sl. ári var alls þrír milljarðar eitt
hundraö átta tíu og fimm m.kr.
(saltsíld 2.555 m.kr., fryst síld 604
m.kr. og mjöl úr úrgangi 26 m.kr.)
Norsk/ íslenzki
— síldarstofninn
Sp.: Hvað um norsk/ íslenzka
síldarstofninn og veiðiheimildir,
sem Norðmenn veita sínum sjó-
mönnum?
— Ákvörðun norska sjávarútvegs-
ráðherrans um aö leyfa síldveiöar á
stefna aö því í framtíöinni aö ná þeim
afla, sem við teljum skynsamlegt aö
veiöa á hverjum tíma, meö sem
fullkomnustu tækjum og skipum, og
tryggja á þann hátt bæöi útgerö og
sjómönnum sem bezta afkomu. Eftir
því sem færri stunda þessar veiöar,
því betri verður útkoma hvers
sjómanns eöa útgerðar fyrir sig.
Þetta er í fullu samræmi við þá
stefnu sem ég markaði haustið 1974
varöandi rækjuveiöar, sem leiddi til
svokallaðs Flóabardaga. Meö því aö
samræma veiðar og vinnslu og dreifa
takmörkuöum afla ekki um of, var
reynt aö skapa atvinnugreininni
traustari rekstrargrundvöll. Of mikil
dreifing getur hinsvegar eyðilagt
atvinnugrundvöll allra, sem hlut eiga
að máli.
rekstrarstöðu fram á mitt s.l. ár,
1977. Þá fór aö haila undan færi,
þrátt fyrir hátt afuröaverð á erlendum
mörkuðum, einkum í Bandaríkjunum.
En með þeim kauphækkunum, sem
þá uröu, og margháttuöum verö-
hækkunum þeim samfara, hefur
framleiðslukostnaður aukizt gífurlega
á sama tíma og útflutningsverð hefur
hækkaö óverulega. Frystiiönaöurinn
stendur því frammi fyrir alvarlegum
vandamálum sem alþjóö veit, þrátt
fyrir þaö aö viðmiðunarverö verö-
jöfnunarsjóös sjávarútvegsins var
hækkað eftir síöustu fiskverðsbreyt-
ingu. Þaö hefur engin hækkun orðiö á
erlendum mörkuöum frystiafuröa
síöustu mánuði. Þess vegna hefur
vandi heimatilbúinnar veröbólgu bitn-
aö þyngra á frystiiðnaðinum. Þetta er
verömæti 16 milljarðar og par af
nam verömæti afuröa úr sumar-
loðnu meira en 6 milljöröum.
Árangur rækjuleitar hefur boriö
allverulegan árangur — en þó
aöallega þaö sem af er þessu sumri.
Kolmunnatilraunir hafa gengiö
hægt en þó hefur Rannsóknarstofnun
fiskiönaöarins unniö merkilegt braut-
ryöjendastarf í vinnslu kolmunna,
einkum við þurrkun hans, en jafn-
framt vinnslu hans meö frystingu.
Á vegum ráðuneytisins hafa veriö
geröar árangursríkar tilraunir um
kolmunnaveiöar, einkum hefur sá
árangur komiö í Ijós á þessu sumri.
Tilraunir, sem nú er verið aö gera fyrir
Austfjöröum, lofa mjög góöu og nú
eru mörg fengsælustu nótaveiöiskipin
á kolmunnaveiöum og sjáanlegt, aö
þessar veiöar ætla aö skila margfalt
meiri árangri á þessari vertíö en
nokkru sinni fyrr.
Því miður var áhugi viðkomenda á
þessum veiöum takmarkaöur í byrjun
en þó hafa menn úr hópi skipstjórnar-
manna tekiö sig þarna út úr og sýnt
hæfni sína meö þeim hætti, aö ég er
þeim mjög þakklátur fyrir þeirra hlut í
aö stuöla aö aukinni fjölbreytni í
fiskveiöum okkar.
Til þess aö stuöla aö frekari veiöum
á kolmunna hefi ég notað heimild þá,
sem Alþ. veitti mér til að fella niöur
útflutningsgjald á kolmunna- og
spærlingsafurðum allt þetta ár.
Síldveiöi eykst nú með hverju árinu
sem líður en hún er háö mjög
ströngum ákvæöum: Um veiöitíma og
þessum stofni var okkur áhyggjuefni.
Viö höföum samband viö hann og
tjáðum honum áhyggjur okkar í þessu
sambandi. Viö töldum aö náin
samvinna þyrfti aö vera milli ísl. og
Norömanna og annarra þeirra þjóöa,
sem hér eiga hagsmuna aö gæta.
Ráöherrann fullvissaði mig um aö hér
væri um svo lítið magn aö ræöa aö
ekki myndi miklu breyta. En margt
bendir til aö veiðin hafi oröiö miklu
meiri en norska stjórnin haföi heimil-
aö.
Þessi veiöi veröur leyfð aftur í
sumar. En hér er um innanríkismál
Noregs aö ræöa og við getum ekki
stöövaö þessar veiöar fremur en
Norðmenn geta stöövaö okkur í
stjórnun eigin veiöa innan okkar
fiskveiöilögsögu.
Stœrð fiskí-
skipastólsins
Hvaö um stærö íslenzka fiski-
skipastólsins í samræmi viö veiöipol
fiskistofnanna?
— Ég tel aö litið á máliö í heild sé
fiskiskipastóllinn alls ekki of stór. Sá
hluti hans, sem sækir í þorskstofninn,
kann hinsvegar að vera þaö. Meö
þeim veiði- og vinnslutilraunum, sem
ég gat um, eru geröar tilraunir til aö
beina veiöisókn aö fiskstofnum, sem
enn eru ekki fullnýttir. Fiskiskipafloti
gengur ört úr sér og verulegur hluti
minni fiskibáta er aö veröa nokkur
gömul skip. Fiskiskipastóllinn þarf aö
vera í sífelldri endurnýjun. i
Mín skoðun er sú aö viö eigum aö
Horfur útgerðar
og fiskvinnslu
Sp.: Hvaö um horfur í sjávarútvegi
í dag?
— Litiö á sjávarútveginn í heild
hefur útgerð ekki í mörg ár staðið jafn
vel og hún stendur nú. Skuttogarar
standa mjög vel, bæöi útgerö og
sjómenn. Afli handfærabáta er víðast
góöur og tekjur góöar. Loðnuveiði-
flotinn stendur einnig vel. En minni
fiskibátar, einkum þeir sem stundað
hafa netaveiöar viö Suðvesturland,
búa viö hæpnari hag. Þaö hefur veriö
reynt aö koma til móts við þessa báta
meö því aö veita minnstu bátunum,
undir 105 t., humarveiðileyfi, og
stærri bátunum, allt aö 300 t.,
síldveiöileyfi m. herpinót, eftir ákv.
reglum. Síldveiöileyfin hafa verið
nokkur búbót þeim, sem fengið hafa,
en kemur þó aö sjálfsögöu ekki aö
fullu í staö þeirrar aflarýrnunar, sem
orðið hefur í heföbundnum veiðum
þessara báta á tilgreindu svæöi.
Á þessum fjögurra ára tímabiii
hefur meöal fiskverðshækkun numiö
um 287,6% á sama tíma og kauptaxt-
ar allra launþega hafa hækkaö um
252,7%.
Ég tel aö afkoma loðnuverksmiðja
hafi verið góö fram á þennan tíma.
Sömuleiöis má segja um þá er vinna
skelfisk og rækju. Hinsvegar horfir
mjög þunglega meö saltfiskverkun og
sölu, m.a. vegna versnandi markaös-
aöstööu, einkum í Portúgal, sem
stafar af erfiöri efnahagsstöðu þess
ríkis.
Frystiiönaöarurinn hefur haft góöa
það sem talsmenn Sjálfstæöisflokks-
ins sögöu þjóöinni fyrir kosningar.
Það var af þessum sökum sem þurfti
aö grípa til efnahagsráðstafana í
febrúarmánuði s.l. Aðrir gátu lofaö
gulli og grænum skógum þrátt fyrir
staöreyndir efnahagslífsins. Þau orö
hljómuöu betur í eyrum en viö-
vörunarorðin. Nú er hinsvegar komið
í Ijós aö loforðasmiðir kosninganna
eiga enga samstööu né töfraráö til aö
leysa vandann.
— Þaö er mín skoðun, sagöi
ráðherann að lokum, að það þurfi
áfram að stefna aö aukinni fjölbreytni
í veiöum, vinnslu og sölu sjávaraf-
urða. Hvaö sem líöur viöhorfum
þeirra, sem miklu ráða um peninga-
mál, til fjárfestingar í sjávarútvegi, þá
er þaö ekkert vafamál í mínum huga,
aö viö eigum aö halda áfram
fjárfestingu til þeirra þátta í sjávarút-
vegi, sem geta skapaö auöfengiö,
auöunniö og nýtt útflutningsverð-
mæti, og aukið verömæti þess
hráefnis, sem nú er ýmist selt lítt eöa
ekki unnið úr landi.
Sjávarútvegurinn veröur áfram
fjárfestingu til þeirra þátta í sjávarút-
vegi, sem geta skapað auöfengiö,
auöunniö og nýtt útflutningsverö-
mæti, og aukiö verömæti þess
hráefnis, sem nú er ýmist selt lítt eöa
ekki unnið úr landi.
Sjávarútvegurinn veröur áfram
hornsteinn aö almennri velrregun í
landinu og þaö er hann sem fyrst og
fremst gefur þær þjóðartekjur, sem
þarf til þess aö standa undir annarri
uppbyggingu og sameiginlegum þörf-
um íslenzku þjóöarinnar.