Morgunblaðið - 23.08.1978, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. ÁGÚST 1978
„Gamli töframaðurinn
leiddi Kenýa til sjálfstœðis
Jomo Kenyatta.
MEÐ fráfalli Jomo Kenyatta
Kenyaforsta er horfinn af sjónar-
sviðinu einn fárra eftirlifandi
leiðtoga svörtu Afríku sem á
sjöunda áratug þessarar aldar
leiddu þjóðir sínar undan áþján
nýlenduvalds til sjálfstæðis.
Kenyatta varð forseti lands síns
í desember 1964, réttu ári eftir að
Kenya hlaut sjálfstæði frá Bret-
um. Hann varð ekki síður farsæll
á forsetastóli en sem leiðtogi í
uppreisnum gcgn Bretum á sjötta
áratugnum. Persónudýrkun á
Kenyatta fór vaxandi með árun-
um, á samat tíma og hann
fjarlægðist mesta skarkala stjórn-
málanna.
Jomo Kenyatta þótti fara hinn
gullna meðalveg þegar nann tók
ákvarðanir varðandi uppbyggingu
í landi sínu og leiddi það, jafn-
framt því sem hann tók skynsam-
lega afstöðu í málefnum kynþátta
landsins, fljótt til vaxandi
velmegunar. Yngri stjórnmála-
menn áttu þó fyrst í stað erfitt
með að sætta sig við viðhorf
Kenyatta sem þeim þótti of
^hófsamur og hægfara. Aldrei kom
þó til alvarlegs ágreiníngs á
valdatíð Kenyatta, því að hann var
skarpvitur og sigldi á milli skers
og báru af stakri kænsku.
Afleiðing þess er að Kenya nýtur
nú einna mestrar hagsældar og
velmegunar Afríkuríkja. Síðustu
tvö árin eru þau happasælustu í
sögu landsins og kemur þar
hækkun heimsmarkaðsverðs á
kaffi fyrst og fremst til.
Æska Kenyatta þykir nokkur
ráðgáta og ekki er vitað hvenær
hann er fæddur. Sjálfur sagðist
hann ekki vita aldur sinn, en
almennt er þó álitið að hann hafi
fæðst í þorpinu Gatunda fyrir
norðan Nairobi á árunum
1890—1895. Þorp það er í
Kambu-héraði, sem er miðsvæði
Kikuyu-ættflokksins, en sá ætt-
flokkur er í dag áhrifamestur í
Kenya.
Fyrst um sinn bar Kenyatta
nafnið Kamau Wangengi og stjúp-
faðir hans lét eitt sinn svo um
mælt að Kenyatta hafi verið
skynsamur ungur piltur, leikglað-
ur og framsækinn. Árið 1914 hlaut
drengurinn skírn og skírnarnafnið
Johnstone Kamau. Og þar sem
hann bar að jafnaði perlubleti
Masai-ættflokksins, Kinyata,
hlaut hann eftirnafnið Kenyatta
og síðar tók hann sér svo sjálfur
nafnið Jomo, sem þýðir brennandi
spjót.
Skoskur trúboðssöfnuður tók
Kenyatta að sér árið 1909. Hann
var þá veikburða og munaðarlaus.
Læknir trúboðsins framkvæmdi á
honum lífshættulegan uppskurð
vegna skemmdar í hryggjarlið.
Hjá söfnuðinum var Kenyatta í
fimm ár og lærði að lesa og skrifa,
og var með hinum fyrstu af
innfæddum Kenyamönnum til að
læra ensku.
Hann hélt til Bretlands árið
1920 sem fulltrúi eins flokks
þjóðernissinna í Kenya. Þar talaði
hann máli landa sinna og barðist
fyrir fullveldi lands síns. Eftir
heimsstyrjöldina síðari hélt Keny-
atta heim á leið til að framfylgja
draumi sínum um sjálfstæði
Kenya. Árið 1952 handtóku bresk-
ar hersveitir hann þegar breska
stjórnin lýsti neyðarástandi í
Kenya til að bæla niður Mau
Mau-uppreisnina gegn hernámi
Breta á lendum Kikuyu-ættflokks-
ins norðan við Nairobi. sBretar
ásökuðu Kenyatta um að hafa
stjórnað uppreisninni og dæmdu
hann til sjö ára fangelsisvistar, en
sjálfur hélt hann fyrr og síðar
fram sakleysi sínu í því efni.
Þegar svo verið var að undirbúa
stjórn landsins og sjálfstæðistöku
slepptu Bretar Kenyatta úr haldi,
því að stjórnmálamenn heima
fyrir neituðu að taka við stjórn
landsins ef Kenyatta væri ekki í
röðum ráðherra. Hann varð fyrsti
forsætisráðherra landsins.
Þótt segja megi að Kenyatta eigi
líf sitt að launa skoskum trúboð-
N eyðarástandi
lýst yfir í Perú
Lima, 22. ágúst. — Reuter — AP
HERFORINGJASTJÓRNIN í
Perú lýsti yfir neyðarástandi á
helztu námasvæðum í mið- og
suðurhluta landsins á miðnætti á
mánudag. Um 50.000 námaverka-
menn hafa verið í verkfalli undan-
farna 20 daga til að krefjast
endurráðningar 320 námaverka-
manna, sem sagt var upp störfum
á siðasta ári. Verkfallið hefur haft
lamandi áhrif á efnahagslíf lands-
ins og er tapið á þessum tíma talið
nema 60 milljónum dala. Herfor-
ingjastjórnin, sem er vinstri
sinnuð, hefur eflt allan öryggisvið-
búnað á þessu svæði.
Lækka framlag
sitt til NATO
Washington, 22. ágúst. Reuter.
ÖLDUNGADEILD bandarikjaþings
samþykkti í dag að lækka fjárveit-
ingar til uppbyggingar ýmisskonar
á vegum Atlantshafsbandalagsins í
Evrópu, með 83 atkvæðum gegn
einu.
Þetta þýðir að skornar verða um
650 milljónir dollara af fjárveitingu
þeirri sem fyrirhugað var að veita til
þessara verkefna, eða sem svarar 170
milljarða íslenzkra króna.
Sagt er í Washington að Banda-
ríkjamönnum þyki kominn tími til
þess að aðrar bandalagsþjóðir fari
að leggja fram aukin skerf til
þessara mála.
Þetta gerðist
1977 — Jimmy Carter Banda-
ríkjaforseti skýrir frá því að
Suður-Afríkustjórn hafi skýrt
Bandarikjastjórn frá því að
landið hefði ekki yfír neinum
kjarnorkuvopnum að ráða og
ekki væru neinar kjarnorkutil-
raunir í bígerð eins og orðrómur
haföi verið uppi um.
1971 — Bandaríkin, Sovét-
ríkin, Bretland og Frakkland
koma sér saman um uppkast að
sáttmála um framtíð Vestur-
Berlínar.
1968 — Klukkustundar alls-
herjarverkfall í Tékkóslóvakiu
til að andmæia innrás Sovét-
ríkjanna og nokkurra leppríkja
þeirra i landið. Ludvik Svoboda
forseti Tékkóslóvakíu heldur til
Moskvu til að ræða við valdhafa
í Kreml um ástandið i landi
smu.
1%2 — Fyrsta beina sjón-
varpssendingin á milli Evrópu
og Bandarikjanna. Sendingin
fór um bandarískan gervihnött
af Telstar gerð.
1958 — Kinverjar hefja
sprengjuáras á Quemoy eyju.
1839 — Bretar ná Hong Kong
á sitt vald i styrjöld við
Kinverja.
1500 — Kristófer Kóiumbus
ásakaður í Haiti fyrir að mis-
þyrma hinum innfæddu. Hann
er handtekinn og sendur til
Spánar.
Afmælii Lúðvik fjórtándi
Frakklandskonungur
(1754-1793)). Gene Keily,
bandarískur leikari og dansari
(1912- ).
InnlenL Sveinn Björnsson
forseti fer í opinbera heimsókn
til Bandaríkjanna 1944 —
Víkingaskipið „Roald Amund-
sen“ kemur til Reykjavíkur 1932
— Gunnar Huseby Evrópu-
meistari í kúluvarpi 1946 —
Steinkista Páls biskups frá 1218
finnst í grunni Skálholtskirkju
1954. — Ritstjóri „Þjóðviljans“
Magnús Kjartansson i fangelsi
fyrir meiðyrði 1955 — Stytta af
Jóni Arasyni afhjúpuð á Munka-
þverá 1959 — F. Þorsteinn
Jónsson (Þórir Bergsson) 1885.
Orð dagsinsi Vcrtu óhræddur
að stíga stórt skref ef þess gerist
þörf. Þú kemst ekki yfir breiöa
gjá í tveimur minni stökkum.
(David Lloyd George, breskur
stjórnfræðingur 1863—1945).
I
3
HEMPECs
þakmálníng
þegar hann lítur niður á HEMHI!s
þöki n og sér hve fallegum Uæbrigðum
mánáúrlitumhans
Nú eru fyrirliggjandi 14 gullfallegir litir af HEMPEL'S þakmálningu.
Um gæði HEMPEL'S þakmálningar þarf ekki að efast.
HEMPEL'S er einn stærsti framleiðandi skipamálningar i heiminum
Seltan og umhleypingarnir hér eru þvi engin vandamál fyrir sérfræðinga
HEMPEL’S MARINE PAINTS.
Framleiðandi á Islandi
Slippfélagið íReykjavík hf
Málningarverksmiðjan Dugguvogi—Simar 33433 og 33414