Morgunblaðið - 09.11.1979, Blaðsíða 10

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1979
Atlaga að
menntakerfi
Þegar Stjórnmálaflokkar
komast í varnarstöðu pg rökþrot
grípa þeir jafnan til örþrifaráða.
Einna vinsælast er að hræða
fólk með þeim voðalegu mönnum
og flokkum sem heyja baráttu
við þá um atkvæði og fylgi
kjósenda. Þannig hefur Alþýðu-
bandalagið fundið það út síðustu
dagana, að Sjálfstæðisflokkur-
inn boði árás á heilbrigðisþjón-
ustu og menntakerfi, svo ekki sé
talað um atlöguna að lífskjörum
almennings.
Þessi dæmalausi málflutning-
ur virðist eiga að vera uppi-
staðan í málefnabaráttu þeirra á
Þjóðviljanum, — mála skrattann
á vegginn í þeirri von að kjós-
endur leggi trúnað á slíkan
tilbúning. Tilefnið virðist vera,
að ákveðnir einstaklingar sem
styðja Sjálfstæðisflokkinn hafa
látið frá sér fara almennar
hugleiðingar um þessa mála-
flokka. Hef ég þá einkum
menntamálin í huga.
— x —
Auðvitað er hverjum og einum
frjálst að hafa sína skoðun á
einstökum þáttum fræðslukerf-
isins, og ekki að sjá að það sé
menntamálum til óþurftar þótt
um þau sé rætt á opinberum
vettvangi. Mennta- og skólamál
eru vissulega ekki einkamál ör-
fárra útvaldra. Vitaskuld má
margt betur fara í skólakerfinu
og full ástæða til að taka þar til
hendi eins og víðar hjá hinu
opinbera.
Það er hins vegar eins og hver
önnur fjarstæða að halda því
fram, að afturhald og úrtölur
ráði ríkjum hjá sjálfstæðis-
mönnum á þessum vettvangi.
Sannleikurinn er þvert á móti
sá, að undir forystu Sjálfstæðis-
flokksins hér í Reykjavík, hefur
fræðsluskrifstofan í höfuðborg-
inni haft forystu og frumkvæði í
flestu sem lýtur að nýjungum í
menntamálum. Þetta vita allir
skólamenn.
— x —
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
ekki hugsað sér að hverfa af
þeirri braut. Hann telur að allar
tilraunir til að brjóta upp á
nýjum verkefnum og nýjum leið-
um í kennslu og skólastarfi séu
réttmætar og flokkurinn mun
styðja slíka viðleitni. Skóla-
rannsóknir, fjölbraut, kennslu-
— eða
hittþó
heldur
eftir ELLERT
B.SCHRAM
aðferðir, samstarf við foreldra
o.s.frv. þarf að efla frekar en
hitt.
Af sjálfu leiðir, að Sjálfstæð-
isflokkurinn vill byggja á kristi-
legu og borgaralegu siðgæði, og
er mjög á varðbergi gegn því, að
skólarnir, sem uppeldisstofnan-
ir, séu misnotaðir í flokkspóli-
tískum tilgangi. Á það bæði við
um minn flokk sem aðra. Hvers
konar prédikun eða innrætingu á
að forðast, nema þá að því leyti,
sem það stuðlar að þjóðernisleg-
um metnaði og jákvæðu viðhorfi
til lýðræðislegs þjóðfélags. Þetta
er ríkjandi skoðun meðal sjálf-
stæðismanna og henni mun
verða fylgt eftir.
— x —
Frumvarp um framhaldsskóla
hefur verið til umfjöllunar á
alþingi undanfarin ár. Sjálf-
stæðismenn voru ekki allskostar
ánægðir með það frumvarp og
gagnrýndu það. í því fólst engin
andstaða við löggjöf um fram-
haldsskólanám, né heldur skiln-
ingsleysi á úrbótum á þessu sviði
skólastarfsins. En það var okkar
mat, að frumvarp sem gerir ráð
fyrir reglugerðum ráðuneytis í
hverri grein, sem lætur sérskól-
ana dingla í lausu lofti, sem
kastar fyrir róða gæðakröfum
hins hefðbundna bóknáms, —
slíkt frumvarp þarf endurskoð-
unar við. Ekki sízt þegar engin
trygging er fyrir því, að verk-
nám njóti viðurkenningar í fjár-
veitingum eða aðstöðu. Það er og
til lítils að bjóða upp á nám og
kennslu, sem ekki getur fullnægt
þeim kröfum, sem gera verður í
frekara námi eða starfi.
Þessi rök voru öll sett fram af
okkar hálfu, þegar framhalds-
skólafrumvarpið var rætt á
þingi. Það er hins vegar mikill
misskilningur að afstaða okkar
hafi komið í veg fyrir samþykkt
þess frumvarps. Þar réð meiru
máttleysi fyrrverandi mennta-
málaráðherra, Ragnars Arnalds,
sem lagði meir upp úr að koma
pólitískum skjólstæðingum í
embætti en knýja á um raun-
hæfar úrbætur í menntamálum.
En það er önnur saga.
— x —
Sjálfstæðismenn vilja báknið
burt. Þeir vilja draga úr ríkis-
umsvifum á sviði atvinnurekst-
urs og almennrar þjónustu.
Þeir vilja færa ýmis verkefni
yfir á hendur einstaklinga, fyrir-
tækja eða samtaka. Þannig má
og verður að draga úr sífellt
auknum ríkisútgjöldum.
Sjálfsagt er unnt að spara eða
draga saman seglin í ýmsu á
sviði menntamála, án þess að
dregið verði úr stuðningi við
mennta- og menningarmál.
Bruðl er engum til góðs, og meir
er um vert hvernig krónunum er
varið, heldur en hversu margar
þær eru.
En það er fásinna hin mesta,
að burt með báknið þýði árás á
menntakerfi og heilbrigðisþjón-
ustu. Því halda þeir einir fram,
sem leggja meir upp úr blekk-
ingum um mótherjana en heið-
arlegum málflutningi.
70 ár frá vígslu Kot-
strandarkirkju í Ölfusi
Þess verður minnst á sunnudag-
inn að sjötíu ár eru liðin frá
vígslu Kotstrandarkirkju í ölf-
usi, en þá voru sameinaðar
Reykja- og Arnarbælissóknir í
ölfusi.
Á sunnudaginn verður minnst
sjötíu ára vígsluafmælis Kot-
strandarkirkju í Ölfusi með há-
tíðarmessu er hefst kl. 13.30.
í ársbyrjun 1909 voru samein-
aðar Arnarbælis- og Reykjasókn-
ir og ákveðið að byggja eina
kirkju miðsvæðis í sveitinni.
Reykjakirkja hafði fokið af
grunni 27. nóv. 1908. Voru báðar
kirkjurnar rifnar og efni þeirra
notað í hina nýju kirkju. Byrjað
var á byggingunni um vorið 1909
og kirkjan vígð fullbúin 14. nóv.
sama ár.
Mikið var unnið í sjálfboða-
vinnu, en byggingarmeistari var
Samúel Jónsson, faðir Guðjóns
húsameistara ríkisins. Lengst hef-
ur þjónað við kirkjuna sr. Ólafur
Magnússon prófastur Arnarbæli,
en hann þjónaði prestakallinu frá
1903—1940. Sr. Helgi Sveinsson
þjónaði frá 1940—1964. Sr. Sigurð-
ur K.G. Sigurðsson frá 1964—
1968, sr. Ingþór Indriðason frá
1968—1970, en þá tók við núver-
andi prestur sr. Tómas Guð-
mundsson. Organisti við kirkjuna
hefur lengst verið Luise Ólafsdótt-
ir frá Arnarbæli, alls um 60 ár.
Við hátíðarmessuna á sunnudag-
inn prédikar biskupinn, herra Sig-
urbjörn Einarsson, sóknarprestur
annast altarisþjónustu, Kirkjukór
Hveragerðis- og Kotstrandarsókn-
ar syngur, organisti Ragnheiður
Busk og söngstjóri Anna Jórunn
Stefánsdóttir.
Að messu lokinni verður.kirkju-
kaffi í félagsheimili kvenfélagsins
Bergþóru í Ölfusi, í boði sóknar-
nefndar. Þar mun Þórður Jó-
hannsson kennari segja sögu
kirkjunnar, auk þess verður kór-
söngur o.fl.
Sunna Borg (Anna) og Bjarni Steingrímsson (Fangavörður).
Atján kjötréttir
úr einum ýsuhaus
Leikfélag Akureyrar
FYRSTA ÖNGSTRÆTI
TIL HÆGRI
Höfundur: Örn Bjarnason
Lýsing: Ingvar B. Björnsson
Leikmynd: Sigurjón Jóhannsson
Leikstjóri: Þórunn Sigurðardóttir
Fyrir nokkru las ég athyglis-
verða grein í Morgunblaðinu eftir
unga leikkonu, þar sem hún varp-
aði fram eftirfarandi spurn:
„Hvenær skyldi renna upp sá
dagur, að dregin verði skýr skil á
milli bókmennta og leiklistar?" Og
hún bætti við til skýringar: „Þetta
eru að vísu skyldir heimar, en afar
fjarskyldir.“ Ástæðan til þess, að
hún spyr, er leiklistargagnrýni
íslenskra dagblaða, sem henni fell-
ur ekki í geð. Hún víkur að því, að
nú fyrst séu þau teikn á lofti, er
bendi til þess, að leiklist íslendinga
sé að verða að sjálfstæðu listformi
og því sé illt, hve gagnrýnendur séu
lítilsigldir. Þeim sjáist yfir, að mat
þeirra byggist á röngum forsend-
um, þeir skrifi um bókmenntir, en
ekki leiklist. Þessi athyglisverða
ábending kom mér í huga, þegar ég
hafði séð áhrifaríka sýningu Leik-
félags Akureyrar á nýju, íslensku
leikriti, Fyrsta öngstræti til hægri.
Höfundurinn, Örn Bjarnason, er
ungur og er þetta fyrsta leikritið,
sem hann skrifar fyrir svið, en
leikrit hans, Biðstöð 13, var flutt í
Ríkisútvarpinu árið 1977. Því kem-
ur mér fyrrgreind ábending leik-
konunnar í hug, að varla er hægt
að telja þetta nýja verk til þeirrar
listgreinar, sem við nefnum bók-
menntir í daglegu tali. Það ber ekki
þann svip, hefur ekki í sér fólginn
þann neista eða þá reisn, sem hefja
það upp á stallinn, sem vandlátur
lesandi ætlar bókmenntum að und-
irstöðu. Það er miklu nær því að
vera sterk blanda af lögreglu- og
sjúkraskýrslum, sem ekki eru þó
ritaðar af stöðnuðum embættis-
mönnum löggæslu- og heilbrigð-
isstofnana, heldur af einlægum
áhugamanni, sem þekkir orma-
gryfju útigangsfólks út í æsar,
fólks, sem hefur orðið vímugjöfum
að bráð. Hann er skyggn og beitir
nákvæmni þeirrar myndlistar, sem
nú er ofarlega á baugi. Sjúklegt og
viðbjóðslegt glæpaverk og sálræn-
ar truflanir, er af því leiðir, eru
útmálaðar á vægðarlausan hátt.
Ætlun mín er ekki sú, að gera lítið
úr hlut Arnar með því að telja verk
hans ekki til bókmennta. Hann er
brennandi í andanum, næstum því
spámannlegur; honum er í mun að
koma ákveðnum og brýnum boð-
skap á framfæri við þjóð sína og
bogi hans er stríðþaninn. Raunar
má segja, að verk hans standi
miklu nær því að vera þrumandi
prédikun, nema hvað orðfærið er
annað og óheflaðra, en það sem
siðaprédikarar temja sér. Og því
ætla ég, að verkið lúti jafnframt
sama lögmáli og siðaprédikunin, að
því sé ætlað að tala til samtímans,
vekja menn af doða værugirninnar;
það eigi fyrst og fremst við á
líðandi stundu, tengt sérstöku
Svanhildur Jóhannesdóttir (Maria, í strætinu) og Sigurveig Jónsdóttir
(Deiidarhjúkrunarkona).