Morgunblaðið - 14.02.1980, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. FEBRÚAR 1980
Fréttaskýring
Texti: Jóhanna
Kristjónsdóttir
EINS og írá hefur verið sagt í
fréttum, hefur æ meira komið
upp á yfirborðið djúpstæður
ágreiningur milli þeirra Men-
achem Begins, forsætisráð-
herra ísraels og varnarmála-
ráðherra hans, Ezer Weiz-
mans. Nú síðast gefa þeir
andstæðar yfirlýsingar um
framtíðarskipan mála á Vest-
urbakka Jórdan, og er það
raunar ekki ný hóla. Hitt er
kannski öllu athyglisverðara
að þessi ágreiningur hefur
styrkt stöðu Begins, andstætt
því sem var þegar fyrst tók að
gera vart við sig að greinir
væru með þeim. Og það er líka
fróðlegt að fylgjast með því
hversu hröð þessi þróun hefur
verið Weizman í óhag.
Ekki er ýkja langt síðan Weiz-
man skyggði á flesta aðra
ísraelska stjórnmálamenn —
bæði í stjórn og stjóarnar-
andstöðu 6 hvað snerti per-
sónulegar vinsældir. Hann
hafði á sér yfirbragð hins
samúð með PLO-samtökunum.
Meðferð Israelsstjórnar á mál-
inu og sérstaklega Weizmans
þótti kauðsk. Næst var það
varðandi bandarísku gíslana í
Teheran: Weizman gerði þá
sérstæðu skyssu að fleipra með
það í útvarpsviðtali, að Israel-
ar hefðu undir höndum áætlun,
sem gæti hjálpað Bandaríkja-
mönnum að ná gíslupum úr
höndum stúdentanna. Hafi slík
áætlun verið í fórum Israels-
stjórnar hefði auðvitað verið
viturlegra að kunngera Banda-
ríkjamönnum þetta á ögn
hljóðlátari hátt en skýra frá
þessu í útvarpi. Síðan hafa
komið upp fleiri deilumál inn-
an Israels, svo sem er hann
reyndi að koma í gegn áætlun
Israels Tals, yfirmanns land-
gönguliðs ísraels, án þess að
hafa tryggt sér stuðning yfir-
manns herráðsins. Síðasta
frumhlaup Weizmans var
einna alvarlegast, er hann lýsti
yfir stuðningi við Carter for-
seta í forsetakosningunum í
Bandaríkjunum. Þetta voru
meirháttar pólitísk afglöp og
kyndugt að jafn reyndur
stjórnmálamaður og Weizman
er skyldi láta þetta henda sig.
Og samtímis því sem traust á
Ezer Weizman: vinsældir
hans dvína ótt.
Yigal Hurvitz fjármálaráð-
herra.
Skyssur Weizmans
hafa orðið
Begin til framdráttar
Begin vex nú ásmegin.
Bassam Shak, borgarstjór-
inn umtalaði í Nablus.
heiðarlega og hispurslausa
stjórnmálamanns, hann virtist
hafa mikla persónulega
skírskotun, sem Begin hefur
gersamlega skort — og skortir
svo sem enn, því að það væri
fásinna að segja að Begin sé
vinsæll maður með þjóð sinni,
þótt hann njóti virðingar
hennar. Stöku sinnum þótti
Weizman bráðlyndur og fljót-
fær, en honum ar jafnótt
fyrirgefið ljúflega af löndum
hans.
Upphaf „hnignunarskeiðs" hans
hófst sennilega í nóvember sl.
Fyrsta málið var handtaka
borgarstjórans í Nablus á
Vesturbakkanum, en hann
hafði gefið yfirlýsingar, sem
gáfu til kynna að hann hefði
Weizman hefur þorrið, hefur
Begin vaxið ásmegin. Eins og
áður var sagt er hann ekki
elskaður eins og ýmsir fyrir-
rennarar hans, svo sem Golda
Meir, Moshe Sharett, Ben Gur-
ion, svo að nokkrir séu nefndir.
En hann er metinn og virtur og
nánir samstarfsmenn hans
segja að hann geri sér grein
fyrir takmörkunum sínum —
og það er vissulega meira en
hægt er að segja um pólitíkusa
bæði þar og hér og alls staðar.
Sú lægð sem Begin var í lengi,
eftir að sæluvíman vegna
samninganna við Egypta hafði
runnið af fólki, er líka á
margan hátt skýranleg. Hann
er fyrsti forsætisráðherra
Israels, sem stendur andspæn-
is því að friðurinn langþráði er
í sjónmáli. Það er gott og gilt,
svo langt sem það nær. En þá
kemur einnig að því að takast
verður á við verkefni, sem
minna máli hafa skipt meðan
allt snerist um yfirvofandi
styrjaldarhættu, sem eðlilega
þjappaði þjóðinni saman sem
einum manni. Nú dettur fáum í
hug í alvöru að stríð brjótist út
á þessum slóðum, að minnsta
kosti ekki meðan Sadat heldur
um stjórnartaumana í Egypta-
landi. Þrátt fyrir digurbarka-
legt tal leiðtoga annarra
Arabaríkja er ljóst að þau hafa
ekki bolmagn til að fara í stríð
við ísrael án tilstyrks Egypta
— í mesta lagi að þau geti haft
í frammi hryðjuverk og
skemmdarstarfsemi. En auð-
vitað gæti staðan breytzt ef
stórveldi kæmi Arabaríkjun-
um til liðs.
Og sem víman rann af varð að
snúa sér að innanlandsmálun-
um — verðbólgan var komin úr
böndunum, atvinnuleysi gerði
vart við sig, margs konar
almenn uppbygging og félagsi-
leg umbótamál höfðu setið á
hakanum. Begin hefur verið í
fyrirsvari stjórnar sem hefur
orðið að framkvæma mjög
óvinsælar aðgerðir og hann
treysti sér ekki í upphafi til að
sýna nægilega hörku. En nú
með skipan Hurvitz, hins nýja
fjármálaráðherra, bendir
margt til að breyting verði á.
Skipan Hurvitz hefur mælzt
ákaflega vel fyrir og „sjokk-
ráðstafanir" hans hafa fengið
hljómgrunn hjá ísraelum. Þeir
vilja — eins og sjálfsagt flestir
— aðhald og aga og geta vel
sætt sig við að einhver
lífskjaraskerðing verði svo
fremi þeir hafi trú á að smátt
og smátt rætist úr. Hurvitz
hefur sýnt mikla stjórnvizku
og það hefur orðið Begin til
framdráttar að velja einmitt
hann. Það finnst mönnum sé
vottur um vit og dómgreind og
slíkt kunna ísraelar vel að
meta.
Einnig hafa innbyrðis átök í
Verkamannaflokknum orðið
vatn á myllu Begins. Deilur
milli Shimon Peres og Yigal
Allons hafa ekki minnkað, þeir
hafa verið í hálfgildings síðast-
aleik um foringjasætið í flokk-
num í stað þess að einbeita sér
að því að treysta fylgið. Verka-
mannaflokkurinn taldi sig
eygja vinningsvon við næstu
kosningar, en vegna þessarar
valdabaráttu — sem þykir
meira persónulegs eðlis en
málefnalegs — hefur staða
flokksins vitanlega veikzt.
Ekki bætti úr skák þegar einn
af forvígismönnum flokksins
og einn fyrrverandi forsætis-
ráðherra, Yitzak Rabin, gaf út
sjálfsævisögu á sl. ári og réðst
þar mjög eindregið að bæði
Allon og fleirum í forystuliði
flokksins. Mönnum þótti ásak-
anir hans ódrengilegar og ekki
til þess fallnar að ýta undir
tiltrú á Verkamannaflokkinn.
Því er það að menn vilja heldur
halla sér að Begin — þeir telja
sig vita hvar þeir hafa hann.
Hann er ósveigjanlegur maður,
ekki flókinn persónuleiki og
hann hefur aldrei gert né sagt
neitt það sem gengur á skjön
við sannfæringu hans. Hann er
hinn síðasti þeirra stjórnmál-
amanna sem stóðu í fylkingar-
brjósti við stofnun Ísraelsríkis.
Hann upplifði Holocaust þann-
ig og svo baráttuna í Palestínu
við Breta og Araba að það er
honum allt, að slíkt endurtaki
sig ekki. Og í skoðanakönnun-
um upp á síðkastið hefur kom-
ið fram að ríkisstjórnin nýtur
meira trausts svo og þær
aðgerðir sem hún er að hefja.
Sextíu og fimm prósent segjast
trúa að Hurvitz muni takast að
koma verðbólgunni niður,
sjötíu prósent eru dús við
stórlækkanir á niðurgreiðslum
og almennt hafa ísraelar þá
skoðun, að bati í efnahagslíf-
inu sé fyrirsjáanlegur. Sá bati
færist fyrst og fremst þeim
Hurvitz og Begin til tekna.
Weizman kemur þar lítið
nærri og því gæti þróunin
orðið sú að hann héldi áfram
að færast lengra inn í skugg-
ann. Þar með eru framavonir
þessa glaðbeitta og einarða
manns, sem hefur kannski
þurft að hafa alltof lítið fyrir
því að sjarmera þjóð sína upp
úr skónum, að litlu orðnar.
Frábærir tónleikar
Óperan La Travitata eftir
Verdi varð fyrir valinu til flutn-
ings á hljómleikum Sinfóníu-
hljómsveitar íslands. Það má að
sjálfsögðu deila um það hvort
réttara hefði verið að taka nýtt
verk til meðferðar, en ekki
endilega eitt þeirra fáu, sem
áður hafði verið fengist við.
Gallinn við slíka umræðu er sá,
að hér á landi líða svo mörg ár á
milli uppfærslna á óperum, að
endurtekningin er gerð fyrir
nýja kynslóð, bæði hvað varðar
flytjendur og hlustendur og
einnig, að tónlist Verdis er,
hversu þungstígir sem menn
annars eru, feikna góð, skírskot-
ar til margra þátta samtímis; er
leikrænt sterk og söngrænt
glæsileg. Það er sem sagt ný
kynslóð hlustenda og flytjenda
Tónllst
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
sem eiga erindi við La Traviata
og hvað varðar flytjendur, þá
var kvöldið stór sigur fyrir
Ólöfu K. Harðardóttir. Einnig
vakti söngur Garðars Cortes
mikla athygli, einkum í 1. þætti.
Guðmundur Jónsson, sem staðið
hefur í fylkingarbrjósti söngv-
ara og tekið þátt í nærfellt öllum
óperusýningum hér á landi, var
ekki í essinu sínu, sem undirrit-
aður veit að stafar af undan-
gengnum lasleika. Aðrir ein-
söngvarar stóðu sig vel og áttu
sinn þátt í samstæðri heild
tónleikanna, svo og Söngsveitin
Fílharmónía og Sinfóníuhljóm-
sveit íslands, undir stjórn Gil-
bert I. Levin, sem sýndi það enn,
að hann hefur sterka tilfinningu
fyrir hinu leikræna í tónlistinni.
Það er óhætt að fullyrða, að
þessir tónleikar munu marka
þáttaskil, einkum vegna frá-
bærrar frammistöðu Ólafar, sem
hefur allt til að bera er prýða má
góða óperusöngkonu og ekki síst,
að vonandi verður það hér eftir
fastur liður að færa upp óperur á
þennan hátt, sem virðist falla
hlustendum vel í geð (uppselt á
tvenna tónleika) og geta orðið
íslensku söngfólki hvatning til
stórra átaka.