Morgunblaðið - 17.02.1981, Blaðsíða 11

11
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. FEBRÚAR 1981
Hafnarfjörður:
Malbik-
unarfram-
kvæmdir
sumarsins
ákveðnar
Á FUNDI ba-jarráðs IlafnarfjanV
ar fyrir sknmmu var samþykkt ai>
lí'Kftja til við ha'jarstjórn. aó hún
samþykki i samræmi við markaóa
stefnu um áframhaldandi varan-
lefta KatnaKerð ok laKninKU
KanKstétta. eftir því sem fjárveit-
inK á fjárhaKsáætlun hrokkvi til.
að ráðast skuli i eftirfarandi fram-
kvæmdir á þessu ári:
„Að leKRja varanleKt slitlaK (mal-
bik) á eftirtaldar götur: Álfaskeið-
botnlangar, Glitvangur, Jófríðar-
staðavegur, Lækjargötu nyrðri,
Mávahraun, Mýrargötu, Svöluhraun
m/botnl., Sævangur m/botnl., Suð-
urgata-botnl., Víðivangur, Mjósund
ofan v/Hverfisgötu og neðan
v/Austurgötu og Hjallabraut —
önnur akbraut frá Skjólvangi að
Flókagötu.
Að leggja gangstéttir við: Heið-
vang, hluta Hringbrautar, Norður-
vang, hluta Hvaleyrarbrautar,
Öldutún, Melholt, Kvíholt, Holts-
götu, Hlíðarbraut, Hólabraut, Ás-
búðartröð, Smyrlahraun og Flóka-
götu.
Rafveitu Hafnarfjarðar er falið
að setja varanlega gatnalýsingu á
Hjallabraut milli Reykjavíkurvegar
og Miðvangs.
Samþ. að bjóða framkvæmdir
þessar út og bæjarstjóra heimilað
að undirbúa og setja þær í útboð."
Óeirðir urðu þann 22. sept-
ember. Orsökuðust þær af því að
yfirvöld bönnuðu á síðustu
stundu hljómleika popphljóm-
sveitarinnar „Propeller". Yfir-
völdum fannst gæta þjóðernis-
sinnaðra áhrifa í textum lag-
anna. Yfir 1000 unglingar mót-
mæltu á fótboltavellinum í Tall-
inn. Urðu nokkur átök er lögr-
eglan reyndi að dreifa hópnum
og nokkrum eldri nemendum var
vísað úr skóla.
Eftir þessi mótmæli fylgdu
fjölmennar kröfugöngur 1. og 3.
október sem samanstóðu aðal-
lega af ungu fólki. Úm það bil
5000 manns veifuðu hinum
bannaða þjóðfána Eistlands og
hrópuðu „Frjálst Eistland",
„Rússa frá Eistlandi", og „Meira
kjöt, færri Rússa".
Þegar kröfugangan nálgaðist
stjórnarstofnanir Eistlendinga
skarst lögreglan í leikinn og
handtók u.þ.b. 150. Að undan-
skildum 6 manns var öllum
sleppt aftur eftir að skilríki
þeirra höfðu verið athuguð.
Smærri mótmælagöngur voru
farnar eftir þetta og tóku jafnvel
Rússar sem búa í Eistlandi þátt í
þeim.
Foreldrum skipað að
segja til barnanna
Þann 10. október síðastliðinn
náðu svo óánægjuraddirnar há-
marki í sjávarþorpinu Párnu og
háskólabænum Tartu þar sem í
kröfugöngum var krafist að hinn
nýskipaði menntamálaráðherra
Eistlands, Sovétmaðurinn Elsa
Grechkina, yrði látinn víkja úr
embætti en hún er fyrsti Sovét-
maðurinn sem gegnir þessari
viðkvæmu ráðherrastöðu.
Andófsmennirnir í Tartu von-
uðust til þess að mótmæli þeirra
bæru jafngóðan árangur og að-
gerð um þúsund iðnaðarverka-
manna sem höfðu farið í verkfall
viku áður, dagana 1. og 2.
koma sömuleiðis vissulega niður á
efnahagslífi viðkomandi landa. I
Indlandi er talið að sjúkdómar,
sem óhreint vatn veldur, hafi í för
með sér að árlega tapist 73
milljónir vinnudaga. Kostnaður af
völdum þessa í formi minnkaðrar
framleiðslu og lækniskostnaðar er
talinn vera um 600 milljónir
Bandaríkjadala á ári.
Langt að sækja vatn
Sú staðreynd, að þorpsbúar í
þróunarlöndunum verða oft að
sækja neyzluvatn i brunn, vatn
eða á, langt í burtu frá bústöðum
sínum, hefur einnig margvíslegar
neikvæðar afleiðingar í för með
sér.
Það tekur e.t.v. oft upp undir 6
klukkustundir að sækja vatni og
bæði það og að bera þunga byrði
langa leið, hefur það auðvitað í för
með sér að mikill tími og orka fer
í þetta, sem annars mætti nota á
hagnýtari og heppilegri hátt.
Venjan er sú, að það eru fyrst og
fremst konur og að nokkru leyti
börn, sem hafa með höndum það
hefðbundna hlutverk að sækja
vatn. Það myndi því ekki aðeins
koma konum og börnum, sem e.t.v.
hefðu þá meiri tíma til skóla-
göngu, til góða, heldur þjóðfélag-
inu öllu, ef unnt væri að breyta
þessu þannig, að vatnsból væru í
hverju þorpi, þar sem fá mætti
hreint og heilnæmt drykkjarvatn.
Um þetta þarf ekki að fara
mörgum orðum.
Mikil fjárfesting
Ef ná á þeim markmiðum, sem
sett hafa verið á þessum áratug,
þá táknar það að útvega verður
hálfri milljón manna á dag allan
áratuginn aðgang að nýjum sal-
Margaret og Graham Mount frá Ástraliu.
Ljósm. Kristján.
ernum, nýju frárennsli, nýjum
brunnum, nýjum vatnsdælum,
nýjum vatnslögnum og svo fram-
vegis.
Þetta mun hafa í för með sér, að
gera verður feiknarlegt átak, bæði
alþjóðlega og í hverju landi fyrir
sig. Sé talað um tölur einar, þá
hafa sérfræðingar komist að
þeirri niðurstöðu, að til fjárfest-
ingar þurfi 30 milljarða dollara á
ári hvert þessara tíu ára. Það er
fimmfalt meira en nú er notað í
þessu augnamiði um víða veröld.
En er þetta mikið fé? Einn af
aðalframkvæmdastjórum AÞ, og
sá sem stjórnar þeirri starfsemi er
tengist þessum vatns- og hrein-
lætisáratug, Peter Bourne, hefur
nýlega látið svo um mælt, að það
sé auðvitað álitamál, hvort þetta
sé há upphæð, eður ei. Það fari
eftir því við hvað sé miðað. Til
dæmis sé nú varið 240 milljónum
dollara á daK (88 milljörðum á
ári) til þess eins að kaupa sígar-
ettur.
Ef þetta t.d. er borið saman við
þá 500 milljarða dollara sem
árlega er varið til vígbúnaðar, þá
skekkist þessi mynd auðvitað
miklu meira. Til dæmis má setja
þetta upp á þann veg, að þær 800
milljónir manna sem búa í
Bangladesh gætu fengið, hver og
einn einasti maður, hreint drykkj-
arvatn að vild fyrir það verð sem
þrjár orustuþotur kosta.
Hófleg bjartsýni
Ríkisstjórnir þróunarlandanna
og fjölmargar alþjóðlegar hjálpar-
stofnanir, bæði innan og utan
vébanda Sameinuðu þjóðanna,
hafa lýst því yfir að á komandi
árum muni verða lögð höfuð-
áherzla á framkvæmdir, sem bein-
ast að því að útvega drykkjarvatn
og auka hreinlæti. Allir eru sam-
mála um, að einkum sé það til
sveita sem vandamálin séu erfið-
ust viðureignar. En einnig í fá-
tækrahverfum stórborganna er
ástandið slæmt og þar verður lögð
mikil áherzla á úrbætur. Auk þess
að bora eftir vatni og leggja
vatnsveitur mun ekki síður verða
lögð áherzla á að mennta sérfræð-
inga í hverju landi fyrir sig, og
einnig aö upplýsa íbúana um það
hversu skaðlegt mengað vatn sé,
en þótt ótrúlegt sé, þá eru tug-
milljónir manna í veröldinni, sem
gera sér enga grein fyrir skaðsemi
mengaðs drykkjarvatns. Af hálfu
þeirra, sem einkum um þessi mál
fjalla á vettvangi AÞ hefur verið
látin i ljós hófleg bjartsýni um að
á þessum áratug megi takast að
ná þessum markmiðum. Ein af
ástæðunum fyrir þeirri bjartsýni
er sú, að sú tækni sem hér þarf að
beita, er tiltölulega einföld og
þróunarlöndunum ekki talin
ofætlun að ráða við hana. Fólkið
sjálft, einkum til sveita, mun í
flestum tilvikum geta lagt mikið
af mörkum, þegar nauðsynleg
áhöld og tæki hafa fengist og
árangur af því sem verið er að
gera, mun ekki láta á sér standa
og fljótt verða lýðum ljós.
(Jörgen Larsen,
Úpplýsingaskrifstofu Sam.
þjóðanna fyrir Norður-
löndin í Kaupmannahöfn).
október. Kröfur iðnverkafólksins
voru þessar:
1. Að dregin yrðu til baka
ákvæði um aukin afköst þess.
2. Að vangoldinn bónus yrði
greiddur þegar í stað.
3. Aukið vöruval í verslunum.
Þetta verkfall varð til þess að
sérstök nefnd var send í flýti frá
Moskvu til að semja við iðn-
verkafólkið og féllst hún þegar á
tvo fyrstu liði kröfugerðarinnar.
Daginn eftir óeirðirnar 10.
október í Párnu og Tartu hófu
yfirvöld mikla baráttu gegn
„óeirðaseggjunum". Innanríkis-
ráðherrann varaði fólk við því í
sjónvarpsræðu að taka þátt í
kröfugöngum, og í skólum voru
boðaðir foreldrafundir, þar sem
foreldrum var skipað að bera
kennsl á börn sín á myndum sem
KGB hafði tekið af mótmæla-
fundum.
14. október fluttu fjölmiðlar
yfirlýsingar um hvaða refsingar
biðu þeirra sem hefðu átt upp-
tökin „að hinni alvarlegu ókyrrð
og röskun á friði" og 20. október
hófust að nýju handtökur vegna
kröfugangnanna og voru þá þrír
fangelsaðir. Um allt land vann
lögreglan ötullega að því að
finna „óeirðaseggina" og gerði
húsleitir sem margar hverjar
einkenndust af ruddaskap. Á
sama tíma kom yfirmaður KGB,
Yury Andropov, frá Moskvu í því
skyni að hafa sjálfur yfirumsjón
með rannsóknunum og sam-
kvæmt óstaðfestum fréttum er
hann sagður hafa rekið Avgust
Pork major yfirmann KGB í
Eistlandi. Seint í desember
sendu svo fjölmiðlar í Eistlandi
út þá tilkynningu að fjórir „nas-
istar", sem allir hefðu verið
stríðsglæpamenn úr síðari
heimsstyrjöldinni, hefðu verið
líflátnir, en tilkynningar af
þessu tagi eru einmitt algengt
ráð stjórnvalda þegar þau þykj-
ast þurfa að minna almenning á
hvernig farið geti fyrir andstæð-
ingum kerfisins.
Kalmar ’81
□ Við höfum nú gjör-
breytt og stækkað
sýningarhúsnæði
okkar í Skeifunni 8,
Reykjavík.
□ Þar er nú veröld inn-
réttinga í vistlegu
húsnæði, sem á sér
enga hliðstæðu hér-
lendis.
□ Hringið eða skrifið
eftir nýjum bæklingi
frá Kalmar.