Morgunblaðið - 28.02.1982, Blaðsíða 12

60
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. FEBRÚAR 1982
K—4
Pottarím
Umsjón: SIGRÚN
DAVÍÐSDÓTTIR
Þá er komið að kartöflunni.
Við skulum ekki gleyma að hún
er grænmeti, og auk þess nær-
andi, holl og ódýr. Það er sjálf-
sagt að gefa henni tækifæri til
að sýna hvað í henni býr.
í Svíþjóð stendur nú yfir heil-
mikil áróðursherferð til að hefja
kartöfluna aftur í það virð-
ingarsæti sem hún á skilið. Að-
aláherzlan er lögð á að kartaflan
sé ódýr og hollur matur, sem
enginn verði feitur af. Kartaflan
ein sér er nefnilega ekki mjög
hitaeiningarík.
Hins vegar fylgir henni gjarn-
an alls kyns feiti og þá er ekki að
sökum að spyrja. Svíar hafa
minnkað kartöfluneyzlu sína um
fjórðung á síðustu 20 árum. Eg
hef séð því fleygt, að ástæðan sé
kannski ekki sízt sú, að mjög
víða, t.d. í mötuneytum og
reyndar einnig á veitingastöð-
um, sé svo illa farið með kartöfl-
ur, að áhugi á þeim hafi stór-
minnkað. Þeir sem daglega
borða ofsoðnar kartöflur, kart-
öfluduft í stöppu eða steikt, hafa
engan sérstakan áhuga á að
spreyta sig á kartöflumatreiðslu
þegar heim kemur. Fyrsta skref-
ið í viðreisn kartöflunnar ætti
því að vera ábendingar til mötu-
neyta og veitingastaða.
Það getur vel verið að þessi
atriði eigi við hér líka. En það er
þó annað sem gerir kartöflur svo
lítið spennandi. Það vita víst all-
ir að kartöflurnar hér eru ekki
alltaf eins og þær ættu að vera.
Og svo er úrvalið ótrúlega fá- '
breytt. Við viljum eiga kost á
mjölkenndum kartöflum og
stinnum, líka stórum og litlum,
til að nota í ólíka rétti, sem
krefjast mismunandi kartöflu-
gerða. Á haustin langar ýmsa í
litlar kartöflur með glæru hýði
sem aðeins þarf að sjóða ör-
stutta stund og ekki afhýða. Og
svo væri ekki amalegt að geta
valið sjálfur kartöflur í pokann.
Það er reyndar sem betur fer
sums staðar hægt, m.a. í ágætu
afgreiðslunni hjá Grænmetis-
verzluninni í Lágmúla, og í sum-
um búðum.
Nei, það þarf ekki að óttast
sóðaskap. Það fer t.d. enginn
með hendurnar beint í kjötið,
eftir að hafa valið sér kartöflur,
af þeirri einföldu ástæðu að
kjötborðin eru lokuð, eða þá að
kjötið er pakkað inn. Já, það eru
svo sannarlega ýmsar óuppfyllt-
ar óskir sem koma upp í hugann
þegar kartöflurnar eru annars
vegar. Kartöflubændur hljóta að
óska þess að við kaupum meira
af kartöflum, en hvers vegna eru
þeir þá ekki ögn vogaðri í rækt-
uninni? Vogun vinnur, vogun
tapar eða hvað ...?
En frá dagdraumum skulum
við hverfa að því sem við þó höf-
um. Jafnvel úr misgóðum og
nafnlausum kartöflum er hægt
að gera ýmislegt gott. Það er þó
huggun harmi gegn ...
Góða skemmtun!
Blandið sósuna og hellið henni
yfir kartöflurnar. Látið þær nú
kólna.
100-200 gr skinka, gjarnan reykt
2—3 msk kapers
2. Áður en þið berið salatið
fram, skerið þá skinkuna í litla
bita og blandið í salatið, ásamt
kapers.
Af kartöf lum
Kartöflusalat
(llanda fjórum)
Hér er þá fyrst salat, sem
sómir sér vel sem léttur máls-
verður, e.t.v. með brauði og t.d.
rjómaosti. Það stendur vel fyrir
sínu, en kalt kjöt er gott með.
Auk þess er salatið tilvalið sem
miðnætursnarl, ef þið eruð að
leita að slíku.
í salatið er notað kartöflur,
kapers, skinka, helzt reykt, og
svo edikssósa yfir. I staðinn fyrir
kapers getið þið notað ólífur, og
í staðinn fyrir skinku getið þið
steikt litla bita af reyktu svína-
fleski og sett þá volga eða kalda
saman við salatið.
Mér finnst hitastig á mat
skipta miklu máli. Kartöflurnar
eru beztar ef þær eru bornar
fram við stofuhita, eða kannski
ögn kaldari. Stutt vist í kæli-
skáp kemur því í kring. En þær
verða ekki lystugar ef þær eru
látnar kólna eða standa lengi í
kæliskáp. Vegna þess að hér er
varla hægt að fá hæfilega þurr-
ar og vaxkenndar kartöflur, eins
og bezt er notað í salöt, brotna
kartöflubitarnir og salatið lítur
ekki sem bezt út. En fyrir þá
sem hafa smekk fyrir mat af því
tagi sem salatið er, er það harla
gott.
800 gr soðnar og alhýddar kartöflur
Sósa:
5 msk salatolía, gjarnan ólífu- og
sólblómaolía til helminga
l'/í msk hvítvínsedik (e.t.v. krydd-
að hvítvínsedik ef ykkur sýnist
svo)
1-2 msk franskt sinnep
1-3 smátt söxuð hvítlauksrif
nýmalaður pipar eftir smekk
1. Skerið volgar kartöflurnar í
hæfilega bita eða sneiðar.
Smjörsoðnar kartöflur
(Handa fjórum)
Aðferðin felst í því að setja
afhýddar kartöflur í pott ásamt
ofurlitlu af vatni og svo smjöri.
Látið sjóða á hægum hita, þann-
ig að kartöflurnar drekki í sig
vatnið og steikist að lokum í
smjörinu. Ef ykkur sýnist svo, er
býsna bragðgott að bæta nýmöl-
uðum pipar í og eins nýrifnu
múskati. Hvítlaukur þykir sum-
um einnig vera til bóta. Þessar
kartöflur eru gott meðlæti, t.d.
með glóðarsteiktu kjöti, eða
köldu kjöti. En þær eru líka
ágætar sem léttur málsverður,
e.t.v. með góðu brauði, já,
kannski heitu ostabrauði. En þá
er þetta aðeins nægilegur
skammtur handa tveimur.
600 gr kartöflur
vatn
salt?
20-25 gr smjör
1. Afhýðið kartöflurnar og
skerið þær í tvennt ef þær eru
stórar. Setjið þær í rúman pott,
þannig að megnið af þeim liggi
við botninn. Hellið nú um 1 dl af
vatni yfir, saltið eftir smekk og
bætið smjörinu í. Látið malla á
hægum hita. Ef vatnið sýður
niður áður en kartöflurnar eru
soðnar, bætið þá við ögn meira
af vatni. Hugmyndin er að vatn-
ið sjóði niður og kartöflurnar
steikist eða stikni svo í smjörinu
undir lokin. Hristið pottinn til
öðru hvoru svo ekkert brenni eða
festist við, og svo kartöflurnar
brúnist jafnt.
Við kassann
Ég ætla enn að minnast á
sælgætisgrindurnar við pen-
ingakassana, en þetta fyrir-
komulag virðist hafa slegið í
gegn í mörgum búðum, bæði
stórum og litlum. Þetta fyrir-
komulag veldur barnafólki, sem
fer í slíkar búðir með börn sín,
ómældum erfiðleikum, tauga-
streitu og líkamlegu álagi við að
draga börnin veinandi burt.
Fjárhagslegu tjóni ef látið er
undan.
Það má kannski segja að litlar
búðir með lítið rými hafi vissa
afsökun. Þar eru oftar hillur bak
við afgreiðslufólkið, svo freist-
ingin er ekki alveg í munnhæð
þeirra sem mest freistast. Ég á
einkum við stóru búðirnar, þar
sem iðulega þarf að bíða við
kassana, með allt sælgætið inn-
an seilingar. Og sumar búðir
hafa fyrirkomulagið þannig að
það þarf að ganga fram hjá
ógnarlágu borði, þar sem sæl-
gætið blasir við. Annars staðar
eru lág borð rétt áður en komið
er að kössunum. Og ekki má
gleyma litlu bílunum, sem
hanga sums staðar og valda
sömu erfiðleikum og sælgætið. í
einni búð eru há borð innan við
kassana, sem er gott. En að vísu
er þar einnig ýmislegt annað
sem ekki er til þæginda.
Ágætu verzlunarstjórar.
Hjálpið okkur, sem erum með
börn, til að gera verzlunarferð-
irnar sem þægilegastar. Setjið
sælgætið í há borð, þannig að
þau blasi ekki við augum krakk-
anna, og hafið það helzt ekki al-
veg við kassana. Setjið bíla-
grindurnar út í horn, þangað
sem við þurfum að gera okkur
sérstaka ferð, ef svo vill til að
okkur vantar bíla.
Og foreldrar og forráðamenn
barna. Meðan verzlunarstjór-
arnir hugsa sinn gang, getum við
tekið upp einfalda lífsreglu.
Venjið börnin á að sælgæti er
aidrei, aldrei keypt við þessar
aðstæður, það er keypt í ró og
friði. Og bílarnir eru heldur
aldrei keyptir af svona grindum.
Ef þið eruð með lítil börn er eng-
inn vandi að taka upp þessa
reglu þegar þau uppgötva tilvist
sælgætis og bíla. Utskýrið fyrir
eldri börnum hvers vegna þið
hafið þennan háttinn á. Börn eru
móttækileg fyrir slíkar útskýr-
ingar, ef þær eru veittar í ró og
næði. Þau beygja sig líka undir
skynsamlegan aga. Sjáið bara til
hvort þetta gerir ekki innkaupa-
ferðirnar þægilegri og auðveld-
ari. Annars eru börn og sælgæti-^SS
nokkuð sem vert er huga að.
Meira um það seinna.
Byrjum nýtt líf.
Líkamsræktin
Kjallaranum Kjörgarði
v/Laugarveg, aöalinngangur
Hverfisgötumegin.
Byggiö upp líkama ykkar, eyöiö fitu. Fullkomin æfingaraöstaöa, kvenna- og karlasalir. Sérbyggö
þrek- og átaksþjálfunartæki. Reyndir þjálfarar ávallt til staöar. Nuddpottar, sólaríum, gufuböö,
matarleiöbeiningar.
Opiö alla virka daga frá kl. 07.00 — 22.00, laugardaga og sunnudaga frá kl. 10.00 — 15.00. Frjáls
komutími alla daga.
Gerið líkamsrækt að lífsvenju.