Morgunblaðið - 22.08.1982, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1982
39
„Sjá, það var
harla gott“
Spekingar þeir og spámenn,
sem mótuðu hugsanir um fyrstu
spor mannkyns á jörð, létu Guð
sinn lýsa gleði sinni yfir sköpun-
arverki sínu með þessari ör-
stuttu setningu.
Oft mætti samt ætla á mann-
legari hátt metið, að jafnvel og
ekki sízt sjálfum persónu-
gervingi speki og vizku hefði
fundizt eitthvað fara öðruvísi en
ætlað hefði verið. Þó mun sú leið
jafnan viturlegust, að sjá og
þakka hið jákvæða í einu og öllu,
bæta um það sem betur mætti
fara og gera sér eins gott úr öllu
og unnt er. Bezt að eiga ávallt
hið jákvæða viðhorf gagnvart
öllu, smáu og stóru í tilverunni.
Og nú á síðustu dögum virðist
full þörf hér úti á hjara veraldar
að minna á þessa lífsskoðun.
Margt virðist ganga úrskeiðis
og yfir öllu vofir nær og fjær
nálægðin við opið hlið dauðans
öllu mannkyni við „ljóma heljar"
í makt og mikilli dýrð atóm-
sprengju og vetnisloga.
En hvort mundi þó ekki vitur-
legast að sefa og stöðva brjálæð-
ið við friðarsjón fegurðar og
dýrðar sjáandi uppkomu sólar á
brosandi morgni hásumardags
og „sjá það er harla gott,“ gefur
vonir um bjarta framtíð, hvort
heldur þjóðar eða mannkyns
alls, ef kraftur hins góða og
fagra mætti verða öllu yfirsterk-
ari, kraftur friðarins.
Hér skal aðeins bent á örfá
atriði, sem ættu að verða okkur
íslendingum sönnun þessa eina
og stóra skilyrðis til lífs og
heilla.
Allt, sem við höfum að þakka,
má ekki gleymast, heldur skyldi
það notað til að skara að glóðum
gæfunnar við lífsveg aldanna.
Þar gætum við einnig orðið
fyrirmynd annarra þjóða og
jafnvel skaparans meistara-
mynd hinum meiri og stærri.
Það er þá fyrst að fyrir örfáum
áratugum vorum við í sporum
nýlendna, sem nú berjast á
banaspjótum styrjalda, fjölda-
morða, grimmdar, haturs og
hermdarverka.
En samt höfum við að minnsa
kosti náð því að teljast frjáls og
fuilvalda þjóð án eins einasta
blóðdropa, og eigum naumast
betri vini en einmitt þá sem orð-
ið gátu æðislegustu óvinir.
Hugsa mætti um Ira og Breta,
Israel og Palestínumenn til sam-
anburðar, svo eitthvað sé nefnt,
sem er á allra vörum.
Hér var stuðzt við hugsun,
samninga og speki, sem birtist í
rólegri yfirvegun, framsýni og
þolgæði, þar sem ekki var rasað
um ráð fram, heldur unnið í
þeirri trú, sem birtist í orðunum:
„Sjá, allt er harla gott,“ ef sann-
leikur, réttlæti og góðvild hafa
yfirtök í smáu og stóru.
Vel mætti bera tvo af þeim,
sem blika bjart í okkar sögu, við
forystumenn ónefnda í átökum
þeim sem frá er skýrt í fréttum
hversdagsins á síðkvöldum ann-
ars.
Þessir tveir samningamenn,
sem skýra mál mitt, eru Jón Sig-
urðsson í nýlendumálum og Ei-
ríkur Kristófersson í þorska-
stríðinu.
Og satt að segja mætti halda
hér áfram að bera stjórnendur,
alþingismenn og spekinga ís-
lands og allar framfarir þjóðar-
innar hinn síðasta aldarhelming
saman við stjórn og stjórnendur
margra annarra landa allt til
stórvelda, þar sem atvinnuleysi,
kreppa og ótti við aleyðingu fer
nú um eins og nýtízkutegund af
svartadauða eða bólusótt.
Þrátt fyrir allt niðið, sem
daglega er borið fram um ís-
lenzka stjórnmálamenn, mistök
þeirra og skammsýni, sem talað
er um á öllum sviðum fjölmiðla,
allt frá predikunum presta til
útvalinna fréttaskýrenda, þá
sannar allur samanburður við
aðrar þjóðir fjær og nær, hve vel
þeir standa sig og að allir reyna
að gera sitt bezta, þótt að sjálf-
sögðu sé ágreininguT um margt,
þar sem allir mega hugsa og tala
í fullum rétti frjálsra og glaðra
þegna í ríki sannleikans og skoð-
anafrelsis. Þrátt fyrir það allt,
sem auðvitað eru oft ömurleg
orð og átök augnabragðsins, þá
verður samt niðurstaðan við yf-
irlit sköpunarverksins á íslandi:
„Sjá, allt er harla gott.“ Margt
og mikið að þakka.
Sé litið til atvinnu og afkomu
þessarar litlu þjóðar, verður sem
betur fer hið sama upp á þeim
teningi tímans, sem varpað er
fyrir augu saintímans fjær og
nær. Á síðustu tímum vann þessi
þjóð þannig að sínum málum, að
allir hafa gnægtir, sem á annað
borð eru þess umkomnir að
heilsu og viti, að sjá um eigin
hag. Landið er gjöfult og hafið er
auðugt, þrátt fyrir öll andvörp
um að Þórisvatn sé að þrjóta og
djúpin tæmd af helztu nytjafisk-
um. Þá hefur nú syrt í álinn með
vió
gluggann
eftirsr Árelius Nielsson
aflaleysi og ótíð fyrr en nú. Og
óðar en varir berast þær fregnir
að nýju, að Þórisvatn sé fært um
sitt hlutverk, meira að segja von
um Kröflu, Húnaflói fullur af
síld og togarar beri ennþá auð að
landi. Þetta gengur allt sinn
öldugang aldalangra hefða, þótt
aðstaðan sé önnur.
Svo langt má ganga að geta
þess, að framleitt er meira af
fiski og kjöti, mjólk og ull en
seljanlegt er á okkar okurverði.
Gæti kannski komið til mála að
fækka kúnum og fela nýju skut-
togarana? Já, margt er nú skrít-
ið í kýrhaus til að kvarta yfir, af
mörgum kúm, of góðum skipum.
Kannski væri rétt samt að at-
huga fyrst, hvort ekki mætti
spara meira, gera færri kröfur
um falleg einbýlishús og fína
einkabíla.
En eitt er víst, sé litið yfir
sköpunarverkið, má þrátt fyrir
fordóma og heimsku komast að
niðurstöðu spekingsins, sem rit-
aði og samdi sköpunarsöguna,
eitt fegursta ævintýri heims-
bókmenntanna:
„Sjá, allt er harla gott.“
Ekki má hér hafa of mörg orð,
þá hefur enginn tíma til að lesa
þau.
Samt skal að síðustu bent á
ummæli athuguls útlendings,
sem dvaldi hér af fjarlægu landi
kominn í sjálfu vestri allsnægt-
anna um nokkra daga í sumar.
Hann hefur víða farið og
margt séð, en var hér í fyrsta
sinn. Honum fórust orð eitthvað
á þessa leið:
„Þetta er furðulegt land, falleg
borg og alveg sérstæð þjóð.
Flest er ólíkt því, sem ég á að
venjast. Öll hús eru ný og falleg.
Ekki sést nokkur gamall bíll á
götunum. Alls staðar virðast
allsnægtir, þrátt fyrir okurverð
á öllu. Hér virðast allir hafa
vinnu, en samt nógan tíma til að
skemmta sér innan lands og
utan. Hér er ekki þessi sýnilegi
reginmunur á ríkum og fátæk-
um, sem við erum vön. Hér sjást
engir betlarar og — nú lækkaði
hann róminn — engar vændis-
konur, sem bíða fram á nætur
eftir væntanlegum viðskiptum."
Svo mælti þessi víðförli lög-
fræðingur frá Ameríku. Gætu
ekki flestir fundið orðum hans
stað í veruleika hversdagsins á
íslandi, þrátt fyrir allt, sem um t
er deilt, krafizt og kvartað yfir?
Niðurstaða ályktana hans og
athugana yrði því óhrekjanlega í
samræmi við orðin helgu:
„Sjá, allt er harla gott,“ þrátt
fyrir allt. En ættum við ekki að
reyna að þakka og meta betur
hér eftir en hingað til, slá af
kröfum í bili og fækka skuldum
með hagsýni og sparnaði, bjart-
sýni, góðvild og fórnarlund —
jafnvel ástúð og skilningi öðrum
til handa.
Mundi þá ekki einnig mega
segja um hinn andlega heim
okkar gáfuðu og göfugu þjóðar:
„Sjá, allt er þar harla gott.“
Reykjavík, 9. ágúst 1982,
Árelius Níelsson.
Minning:
Einar Magnús
Kristjánsson
Fæddur 19. desember 1910
Dáinn 15. ágúst 1982
Þegar ég nú kveð kæran tengda-
föður, Einar Magnús Kristjáns-
son, vélstjóra frá ísafirði, með
söknuði, og minnist hans fáum
orðum, þá verður ekki um tæm-
andi æviágrip að ræða, heldur að-
eins nokkur minningabrot. Einari
Magnúsi kynntist ég fyrir rúmum
tuttugu árum, þegar ég kvæntist
Margréti heitinni, dóttur hans, og
konu hans, Aðalbjörgu Bjarna-
dóttur, en Margrét lézt árið 1974.
Önnur börn þeirra hjóna eru
Stella, gift Nikulási Sveinssyni,
Kristján, kvæntur Þórdísi Sigur-
jónsdóttur, Vera, gift Einari
Jónssyni, og Sigríður, gift Hrafni
Marinóssyni.
Kynni okkar voru öll á einn veg,
ljúf og góð, enda Magnús einstak-
lega geðþekkur maður, sem hægt
var að reiða sig á í blíðu og stríðu.
Hann stundaði lengi sjómennsku
og voru áhugamál hans og lífs-
viðhorf mjög tengd þeim störfum
alla tíð. Magnús var forkur dug-
legur við alla vinnu og laginn svo
af bar, og fengu fjölskylda hans og
margir aðrir mjög að njóta þess í
gegnum árin. Úrræðagóður var
hann í öllu sem upp kom, og þótti
okkur því gott að hafa hann ná-
lægt, hvort sem var heima eða
heiman, og eru mér ekki sízt í
huga veiðitúrarnir, sem við fórum
í saman, þar sem hann hafði oft
árangur sem erfiði, en ég reyndar
ekki, þrátt fyrir hans góðu leið-
sögn.
Barnabörn þeirra Aðalbjargar
eru nú orðin sautján og barna-
barnabörnin sjö. Ég veit að ég tala
ekki aðeins fyrir hönd minna
barna þegar ég segi, að þau muni
minnast afa með sérstakri gleði og
þakklæti fyrir árin sem þau fengu
að vera honum samferða. Nafni
hans litli á margar góðar minn-
ingar um heimsóknirnar til afa og
bíltúrana, sem þeir fóru í saman,
þegar meðal annars var litið eftir
laxagengdinni í Elliðaánum. Per-
sónulega er mér efst í huga hve
gott var að eiga hann og hans góðu
konu að, þegar ég og börnin geng-
um í gegnum erfitt tímabil.
Einar Magnús var í mörg ár bú-
inn að eiga við heilsuleysi að
stríða, en var þó alltaf svo hress í
bragði, að kallið kom manni á
óvart, eins og það líklega gerir
alltaf.
Þegar leiðir nú skilur í bili, þá
biðjum við honum blessunar Guðs
í nýjum heimkynnum, og þess að
Guð styrki og styðji ömmu Aðal-
björgu í sorginni.
Moritz W. Sigurðsson
Þessi mynd af einum sýnisgripnum á orkusýningunni Á þessari mynd má sjá vindmyllu og búnað sem breytir
sýnir hlutfallslega framleiðslu nokkurra ríkja á kolum. sólarorku í rafmagn. Ljó»myndír Mbl. Krútján Gin*ri«on.
Heimilið og fjölskyldan ’82:
Bandarísk orkusýning
SÉRNTÖK orkusýning er á sýning-
unni Heimilið og fjölskylda ’82,
sem var opnuð í gær í Laugardals-
höllinni. Þetta er farandsýning,
sem farið hefur víða um lönd.
Hingað kom hún frá Khartoum í
Súdan og héðan fer hún til Trinidad
í Karíbahafinu.
Sýningin er bandarísk og það
eru Bandaríkjamenn sem standa
fyrir henni. Að sögn forráða-
manna hennar er tilgangur henn-
ar meðal annars sá, að sýna öðr-
um þjóðum, að Bandaríkjamenn
eru að gera ýmislegt til að leysa
aðsteðjandi orkuvandamál og
hvað þeir eru að gera til þess að
verða sjálfum sér nógir um orku.
í ávarpi forseta Bandaríkjanna,
Ronalds Reagans, vegna sýn-
ingarinnar segir: „Bandaríkin
hafa endurnýjað skuldbindingu
sína til að treysta eins og kostur
er á sjálfan sig í orkumálum og
til að vinna náið með öðrum þjóð-
um til að leysa sameiginleg orku-
vandamál. Tæknileg og hagræn
hæfni þjóðarinnar hefur verið
virkjuð til þess að nýta miklar
birgðir hennar af steingerðu
eldsneyti og til þess að þróa aðrar
mögulegar orkuuppsprettur. Nýt-
ing Islands á jarðhitaorku sinni
er hvatning öðrum þjóðum, sem
eru að reyna að verða sjálfum sér
nóg i orkumálum.
Með því að minnka innflutning
okkar á olíu, trúum við því að það
verði meiri birgðir fyrir aðrar
þjóðir til að nota við að þroska
iðnmátt sinn og til að bæta lífs-
skilyrði sín.
Fyrir hönd bandarísku þjóðar-
innar vil ég bjóða ykkur velkomin
á þessa sýningu um orkuupp-
sprettur og orkunotkun í Amer-
íku. Ég hef þá skoðun að þessi
sýning muni auka þann skilning
og gagnkvæmu virðingu sem
lengi hefur verið fyrir hendi milli
þjóða okkar."
Á sýningunni kennir margra
grasa. Má segja að þar megi finna
umfjöllun um flestar þær
orkuuppsprettur, sem nú ber
hæst, bæði þær sem á undanhaldi
eru og þær sem eru í sókn.