Morgunblaðið - 06.12.1983, Blaðsíða 34

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. DESEMBER 1983
42
Ljósm. Mbl. RAX.
Ráðherraefni í ræðustól?
Svipmynd úr neðri deild Alþingis. í ræðustól er Garðar Sigurðsson, fjórði
þingmaður Sunnlendinga, sem stundum er nefndur sjávarútvegsráðherraefni
Alþýöubandalags. Albert Guðmundsson, fjármálaráöherra, hlustar grannt við
hlið ræðumanns. { bakgrunni er Ingvar Gíslason, forseti þingdeildarinnar, með
skrifara hennar, Björn Dagbjartsson (við skriftir) og Ólaf Þ. Þórðarson (í
hvfldarstöðu).
Kjarnfóðurgjald 157 m.kr.:
Gengur í berhögg
við stjórnarskrána
— sagði Stefán Benediktsson
Heildarinnheimta kjarnfóðurgjalds fram til 9. þessa mánaðar hefur verið kr.
157.440.367,- sagði landbúnaðarráðherra á Alþingi í gær. Framreiðsluráð
hefur ekki treyst sér til að framreikna þessa fjárhæð til núgildandi verð-
lags. Hinsvegar er sundurliðun milli ára þessi: 1980 3,7 m.kr., 1981 29,5
m.kr., 1982 50,8 m.kr. og 1983 fram til 9/11 sl. 73,3 m.kr. Þetta kom fram í
svari Jóns Helgasonar, landbúnaðarráðherra á Alþingi í fyrradag.
Þessum skatti hefur verið ráðstafað sem hér segir:
Greitt v. skorts á útflutningsbótum kindakjöts.............. 20.590.343,- kr.
Endurgreidd verðskerðing sveitasjóða v. kindakjöts................... 63.501,- kr.
Vegna hækkunar á grundvallarverði gæra verðl. árið 81/82 ..... 7.445.026,- kr.
Endurgreiðslur til sauðfjárframleiðenda pr. kg. kjöts.............23.360.374,- kr.
Greitt v. skorts á útflutningsbótum mjólkur ................. 12.321.371,- kr.
Greitt til bænda v. leiðréttingar á mjólkuruppgjöri 79/80 .... 1.196.156,- kr.
Endurgreitt til mjólkurframl. pr./l yfir vetrarmán................35.928.836,- kr.
Endurgr. til nauðgripaframl. pr/kg kjöts framl. árið 1982 .... 4.186.056,- kr.
Greitt vegna vorharðinda 1983 ................................11.398.377,- kr.
Greitt til Áburðarverksmiðju rikisins ........................31.695.761,- kr.
Styrkir til alifuglaframleiðslu ............................... 3.342.117,-kr.
Styrkir til svínaframleiðslu................................... 1.142.222,- kr.
Greitt v/kostnaðar, leiðréttinga hjá innflytj. o.fl............... 2.388.370,- kr.
Styrkur til Rannsókastofnunar landbúnaðarins .................... 30.000,- kr.
Samtals 154.088.510,- kr.
Fyrirspyrjandi, Stefán Benediktsson (BJ), taldi þennan skatt, sem aðili út
í bæ innheimti og ráðstafaði, ganga í berhögg við stjórnarskrána, auk þess
sem hann gengi gegn frjálsri verðmyndun.
Aðflutningsgjöld
af búnaði til vísinda
Ný þingmál:
Búrekstur færður til áætlunar
Aðflutningsgjöld falli
niður af búnaði til
vísinda og menntamála
Þingmenn í neðri deild Alþingis,
sem sæti eiga í Rannsóknaráði
ríkisins (Gunnar G. Schram, Björn
Dagbjartsson, Guðrún Agnars-
dóttir, Guðmundur Bjarnason,
Hjörleifur Guttormsson, Jón B.
Hannibalsson og Pálmi Jónsson),
flytja frumvarp til laga um „að
fella niður eða endurgreiða gjöld
af vísindatækjum og búnaði, sem
ætlaður er til notkunar hjá viður-
kenndum rannsóknaraðilum."
í greinargerð með frumvarpinu
segir m.a.:
„Frumvarp þetta er flutt af
þingmönnum í neðri deild sem
sæti eiga í Rannsóknaráði ríkisins
og kosnir eru af Alþingi. Tilgangur
frumvarpsins er að opna heimild í
tollalögum til að fsland geti upp-
fyllt öll meginatriði sáttmála
UNESCO um niðurfellingu að-
flutningsgjatda af tækjum og bún-
aði til vísinda-, mennta- og menn-
ingarmála, svokallaðan Flórens-
sáttmála. Þingsályktunartillaga
hefur verið lögð fram af sömu
flutningsmönnum um aðild ís-
lands að sáttmála þessum og er
vísað til ítarlegrar greinargerðar
með henni um efnisatriði sáttmál-
ans.
Á síðasta Alþingi var samþykkt
tillaga ríkisstjórnarinnar til
þingsályktunar um stefnumótun í
málefnum vísinda og rannsókna,
þar sem stefnt er að því að efla þá
starfsemi í þjóðarbúskapnum og
hvetja til aukinna rannsókna á
vegum einkaaðila sem og opin-
berra stofnana. Nýlega birti fjár-
málaráðuneytið auglýsingu (nr.
219 23. apríl 1982) sem felur í sér
að ýmis rannsóknatæki, sem keypt
eru af fyrirtækjum í samkeppnis-
greinum iðnaðar, njóti sömu und-
anþágu frá aðflutningsgjöldum og
vélar og aðföng til sömu greina,
skv. 12. tl. 3. gr. tollskrárlaga. Með
þessu frumvarpi er stefnt að því,
að allar vísinda- og menntastofn-
anir, sem rannsóknir stunda, fái að
njóta sömu aðstöðu og að um
framkvæmd þessa heimildar-
ákvæðis verði farið með hliðstæð-
um hætti og um fyrirtæki sé að
ræða. Við ákvörðun um veitingu
undanþágu til einstakra stofnana,
sem vafi leikur á að stundi rann-
sóknir, er eðlilegt að leitað sé um-
sagnar Rannsóknaráðs ríkisins
sem reglubundið geri könnun á því,
hverjir stundi rannsóknir og
þróunarstarfsemi, og birti heildar-
skýrslu um þá aðila annað hvert
ár. Verður því ekki séð að vand-
kvæðum sé bundið að framkvæma
þetta ákvæði."
Tillaga Alþýðubandalags um
„áætlun um búrekstur“
Steingrímur J. Sigfússon og níu
aðrir þingmenn Alþýðubandalags
flytja svohljóðandi „tillögu til
þingsályktunar um búrekstur með
tilliti til landkosta, markaðsað-
stæðna og nýrra búgreina":
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að láta gera áætlun um
framtíðarskipan búrekstrar á ís-
landi með sérstöku tilliti til eftir-
talinna þátta:
1. Að búskapur á hverjum stað
verði færður til betra samræmis
við landkosti en nú er. Með
landkostum er átt við beitar-
möguleika í úthaga, bæði afrétt
og heimalönd, ræktað land,
ræktunarmöguleika og aðrar
náttúrulegar aðstæður.
2. Að framleiðslan á hverju svæði
og á landinu í heild verði í sem
bestu samræmi við markaðsað-
stæður innanlands og hag-
kvæma möguleika erlendis.
Leita þarf jafnvægis milli land-
nýtingar- og hagkvæmnisjón-
armiða og stefna að arðbærum
landbúnaði er nýti sem best
landkosti og framleiðslumögu-
leika hvers svæðis með hliðsjón
af markaðsaðstæðum og hags-
munum neytenda.
3. Að uppbygging nýrra búgreina
verði skipulögð með tilliti til að-
stæðna, svo sem framboðs á
hráefni og annarra veigamikilla
hagkvæmnisatriða, ástands
vinnumarkaðarins og búsetu-
sjónarmiða. Nýta skal sem best
þá möguleika sem skapast til
endurskipulagningar hefðbund-
ins búskapar með tilkomu nýrra
búgreina og ef með þarf til-
færslu landbúnaðarframleiðsl-
unnar í samræmi við fyrsta og
annan lið hér að framan.
4. Að unnið verði markvisst gegn
frekari eyðingu byggða sem
byggja afkomu sína að meira
eða minna leyti á landbúnaði og
þau svæði sérstaklega styrkt
sem nú standa tæpast.
5. Að í landbúnaði og við úr-
vinnslu landbúnaðarafurða
verði lífskjör jafnari en nú er og
sambærileg við kjör fólks í öðr-
um starfsgreinum.
6. Að slík áætlun sem hér um ræð-
ir verði liður í heildarstefnu-
mörkun í landbúnaði sem Al-
þingi telur nauðsynlegt að fylgi
í kjölfarið og unnið verði að á
næstunni. Áætlunin verði lögð
fyrir Alþingi sem taki ákvörðun
um framkvæmd hennar."
Sölumiðstöð hraðfrystihúsa
og sölumiðstöð eggjabúa
— eftir dr. Björn S.
Stefánsson
Fyrir hálfri öld mynduðu salt-
fiskframleiðendur með sér samtök
til að skipuleggja sölu afurða
sinna. Að þessum samtökum stóðu
jafnt stórir framleiðendur sem
smáir. Með því var smáframleið-
anda gert kleift að koma afurðum
sínum á framfæri við neytendur
með sömu kjörum og stórfram-
leiðanda eins og Kveldúlfi. Þetta
fyrirkomulag gildir enn. Skilyrði
til saltfiskframleiðslu eru mjög
ólík hjá ísbirninum eða Bæjarút-
gerðinni í Reykjavík og hinum
nýjungagjörnu og framtakssömu
saltfiskverkendum austur á
Bakkafirði, svo að dæmi séu tekin,
en í afurðasölunni standa allir
jafnt að vígi.
Sölusamtök fiskframleiðenda
gæta hagsmuna sinna bezt með
því að koma vörunni á framfæri í
þeirri mynd sem fellur neytendum
bezt. Þannig keppa þeir við salt-
fiskframleiðendur í öðrum löndum
og við framleiðendur annarra
matvæla sem neytendur kunna að
kjósa í stað saltfisks. Frystihús í
eigu einstaklinga og bæjarfélaga
hafa einnig með sér sölumiðstöð í
sama tilgangi og saltfiskverkend-
ur mynduðu sölusamtök sín. Sölu-
samtök í landbúnaði eru vel þekkt,
bæði samtök búvöruframleiðenda,
eins og Sláturfélag suðurlands og
Mjólkurbú Flóamanna, og sölu-
miðstöð mjólkurbúanna, Osta- og
smjörsalan. Allar þessar sölumið-
stöðvar njóta almennrar viður-
kenningar fyrir vandaða vöru.
Nú hafa ýmsir eggjaframleið-
endur viljað fara að dæmi annarra
framleiðenda í sjávarútvegi og
landbúnaði og koma á fót sölumið-
stöð. Þeir sem eru stærstir í hópi
eggjaframleiðenda hafa snúizt
gegn því og telja sér betur borgið
með því að koma eggjum sínum til
neytenda á eigin spýtur. Þar taka
þeir að vísu aðra afstöðu en stór-
framleiðendur í sjávarútvegi, eins
og Kveldúlfur á sínum tíma til
stofnunar sölusambands fisk-
framleiðenda (SÍF) og útgerð Ein-
ars Guðfinnssonar í Bolungarvík
gerir enn þann dag í dag með
traustri aðild sinni að Sölumið-
stöð hraðfrystihúsanna (SH). Lát-
um það vera. Hitt er merkilegra,
að neytendur og samtök þeirra í
Reykjavík skuli beita sér gegn því
að komið sé á fót slíkri sölumið-
„Sölumiðstöd eggja-
framleiðenda er eins
eðlileg og hagkvæm og
Sölumiðstöð saltfisk-
framleiðenda og hrað-
frystihúsa og Osta- og
smjörsalan.“
stöð ásamt gæðaeftirliti, líkt og er
um önnur matvæli og nýtur al-
mennrar viðurkenningar. Sölu-
miðstöð eggjaframleiðenda er eins
eðlileg og hagkvæm og Sölumið-
stöð saltfiskframleiðenda og hrað-
frystihúsa og Osta- og smjörsalan.
Er raunar furðulegt að slíkri mið-
stöð hafi ekki verið komið á fót
fyrir löngu að kröfu Reykvíkinga.
Hinir smærri framleiðendur
eggja sem sjá sér ávinning í eggja-
sölumiðstöð, eru raunar eins og
skjaldborg um hagsmuni stór-
framleiðendanna sem vilja halda
áfram að selja eggin beint. Á ís-
landi eru nefnilega ekki skilyrði
til eggjaframleiðslu nema með
innflutningstakmörkunum. Inn-
flutningstakmarkanir á eggjum
eru liður í almennum takmörkun-
um á innflutningi búvöru. Bænda-
samtökin eru auðvitað öruggasti
málsvari þessara innflutningstak-
markana. Bændasamtökin hafa
stutt viðleitni þorra eggjafram-
leiðenda til að koma upp eggja-
sölumiðstöð. Ef svo færi að
stórframleiðendurnir útrýmdu
smáframieiðendunum með því
m.a. að koma í veg fyrir stofnun
sölumiðstöðvar, þykir mér ekki
líklegt að bændasamtökin sæju
ástæðu til að halda uppi innflutn-
ingstakmörkunum á eggjum, ef
aðrir vildu afnema þær, heldur
létu það afskiptalaust að flutt
yrðu inn egg frá Danmörku og
Hollandi. Þá yrði eggjaframleiðsl-
an óviðkomandi sveitunum, en
eggjaverð yrði eins og í Hollandi
eða Danmörku að viðbættum
flutningskostnaði eggjanna.
Gerum samt ráð fyrir að inn-
flutningstakmarkanir haldist.
Hvernig er þá heppilegast að verð
myndist á eggjum? Flestir telja
heppilegt að verðlagið hafi þau
áhrif að framboð og eftirspurn
standist á þegar til lengdar lætur.
Á eggjamarkaði geta hins vegar
orðið stundarsveiflur sem ekki eru
til leiðbeiningar fyrir framleið-
endur um að auka framleiðsluna
eða draga hana saman. Verð-
skráning á eggjum, líkt og iðn-
meistarar hafa með sér eða lög-
fræðingar, er til leiðbeiningar ein-
stökum framleiðendum. Aukin
trygging ætti að vera í því frá því
ingu í höndum verðlagsnefndar
framleiðenda og kaupenda. Með
því ætti að mega treysta því að
verð yrði skráð þannig að framboð
og eftirspurn stæðist á til lengdar,
en með sölumiðstöðinni gefst
tækifæri til að jafna út framboðs-
sveiflur sem stafa af tilviljunum
og koma til móts við eftirspurnar-
sveiflur sem fylgja árstíðum og
hátíðum.
Slík verðlagsnefnd framleið-
enda og kaupenda er þegar starf-
andi, þótt hún hafi ekki tekið að
sér að verðleggja egg enn sem
komið er, nefnilega Verðlagsnefnd
iandbúnaðarafurða (sexmanna-
nefnd). í henni sitja þrír fulltrúar
framleiðenda annars vegar, og
væri eðlilegt að samtök eggja-
framleiðenda tilnefndu menn til
að fjalla um eggin, og þrír full-
trúar kaupenda, nefnilega fulltrúi
Landssambands iðnaðarmanna,
en í því eru bakarar, sem nota
mikið af eggjum, fulltrúi félags-
málaráðuneytisins og fulltrúi
Sjómannafélags Reykjavíkur.
Ætti með slíku fyrirkomulagi á
verðskráningu að vera séð fyrir
því að verðlag yrði ekki svo lágt til
lengdar að skortur yrði á eggjum
né svo hátt að birgðir mynduðust.
Dr. Björa 8. Sleíínssoa er Reyk-
víkingur og stundar efnahagslegar
°g þjóðfélagslegar rannsóknir.