Morgunblaðið - 01.02.1984, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. FEBRÚAR 1984
Anna Jósafats-
dóttir —
Fædd 11. apríl 1910
Dáin 1. janúar 1984
Vorið 1958 réðst ég sem kaupa-
maður að Tilraunastöðinni á
Skriðuklaustri. Jónas Pétursson
var þar tilraunastjóri þá og Anna
Jósafatsdóttir, kona hans, stóð
fyrir búi innanhúss.
Frá þeim tíma hefur heimili
þeirra verið mitt annað heimili; á
Skriðuklaustri, Lagarfelli og í
Reykjavík, meðan þau bjuggu þar
á þingmannsárum Jónasar.
Anna Jósafatsdóttir fæddist í
Krossanesi í Seyluhreppi 11. apríl
1910. Foreldrar hennar voru Jósa-
fat Guðmundsson bóndi þar og þá
ekkjumaður, fæddur 1853, og Ingi-
björg Jóhannsdóttir, fædd 1870,
vinnukona hans. Anna átti eitt al-
systkini, Felix kennara og vega-
verkstjóra, f. 1903, en 10 hálf-
systkini samfeðra sem upp kom-
ust, hin elstu miklu eldri en hún.
Má nefna að systursonur Önnu og
litlu yngri en hún var Hafsteinn
Björnsson miðill.
Anna var tekin í fóstur á fyrsta
árinu. Á því heimili gusu upp
berklar og sýktist Anna af þeim
og átti hún við þá veiki að stríða
til 10—11 ára aldurs.
Árið 1914 flutti Jósafat að
Syðri-Hofdölum í Viðvíkursveit og
tók þá Önnu til sín og ólst hún þar
upp uns hún fór í unglingaskóla á
Hólum í Hjaltadal en um það leyti
var Bændaskólinn ekki fullsetinn
búfræðinemum og unglinga-
fræðsla rekin þar jafnframt. Eftir
það var hún starfstúlka á Hólum
og þar kynntist hún Jónasi Pét-
urssyni sem stundaði þar nám ár-
in 1930—32 og sumarið 1933 hófu
þau búskap á hluta af Hranastöð-
um í Eyjafirði, föðurleifð Jónasar.
Á Hranastöðum bjuggu þau til
ársins 1946 að þau flytja til Akur-
eyrar, en árið eftir skipast mál
þannig að Jónas er ráðinn
tilraunastjóri á nýstofnaðri til-
raunastöð á Hafursá í Valla-
hreppi, næsta bæ utan við Hall-
ormsstað. Árið 1948 var ákveðið
að flytja stöðina að Skriðu-
klaustri. Sá tími er tilraunastöðin
var á Hafursá var uppbyggingar-
og undirbúningstími og það
skammur að Anna og Jónas komu
sér þar ekki upp heimili.
Vorið 1949 flytur stöðin aö
Skriðuklaustri og þar búa þau til
ársins 1962 en fyrstu þrjá veturna
var Anna á Akureyri þar sem hún
hélt heimili fyrir tvö elstu börn
sín sem gengu þar í skóla. Frá
1962 bjuggu þau svo á Lagarfelli
en nokkra vetur héldu þau heimili
í Reykjavík yfir þingtimann.
Þessi ytri rammi í lífi Önnu seg-
ir ekki hálfa sögu, meira er um
verð sú kona sem að baki bjó.
Önnu fylgdi höfðingsskapur og
reisn hvar sem hún fór. E.t.v.
gerði umhverfið mestar kröfur til
hennar þau ár sem hún stjórnaði
innanstokks á Skriðuklaustri, en
því hlutverki skilaði hún með
stakri prýði. Þar starfaði margt
manna, einkum á sumrin og gesta-
komur voru miklar og öllum sem
þar dvöldu lengur eða skemur
skapaði hún hlýtt og notalegt
heimili.
Störfum Jónasar Péturssonar
um ævina hafa iðulega fylgt meiri
og minni fjarvistir frá heimili og
hvíldi því heimilishald oft mikið á
Minning
Onnu. Hlutur hennar í að gera
Jónasi kieift að helga sig þing-
mannsstarfinu á þingmannsárum
hans var líka mikill.
Þrátt fyrir erfiða æsku og
sjúkdómsstríð á þeim árum var
Ánna gæfumanneskja. Einn þátt-
ur í gæfu hennar var að hún átti
létta lund. Hún sá auðveldlega
spaugilegu hliðarnar á tilverunni
og hún laðaði að sér fólk með sínu
hlýja viðmóti. Hún fagnaði gest-
um og ætíð var gestkvæmt á heim-
ili þeirra Jónasar. Á árunum sem
ég og fjölskylda mín bjó á Skriðu-
klaustri og við sóttum verslun og
aðra þjónustu í Egilsstaði notuð-
um við hvert tækifæri sem gafst
til að koma við á Lagarfelli og
þiggja þar góðgerðir. Vetrarríki
getur verið mikið á Héraði og þá
var gott að vita af Lagarfelli sem
áningarstað á leið suður eða að
sunnan og svo ómetanlegt athvarf
sem heimili þeirra Jónasar var
okkur þá höfðu þau einlægt lag á
því að kveðja okkur þannig að nú
værum við búin að gera þeim stór-
an greiða.
Ánna og Jónas eignuðust þrjú
börn. Þau eru: Hreinn, rafmagns-
tæknifræðingur, kona Sigríður
Halblaub; Erla, símavörður, sam-
býlismaður Ármann Magnússon,
og Pétur Þór, búfræðikennari,
kona Freyja Magnúsdóttir.
Ég flyt Jónasi og börnum þeirra
Önnu innilegustu samúðarkveðjur
mínar og fjölskyldu minnar.
Matthías Eggertsson
Sakna ég ykkar iiðnu lífs míns stundir
líkin mín í timans stóru gröf.
Styðst ég nú við minninganna mundir
mæni gegnum öll mín tárahöf.
Þessi visa kom í hug minn þegar
ég frétti lát vinkonu minnar, Önnu
Jósafatsdóttur. Við vorum á sama
aldursskeiði og búnar að lifa lang-
an dag og margs að minnast, en þó
finnst okkur sem eftir lifum að
hún hafi dáið um aldur fram. Við
vorum komnar á fimmtugsaldur-
inn þegar kynni okkar hófust og
með okkur tókst vinátta sem ent-
ist vel meðan báðar lifðu. Þó hef
ég heyrt því haldið fram að engin
vinátta sé eins haldgóð og sú sem
myndast í æsku, en ég hef reynt að
það er ekki algild regla.
Þegar ég flutti að Arnaldsstöð-
um í Fljótsdal vorið 1957 stjórn-
uðu þau ríkisbúinu á Skriðu-
klaustri hjónin Jónas Pétursson
og Anna Jósafatsdóttir, og fljótt
eftir komu mína í dalinn kynntist
ég þessum ágætu hjónum. Þótt
margt hafi breyst og mikið vatn
runnið til sjávar síðan við Anna
áttum báðar heima í Fljótsdalnum
er þetta nafn, Klaustur, Skriðu-
klaustur, alltaf í mínum huga
fyrst af öllu tengt Önnu Jósa-
fatsdóttur, þegar ég var að koma í
heimsókn að Klaustri og Anna
kom á móti mér og fagnaði mér
með þessari einlægu hlýju og
gleði, sem ósjálfrátt gefur okkur
trú á lífið.
Mér er margt hugstætt í fari
Önnu, þótt ég finni mig ekki þess
umkomna að tjá sem ég vildi. Hún
virtist vinna öll verk þannig að
þau veittu henni ánægju, hún var
ekki haldin þeim fordómum og
hugarangri, sem þjáir svo margar
t
Þökkum innilega auösýnda samúö viö andlát og jarðarför manns
mins, fööur okkar, tengdafööur og afa,
GEIRS ÞORLEIFSSONAR,
múrarameistara,
Borgarnesi.
Guö blessi ykkur öll.
Borga Jacobssen,
María Geirsdóttir, Frank James,
Steinunn Geirsdóttir, Brynjólfur Einarsson,
Geirdís Geirsdóttir, Ómar Einarsson,
Þorleifur Geirsson, Katrín Magnúsdóttir
og barnabörn.
nútímakonur, að heimilisverk og
þjónusta innan fjölskyldu sé böl
og kúgun sem konan verði að
brjótast undan. Það var alltaf svo
hreint í kringum Önnu vinkonu
mína og eins og henni mistækist
aldrei neitt verk sem hún vann.
Hún átti alltaf tíma fyrir gesti og
gangandi, enda bar margan gest
að garði á Skriðuklaustri, inn-
ansveitarfólk og aðra, og ég held
ég megi segja að allir hafi fundið
sig þar velkomna.
Húsdýrin á Klaustri báru þess
vitni hvað húsmóðirin var mikill
dýravinur og mátti ekkert aumt
sjá.
Já, horfnar stundir koma ekki
aftur, tíminn tekur allt, minningin
er ýmist sár eða hlý. Ég minnist
allra samverustunda okkar Önnu
með gleði, hún hafði þessa
skemmtilegu kímnigáfu sem ekki
skaðaði umhverfið. Allir sem
þekktu þau hjónin vissu hve fal-
legt heimili hún bjó sér og fjöl-
skyldu sinni. Eftir að fjölskyldan
flutti að Lagarfelli í Fellum minn-
ist ég sérstaklega allra blómanna
sem hún ræktaði, bæði úti og inni,
og báru vitni um smekkvísi henn-
ar á það sem var fagurt og taldi
hún ekki eftir sér stundirnar sem
fóru í blómaræktina, frekar en
þegar hún hlúði að málleysingjun-
um sínum á Skriðuklaustri.
Síðast þegar ég hitti Önnu var
hún orðin sjúk, en hún var æðru-
laus og átti ennþá þennan hress-
andi húmor, og mér er sagt að sá
eiginleiki hafi ekki horfið meðan
hún hafði ráð og rænu. Síðustu
stundirnar voru erfiðar og það er
erfitt fyrir aðstandendur að horfa
á ástvini sína þjást og berjast við
dauöann, en hún hafði trú á lífi
eftir líkamsdauðann, og því ætti
manni ekki að verða að trú sinni?
Eiginmanni, börnum og öðrum
aðstandendum votta ég samúð
mína.
Blessuð sé minning Önnu Jósa-
fatsdóttur.
Olga Egilsdóttir
Sumarið 1959 var eitt besta
heyskaparsumar í manna minn-
um, í það minnsta á Austurlandi.
Það var því létt yfir Jónasi Pét-
urssyni, þáverandi tilraunastjóra
á Skriðuklaustri, er hann kom úr
kaupstað með nýja kaupamann-
inn, þann er þetta ritar, þá um
haustið.
Mér leið vel allt frá fyrsta degi á
Klaustri, hjá þeim Jónasi og Önnu
Jósafatsdóttur konu hans og öðru
heimilisfólki. Komu þar ekki síst
til mannkostir Önnu.
Þótt þau Jónas og Anna hafi
verið ólík um margt var ætíð með
þeim góður kærleikur, gagnkvæm
virðing og samheldni. Anna
stjórnaði öllu innanhúss á
Klaustri af stakri prýði. Af því
fékk ég góða reynslu, ekki síst
þennan vetur, en þá var ég við
gegningar heima við, hugsaði um
kýr, fé og hross og var í ýmsum
snúningum fyrir heimilið.
Anna gerði meira en að stjórna,
hún lét aldrei sitt eftir liggja við
hvaðeina, sem gera þurfti. Hún
var ákaflega drjúg til verka, án
þess að hún virtist vera að flýta
sér.
Umhyggja og tillitssemi við
aðra var mjög rík hjá Önnu, en
hún var þó ætíð ákveðin og skýr,
og lognmolla og tvískinnungur
voru víðs fjarri henni. Anna vann
sér því auðveldlega skjótrar virð-
ingar. Hún þurfti aldrei að biðja
tvisvar um sama hlutinn, og hún
kunni vel að meta þegar vel var
gert. Hún kunni einnig þá list að
gera athugasemdir við það, sem
henni þótti miður fara, á þann
hátt að engum varð til minnkunar.
Ef til vill er mér minnisstæðust
í fari Önnu virðing hennar á nátt-
úrunni umhverfis sig og þá ekki
síst ást hennar á dýrunum. Þeir
voru ófáir brauðmolarnir sem hún
rétti að hrossunum eða strokur
um nasir og granir.
Ætíð var gestkvæmt á Klaustri,
enda var gestrisni mikil svo að af
bar. Anna var mannblendin og
kunni að halda uppi samræðum.
Naut sín þá vel glaðværð hennar,
kímni og góð greind.
Anna sómdi sér alls staðar vel,
hvar sem hún fór. Sómdi hún sér
vel við hlið Jónasar er hann var
kosinn á þing.
Þeim Jónasi varð þriggja barna
auðið, Hreins, Erlu og Péturs
Þórs, sem öll bera umhyggju for-
eldra sinna gott vitni.
Sjálfur var ég ekki nema hálft
annað ár á Klaustri í tíð Önnu og
Jónasar, vetur og tvö sumur, en
þau fluttu að Lagarfelli í Fellum
árið 1962. Traust vináttubönd
bundu okkur þó ætið saman, enda
hitti ég þau oft, m.a. á meðan ég
dvaldist hjá Matthíasi Eggerts-
syni á Skriðuklaustri árin
1963—’66.
Við hittumst við og við eftir að
ég stofnaði eigið heimili á Akur-
eyri. Það voru fagnaðarstundir og
börnin hændust að henni. Verst
hve fundir okkar strjáluðust hin
síðari ár, en síðast sá ég Önnu í 80
ára afmæli Ræktunarfélags Norð-
urlands hinn 11. júní vorið 1983.
Anna gekk þá ekki heil til skógar,
en hún lét það ekki aftra sér frá
því að sækja Ræktunarfélagið
heim, enda mun þeim hjónum báð-
um hafa verið hlýtt til þess frá
fyrri tíð.
Þessi fátæklegu kveðjuorð verða
að nægja, þótt margt sé enn ósagt.
Áður en ég lýk þessum orðum vil
ég þó nefna sérstakan eiginleika,
sem ætíð fylgdi Önnu, en erfitt er
að skilgreina. Þar á ég við hversu
vel mér leið ætíð í návist hennar,
óháð því hvort um lengri eða
skemmri tíma var að ræða. Ég
veit að hér tala ég fyrir munn
margra.
Mér er því fyrst og fremst
þakklæti í huga til Önnu og til
forsjónarinnar fyrir að hafa látið
leiðir okkar liggja saman um
stund.
Að lokum sendi ég og fjölskylda
mín, þér, kæri Jónas, ásamt börn-
um og barnabörnum ykkar hjóna,
innilegar samúðarkveðjur.
Þórarinn Lárusson
Minning:
Gunnar Einarsson
loftskegtamaður
Fæddur 22. júní 1915
Dáinn 29. nóvember 1983
Mér þykir ótilhlýðilegt að láta
vin minn og samstarfsmann um
þriggja áratuga skeið, liggja
óbættan hjá garði. Þess vegna vil
ég minnast hans með fáum orðum.
Hann var þó manna síztur til að
kæra sig um slíkt, þannig var
hógværð hans og látleysi, enda
maðurinn frekar dulur og fáskipt-
inn.
Gunnar Einarsson var fæddur
að ívarsseli í Reykjavík 22. júní
1915. Foreldrar hans voru Einar
Sigurðsson, sjómaður og verka-
maður, og kona hans Helga
ívarsdóttir. Einar var fæddur í
Pálsbæ á Seltjarnarnesi 3. sept-
ember 1877, dáinn 4. janúar 1964,
sonur Sigurðar útvegsbónda í
Pálsbæ og á Litla-Seli í Reykjavík,
frá Bollagörðum á Seltjarnarnesi,
29. febrúar 1850 — 31. janúar
1906, Einarssonar, bónda þar,
Hjörleifssonar. Helga fædd á
ívarsseli 6. júlí 1877 — 19. júní
1957, ívarsdóttir, útvegsbónda frá
Æsustöðum í Mosfellssveit, 8. apr-
íl 1832 — 28. mars 1899, Jóna-
tanssonar, bónda þar, Jónssonar.
1943 kvæntist Gunnar Jóhönnu
Guðmundsdóttur frá ísafirði,
Guðmundar, skipstjóra frá
Hvammi í Dýrafirði, Kristjáns-
sonar, bónda í Hvammi, Jónssonar
og konu hans Ingileifar frá
Haukshúsum á Álftanesi, Stefáns-
dóttur, sjómanns á ísafirði, Jóns-
sonar.
Börn þeirra Jóhönnu og Gunn-
ars eru Gylfi, fæddur 2. júlí 1943,
endurskoðandi í Hafnarfirði,
kvæntur Helgu Helgadóttur.
Gunnar, fæddur 21. apríl 1945,
skrifstofumaður í Reykjavík,
kvæntur Hörpu Harðardóttur, og
Helga, fædd 23. október 1946,
fyrrv. sendiráðsritari í London, nú
skrifstofumaður hjá Iðnaðarbank-
anum, gift David C. Langham.
Við Gunnar kynntumst
snemma, enda fermdir saman hjá
séra Bjarna, 5. maí 1929. Seinna á
ævinni urðum við samstarfsmenn
á Reykjavíkurradió/TFA yfir 30
ár og bjuggum í sama húsi í hart-
nær 32 ár.
Gunnar tók vélstjórapróf hið
minna 1939 og loftskeytamanns-
próf 1941, var loftskeytamaður í
afleysingum á skipum þar til hann
gerðist starfsmaður Landssíma
Islands árið 1942 um haustið.
Fyrst við Radíóeftirlitið og á
stuttbylgjustöðinni á Vatnsenda,
síðan sem loftskeytamaður og yf-
irumsjónarmaður á Reykjavík-
urradió/TFA allar götur til 1980.
Það þarf ekki að fara mörgum
orðum um það starf. Þar þurfti
mikillar árvekni við, vakandi vit-
und um hvað fram fór í hafinu og
ríkan skilning á lífi sjómannsins
og aðstandendum þeirra í landi.
Þetta skildi Gunnar vel, þess
vegna var hann farsæll í starfi,
auk þess með alfærustu loft-
skeytamönnum þessa lands. Aftur
á móti þoldi hann stundum illa
nöldur misviturra nýgræðinga og
hegðaði sér eftir því, enda skap-
mikill og lét ekki vaða ofan í sig.
í fríum sínum leysti hann oft af
á ýmsum skipum, og tvö sumur,
1957 og 1958, var hann loftskeyta-
maður í vísindaleiðangri Dr.
Lauge Koch á Ellaö á Norðaust-
ur-Grænlandi.
Gunnar var einstakt snyrti-
menni í öllum háttum, svo af bar,
það sást í smáu sem stóru, og fór
sízt framhjá þeim, sem bjuggu í
nábýli við hann árum saman. Eins
var hin ágæta kona hans, enginn
hugsaði eins vel um garð hins
sameiginlega húss, að Birkimel 8,
sem hún. Gunnar var einnig mjög
góður teiknari og málaði m.a.
nokkur athyglisverð málverk, sem
prýddu heimili þeirra hjóna. Sér-
stakt áhugamál hans var þó ætt-
fræði, hún var honum hjartfólgin,
enda stundaði hann hana af vís-
indalegri nákvæmni, þar var ekki
komið að tómum kofanum, ef ein-
hvers þurfti að spyrja.
Því miður misstum við af þeim
árangri, sem hann hefði getað náð
á þessu fróðleikssviði, vegna van-
heilsu hans allt síðasta sumar og
andláts í haust.
Það er bara að vona, að birta
hins sólríka síðsumars verði bjart-
ari hinum undursamlegu skýjum
haustsólarinnar og fylgi hinum
brottfarna til fyrirheitna lands-
ins.
Snemma í haust fluttist fjöl-
skyldan að Hofgörðum 22, og þótti
íbúum Birkimels 8A þá mikið
skarð fyrir skildi vegna fyrir-
myndar framkomu þeirra í sam-
búð.
Að lokum sendir Félag íslenzkra
loftskeytamanna aðstandendum
Gunnars innilegar samúðarkveðj-
ur. Svo og undirritaður og hans
fjölskylda.
Kristján Jónsson