Morgunblaðið - 26.04.1984, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 1984
Myndin af Asgrími
Kvíkmyndír
Ólafur M. Jóhannesson
MYNDIN AF ÁSGRÍMI
Heimildarmynd gerð af íslenska
sjónvarpinu.
Kvikmyndun: Óli Örn Andreasson.
Ljósmyndir: Höróur Kristjánsson.
Hljóð: Jón Arason.
Umsjón: Hrafnhildur Schram.
Stjóm upptöku: l'rándur Thor-
oddsen.
Ég er nú ekki besti maðurinn
að fjalla um Ásgrímsmynd sjón-
varpsins, þar sitja mér færari
menn á stóli myndlistarrýnis og
vona ég að þeir fjalli frekar um
þessa merku mynd. En þar sem
hér er um kvikmynd að ræða var
ég beðinn að veita henni umsögn.
Ég vil nú byrja á því að afsaka
mig með því að ég tel mig þekkja
dálítið til Ásgríms Jónssonar,
frá þeirri tíð er ég sat með
vatnsliti og málaði eftir mynd-
um Ásgríms, eins og þær birtust
í Helgafellsbókinni. Það voru
dýrðlegir dagar án brauðstrits
og litirnir loguðu — í myndum
Ásgríms — og ég fann hita
þeirra í sálinni og taugunum,
svipaðan og Þorvaldur Skúlason
lýsti svo vel. Mikill gæfumaður
Þorvaidur að hafa ratað hina
réttu slóð inn í heim litanna og
formanna þar sem tíminn er
ekki til og úrin eru linsoðin eins
og hjá Salvador Dalí.
Talandi um Þorvald Skúlason
þá fannst mér Hrafnhildi
Schram takast furðanlega að
veiða uppúr honum þann þráð er
batt þá Ásgrím saman í Húsa-
felli. Hið sama má segja um
rabb hennar við þá Húsafells-
bræður og Bjarnveigu Bjarna-
dóttur sem brugðu upp myndum
af persónu Ásgríms, þessa eld-
huga sem málaði logandi himin
álíka sannfærandi og Turner.
Annars finnst mér myndir Ás-
gríms frá vissu skeiði minna um
margt á Cézanne. Hingað til hef-
ir Jón Stefánsson nú frekar verið
orðaður við þann ágæta mann,
samt er hann allur massívari í
litnum, en þegar Ásgrímur fang-
ar best landið í vatnslitunum þá
stendur hann við hlið Cézanne
þessa höfuðsnillings.
í mynd sjónvarpsins er lýst
nánu sambandi Ásgríms við trén
í Húsafelli og minnti sú lýsing
mig á lýsingu er ég las einhvers
staðar i sambandi Cézanne við
ónefnt tré í Aix. En textahöf-
undur hafði eftir ónefndum sam-
tíðarmanni Cézanne að málarinn
hafi á efri árum, gjarnan faðmað
þetta tré og hlustað eftir sál þess
— þannig heid ég að risunum
okkar'T þeim Jóni Stefánssyni,
Kjarval og Ásgrími hafi gjarnan
liðið þá þeir hrifsuðu landið yfir
á léreftið og sýndu okkur það í
ljósi sem við vissum ekki að væri
til á jörð vorri. Og ekki nóg með
það: Kjarval fyllti hið guðdóm-
lega ísland sem stækkaði svo á
léreftinu, af verum frá öðrum
heimi. Þannig braust út í verki
þessara risa ástarþökk þjóðar
sem hafði barist til lífs á kietta-
eyjunni öld fram af öld. Kannski
ekki nema von að þeir er vilja nú
berjast við ný-liti og ný-form á
landi voru máli í takt við land-
laus listatímarit — því risarnir
hafa getið af sér herskara
Kjarvala, er mála heimabyggð
aðfluttra Islendinga fyrir
sanngjarnt verð. Samt skamm-
ast Þorvaldur sín ekki fyrir að
játa að Ásgrímur hafi ætíð fylgt
honum.
Ég talaði áðan um að Kjarval
hafi fyllt það tsland er hann
skóp af verum frá öðrum heimi.
Mér fannst gleymast í Ás-
grímsmynd sjónvarpsins, hversu
ötull Ásgrímur var að teikna
hinn heiminn — heim huldu-
fólksins og þjóðsagnanna. Per-
sónulega finnast mér teikningar
Ásgríms oft dálítið stirðlegar en
þær eru einlægar og bera vott
næmri tilfinningu fyrir and-
stæðum ljóss og skugga — við
skulum segja að þær séu trölls-
legar. Hefði ekki mátt rýna ögn
nánar í þessar teikningar, eins
og prýðilega var staðið að kynn-
ingu litmyndanna, en Hörður
Kristjánsson annaðist ljósmynd-
un verka. Ég hef þegar minnst á
einkar notalegt rabb Hrafnhild-
ar Schram við ýmsa er kunnu
skil á persónu Ásgríms. Ég vil
þakka Hrafnhildi fyrir notanleg-
an þátt, Þrándi Thoroddsen fyrir
upptökuna, Herði fyrir ljós-
myndirnar og Óla Erni Andreas-
syni fyrir kvikmyndatökuna.
Allt var þetta prýðilega af hendi
leyst.
Það var mikið að myndlistar-
áhugafólk fékk eitthvað fyrir
sinn snúð í sjónvarpinu okkar,
ég var farinn að halda að
íþróttaáhugamenn sætu þar ein-
ir að sínu áhugamáli, jú, og ekki
má gleyma blessuðum börnun-
um, ég sé ekki betur en þau fái
fimm mínútur í dagskránni á
annan í páskum, það er svona
eins og einn snúningur á svellinu
hjá Bjarna Fel.
Karlar í eldhúsi

Guðrún Ásmundsdóttir og Gísli Halldórsson í hlutverkum sínum í
Matreiðslunámskeiðinu eftir Kjartan Kagnarsson.
Leiklist
Jóhann Hjálmarsson
Sjónvarp:
Matreiðslunámskeiðið.
Sjónvarpsleikrit eftir Kjartan
Ragnarsson sem jafnframt er leik-
stjóri.
Leikendur: Gísli Halldórsson,
Guðrún Ásmundsdóttir, Guðmund-
ur Pálsson, Jón O. Ormsson,
Steindór Hjörleifsson, Valdimar
Helgason, Valur Gíslason og Örn
Árnason.
Leikmynd: Snorri Sveinn Frið-
riksson.
Myndataka: Omar Magnússon.
Hljóð: Baldur Már Arngrímsson.
Lýsing: Ingvi Hjörleifsson.
Tónlist: Sigurður Rúnar Jónsson.
Stjórn upptöku: Viðar Víkingsson.
Matreiðslunámskeiðið eftir
Kjartan Ragnarsson er dálítið
grín um karla sem læra að
hjálpa sér sjálfir í eldhúsi og
njóta í því skyni tilsagnar mat-
reiðslukennara. Einn þeirra,
Hannes, hefur orðið fyrir barð-
inu á kvennréttindum, kerlingin
farin frá honum. En Magnea
matreiðslukennari fullvissar
Hannes um að námskeiðið henn-
ar sé ekki í neinum tengslum við
kvennaframboð og önnur upp-
lausnareinkenni. Hannes er ekki
auðveldur nemandi í fyrstu, en
tekur sig á. Að sögn eins karl-
anna ætlar hann að fá meira út
úr námskeiðinu en kennsluna
eina. Það fer vel á með þeim
kennaranum og lærisveininum.
Karlarnir eru út af fyrir sig
sniðugar týpur, en ofnotaðir sem
slíkir, ekki síst presturinn gamli.
Matreiðslukennarinn er þó
verstur. Upp í Guðrúnu Ás-
mundsdóttur hefur verið stungið
aukatanngarði sem gerir hana
fáránlega. En á lævísan hátt
nær hún þó að gera persónuna
eilítið trúverðuga. Gísli Hall-
dórsson glansar í hlutverki
Hannesar, túlkun hans er fram-
úrskarandi fyndin á köflum svo
að segja má að um einhvers kon-
ar sambland einfeldni og visku
sé að ræða hjá honum.
Það er stundum mjótt á mun-
unum hjá Kjartani Ragnarssyni
milli gamanleiks og skrípaleiks.
Svo er einnig að þessu sinni.
Samt sem áður verður sú hugsun
áleitin hvort betri árangri hefði
ekki verið náð með því að stilla
öllu í hóf. En þá hefði saltið líka
dofnað, hið meinlausa grín orðið
enn veigaminna. Smálegt verkið
býr yfir þó nokkru lífi. Nefna má
samskipti föður og sonar og
uppákomu í útsendingu sjón-
varpsfrétta sem verður að skoð-
ast sem ádeila á vandræðalegan
fréttaflutning þar á bæ.
Leikmynd Snorra Sveins Frið-
rikssonar gat naumast raunsæi-
legri verið. Myndataka ómars
Magnússonar var góð, best þegar
brugðið var upp svipmyndum úr
borgarlífinu. Onnur tæknileg at-
riði voru unnin á viðeigandi
hátt.
Undirritaður horfði á Mat-
reiðslunámskeiðið sem saklaust
gaman í páskalok og telur að
höfundurinn hafi hitt oft í mark
þótt heildarmyndin sé naumast
eftirminnileg. Það er ailtaf gam-
an að kynnast húmor Kjartans
Ragnarssonar. Hann er sér á
parti.
Hörður Áskelssnn
Helgivaka
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Listvinafélag Hallgrímskirkju
stóð fyrir helgivöku á föstudaginn
langa og voru flutt verk eftir Bach,
Kuhnau, Poulenc, Róbert A. Ottós-
son, Reinberger og tvær raddsetn-
ingar og impróvisasjónir eftir Hörð
Áskelsson, orgelleikara og stjórn-
anda tónleikanna.
Mótettukór Hallgrímskirkju er
íslenska
hljómsveitin
Sjöttu og síðustu tónleikar ís-
lensku hljómsveitarinnar á þess-
ari önn voru haldnir í Bústaða-
kirkju og voru flutt verk eftir Bus-
oni, Bármann, Mist Þorkelsdóttur
og Wagner. Tónleikarnir hófust á
umskrift Schönbergs á „raunalegu
vögguvísunni" eftir Busoni. Þessar
umskriptir Schönbergs voru unn-
ar eftir pöntun ýmissa tónlistarm-
anna, á tímum er hann hafði úr
litlu að moða peningalega. Þær
hafa nú verið grafnar upp og
þ.vkja ekki ýkja merkilegar, nema
sem sagnfræði um það hversu
slæm starfsskilyrði neyða menn
oft til að spinna vef sinn úr illa
fengnu og mölétnu efni, enda sér
víða í gegn og hattar illa fyrir í
mislitum og skásettum samskeyt-
unum. Annað verkið var Adagio
eftir Bármann og lék Sigurður I.
Snorrason einleik með strengja-
kvintett. Verkið er ómþýtt og var
mjög vel leikið af Sigurði. Þriðja
verkið var svo frumflutningur
verks eftir ungan tónsmið, Mist
Þorkelsdóttur. Verkið nefnir hún
Davíð 116 og er það ritað fyrir
bariton og hljómsveit. Einsöngv-
arinn í verkinu var William H.
Sharp, ungur og mjög efnilegur
baritonsöngvari, og flutti hann
verk Mistar mjög vel. Mist sýnir
Thomas Austin
Ungur sellóleikari, Thomas
Austin að nafni, hélt tónleika að
Kjarvalsstöðum og lék verk eftir
Georg Crumb, Hindemith, Snorra
Sigfús Birgisson og Kodaly, allt
einleiksverk fyrir selló.
Thomas Austin hefur fallegan
tón og töluverða leiktækni en
hefur trúlega tekið fyrir einum
of erfið verkefni, sérstaklega
sónötuna eftir Kodaly, er hann
réð engan veginn við, enda mjög
erfitt verk. Sónata eftir Crumb
var skemmtilega leikin og er
verkið ótrúlega „klassískt" að
gerð. Það hefst á skemmtilega
gerðri fantasíu en annar þáttur-
inn er tilbrigðaþáttur yfir eins
konar sveitastef. Tilbrigðin eru
skýr, hvert í sínu afmarkaða
leikformi, og endar verkið á
tokkötu, sem er einkennilega
óróleg oftlega, með endurtekn-
ingum á einstaka stefhluta, eins
Hreinræktað skallapopp
Hljóm-
plotur
Sigurður Sverrisson
Matthew Wilder
Matthew Wilder
Epic/Steinar hf.
Köppum á borð við Matthew
Wilder hefur skotið upp á yfir-
borðið jafnt og þétt og á vafalítið
eftir að gera það um ókomna tíð
á meðan það fyrirbrigði, sem við
í daglegu tali nefnum dægur-
popp/skallapopp, fyrirfinnst.
Þrátt fyrir ágæta tilburði á köfl-
um er Wilder ekkert annað en
hreinræktaður skallapoppari.
Sem frumraun hlýtur þó þessi
plata hans að teljast bærileg.
Tónlistin er reyndar ákaflega
lítið spennandi á köflum og ef
undan eru skilin tvö fyrstu lög
plötunnar, Break My Stride og
Kid’ss American, er afrakstur-
inn ekkert meistaraverk. Þrátt
fyrir meiri og fjölbreytilegri
notkun hljómborða en gengur og
gerist vestanhafs nær Wilder
aldrei að losna við „Ameríku-