Morgunblaðið - 24.06.1984, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. JtJNl 1984
77
minnið eins og menn stæla vöðva?
„Minnið getur maður ekki staelt
eins og vöðva, því miður! Vöðvi,
sem er styrktur með áreynsluæf-
ingum, verður hæfur til átaka á
hvaða sviði sem er, hvort sem það
er til að lyfta lóðum eða ferðatösk-
um. Lyftingamaður stælir vöðva
sína með því að lyfta lóðum, en
verður jafnframt hæfari til að
lyfta hvaða byrði sem er. Þessu er
öðruvísi farið um minnið. Það hef-
ur ekki sama yfirfærslugildi. Þú
getur þjálfað upp hjá þér hæfi-
leika til að leggja 30—40 tölustafi
á minnið, en það þýðir ekki að þú
eigir nokkuð betra með að festa
þér orð í minni. Þetta er mikil-
vægt atriði í sambandi við skóla-
starf. Menn trúðu því hér áður
fyrr að það þjálfaði minni barna
almennt að láta þau læra einhver
býsn af kvæðum utanað. Þetta er
á misskilningi byggt. En bömin
eiga ef til vill heldur auðveldara
með að læra kvæði fyrir bragðið,
hafi þau ekki fengið andúð á þeim
ef hart var eftir gengið. Hins veg-
ar má þjálfa margvíslega minnis-
tækni — sem er allt annað en að
þjálfa minnið — með því einu að
læra ógrynni efnis utanbókar. Þó
verð ég að hafa þann fyrirvara á,
að sumir þeirra sem læra mikið
utanbókar koma sér auðvitað
smám saman upp fjölþættri minn-
istækni sem getur reynst þeim vel
við hvaða nám sem er.
öll minniskerfi á því sama: að gera
flókinn hlut einfaldan með því að
setja atriði, sem erfitt er að muna,
í samband við atriði sem auðvelt
er að muna. Með öðrum orðum,
smíða sér lykil sem auðveldar að-
gang að þeim „hirslum" sem
minnisatriðin eru geymd í. Þessi
lykill gegnir svipuðu hlutverki og
spjaldskrá í bókasafni. í stað þess
að leita blindandi að ákveðinni
bók í safninu, þá fletta menn upp í
spjaldskrá, sem vísar á þann stað
sem bókin er geymd. Til að fletta í
spjaldskránni er notaður annar
lykill, sem er einfaldlega stafrófið.
Lyklarnir eru hins vegar breyti-
legir eftir því hvers konar verk-
efni um er að ræða.“
Saga um nafn og andlit
— Geturðu nefnt nokkur dæmi
um tiltölulega einfalda minnis-
tækni?
„Ef markmiðið er að muna nöfn
og andlit manna er ein aðferðin sú
að semja örlitla sögu í kringum
útlit og nafn mannsins. Segjum að
þú hittir mann sem snöggvast f
samkvæmi, sem er kynntur fyrir
þér sem Hörður Sigurðsson. Hann
er sköllóttur, hávaxinn og með
hörkulegan svip. Til að auðvelda
þér að muna eftir manninum og
nafni hans gætirðu til dæmis
ímyndað þér fótboltamann, sem
skorar mark með skalla, sigur-
mark í mikilvægum leik. Þú gætir
lykilorð úr upphafsstöfum atriða
sem á að læra og aðrir reyna jafn-
vel við bundið mál. Oft er rifjuð
upp vísan „Ap, jún, sept, nóv þrjá-
tíu hver — einn til hinir kjósa
sér“, þegar spurt er um dagafjölda
mánaða. Eins muna margir staf-
rófið með hjálp vísu. Til eru að
minnsta kosti tvö vísnakerfi af
þessum toga eftir Einar Bogason
frá Hnífsdal. Annað fjallar um
landfræðiheiti en hitt um stærð-
fræðiformúlur.
Hin hliöin á Símonidesi
Lykilaðferð Símonidesar dugir
oft vel þegar rifja þarf upp kerf-
isbundið, jafnvel þótt aðferðin
hafi ekki verið notuð við að leggja
efni á minnið. Þingmaður, sem
ætlar í þinglok að rifja upp helstu
mál sem fjallað var um á þinginu
og vill gæta þess að enginn mála-
flokkur verði útundan, getur til
dæmis sett upp fyrir sér mynd af
sætaröð ráðherra í þingsal og
fylgt henni í upptalningu sinni. A
sambærilegan hátt má nota að-
ferðina við matarinnkaup, hafi
ekki verið gerður sérstakur inn-
kaupalisti. Það er hægt að fara í
huganum kerfisbundið yfir helstu
geymslustaði matvöru í eldhúsinu,
eða athuga í smáatriðum þær
máltíðir sem standa fyrir dyrum
og finna þannig út hvað vantar.
Þetta eru auðvitað dæmi um
vinnubrögð sem flestir læra að
Hvað átti ég nú aftur að kaupa?
Morgunbladid/ KEE.
Það má skýra þetta með dæmi.
Að bæta minni sitt er að ná tökum
á ákveðinni aðferð til að vinna til-
tekið verk, ekki ósvipað því að
læra að keyra bíl. Það er ákveðin
tækni sem maður lærir og þjálfast
í. En góður bílstjóri stendur engu
betur að vígi til að læra vélritun
en maður sem aldrei hefur setið
undir stýri, enda þótt hann noti
hendurnar í báðum tilvikum.
Hann getur ekki nýtt sér kunnátt-
una að keyra bíl til að auðvelda
sér vélritunarnámið. Hins vegar
reynist honum sennilega auðveld-
ara að læra að stýra báti eða
flugvél, vegna þess að nýja námið
er að mörgu leyti skylt því gamla."
Hvert minniskerfí einstakt
— Minniskerfi eru þá sniðin
sérstaklega fyrir hvert einstakt
verkefni?
„Já, það eru til fjölmörg kerfi,
sum henta vel til að iæra tölur,
önnur til að festa sér nöfn og and-
lit í minni, enn önnur reynast bet-
ur til að læra ræður utanað, og svo
framvegis. Eins er það mismun-
andi hvaða aðferð hentar hverjum
einstaklingi best.“
Sama grundvallarlögmálið
— Byggjast öll minniskerfi á
sama lögmálinu, eða eru þau ólík í
grundvallaratriðum?
„í grundvallaratriðum byggjast
tekið söguna saman í eftirfarandi
setningu: hörku skalli og sigur-
mark! „Hörku“ er hljóðlíking við
Hörður og bendir ennfremur til
ákveðni mannsins; „skalli“, vísar á
útlitseinkenni hans; „sigurmark"
geymir lykilinn að föðurnafninu
Sigurður. Það er alveg augljóst
mál að það getur verið býsna erf-
itt að útbúa slíkar sögur, en það er
með þetta eins og flest annað, æf-
ingin skapar meistarann.
Að spyrja til vegar
Ef þú ert að spyrja til vegar í
erlendri stórborg, er gott ráð til að
muna leiðarlýsinguna að ímynda
þér að þú sért staddur þar sem þú
þekkir mjög vel til, til dæmis á
götu í Reykjavík, og ferðast síðan
þar um í huganum. Setjum svo að
þú sért staddur í Róm og spyrjir
til vegar, og fáir þetta svar: „Vin-
ur, þetta er sáraeinfalt, farðu
áfram þessa götu, beygðu þriðju
götu til vinstri, síðan fyrir sömu
götu til hægri, þá fyrstu götu til
vinstri og aftur til hægri. Þá götu
gengurðu til enda og þá ertu kom-
inn á réttan stað.“ Þessa romsu
getur verið erfitt að muna, en ef
þú ferðast um í huganum innan-
bæjar í Reykjavík eftir þessari
lýsingu verður þetta ekkert
vandamál.
Upphafsstafír og rím
Sumir eru lagnir við að búa til
notfæra sér án nokkurrar sér-
stakrar leiðbeiningar. Sumir
vinna í þessum dúr nokkuð losara-
lega, en aðrir leggja mikið upp úr
því að notfæra sér skipulag af
þessu tagi til að auðvelda sér upp-
rifjun.
Að læra er að skilja
En sú minnistækni sem er ef til
vill áhrifamest byggist á skilningi
efnis. Það má orða það svo, að sjái
maður rauðan þráð efnis, einhvers
konar röklegt samhengi, þá hjálp-
ar það mikið til við bæði nám og
upprifjun. Þetta er að sönnu
kunnara en frá þurfi að segja, og
margir orða það svo, að þeir geti
ekki lært neitt nema skilja það.
En með tilliti til þess sem við höf-
um verið að ræða um má umorða
það og segja að erfitt sé að læra
hluti nema þekkja tengslin á milli
þeirra, hvernig sem þau annars
eru. Minniskerfi byggjast einmitt
á því að búa til slík tengsl eða
skerpa þau þar sem þau eru ekki
ljós fyrir. Og röklegur þráður er
áhrifaríkasta leiðin til að binda
efni saman.
Annars er erfitt að gefa tæm-
andi lista yfir þær leiðir sem fólk
fer til þess að hjálpa sér að muna.
Ef þú spyrð nokkurn fjölda fólks
hvernig það fer að því að muna
símanúmer eða mannanöfn, er ör-
uggt að þú fengir mjög fjölbreytt
og skemmtileg svör."
msóLum
SMKUUVEG, KÓm/OGl
Verslunar- og lagerhúsnæði 562 m2 á jaröhæð.
Skrifstofuhúsnæði 202 m2 á 2. hæö. Húsið er fullbúiö
aö utan og innan, möguleikar fyrir margskonar
starfsemi. Malbikuð bílastæöi. Uppl. veittar í síma
72530.
UTSALA
TUDOR
RAFGEYMAR
Aldrei áöur jafn
hagkvæmt verð
TIIDOR viðhaldsfríir rafgeymar.
ísetning innanhúss
Umboðsmenn um land allt
VOLVO og SAAB
velja TUDOR-rafgeyma gæðanna vegna
TUDOR rafgeymar
.. Já —þessir meö 9 lif!"
Laugaveg 180s. 84160