Morgunblaðið - 08.07.1984, Blaðsíða 23

23
40 SIÐUR

KOSTI DAI.I'H 22 MARZ II
Pr<-nlMnijlia MiirtuohlíllMii
Áskorun Varins lands afhent:
55.522 Islendingar skrif-
uðu undir
llrUnfKr 15 ÍIl Mrndlnr. nndlr iit.run « .* rl.l..n«rn
.urilu |r». rfl .llfln irrla >.ir .fhrnllr for»nll»rl*hr-rrfl III nrltrH
innur Or hru.lnnn ............... »l|.rnufrrSlniui hifll nrl f»rlr
frrrfl.n.umnnnum \ .rin. land. > ■* .fhrndlncu un4lr.krlfl.IIM.nn.
-« »u*l h.nn m • <•* hrf mhlfnrl. >t ».... imínnhl. Mlll.h. hnr i
mnu‘l'Jrr«M,»^ri«^,-',n.úr. Iú*S)‘irara« 1"" v'J>.ilH™" stiérnarneínd EBE:
Ahurr.nni.nn. Arn. Biurn.r um rlkiiboriurum «rm nM f—*"

n.ann. Arn. H).rn.r um rlkiflbonurum «rm ná* h«f»u __ _ __ _ _
s~= ssgfSf Strandríki megi vemda
^fSÉ fiskimið að 212 mílum
Kissinger bauð
magadansmey
í heimsókn
»l*u«lu ilMnri*t lui ».»r 1«
rlkm n. brollvlran tarn.rlill.
I ndir«krifi.w»fnunin vnr horm JuiJú'lM
---------------.........— L h|ú*.nn. I mllum s'lihi
I*. mun hun i-inmi hof. trfl* SHnrnurm-lnHin
f «h«n u* hun trl|l. u* Ur.nrf nllrr/lu * rf* ir««i
•II rlhi run n* h.fa ».M til «i«lin«.. .« »•■■ IM
•* irlfM nl rsnhli*. ra*»lul.na lll dnhnr r.-vlur um
u «jilf»i*n a* trrkmu All>
..mlfll. hnfi 15 Vff aih.mfh.lm-nr
hrMurrrfhu«i .IrflnrfrlkiiHfl
Kúrdar króa
af hersveit
hissingiT:
hflffl hrúfl* fll Ir tá.hfl hrr.tr
mlhl* llflllh-nrfr ub
Evrópa er stundum fjand- S,‘i3t= Tiu™ ‘gw
samleg Bandaríkjunum
l.rh |U "Í5.«r nh. -r*ra.l
I lu.tr iki.r fl>\lr> rr ann llullfl*l um
•rlh|- uri,\r | \ nVfl-iViinmi
\l n\m»lui I.umIiiii
Forsíða Morgunblaðsins 22. mars 1974 þegar undirskriftir „Varins lands"
voru afhentar.
Með varnarliði, en
á móti hervörnum!
Sú niðurstaða Reykjavíkur-
könnunarinnar, sem kemur einna
mest á óvart, er að aðeins 45%
þátttakenda samsinna staðhæf-
ingu um, að íslendingum sé nauð-
synlegt, „að hafa einhvers konar
hervarnir í landinu". 43% svar-
enda eru fullyrðingunni ósammála
og í þeim hópi eru 30 manns sem
áður höfðu sagst vera hlynntir
dvöl varnarliðsins í Keflavík.
Ólafur Þ. Harðarson segir í grein-
argerð sinni, að þetta komi „óneit-
anlega á óvart, því fljótt á litið
virðist þessi afstaða mótsagna-
kennd“. Hann telur að á þessu geti
verið þrjár skýringar: í fyrsta
lagi, að þessir svarendur, eða ein-
hverjir þeirra, hafi ekki áttað sig
á því að í afstöðu þeirra getur fal-
ist mótsögn — þeir hafi t.d. lítt
hugsað um spurninguna þegar
þeir svöruðu og svörin nánast ver-
ið tilviljun. I annan stað þurfi
þessi afstaða ekki að fela í sér
mótsögn: Menn geti verið ósam-
mála því að íslendingum séu her-
varnir nauðsynlegar, en eigi að
síður verið hlynntir varnarliðinu,
t.d. vegna þess að þeir vilji taka
gjald af því. í þriðja lagi kunni að
vera, að einhverjir hafi misskilið
fullyrðinguna, t.d. talið að verið
væri að ýja að íslenskum her.
Ólafur kýs að gera ekki upp á
milli þessara skýringa, en bendir
á, að fram hafi komið að þrjátíu-
menningarnir hafi minni áhuga á
stjórnmálum en hinir sem eru
hvort tveggja hlynntir varnarlið-
inu og telja nauðsyn á hervörnum
í landinu.
Svör, sem segja ekkert
1 Reykjavíkurkönnuninni voru
þátttakendur ennfremur beðnir að
láta í ljós álit sitt á því hversu
mikilvægt „mál“ varnarliðið í
Keflavík væri i samanburði við
önnur mál, sem mjög ber á góma í
stjórnmálaumræðu: Samskipti
ríkis og verkalýðsfélaga, byggða-
stefnu og verðbólgu. Niðurstaðan
varð sú, að varnarliðið og byggða-
stefnan voru ekki talin eins mik-
ilvæg og hin málin tvö. En það
liggur hins vegar alls ekki í augum
uppi hvaða ályktanir á að draga af
þessum svörum. Höfundur könn-
unarinnar ræðir það ekki og ég
hallast helst að því, að engin ein-
hlít ályktun verði með réttu dreg-
in af þeim. Til þess er spurningin
allt of óljóst orðuð.
Áhugaleysi kvenna
Tvö önnur atriði, sem könnun
ólafs Þ. Harðarsonar leiðir í ljós,
verðskulda athygli. Annað er
áhugaleysi kvenna um öryggis- og
utanríkismál, og hitt er sá munur
sem er á viðhorfum kjósenda eftir
aldri.
Tæpur helmingur kvenna, í
þeim hluta könnunarinnar, sem
náði til landsins alls, kvaðst ekki
hafa skoðun á aðildinni að Atl-
antshafsbandalaginu, en einungis
rúmur fimmtungur karla. Niður-
stöður Reykjavíkurkönnunarinnar
sýna einnig að konur fylgjast mun
minna með öryggis- og utanrík-
ismálum en karlar. Kynjamunur-
inn reyndist hins vegar miklu
minni þegar spurt var hversu vel
menn fylgdust með íslenskum
þjóðmálum og bæjarstjórnarmál-
um. Vert er að vekja athygli á því,
að skoðanakönnun Ólafs var fram-
kvæmd eftir alþingiskosningarnar
í fyrra þar sem sérstakur kvenna-
listi var borinn fram og málefni
kvenna voru mjög til umræðu. Ef
til vill má því draga þá ályktun af
niðurstöðu könnunarinnar, að
„kvennavakningin“ sé bundin við
frekar fámennan hóp og „kvenna-
barátta“ síðustu ára hafi ekki bor-
ið þann árangur, sem sumir for-
vígismenn hennar vilja meina.
Aldursmunur
vekur athygli
Andstaða við aðild að Atlants-
hafsbandalaginu og dvöl varnar-
liðsins reynist vera meiri meðal
kjósenda sem eru ungir en hinna
sem eldri eru. Andstaða við Atl-
antshafsbandalagið er mest á
meðal kjósenda á aldrinum 24—29
ára og þeirra sem eru á fertugs-
aldri. Andstaða við varnarliðið er
mest á meðal þeirra sem eru á
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚLÍ 1984
aldrinum 20—29 ára. Ólafur Þ.
Harðarson segir, að ekki liggi í
augum uppi hvort hér sé á ferð-
inni „kynslóðamismunur" („þ.e. að
kynslóðir hafi mismunandi við-
horf, sem rekja megi til mismun-
andi umhverfisáhrifa á mótun-
arskeiði“) eða „aldursbreytileiki"
(„þ.e. að ungt fólk hneigist yfir-
leitt í ríkara mæli að tilteknum
viðhorfum en eldra fólk, sem þýðir
þá jafnframt að þessi viðhorf
breytast gjarnan með aldrinum“).
Hann bendir hins vegar á, að and-
staðan við Atlantshafsbandalagið
sé minni meðal allra yngstu kjós-
endanna — þeirra sem kusu í
fyrsta sinn árið 1983. „Þetta getur
bent til „kynslóðamismunar", seg-
ir hann, „og kemur heim við þá
staðreynd að fólk sem var um tví-
tugt á tímum Víetnamstríðs og
stúdentabyltinga er núna kringum
þrítugt og á fertugsaldrinum.“
Vera má, að eitthvað sé í því
hæft að yngstu kjósendurnir séu
hlynntari vestrænu varnarsam-
starfi en þeir sem eru að nálgast
þrítugsaldur eða á fertugsaldri.
Samt er það alls ekki víst og fram
hjá staðreyndunum um aldurs-
muninn verður ekki horft. Nauð-
synlegt er að grafast fyrir um það
hvers vegna þessi munur er fyrir
hendi. Tengist þetta t.d. að ein-
hverju leyti hinni margumtöluðu
„innrætingu“ í skólum landsins?
Ekki óvefengjanlegar
upplýsingar um
viðhorf kjósenda
Mér virðist að ólafur Þ. Harð-
arson, lektor, hafi kostað kapps
um að vanda könnun sína og i
heild er hún honum og nánasta
samverkamanni hans, Gunnari
Helga Kristinssyni, stjórnmála-
fræðingi, til mikils sóma. Sú
„skollaþýska“, sem stundum sést á
texta „félagsvísindamanna“, er
t.d. ekki sjáanleg hér. Greinargerð
Ólafs er skrifuð á skýru og ein-
földu máli og kannski er það bara
sérviska í mér að vera að finna að
orðavali hans. En orð eins og „af-
gerandi", sem kemur nánast fyrir
á hverri síðu ritgerðarinnar,
stingur í augu. Af hverju ekki
nota orðið „eindrægni“ og tala um
að menn séu „eindregið hlynntir"
eða „eindregið andvígir" varnar-
liðinu, ef kveða þarf fast að orði?
Ég er ekki sérfróður um tækni
við gerð og framkvæmd skoðana-
kannana og treysti mér því ekki til
að fullyrða neitt um það hvort
sjálft spurningaform ólafs (þátt-
takendur eru yfirleitt beðnir að
taka afstöðu til staðhæfinga) geti
haft áhrif á svör manna. Leik-
manni í þessum efnum, eins og
undirrituðum, finnst að svo hljóti
að vera, en ólafur segir í ritgerð-
inni, að um þetta gildi engin ein-
föld regla. „Þessi tilhneiging [að
samsinna fullyrðingu fremur en
að neita henni],“ skrifar hann,
„kemur stundum fram — um sum
mál og sumar fullyrðingar — en
stundum alls ekki.“ Með það í
huga, að þetta atriði er a.m.k.
vafamál, má spyrja hvort ekki
hefði verið heppilegra að reyna að
fara leið hinnar beinu spurningar.
Geir Hallgrímsson, utanríkis-
ráðherra, hefur bent á það í viðtali
við Morgunblaðið um könnun
Ólafs, að öryggis- og utanríkismál
eru margþætt og flókin og að það
er ákaflega erfitt að útbúa spurn-
ingar i skoðanakönnun um þau
efni þannig að enginn vafi leiki á
hver raunveruleg viðhorf manna
eru. Ég tel að ólafur hafi gert
heiðarlega og vandaða tilraun til
afla upplýsinga um viðhorf kjós-
enda, en eins og hann er væntan-
lega fyrstur manna til að viður-
kenna, höfum við samt ekki í
höndunum óvefengjanlegar heim-
ildir um viðhorf íslendinga til að
hinna flóknari þátta öryggis- og
utanríkismála. Það er raunar full-
komið álitamál hvort unnt sé að
afla slíkra upplýsinga með aðferð-
um hefðbundinna skoðanakann-
ana.
Cudmundur Magnússon er blaða-
maður í Morgunblaðinu.
Gjafavöruverslun
til sölu í Garöabæ. Verö ca. 200—250 þús. Skipti
á bíl koma til greina. Lysthafendur leggi inn nafn
sitt og símanúmer á augl.deild Mbl. merkt: „K —
777“ fyrir 13. júlí 1984.
Sparifjáreigendur
látiö Ávöxtun sf. ávaxta sparifé yöar
- Vegna síðustu vaxtabreytinga
eru ávöxtunarmöguleikar í
verðbréfaveltu okkar allt að
9% umfram verðtryggingu.
30%
— A vöxtunarmöguleikar í
óverðtryggðri verðbréfaveltu
okkar eru allt að 30%
Ávöxtunartími er eftir samkomulagi.
Kynnið ykkur
á vöxtunarþjón ustu
Ávöxtunar s.f
-Óverðtryggð -
veðskuldabréf
Ar
1
2
3
4
5
6
20%
80,1
72.5
66,2
61,0
56.6
52,9
21%
80,8
73,4
67,3
62,2
57,8
54,2
— Verðtryggð —
veðskuldabréf
Ár 1 Söhig. 2 alb/ári. 95,9 6 84,6
2 93,1 7 82,2
3 91,9 8 79,8
4 89,4 9 77,5
5 87,0 10 75,2
Ávöxtun ávaxtar fé þitt betur
ÁVÖXTUNSfW
LAUGAVEGUR 97 - SIMl 28815 OPII) FRÁ 10 - 17
ÁVOXTUNStW
VERÐBRÉFAMARKAÐUR
Tíminn er dýrmætur