Morgunblaðið - 14.07.1988, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. JÚLÍ 1988
17
KJÖTMIÐSTÖÐIN
framlagi kennara og nemanda. Á
báða bóga þarf óhemju þolinmæði
og gífurlegt traust. Kennarinn þarf
að trúa og treysta á hæfileika nem-
andans. Og nemandinn að trúa og
treysta á hæfileika kennarans til
að beina honum inn á réttar braut-
ir, jafnvel þó hægt miði á stundum.
Sem stendur er ég með unga
kontra-altsöngkonu í námi hjá mér.
Þegar ég heyrði hana fyrst, þá
hafði hún næstum enga hæð og hún
var sannfærð um að á því væri
enga bót að hafa. Þegar ég heyrði
hana fyrst vissi ég heldur ekki á
neinn röklegan hátt, að hæðin væri
falin í rödd hennar. Fremur að ég
hefði það á tilfmningunni af langri
reynslu. Fann í hálsinum á mér,
hvað hún gerði vitlaust. Eg lét hana
reyna allt mögulegt, sannaði fyrir
henni að í rödd hennar fælist líka
hæð, sem hún vildi' alls ekki trúa í
fyrstu. Með þolinmæði á báða bóga
hefur okkur tekist að víkka radd-
sviðið heilmikið út, teygt það upp.
Það vinnst margt með þolinmæð-
inni.“
Eitt vinsælasta umræðuefnið,
þegar söngkennsla er annars
vegar eru hinir svokölluðu skólar
innan hennar. Talað um ítalska
og þýska skólann.
„Líka þann búlgarska, rússn-
eska og marga fleiri . . . En
þegar ailt kemur til alls, þá er
söngur ekki spurning um skóla,
heldur um rétt og rangt. Sá, sem
ber sig rangt að, verður bara að
reyna aðra leið. Allar vangavelt-
ur um hvort þessi tæknin eða
hin, hinn eða þessi skólinn er
betri, eru gagnslausar. Á endan-
um er það réttur söngur eða
rangur, sem allt veltur á.“
Og munurinn þar á, hver er
hann?
„Þegar hlustað er á góðan söng,
þá hljómar hann þannig, að áheyr-
andanum finnst að svona geti hann
líka gert. Söngurinn virðist svo fyr-
irhafnarlítill og áheyrandinn hlustar
afslappaður. Söngvari sem ber sig
rangt að gerir áheyrandann óróleg-
an, honum líður illa af söngnum,
líka í skrokknum.
Það er í raun svo sáraeinfalt að
syngja. Fyrir löngu heyrði ég sagt,
að það erfiðasta í söngnum væri
að láta hlutina eiga sig. Ég skildi
þetta ekki fyrr en löngu seinna.
Áráttan er nefnilega einhvern veg-
inn alltaf að reyna að gera eitt-
hvað, en það getur einmitt verið
best að gera sem minnst. Leitast
við að halda röddinni lausri og eðli-
legri. Því betur, sem þetta tekst,
því fallegri komatónarnir. Spurning
um að losa um. Kennarinn reynir
þá að ná til nemandans og fá hann
til að losa um röddina. Það er ótrú-
leg tilfinning fyrir kennara, að finna
að hann nær til nemandans, finnur
að hjálpin dugir og að hann getur
mótað röddina.
Ánægja söngkennarans felst líka
í því að sjá, að það sem hann þótt-
ist eygja í upphafi, gengur eftir.
Að geta hallað sér aftur á bak í
stólnum nokkrum árum seinna, og
að sjá það hafa ræst, sem maður
þóttist sjá í byrjun. Ótrúlega
ánægjulegt að finna að það er hægt
að stýra nemandanum, hægt að
byggja upp sönginn og manneskj-
una sjálfa.
Fyrir átta árum heyrði ég Gabri-
ele Schaut syngja ljóð í opinni
kennslustund og sagði henni örlítið
til. Hún var þá mezzósópran, sem
söng meðal annars Rósariddarann.
Hún bað mig svo um að segja sér
frekar til og ég sagði henni að
líklega yrði hún á endanum drama-
tísk sópransöngkona. Núna er hún
nýbúin að syngja Isolde í fyrsta
skiptið, úrvals hlutverk fyrir drama-
tíska sópransöngkonu, og hlaut af-
bragðs góða dóma fyrir. Syngur
hlutverkið líka í Bayreuth í sumar.
Ánægjulegt að fylgja henni eftir.
Það er einfaldlega gáfa að geta
heyrt raddþroska fyrir, gáfa og
reynsla, því röklega er ekki hægt
að útskýra hvað eða af hveiju.
Aðeins spuming um tilfinningu.
Þegar farið er af stað í söng-
kennslu skiptir miklu máli að byrja
nógu ógnar hægt. Láta syngja veikt
í byijun, piano, piano, piano, svo
röddin finni sér góða festu. Það
verður að finna röddinni rétt form.
Ef það er vanrækt í byijun, þá er
erfitt að bæta úr því seinna meir.
Þettabugtak nær til öndunar, festu
og stuðnings . . . undirstöðuatriðin
í söng.“
Þér verður tíðrætt um sálarlíf-
ið í söngnum og söngkennslunni.
Það er sumsé ekki aðeins röddin,
sem skiptir máli í fari söngvar-
ans?
„Nei, söngkennari fínnur fljótt,
að söngurinn snýst ekki um röddina
nema að litlu leyti. I söng þarf til
að mynda að losa sig við allar
áhyggjur, áður en er byijað. Ég hef
stundum stoppað nemendur mína
af eftir nokkrar mínútur og spurt
þá hvað sé að. Stundum er svarið
þá „Ekkert, ekkert . . .“, en það
þýðir ekki að afneita áhyggjunum.
Þær koma fram í söngnum. Og
manngerðin kemur fram. í 80% til-
vika get ég heyrt karakter viðkom-
andi í röddinni einni saman. Sá, sem
er næmur fyrir söng, getur lesið
söngvara á sviði jafnauðveldlega
og opna bók . . .
Og einmitt vegna þess hve söng-
kennari kemst í náið samband við
nemendur sína skiptir svo miklu
máli að það fari vel á með kennara
og nemanda. Það má vel líkja þessu
sambandi við hjónaband, þar sem
gagnkvæmt traust, samkennd og
skilningur þarf að ríkja hjá báðum,
svo vel gangi. Ef kennari og nem-
andi tengjast ekki, þá verður aldrei
neitt úr neinu og eins gott að hætta
strax. Það hefur ekkert með að
gera hvort nemandi eða kennari eru
góðum gáfum gæddir, þeir verða
að tengjast. Ég man einu sinni eft-
ir að hafa fengið nemanda, sem ég
náði ekki til. Sagði þá við unga
manninn, að honum væri velkomið
að heimsækja mig þegar hann vildi,
en um kennslu gæti ekki orðið að
ræða.“
Og þegar kemur út í atvinnu-
lífið?
„Þá verður spurningin um mann-
gerðina enn meira brennandi. At-
vinnusöngvari verður fyrir _ svo
margs konar áhrifum víða að. Áhrif
sem geta verið eyðandi og hættu-
leg. Slæmt hjónaband nuddar fljót-
lega mesta gljáanum af röddinni
. . . Og erfiðleikar í einkalífi eru
konum lang hættulegastir. Kven-
röddin er viðkvæmara hljóðfæri en
karlröddin. Ég veit ekki af hveiju,
kannski af líkamlegum ástæðum,
af hormónastarfsemi. En söng-
konur hafa minna viðnám en karl-
kyns söngvarar. Konur tapa rödd-
inni líka oft hraðar en karlmenn.
Svo eru það lífsreglurnar, nóg
af hreinu lofti, nægur svefn, láta
samkvæmislífíð eiga sig, jafnvel að
hlífa röddinni með því að tala ekki
of mikið. Söngvari ætti að lifa ein-
földu lífí, „ætti“, en það gera nú
ekki allir.
Söngvarar ferðast mikið núorðið
og það er ekki heppilegt til lengd-
ar. Ferðalögin finnast fljótt á rödd-
inni. Ég man eftir að hafa einu sinni
flogið beint frá Þýskalandi yfir til
Hollywood, þar sem ég var sótt_ á
flugvöllinn til að fara á æfingu. Ég
mæli ekki með slíku. Svo skiptir
máli að velja sér margvísleg verk-
efni. Best að syngja allt, óperur,
ljóð, sinfónísk verk, því þá verður
röddin sveigjanlegri. Fjölbreytnin
örvar og nærir röddina.
Söngvarar eldast misjafnlega
vel, en röddin missir óhjákvæmilega
gljáann smátt og smátt. Með góðri
tæknikunnáttu getur fimmtugur
söngvari hljómað eins og þijátíuog-
fimm ára, en þá þarf hann líka að
vita mikið um hljóðfærið sitt og
þekkja það vel. Vita hvað gerist
þegar hann syngur. En það dapur-
lega er, að þó röddin missi eitthvað
af gljáa sínum, þá kemur innri
maðurinn skýrar fram, reynsla og
átök lífsins, svo meðan söngvarinn
er ungur og með skínandi rödd
vantar kannski lífsreynsluna, sem
ljáir söngnum dýpt. En þegar
lífsreynslan er farin að lita sönginn
er röddin farin að tapa sér. Þetta
er óumflýjanlegur harmleikur
söngvarans . . .
Texti: Sigrún Davíðsdóttir
HOMEUTE
Mótorslittuirt
ÞDR f
ÁBMÚLA11
Grillmatur
í miklu úrvali
Opið til kl. 20.00
íkvöld.
Laugardag kl.8-18
Sunnudag kl. 11-18
Garðabæ,
sími: 656400
Opna
Volvo
golfmótið
verður haldið á Svarfhólsvelli 16. iúlí.
Spilaðar verða 18 holur með- og án f or-
g jaf ar. Góð verðlaun í boði.
AUKAVERÐLAU N:
A 7. braut ný Volvo bifreið fyrir holu í höggi.
Á 7. og 16. braut Titleist golfboltar og regnhlíf.
Á 4. og 13. braut kvöldverður fyrir tvo í Inghóli, Selfossi.
Fyrir fæst pútt á flötum kvöldv. fyrir tvo í Árseli, Selfossi.
Fyrir lengsta upphafshögg á 9. og 18. útigrill með steik á.
Rástímar verða gef nir í síma 98-2241714.-15. júlí kl.
17-22.
Stjórnin.
SJÓVÁ