Morgunblaðið - 06.11.1988, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐŒ) VEROLD/HLAÐVARPIIMM SUNNUDAGUR 6. NÓVEMBER 1988
23
tuðningsmenn Duk-
akis leggja áherzlu á
hann sé gáfaður og
hæfur stjómandi,
sem eigi auðvelt með
að taka ákvarðanir og leysa
vandamál. Sjálfur bendir Dukak-
is á að velmegun hafí aukizt í
heimaríki hans
og þakkar það
svokölluðu
„kraftaverki í
Massachusetts."
Hann telur sig
geta gert sama
gagn í Hvíta
húsinu, en and-
stæðingar hans
draga „krafta-
verk“ hans í efa og kalla hann
litlausan, durtslegan „kerfis-
karl“, sem hafí enga sérstaka
forystuhæfíleika.
Dukakis kveðst vilja veita öll-
um Bandaríkjamönnum aukin
tækifæri og hjálpa milljónum
landsmanna, sem hafí dregizt
FORSETAKOSNINGAR
í BANDARÍKJUNUM
Á ÞRIÐJUDAG
með neðanjarðarlest og spor-
vagni í vinnuna. Hann kaupir föt
á útsölum og fékk eitt sinn
frakka að gjöf frá starfsmönnum
sínum, því að frakki hans var
rifínn. Hann eyðir ekki peningum
í óþarfa.
„írska mafían“
Dukakis var fyrst kosinn ríkis-
stjóri Massachusetts 1974.
„Irsku mafíunni" í flökki demó-
krata tókst ekki að koma í veg
fyrir framboð hans. Hann hét því
að hækka ekki skatta og vildi
ekki svíkja það loforð þegar mik-
ill halli á §árlögum kom í ljós. í
staðinn skar hann niður fram-
færslustyrki og gerði frjálslynda
æfa. Hann virtist líka mótfallinn
hátækni-iðnaði, sem fór að ryðja
sér til rúms og ýtti undir velmeg-
un.
Hann jók hins vegar tekjur
ríkisins með auknu skatteftirliti
og var heiðarlegur. Ekki voru
allir ánægðir með það. Vinir hans
fengu ekki stöður, sem þeir
ásældust, og hann vildi engin
pólitísk hrossakaup.
Fjórum árum síðar var Dukak-
is ekki tilnefndur í ríkisstjóra-
fi-amboð á ný. Hann beið ósigur
í forkosningum fyrir Edward
King, frambjóðanda fíjálslyndra,
írsku mafíunnar og óánægðra
demókrata. Dukakis tók ósigur-
inn nærri sér, en neitar því að
hafa leifað til geðlæknis, eins og
repúblikanar hafa haldið fram.
Hann telur að þetta hafí verið
erfíð og dýrmæt reynsla, sem
hafí kennt honum að stjómmál
snúist um að tryggja samstöðu.
Hann var aftur kosinn ríkisstjóri
1982 og endurkjörinn 1986 með
67% atkvæða.
Lækkun skatta og hallalaus
fjárlög hafa styrkt stöðu Dukakis
í Massachusetts. Hann hefur ekki
verið viðriðinn hneykslismál og
FYRIR fimm mánuðum hafði
Michael Dukakis, ríkisstjóri í
Massachusetts og forsetaefni
demókrata, meira fylgi en
George Bush varaforseti,
keppinautur hans, eða
jafnmikið fylgi og hann. Síðan
sneri Bush við tafiinu og virtist
öruggur um sigur eftir síðara
sjónvarpseinvigi þeirra, en
síðustu daga hefur keppinautur
hans sótt í sig veðrið og hafði
gagnsókn.
„Maraþonmaðurinn", eins og
Dukakis hefur verið kallaður
vegna langrar og strangrar
baráttu fyrir því að verða
forseti, gefst ekki upp fyrr en
í fulla hnefana. Demókratar
minnast óvænts sigurs Harrys
S. Trumans á Thomas Dewey
1948 og vona að
endaspretturinn tryggi þeirra
manni sigur.
Teikning/Pétur Halldórsson
MICHAEL DUKAKIS
aftur úr í lífsgæðakapphalupinu.
Hann heitir aukinni umhverfís-
vemd, bættri menntun, stuðningi
við minnihlutahópa, harðari bar-
áttu gegn eiturlyijum og alnæmi
og tryggari læknisþjónustu
handa öllum. Hann er hlynntur
fóstureyðingum og andvígur
dauðarefsingu og það virðist há
honum.
Skattahækkanir?
Hann hefur forðazt að ræða
óvinsælar skattahækkanir og
ekki gert mjög mikið úr gífurleg-
um fjárlaga- og viðskiptahalla,
en boðað aukið skatteftirlit. Kjós-
endur virðast tiltölulega ánægðir
með efnahagsástandið og það
háir honum.
í utanríkismálum boðar Duk-
akis svipaða stefnu og demó-
kratar hafa fylgt. Hann vill draga
úr herútgjöldum og íhlutunum í
erlend deilumál og styður auknar
tilraunir til að koma á friði í
Miðausturlöndum, harðari refs-
iaðgerðir gegn Suður-Afríku og
markvissari tilraunir til að fylgja
eftir samningi Ronalds Reagans
forseta við Sovétstjórnina um
lqamorkuvopn. Hann deilir hart
á utanríkisstefnu Reagan-stjóm-
arinnar. „Hún hefur gripið til
gagnráðstafana í stað þess að
leita eftir stuðningi annarra. Hún
•hefur treyst á valdbeitingu í stað
þess að beita stjórnmálalegum
ráðum. Hún hefur reynt að
ráðskast með aðrar þjóðir í stað
þess að skilja þær.“
Dukakis hefiir verið andvígur
„Stjömustríði", MX-eldflauginni
„Honum leiðist
aldrei það sem öðr-
um finnst leiðin-
legt.M
og fleiri hemaðaráætlunum.
Þetta veldur íhaldssömum dem-
ókrötum áhyggjum og repúblik-
anar hafa reynt að færa sér það
í nyt. Zbigniew Brzezinski, einn
helzti „haukur" Carter-sljómar-
innar, hefur lýst yfír stuðningi
við Bush vegna reynsluleysis
Dukakis. Mynd af Dukakis í
skriðdreka, vakti hlátur, því að
hann minnti á teiknimyndaper-
sónuna „Snata" í „Smáfólki."
Grikkinn
Dukakis, sem varð 55 ára á
fimmludaginn, er fæddur í Bos-
ton og er sonur grískra innflytj-
enda. Panos, faðir hans, kom til
Bandaríkjanna frá grísku þorpi í
Tyrklandi 1912 með 25 dollara
í vasanum og kunni ekkert í
ensku. Hann brautskráðist frá
læknadeild Harvard-háskóla átta
árum síðar, fyrstur Grikkja, og
komst í góð efni. Kona hans,
Euterre, kom frá Grikklandi níu
ára gömul, og varð kennslukona
að námi loknu. „Þegar ég tala
um að allir eigi að fá tækifæri
til að njóta sín, þá á ég ekki við
eitthvað, sem ég hef lesið um í
kennslubókum," segir Michael
Dukakis.
Á skólaárum sínum var Duk-
akis forseti nemendaráðsins og
„Hann er sterkur
persónuleiki og
ánægður með sig
M
...
fyrirliði tennisliðsins og vann til
flestra verðlauna. Að loknu námi
í Swathmore College, virtum
kvekaraskóla í Pennsylvaníu, og
lagadeild Harvard-háskóla fékk
hann styrk til náms í Perú 1954.
Þar fylltist hann óbeit á eymd
og spillingu og afskiptum Banda-
rílgamanna af málefíium annarra
ríkja og lærði spænsku, sem hef-
ur komið honum vel.
Árið 1962 var Dukakis kjörinn
í fulltrúadeild ríkisþingsins í
Massachusetts. Ári síðar kvænt-
ist hann nýfráskilinni konu af
Gyðingaættum, Katherine
(„Kitty") Dickson og ættleiddi
son hennar. Hjónabandið hefur
verið farsælt, þótt þau séu ólík.
„Hann er snyrtilegur, hún er ósn-
yrtileg; hann er traustur, hún er
brokkgeng; hann er hlédrægur,
hún er uppstökk,“ segir vinur
þeirra. Hjónin eiga tvær dætur.
Hrokafullur?
Dukakis virtist utanveltu í
litríku stjómmálalífí Massac-
husetts. „Fólk heldur að hann sé
leiðinlegur, af því honum leiðist
aldrei það sem öðrum fínnst leið-
inlegt," segir vinur hans. „Hann
er sterkur persónuleiki og
ánægður með sig,“ segir fv. rit-
stjóri Boston GIobe“, Michael
„Sumum finnst að
þegar hann haf i
kynnt sér mál telji
hann það útrætt.“
Janeway. „Þess vegna hefur
hann enga þörf fyrir fjölmiðlar-
áðgjafa og heilræði um hvemig
hann eigi að koma fram. Sumum
fínnst að þegar hann hafí kynnt
sér mál telji hann það útrætt."
Repúblikanar hafa kallað and-
stæðing sinn „ísmanninn," en
Dukakis, sem er maður lágvax-
inn, er ekki sneyddur kímnigáfu.
Nýlega mætti hann á fundi með
Bush, sem segir gjaman „ég er
sá maður," þegar hann talar um
heppilegasta arftaka Reagans.
Dukakis sagði: „Þú hefur oft
sagt að þú viljir að Bandaríkin
verði aftur land litla mannsins.
Herra varaforseti, ég er sá mað-
ur!“
Dukakis tók aldrei þátt í
mannréttinda- og Víetnam-
göngum fyrir 20 árum. Mesta
afrek hans á þingi Massachusetts
var að tryggja skynsamlegar
breytingar i bílatryggingamál-
um.
Hann hefur búið mestalla ævi
við rólega götu í Brookline, út-
hverfí Bostons, og ræktað græn-
meti í garði sínum. í Brookline
býr velefnað, gamaldags og
fijálslynt fyrirfólk, sem má muna
fífíl sinn fegurri. Dukakis fer
flýtti sér að reka John Sasso,
aðstoðarmann sinn, þegar í ljós
kom fyrir ári að hann hafði dreift
myndböndum, sem sýndu Joseph
Biden, sem keppti við hann um
tilnefningu í forsetaframboð,
hafði notað orðrétta kafla úr
ræðum Bretans Neils Kinnocks
og fleiri stjórnmálamanna.
Bj argvætturin
Eftir útnefninguna í Atlanta í
sumar hafnaði Dukakis tilboðum
um aðstoð flokksins í kosninga-
baráttunni, en þegar hann dróst
aftur úr Bush í skoðanakönnun-
um kvaddi hann Sasso aftur til
starfa. Sasso er eini maðurinn,
sem getur sagt Dukakis hvenær
honum skjátlast. Honum hefur
smám saman tekizt að bæta
stöðu hans, en dýrmætur tími fór
til spillis.
Starfsmenn Dukakis hafa
minni reynslu og stjómmála-
þekkingu en menn Bushs og voru
óviðbúnir hörðum og neikvæðum
árásum þeirra. Þær hafa greini-
lega borið árangur. í ágúst tóku
19% kjósenda neikvæða afstöðu
til Dukakis, en 38% um miðjan
október.
Mörgum demókrötum þykir
Dukakis hafa verið of linur í
kosningabaráttunni og ekki
þjarmað nógu vel að Bush, eink-
um í síðara sjónvarpseinvíginu.
Hann hafi ekki kunnað að nota
vopnasölumálið, tengsl Bushs við
Noriega hershöfðingja og val
hans á Dan Quayle í varaforseta-
framboð. Ef til vill hefur hann
verið of hógvær og málefnaleg-
ur, en hann hefur sýnt meiri
hörku á lokasprettinum, hvort
sem það nægir til að fleyta hon-
um inn í Hvíta húsið eða ekki.