Morgunblaðið - 11.03.1989, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. MARZ 1989

ann ercÁ xto. s\g L hraHbiestri ■"
Ást er
... að þekja hana hjarta-
hlýju.
Með
morgunkaffinu
TM Reg. U.S. Pat Off. —aH rights reserved
° 1989 Los Angetes Times Syndicate
03?
CCP ccCb
‘i',.
'ifc V..
Örlítinn spðl í viðbót og
þá getum við sparað bens-
inið alla leið inn í Dal...
HÖGNI HREKKVÍSI
Gróðureyðingin
á Reylganesskaga
Náttúruunnandi skrifar:
Undarlegar ritsmíðar hefur mátt
líta á síðum dagblaðanna, einkum
Tímans, að undanfömu. Þar er því
haldið blákalt fram, að fátt sé
gróðrinum hollara en beitin. Gróð-
ureyðingin sé öll veðurfarinu að
kenna. Nú vita allir, sem vita vilja,
að landið var viði vaxið til foma
og allt fram á þessa öld voru víða
skógar, sem nú eru horfnir, og því
er það stóra spumingm: Hvenær
nam veðurfarið land á íslandi?
Ef satt væri, að gróður dafnaði
betur við beitina væri hér allt vafíð
milli Q'alls og fjöru en hvað er það,
sem við okkur blasir, ekki aðeins
íslenskum almenningi og vísinda-
mönnum, heldur einnig kunnum,
erlendum fræðimönnum? Einhver
mesta gróðureyðing í víðri veröld.
Ég hef lengi verið við athuganir
og fylgst með gróðurfari á Reykja-
nesskaga, allt frá Reykjavík og
vestur úr, og ég hef séð hvemig
gróðrinum hefur hnignað ár frá ári
á ofbeittu landinu. Á skikunum, sem
hafa verið girtir, er hins vegar öðm
vísi umhorfs og það leiðir aftur
hugann að veðurfarskenningunni.
Svo mikill er nefnilega máttur
nokkurra gaddavírsstrengja, að
innan girðingar virðist ríkja allt
annað veðurfar en utan. Þar em
birki og víðir að brölta á fætur og
blómjurtir, sem sumir vissu ekki,
að yxu á þessum slóðum, em fam-
ar að prýða holt og hæðir.
Það er nefnilega svo, að landið
blæs ekki upp nema svo nærri því
hafi verið gengið, að gróðurinn nái
ekki að binda jarðveginn. Eftir það
þarf ekki nema örfáar rollur til að
viðhalda eyðingunni og auka eins
og sjá má svo glögglega hér á
Reykjanesskaga.
Grímstorfa í austurhlíðum
Hafrafells á Fljótsdalshéraði er
mörgum kunn og eingöngu fyrir
það, að hún er skógi vaxin. Svo
vill nefnilega til, að sauðkindin
nær ekki til hennar og þá ekki
veðurfarið heldur!
Á Reykjanesskaga hefur veður-
farið ekki valdið gróðureyðingunni.
Þar hefur maðurinn einn komið við
sögu og gegndarlaus ofbeit.
Frístundabændumir, sem virðast
miklu rétthærri en samborgarar
þeirra, gera síðan sitt besta til að
eyða því, sem eftir er, með því að
senda þúsundir fjár á síðustu gróð-
urleifamar.
Víkveiji skrifar
Nýlega lauk í Stokkhólmi þingi
Norðurlandaráðs, sem er
formlegur samstarfsvettvangur
þjóðþinga norrænu frændþjóðanna.
I ráðinu eiga sæti 87 fulltrúar
kjömir af þjóðþingunum (7 frá Al-
þingi) og þeir ráðherrar, sem ríkis-
stjómimar tilnefna. Ráðherramir
hafa málfrelsi en ekki atkvæðisrétt.
Norðurlandaráð er ráðgefandi og
samþykktir þess og ályktanir fara
til Norrænu ráðherranefndarinnar,
sem er formlegur samstarfsvett-
vangur ríkisstjómanna, eða til einn-
ar eða fleiri af ríkisstjómum land-
anna.
Norðurlandaráð var stofnað árið
1952 í skugga Kóreustríðsins,
kjamorkusprengjunnar og ekki sízt
jámtjaldsins, sem skipti Evrópu í
ríki lýðræðis í vestri og ríki einræð-
is og kúgunar kommúnismans í
austri. Ástandið var viðsjárvert í
Vestur-Evrópu í kjölfar hörmunga
heimsstyijaldarinnar, víða matar-
skömmtun og atvinnuleysi og
kommúnistar kyntu undir óánægju
fólksins. Margir óttuðust því, að
fleiri þjóðir hyrfu austur undir jám-
tjaldið. óttinn við nýja styijöld var
yfirþyrmandi, þrátt fyrir stofnun
Atlantshafsbandalagsins árið 1949.
ijú Norðurlönd, sem voru her-
numin í heimsstyijöldinni, ís-
land, Noregur og Danmörk, gerðust
aðilar að NATO, Svíar héldu fast
við hlutleysi sitt, og Finnar voru
undir hrammi Sovétríkjanna og
höfðu þurft að láta mikið af landi
sínu til þeirra og sultu hálfu hungri
til að greiða Rússum „stríðsskaða-
bætur".
Það var við þessar aðstæður, sem
hugmyndin um stofnun Norður-
landaráðs fæddist og þróaðist með-
al norrænna stjómmálamanna. Til-
gangurinn var að treysta samstarf
þeirra á sem flestum sviðum, en
einkum þó menningarlegum, efna-
hagslegum og hemaðarlegum.
Hugmyndin um norrænt hemaðar-
bandalag varð þó fljótlega að engu,
því aðstæður og hagsmunir vom
of ólíkir.
Stuðningur við stofnun Norður-
Iandaráðs varð fljótt víðtækur og
fyrsta þingið kom saman í Kaup-
mannahöfn. Finnar voru þó ekki
með, því Rússar snerust harðlega
gegn stofnun ráðsins, svo og komm-
únistar um öll Norðurlönd, m.a. á
íslandi. Finnar bættust þó fljótlega
f hópinn.
ær miklu vonir, sem bundnar
voru við stofnun Norðurlanda-
ráðs, hafa svo sannarlega rætzt.
Samstarf og samskipti Norður-
landabúa era með ólíkindum víðtæk
og náin og eiga sér enga hliðstæðu.
Það era ekki aðeins opinberir aðilar
og stofnanir sem standa að þessu
samstarfi. Það byggist ekki sízt á
samskiptum íbúanna sjálfra og
hvers konar félagasamtaka þeirra,
svo og fyrirtækja.
Nú þegar Norðurlandaráð er 37
ára er stjómmálasviðið í Evrópu
gjörbreytt. Velmegun ríkir í vestur-
hlutanum og austan götótts jám-
tjaldsins ber sífellt meir á hræring-
um til aukins ftjálsræðis. Samning-
ar um samdrátt í vígbúnaði gefa
vonir um friðvænlegri tíma.
Norðurlöndin era á krossgötum.
Þau verða innan tíðar að móta af-
stöðu sína til þeirrar þróunar sem
á sér stað innan Efnahagsbanda-
lagsins. Hvort og með hvaða hætti
þau taki þátt í þeirri þróun. Svarið
mun liggja fyrir þegar haldið verður
upp á 40 ára aftnæli Norðurlanda-
ráðs árið 1992.