Morgunblaðið - 13.11.1990, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. NÓVEMBER 1990
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. NOVEMBER 1990
29

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstoíur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakið.
Spamaður í heil-
brigðiskerfinu
rátt fyrir stóraukna skatt-
heimtu hefur ríkisbúskap
urinn verið rekinn með umtals-
verðum halla næstliðin ár og
tilheyrandi skuldasöfnun og
fjármagnskostnaði. Fjárlög
líðandi árs, sem gera ráð fyrir
hvorki meira né minna en rúm-
lega níutíu og fimm milljarða
króna útgjöldum, fara augljós-
lega langt fram úr áætlunum,
rjúfa jafnvel hundrað milljarða
múrinn. Það er því ekki að ófyr-
irsynju að löggjafinn, ríkis-
stjórnin og ráðuneytin, sem
ábyrgð bera á gerð og fram-
kvæmd fjárlaga, hugi að að-
haldi og sparnaði í ríkisbú-
skapnum. Viðleitnin til þess
arna hefur þó oft verið í skötu-
líki og árangurinn eftir því.
Það er út af fyrir sig eðlilegt
að stjórnvöld hugi að stærstu
eyðsluráðuneytunum, þegar
sparnaður í ríkisbúskapnum er
ræddur, en þar trónar heilbrigð-
is- og tryggingamálaráðuneytið
efst á blaði. Aætluð útgjöld þess
árið 1990 eru á milli 38 og 39
milljarðar króna, þar af kostn-
aður við tryggingar tæpir 24
milljarðar og kostnaður við
sjúkrahús og heilsugæzlu rúmir
14 milljarðar.
Meintar sparnaðarkröfur
stjórnvalda, sem m.a. hafa leitt
til lokunar margra sjúkradeilda
vikum og mánuðum saman,
hafa á hinn bóginn sætt gagn-
rýni. Gagnrýnendur benda m.a.
á að þessar lokanir hafi valdið
því, að sjúklingar, sem þarfnast
viðvarandi eftirlits fagfólks,
hafi verið sendir í heimahús, þar
sem oft er takmörkuð aðstaða
til að sinna þeim. Þær hafi lengt
biðtíma fólks, sem bíður nauð-
synlegra aðgerða. Þær tak-
marki og, sem lokun nemur,
nýtingu á fagþekkingu fastráð-
ins, sérmenntaðs fólks sem og
dýrum búnaði og aðstöðu í heil-
brigðiskerfinu.
Þorvaldur Veigar Guðmunds-
son, ' formaður læknaráðs
Landspítala, kemst svo að orði
um aukna hagræðingu og aukin
afköst sjúkrahúsa hér í blaðinu
sl. laugardag:
„Vandamálið er, að þessi
aukna hagræðing og umsetning
í heilbrigðisþjónustunni leiðir
ekki til sparnaðar, heldur til
aukins kostnaðar. Það er nefni-
lega fært einfalt bókhald á
sjúkrahúsunum, eingöngu fært
í kostnaðardálkinn. Dæmi: Ta-
kist með hagræðingu á skurð-
stofum og með styttum legu-
tíma að fjölga aðgerðum á
mjaðmarliðum um tvær á mán-
uði, þ.e. að skipta um 24 fleiri
mjaðmarliði á ári, og hver
mjaðmarliður kostar 150 þús-
und krónur (annar kostnaður
ekki reiknaður), eyðir spítalinn
3,6 m.kr. rheira í kaup á mjaðm-
arliðum. Þegar litið verður á
stöðu spítalans í árslok kemur
í ljós enn aukinn kostnaður, sem
verður túlkaður sem óráðsía.
Minnkaður sársauki, aukin
hreyfigeta og aukið vinnufram-
lag þeirra, sem fengu mjaðmar-
liðina, er hvergi talið spítalanum
til tekna, nema í hugum þessa
fólks sem fékk umrædda
mjaðmarliði. A að banna af-
kastaaukningu á sjúkrahús-
um“?
Það kemur og fram í tilvitn-
aðri grein að sjúkrarúmum í
Reykjavík hefur fækkað um 5%
á sl. 5 árum — á sama tíma og
þjóðinni hefur fjölgað um 3%.
Fjölgunin á höfuðborgarsvæð-
inu er þó enn meiri. Og tiltölu-
lega mest meðal aldraðra, sem
þurfa að jafnaði meiri heilbrigð-
isþjónustu, sem gerir samdrátt-
inn enn tilfinnanlegri. A móti
kemur að legutími hefur stytzt
og „afköst“ aukizt. Aukningin
á helztu legudeildum Landspít-
ala 1987-1990 er um 27% að
meðaltali, þrátt fyrir lokanir.
Loks telur formaður læknar-
áðsins einsýnt „af fjárlagafrum-
varpi fyrir árið 1991, að draga
eigi enn úr starfsemi stóru
sjúkrahúsanna. Hækkun fjár-
framlaga heldur ekki í við verð-
bólgu. Framlög til tækjakaupa
eru svo lítil að tæki sjúkrahús-
anna verður hægt að endurnýja
á 20-25 ára fresti. Erlendis er
miðað við 5-10 ára endurnýjun
tækja ..."
Það blæs ekki byrlega um
rekstur, framkvæmdir eða end-
urnýjun tækjabúnaðar í heil-
brigðiskerfinu, að mati þeirra
sem þar bera faglega ábyrgð.
Þeir telja sig hafa talað fyrir
daufum eyrum pólitískra vald-
hafa. Það er því eðlilegt að þeir
kveðji sér hljóðs á almennum
vettvangi, tali beint til þeirra
sem mest eiga í húfi — og end-
anlega bera allan kostnað af
heilbrigðisþjónustunni — hinna
almennu borgara. Það myndi á
hinn bóginn styrkja málflutning
þeirra að setja fram eigin, rök-
studdar tillögur um hagræðingu
í þessum fjárfreka rekstrarþætti
í ríkisbúskapnum.
Skógræktarfélag Árnesinga 50 ára;
Nauðsynlegt að bændur fái
að takast á við skógrækt
Selfossi.
„ÞAÐ er mikill áhugi meðal fólks víðs vegar um héraðið á skóg-
rækt og hann á að hluta til rætur að rekja til þess er unglingar fóru
í gróðursetningarferðir að Snæfoksstöðum," sagði Kjartan Olafsson
í Hlöðutúni, formaður Skógræktarfélags Árnesinga, sem varð 50 ára
2. nóvember. Félagið var stofnað í Tryggvaskála og voru stofnfélag-
ar 84. Fyrsti formaður félagsins var Jón Ingvarsson, vegaverk-
stjóri. Síðar í þessum mánuði kemur út veglegt afmælisrit félagsins.
Víða um sýsluna má sjá verk
frumkvöðlanna þar sem eru skógar-
reitir sem gróðursett var í. Fyrstu
svæðin sem félagið tók til ræktunar
voru Glymskógar austan við Selfoss
sem átti að vera samkomustaður
þar sem ríkja átti glaumur og gleði.
Þar hófst gróðursetning á fyrsta
starfsári félagsins.
Hitt svæðið var Tryggvagarður
en félagið gekkst fyrir því að garð-
urinn var settur á stofn til að minn-
ast 50 ára afmælis Ölfusárbrúar
og Tryggva Gunnarssonar. Plöntu-
sala úr Ti-ygvagarði gaf félaginu
góðan arð á fyrstu árunum. Garður-
inn var aflientur Selfosshreppi
1954. Á næsta ári er fyrirhugað
að minnast þess á Selfossi að liðin
eru 100 ár frá byggingu Ölfusár-
brúar.
Árið 1951 var félaginu deilda-
skipt til þess að ýta betur undir
skógræktaráhugann og virkja fleiri
til starfa. Deildírnar sýndu öflugt
starf og skógarreitir víða í sýslunni
bera þessu starfi vitni.
Snæfoksstaðir voru
vendipunktur
Stærsti vendipunkturinn í sögu
félagsins verður 1954 þegar það
kaupir jörðina Snæfoksstaði í
Kjartan Ólafsson í Hlöðutúni,
formaður Skógræktarfélags Ár-
nesinga.
Grímsnesi, rúmlega 700 hektara að
stærð. Hún er mikil hlunnindajörð
og hefur skapað félaginu miklar
tekjur. „Það var mikið happ fyrir
félagið að eignast jörðina. Það hef-
ur sjálft gróðursett þar auk þess
sem unglingar frá Selfossi hafa
gróðursett í sérstakan reit. Það
starf hófst 1958 og 20 árum síðar
voru seld jólatré úr þeim reit,“ sagði
Kjartan.
„Öll þessi ár hefur félagið stund-
að skógrækt á Snæfoksstöðum. Af
jörðinni hefur fengist það fjármagn
sem til hefur þurft. Það hefur margt
lærst af starfseminni sem fram
hefur farið þarna, nokkuð sem nýt-
ist félaginu í framtíðinni.
Við höfum tekið upp nýmæli í
skógræktinni á Snæfoksstöðum.
Við undirbúum landið nú betur und-
ir ræktunina með því að herfa það
og gróðursetja skjólbelti. Nú hin
síðari ár hefur stórt svæði verið
tekið til ræktunar nærri Kerinu þar
sem plantað verður á næstu árurn.
Ríkið sé eingöngu ráðgefandi
Ég vil sjá skógræktina þróast
þannig að Skógrækt ríkisins hafi
sem aðalverkefni tilraunir og rann-
sóknir eins og nú eru á Mógilsá og
leiðbeiningar. Stofnunin starfaði þá
líkt og Búnaðarfélag íslands og
Rannsóknarstofnun landbúnaðar-
ins. Síðan komi Skógræktarfélag
íslands sem hagsmunasamtök
skógræktarbænda líkt og Stéttar-
samband bænda er nú þar sem fé-
lagsmenn ræddu sín hagsmunamál.
Við erum nú að leggja fram til-
lögur og rökstuðning varðandi laga-
setningu og stefnumörkun í skóg-
rækt og í raun erum við hagsmuna-
aðilar fyrir þá sem ætla að lifa á
Morgunblaðið/Sigurður Jónsson
Sex og sjö ára börn frá Selfossi í skógræktarferð á Snæfoksstöðum síðastliðið sumar.
skógrækt. Það er mikill áhugi hjá
bændum fyrir skógræktinni og
stefnubreyting er nauðsynleg þann-
ig að bændur fái að takast á við
það verkefni sem skógræktin er.
Það er fyrirsjáanlegur samdrátt-
ur í hefðbundnum búgreinum, sér-
staklega í sauðfjárrækt, vegna
minnkandi útflutningsbóta. Þessa
íjármuni væri skynsamlegt að nota
til skógræktarstarfa sem kæmi sér
betur fyrir byggðirnar. Þá gæti
búseta haldist þar, fólkið haft störf
allt árið af skógræktinni og búið
væri í haginn fyrir aðrar greinar
svo sem ferðaþjónustu og aðrar
skyldar þjónustugreinar.
Ég er sannfærður um að skatt-
greiðendur í dag sætta sig betur
við að fjármunir ríkisins séu nýttir
á þennan hátt, frekar en eins og
verið hefur í búgreinum sem bænd-
ur hafa verið hvattir til að takast
á við. En til þess að þessir fjármun-
ir nýtist sem best þá er það skil-
yrði að bændurnir sjálfir séu fram-
kvæmdaaðilar á sínum jörðum,“
sagði Kjartan Ólafsson, formaður
Skógræktarfélags Árnesinga.
Afmælisritið Árskógar
Á þessu ári hefur skógræktarfé-
lagið minnst afmælisins með þátt-
töku í Átaki 1990 og með því að
taka á móti sex og sjö ára börnum
frá Selfossi á Snæfoksstöðum þar
sem þau gróðursettu tijáplöntur og
þar var að auki lagður grunnur að
skógræktaráhuga þeirra. Þá tók
félagið á móti aðalfundi Skógrækt-
arfélags íslands á 60 ára afrnæli
þess.
Haldið verður afmælishóf síðar í
nóvember þar sem meðal annars
verður kynnt bókin Árskógar sem
er 50 ára saga félagsins, rituð af
Páli Lýðssyni, bónda og fræðimanni
í Litlu-Sandvík.
I stjórn Skógræktarfélags Árnes-
inga sitja nú: Kjartan Ólafsson,
Hlöðutúni, Óskar Þór Sigurðsson,
Selfossi, Jóhannes Helgason,
Hvammi, Hrunamannahreppi,
Halldóra Jónsdóttir, Stærri-Bæ,
Grímsnesi, og Gunnar Tómasson,
Laugarási.
- Sig. Jóns.
Aldrei hvarflað að mér
að gera „sósíahsmann
ódauðlegan á Islandi“
eftir Gylfa Þ.
Gíslason
Á undanförnum árum höfum við
Jóhann J. Ólafsson formaður
Verzlunarráðs íslands oftsinnis átt
samtöl um fiskveiðistjórnina í til-
efni af skrifum mínum uni þau
mál. Mér hefur verið óblandin án-
ægja að því, að þessi mikli áhrifa-
maður í samtökum kauþsýslu-
manna skuli liafa reynzt þeirrar
skoðunar, að veiðileyfi eigi ekki
að gefa, heldur eigi þeir,_sem nýta
fiskistofnana umhverfis ísland, að
greiða fyrir það. Þessa skoðun
staðfestir hann í grein, sem hann
birtir í Morgunblaðinu sl. laugar-
dag. í greininni telur hann hins
vegar, að hægt sé að beita einka-
eignarréttarhugtakinu við hagnýt-
ingu fiskimiða, á sama hátt og við
hagnýtingu bújarða og veiðiáa.
Þessari skoðun er ég ekki sani-
mála, og á það raunar einnig við
um nær alla hagfræðinga, sem urn
þetta mál hafa ritað, bæði hér og
erlendis. Sú skoðun á hins vegar
ekkert skylt við sósíalisma. Ég hef
margsagt það í fyrri skrifum
mínum um fiskveiðistefnuna, að í
tillögunum um veiðigjald eða veiði-
leigu þurfi engan veginn að felast,
að afgjaldið renni í ríkissjóð. Það
má allt eins vel renna í sjálfstæðan
sjóð, sem sé undir sérstakri stjórn
og hafi sérstakt hlutverk. Ég hef
jafnvel oftar en einu sinni sagt,
að með tilliti til þeirra aðlögunar-
vandamála, sem lögfesting veiði-
gjalds hefði í för með sér, gæti
Gylfi Þ. Gíslason
verið skynsamlegt og sanngjarnt,
að gjaldið rynni í vissan tíma í sjóð,
sem væri undir stjórn útgerðarinn-
ar sjálfrar, fyrst og fremst til þess
að stuðla að minnkun fiskiskipa-
flotans. Þeim, sem lesið hafa skrif
mín af athygli, ætti því að vera
ljóst, að ég hef ekki verið að boða
neins konar þjóðnýtingu. Við Jó-
hann J. Ólafsson erum sammála
um, að hún á ekki við hér.
Höfundur er prófessor og
fyrrverandi ráðherra.
í augsýn nýrrar aldar:
I átt til nýrrar Evrópu
eftirDavíð
Stefánsson
Tengsl íslands við Evrópubanda-
lagið eru eitt meginviðfangsefni
íslenskra stjórnmála. Hvernig að
þessum málum verður staðið getur
haft úrslitaáhrif á mannlíf á íslandi
um ókomna tíð. Það er því nauðsyn-
legt að tekið sé á Evrópumálunum
af festu og skynsemi. Umræðan
hingað til hefur að miklu leyti ein-
kennst af hræðsluáróðri á báða
bóga.
Annars vegar hefur því verið
haldið fram að við einangrumst með
öllu, efnahagslega jafnt sem menn-
ingarlega ef við stöndum utan
bandalagsins. Hins vegar eru þeir
sem telja að með aðild munum við
glutra niður íslenskri tungu og
menningu, missa yfirráðin yfir okk-
ar mikilvægust auðlind — fiskinum
í sjónum — og líklega hætta að
vera til sem þjóð innan fárra ára.
Hvort tveggja ber að setja fram sem
skynsamlegar viðvaranir, en ekki
öfgafullar upphrópanir, eins og
nokkuð hefur borið á. Þeir, sem
taka munu ákvarðanir um fram-
tíðartengsl Islands við nágranna-
Iönd okkar í Evrópu, þurfa að huga
að bþðum sjónarmiðum.
Allar ákvarðanir þarf að taka að
vel ígrunduðu máli. Tímann höfum
við fyrir okkur. Afstaðan til Evrópu
kallar á nýja og umrótssama átaka-
þætti í íslenskum stjórnmálum.
Margir mega ekki heyra á það
minnst að við tengjumst öðrum
þjóðum frekar en nú er. Það er ef
til vill skiljanleg afstaða í ljósi sögu
erlendra yfirráða á íslandi og erfiðr-
ar sjálfstæðisbaráttu. Nú gerast
hlutirnir hins vegar með öðrurn
hætti. Hugtakið pólitískt sjálfsfor-
ræði er ef til vill nokkuð annað í
hugum fólks en þeirra sem stóðu í
sjálfstæðisbaráttunni og einnig
þeirra er tóku við^ hinu nýfengna
frelsi. Samstarf íslendinga sem
sjálfstæðs ríkis við aðrar þjóðir hef-
ur þegar tryggt okkur frið, frelsi
og hagsæld og mun gera það áfram.
Hver er stefnan?
Fyrst og fremst verðurn við auð-
vitað að gera upp við okkur hvað
það er sem við viljum. Hvernig vilj-
um við að staða íslands í samfélagi
þjóðanna verði í framtíðinni? Eigum
við að taka þátt í þeirri þróun sem
nú á sér stað innan Evrópu, eða
eigum við að standa fyrir utan allt
saman sem óvirkir áhorfendur?
Óhætt er að fullyrða að stór hluti
almennings vill nánari tengsl ís-
lands við Evrópu en nú er, það
hafa margar skoðanakannanir með-
al annars sýnt. íslensk stjórnvöld
hafa líka svarað spurningunni að
nokkru leyti og taka nú þátt í við-
ræðum um aukið samstarf Evrópu-
þjóðanna.
Það ^em um er að ræða er mynd-
un svokallaðs „Evrópsks efnahags-
svæðis“ (EES) sem ríki Fríverslun-
arsamtaka Evropu (EFTA) og Evr-
ópubandalagsins (EB) myndu eiga
aðild að. Meginhugmyndin að baki
EES er að innri markaður Evrópu-
bandalagsins, sem á að verða kom-
inn á í árslok 1992, verði útvíkkað-
ur þannig að EFTA-ríkin eigi einn-
ig aðild að honum. Það þýðir með
öðrum orðum að löggjöf EB um
„fjórfrelsið" svokallaða, fijálsan
flutning fjármagns, vöru, fólks og
þjónustu milli landa, myndi einnig
gilda í EFTA-ríkjunum. Slíkt myndi
án nokkurs vafa hafa heilbrigð áhrif
á hagvöxt og lífskjör á íslandi og
aðild að EES myndu fylgja veruleg-
ar breytingar í fijálsræðisátt í
íslensku efnahagslífi.
Köllum hlutina réttu nafni
Það er frumskilyrði í umræðunni
um þetta mikilvæga mál að kalla
hlutina réttu nafni. Það ætti að
vera öllum ljóst, eins og Þorsteinn
Pálsson benti réttilega á í umræðum
á Alþingi nú nýverið, að aðild að
hinu Evrópska efnahagssvæði jafn-
gildir í raun aukaaðild að Evrópu-
bandalaginu í öllum meginatriðum.
EES myndi lúta löggjöf Evrópu-
bandalagsins um innri markað þess
og það hefur skýrt komið fram að
af hálfu bandalagsins er enginn
vilji fyrir því að láta þjóðir utan
þess hafa áhrif á ákvarðanir innan
EB. Ef við getum hugsað okkur
aðild að EES, eins og flestir virðast
gera ef dæma má af umræðum á
þingi og í íjölmiðlum undanfarin
misseri, hvað er það þá sem útilok-
ar að við tökum skrefið til fulls?
Munurinn á aðild að EB og aðild
að EES er sá að innan bandalags-
ins gætum við haft áhrif á þróun
mála. Sem aðilar að EES en ekki
EB yrðum við að taka því sem að
okkur yrði rétt. Það er staðreynd
að almennt er litið á EES sem nokk-
urs konar biðstofu — eða stökkpall
— fyrir þá, sem síðar munu sækja
um aðild að Evrópubandalaginu.
Þetta má glöggt sjá af því að
umræður um aðild eru komnar á
fullan skrið í öllum ríkjum EFTA —
nema á íslandi. Austurríkismenn
hafa.þegar sótt um aðild. Norðmenn
eru líklegir til að sækja um hana
innan nokkurra ára. Sænska jafn-
aðarmannastjórnin jafnt sem helstu
stjórnarandstöðuflokkarnir, Moder-
ata Samlingspartiet og Folkpartiet,
hafa lýst yfír áhuga á að ganga í
EB. Finnar hafa ekki tekið ólíklega
í það og jafnvel í Sviss er talið að
EB-aðiId sé inni í myndinni. Ýmis-
legt bendir því greinilega til að í
EFTA-ríkjunum séu menn ýmist
búnir að afskrifa hugmyndina um
EES eða líti svo á að það verði
aðeins tímabundið fyrirbæri. Hvað
ætla íslendingar nú að gera?
Tvíhliða viðræður
Ýmsir stjórnmálamenn, flestir úr
hópi sjálfstæðismanna, hafa lýstþví
yfir að skynsamlegasta leiðin, sem
Islendingar geti nú valið í Evrópu-
málunum, frekar' en EES, sé
tvíhliða viðræður við Evrópubanda-
lagið. En um hvað myndu tvíhliða
viðræður snúast? Alltof oft er þessu
hugtaki kastað fram án þess að
skýra það nánar. Ég hygg þó að
sá skilningur, sem flestir hafa lagt
í tvíhliða viðræður, sé sá að þar sé
einkum um að ræða viðræður um
breytingar á viðskiptasamningi EB
og Islands, þannig að sjávarafurðir
okkar ættu greiðari aðgang á innri
markaðinn.
Skiljanleg eru rök þeirra er vilja
ganga til tvíhliða viðræðna. Þeir
telja margir að miklir viðskipta-
hagsmunir séu í húfi fyrir íslend-
inga, en ekki sé við því að búast
að EES-viðræðurnar skili árangri.
Talsmenn tvíhliða viðræðna telja
að við getum best samið um hags-
muni okkar sjálf, en ekki í samfloti
með hinurn EFTA-ríkjunum. Þeir
Davíð Stefánsson
„Með umsókn um aðild
er ekki verið að ganga
í Evrópubandalagið, en
það er eðlilegasta leiðin
til að skoða og skýra
hagsmuni og kröfur á
báða bóga. Sennilegast
er að Islendingar
myndu, a.m.k. í fyrstu,
sækja um aukaaðild að
bandalaginu.“
telja sjávarútvegshagsmunum okk-
ar betur borgið í beinum samninga-
viðræðum við EB en í samfloti við
Austurríkismenn sem einblína á
samgöngumál, Svisslendinga sem
vilja vernda bankalöggjöf sína eða
Finna sem vilja vernda skógariðn-
að. Jafnvel hagsmunir frændþjóða
okkar, Svía og Norðmanna, eru svo
ólíkir okkar að hag lslands væri
betur borgið án þess samflots, segja
margir.
Tvíhliða viðræður nægja ekki
Ég tel hins vegar að tvíhliða við-
ræður um hagstæðan viðskipta-
samning um fiskafurðir nægi ís-
lendingum ekki. Ef eitthvað er, þá
er verið að ganga skemur með
slíkum samningi en með þeim
samningi, sem er markmið ÉES-
viðræðnanna. Hið nýja samstarf
Evrópuþjóðanna hefur miklu meira
að bjóða íslendingum en hugsan-
lega fríverslun með fisk.
íslendingum ber að stefna að
mun nánari samskiptum við ná-
grannalönd sín í Evrópu á sem flest-
um sviðum. Innan Evrópubanda-
lagsins eru mikil samskipti á sviði
mennta og menningar, tækni og
iðnaðar. Samvinna á þessum svið-
um myndi koma íslendingum mjög
til góða, ekki síst ungu fólki, sem
vill afla sér menntunar og starfs-
reynslu í öðrum Evrópuríkjum. ís-
lensku atvinnulífi veitti heldur ekki
af evrópskri uppörvun.
íslendingar eru Evrópubúar
Markmið íslendinga á einnig að
vera að hafa áhrif á umhverfi sitt,
taka þátt í myndun nýrrar Evrópu.
íslendingar eru Evrópubúar. Menn-
ing okkar og saga er svo nátengd
Evrópu að með því að standa utan
við Evrópusamstarfið værum við
nánast að afneita uppruna okkar,
hafna því að eiga heima í Evrópu
framtíðarinnar. Ég er því þeirrar
skoðunar að við eigum að sækja
um aðild að Evrópubandalaginu og
láta á það reyna í viðræðum um
aðild, hvort við teljum hagsmunum
okkar borgið.
Með umsókn um aðild er ekki
verið að ganga í Evrópubandalagið,
en það er eðlilegasta leiðin til að
skoða og skýra hagsmuni og kröfur
á báða bóga. Sennilegast er að Is-
lendingar myndu, a.m.k. í fyrstu,
sækja um aukaaðild að bandalag-
inu. í viðræðum um aðild munu öll
samskipti íslands og annarra Evr-
ópuríkja verða tekin til gaumgæfi-
legrar skoðunar. Slíkt myndi skapa
miklar umræður innanlands og
væntanlega auka á þekkingu al-
mennings.
Kröfur til sjálfra okkar
og annarra
í viðræðum um aðild að Evrópu-
bandalaginu yrðu íslendingar eðli-
lega að setja fram kröfu um íslensk
yfirráð yfír fískimiðunum við landið,
þar sem í þeim eru fólgnir mikil-
vægustu hagsmunir efnahagslífs
okkar. Annað skilyrði, sem margir
nefna, er varðveisla menninga okk-
ar. En það er kral'a, sem við gerum
ekki til annarra, heldur einungis
okkar sjálfra. Við verðum að spyrja
okkur hvort íslensk menning sé
okkur sjálfum svo mikils virði, að
við viljum halda í hana. Ef svarið
er já,- sem ég efast ekki um, er
varla ástæða til að óttast um afdrif
íslensks menningararfs.
Raunar skiptir það ekki máli
hvort Island hyggst ganga í Evr-
ópubandalagið eða ekki þegar rætt
er um aðlögun að markaði ná-
grannaríkjanna, varnir gegn ásókn
annarra í fiskimiðin, menningu
þjóðarinnar og fullveldi. Þetta eru
allt viðfangsefni, sem þróun al-
þjóðamála krefur íslendinga um
svör við. Það, sem máli skiptir, er
hvort við hyggjumsl taka virkan
þátt og seilast til áhrifa í samstarfi
Evrópuþjóðanna.
Sjálfstæðismenn í forystu
í vor-lýsti ég því yfir á afmælis-
hátíð Sambands ungra sjálfstæðis-
manna á Þingvöllum að tímabært
væri að setja umræður um aðild
íslands að Evrópubandalaginu á
dagskrá íslenskra stjórnmála. í
haust lýsti Þorsteinn Pálsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins, þessu
einnig yfir. Ragnhildur Helgadóttir,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins,
hefur gengið skrefi lengra og lýsti
því yfir í umræðum á Alþingi um
skýrslu utanríkisráðherra að við
ættum að sækja uni aðild að EB.
Þannig væri hagsmunum okkar
best borgið. Því ber að fagna að
Ragnhildur tekur þarna af skarið
og segir hlutina hreint út.
Það er ekki tilviljun að þingmenn
sjálfstæðismanna ganga frarn fyrir
■ skjöldu í þessu máli. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur alla tíð haft for-
ystu um mótun ábyrgrar utanríkis-
stefnu, sem byggist á hagsmunum
íslendinga, og eru skýrustu dæmin
þar um aðild að Atlantshafsbanda-
laginu, innganga í EFTA og land-
helgismálin. Staða íslands gagnvart
EB er síst minna hagsmunamál og
verður einungis siglt farsællega í
höfn ef tekið er á því af festu og
skynsemi en ekki með gaspri og
lýðskrumi.
Áfram á braut vestrænnar
samvinnu
Innganga íslands í Atlantshafs-
bandalagið 1949, aðildin að EFTA
1970 og hugsanleg aðild íslands
að Evrópubandalaginu í framtíðinni
eru að mínu mati allt greinar af
sama meiði. í okkar heimshluta
hefur myndast einstakt samfélag
lýðræðisþjóða sem á sér ekkert for-
dæmi í mannkynssögunni. Sagan
hefur sýnt að í þessu samfélagi er
hægt að tryggja frið, frelsi og hag-
sæld. Samstarf lýðræðisþjóðanna
hefur borið sigurorð af kommún-
ismanum, sem seildist til valda í
álfunni eftir seinni heimsstyijöld,
og nú knýja nýfijáls ríki Austur-
og Mið-Evrópu á um aðild að sam-
starfi frjálsra Evrópuþjóða.
Með þátttöku í Atlantshafs-
bandalaginu og EFTA, undir for-
ystu sjálfstæðismanna, lýstu Islend-
ingar því yfir að þeir ættu heima í
samstarfi vestrænna ríkja. Þá
heyrðust úrtöluraddir. Eftir áratuga
farsæla reynslu af vestrænu sam-
starfi dettur hins vegar engum í
hug nú að segja að það hafi verið
röng ákvörðun að ganga til liðs við ,
aðrar vestrænar lýðræðisþjóðir, eða -
að það hafi stefnt fullveldi og sjálf- <
stæði þjóðarinnar í hættu — þvert f
á móti. Sjálfstæðismenn höfðu for- <
ystu um að þau heillaspor voru stig- í
in. Það er einnig hlutverk Sjálfstæð- j
isflokksins að leiða Islendinga í átt (
til nýrrar Evrópu.
Höfunthir er fonnnður Sambnnds ;
ungrn sjnlfstædisniannn.