Morgunblaðið - 06.03.1991, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. MARZ 1991
25
Deilt um greiðslu ábata til starfsmanna ÍSAL:
Sætlum okkur ekki við-
skilyrði fyrirtækisins
- segir Gylfi Ingvarsson, aðaltrúnaðarmaður
Morgunblaðið/Sverrir
Friðriks-kapellu að Hlíðarenda við Laufásveg í líeykjavík hafa gengið
artími Séra Frið-
ellu styttist um ár
Val — samtökum og félögum, sem
séra Friðrik átti þátt í að stofna
— standa að byggingunni, en arki-
tekt hennar er Nikulás Úlfar Más-
son. Pétur Sveinbjarnarson, form-
aður framkvæmdanefndar, sagði
að áætlaður kostnaður væri um
13 til 15 milljónir króna. Fjár-
mögnun hefði gengið mjög vel, en
aðallega væri um að ræða fijáls
framlög einstaklinga, stuðning
fyrirtækja og styrki frá borg og
ríki. „Okkur hafa borist margar
gjafir vegna framkvæmdanna og
eftir Pál Pétursson
Föstudaginn 1. mars lauk í Kaup-
mannahöfn 39. þingi Norðurlanda-
ráðs. Nokkur ágreiningur varð á
þinginu vegna kjörs í trúnaðarstöð-
ur. Lýstum við íslendingar óánægju
okkar og gerðum ágreining um eina
breytingu á starfsháttum ráðsins.
Allt frá því að Norðurlandaráð
var stofnað 1952 hefur ríkt jafn-
ræði með ríkjunum 5 hvað varðar
skiptingu trúnaðarstarfa. Þessa
reglu hafa hinar þjóðirnar gert sér
að góðu þrátt fyrir það að þeirra
sendinefndir væru miklu fjölmenn-
ari. Nú er skipan Norðurlandaráðs
sú að þar sitja 87 þingmenn. Frá
Svíþjóð 20 þingmenn, 20 frá Nor-
egi, finnsku sendinefndina skipa 18
Finnar og 2 Álendingar. Sendinefnd
Dana, 16 Danir, 2 Færeyingar og
2 Grænlendingar. íslendsku sendi-
nefndina skipa 7 þingmenn. Þetta
skipulag hefur reynst íslendingum
mjög hagstætt og hafa áhrif íslands
verið miklu meiri en stærð sendi-
nefndar eða mannfjöldi þjóðar hefur
gefið efni til. Þetta hefur enda ver-
ið samstarf 5 jafnrétthárra þjóð-
þinga. Kostnaði við starfsemi ráðs-
ins er skipt í hlutfalli við heildar-
þjóðarframleiðslu og hefur ísland
venjulega borið 1% af heildarkostn-
aði, enda þótt útgjöldum til ríkjanna
sé iðulega skipt í 5 svipaða hluta.
Skipulagsbreytingar
Á vettvangi Norðurlandaráðs
því styttist áætlaður bygging-
artíminn um eitt ár.“
Kapellan kemur til með að taka
140 manns í sæti við guðsþjón-
ustu, en 160 manns, þegar um
hljómleika eða fundarhöld verður
að ræða. „Við vonum að hún verði
notuð sem næst alla daga ársins,“
sagði Pétur.
Risgjöldin verða á föstudag og
þá mun Jón Dalbú Hróbjartsson,
prófastur, flytja bæn og dr. Gylfi
Þ. Gíslason, formaður samtakanna
um bygginguna, halda ræðu.
hófu sósíaldemókratar fyrstir
flokka náið samstarf. Síðan mynd-
uðu hægrimenn flokkahóp, þá
vinstrisósíalistar og loks mynduðu
þeir flokkar sem ekki æsktu aðildar
að neinum fyrrgreindra hópa mið-
flokkahóp. Á síðasta þingi slitu full-
trúar framfaraflokkanna í Noregi
og Danmörku samstarfi við hægri-
menn og stofnuðu sérstakan flokka-
hóp, Fijálslyndishópinn.
Undanfarið hefur verið unnið að
skipulagsbreytingum innan ráðsins.
Miða þessar breytingar að því að
gera starfið skilvirkara, málsmeð-
ferð hraðari og jafnframt að fjölga
viðfangsefnum, þar sem alþjóða-
mál, sem áður voru ekki á starfs-
vettvangi ráðsins, skipa nú stöðugt
veglegri sess.
Aukið flokksræði
Að undanförnu hefur sú krafa
stöðugt orðið háværari að flokka-
hóparnir fengju aukin áhrif. í stað
þess að sendinefndir þjóðþinganna
gerðu tillögur um skipan í trúnaðar-
störf er svo komið að flokkahóparn-
ir hafa tekið sér það vald. Þetta
kemur sér illa fyrir okkur íslend-
inga þar sem við erum fáliðaðir í
flokkahópunum af skiljanlegum
ástæðum. Allt frá upphafi hefur
íslendingur verið formaður í ein-
hverri af fastanefndum ráðsins.
Þessi óskráða regla var að engu
höfð á síðasta þingi. Sighvatur
Björgvinsson hefur stýrt laganefnd
SLITNAÐ hefur upp úr viðræð-
um verkalýðsfélaganna og ÍSAL
um hagræðingarniál. Fulltrúar
starfsmanna segja að nýjustu
hugmyndir ISAL um hagræðing-
arreglur gangi þvert á ákvæði í
yfirlýsingu, sem var samþykkt
við undirritun kjarasamningana
fyrir tæplega ári, og því séu þæt
óaðgengilegar. I orðsendingu frá
framkvæmdastjórn til starfs-
manna í gær segir hins vegar að
drög ÍSAL að rammasamningi
frá 31. janúar s.I. séu í fullu sam-
ræmi við það sem um var rætt í
síðustu samningum. Báðir aðilar
vilja leysa málið, en ekkert hefur
verið ákveðið um framhald við-
ræðna.
Rannveig Rist, blaðafulltrúi
ÍSAL, sagðist ekki vilja tjá sig um
málið, en sagðist vona að menn
kæmust að samkomulagi og leystu
málið.
Gylfi Ingvarsson, aðaltrúnaðar-
maður starfsmanna, sagði aðspurð-
ur við Morgunblaðið í gær að með
kjarasamningunum í fyrra hefðu
fylgt fjórar yfirlýsingar, þar sem
lykilorðið hefði verið hagræðing,
sem allir hefðu verið sammála um.
í kjölfar samninganna hefði verið
skipuð sex manna nefnd, þrír frá
hvorum aðila, til að ganga frá út-
fjerslu á skiptingu ábata vegna
hagræðingar og hvernig ætti að
reikna hana út. Stefnt hefði verið
að því að ljúka málinu 15. júní s.l.,
en viðræður hefðu dregist. Um ára-
mót virtist stefna í samkomulag,
en þá hefði forstjóri fyrirtækisins
lagt fram ný skilyrði, sem fulltrúar
ráðsins undanfarið og hlotið fyrir
einróma lof. Það var vilji sendi-
nefndar okkar að Sighvatur veitti
laganefnd áfram forstöðu eða þá
að hann tæki að sér formennsku í
einhverri annarri nefnd, t.d. fjár-
laganefnd. Á þetta gat sósíaldemó-
kratahópurinn ekki fallist og ákvað
að bjóða fram krata af öðrum þjóð-
ernum. Þetta vakti gremju okkar
íslendinga og komum við óánægju
okkar til skila. Ég tel mikilvægt
að við unum því ekki að aðstaða
okkar versni og að við réttum hlut
okkar strax á næsta þingi.
Á vettvangi Norðurlandaráðs eru
16 svokallaðar megintrúnaðarstöð-
ur. Af þeim höfðum við íslendingar
þijár en eftir þingið einungis tvær,
það er að segja tvo varaforseta.
Tímamótaþing
Þótt við íslendingar höfum orðið
að láta í minni pokann í bili þá var
þetta 39. þing að öðru leyti ánægju-
legt og mikið tímamótaþing. Al-
þjóðamál hafa ekki verið til umræðu
á vettvangi ráðsins að neinu marki
fyrr en á síðasta ári, en þessu höf-
um_ við breytt.
Ég hef beitt mér mjög fyrir þeirri
breytingu, þar sem ég tel að menn
geti ekki og megi ekki láta sem
þeir viti ekki hvað gerist utan Norð-
urlanda þegar þeir ræðast við inn-
byrðis. Það sem gerisl utan Norður-
landa hefur afgerandi áhrif á líf
okkar og því er nauðsynlegt að
starfsmanna gátu ekki sætt sig við
og því hefði slitnað upp úr viðræð-
unum.
„Okkur þykir það mjög hart að
ekki skuli vera hægt að ljúka þessu
máli, því allt annað, sem samið var
um, hefur gengið eftir. En þegar
komið er að því að ganga frá ábata-
greiðslum til starfsmanna vegna
frekari hagræðingar koma upp flet-
ir, sem ekki hafa verið inni í mynd-
inni,“ sagði Gylfi.
Fréttabréf um gang mála var
ÚT ER komin 41. árgangur rits-
ins Scripta Islandica fyrir árið
1990. Það er ársrit „Islándska
Selskapet" í Uppsölum og fjallar
um íslensk fræði að fornu og
nýju.
I þessu hefti er birtur fyrsti hluti
skrár sem Carl-Otto von Sydow
hefur tekið saman um sænskar
þýðingar á íslenskum bókmenntum
síðari alda: „ Nyislandsk skönlitter-
atur í svensk översáttning. En
förtecning“. Skráin er mjög ná-
kvæm og er talið allt sem þýtt hef-
ur verið og birt í bókum, blöðum
og tímaritum. Höfundur skrárinnar
er bókavörður við háskólabókasafn-
ið í Uppsölum. Hann óskar eftir að
þeir sem vita af íslenskum bók-
menntaverkum í sænskum þýðing-
um sem ekki er getið um hér geri
honum viðvart (Universitetbiblio-
teket, Box 510, 751 20 Uppsala).
Páll Pétursson
„Ég tel að stjórnmála-
menn á Norðurlöndum
hafi ýmislegt að segja
við umheiminn. Þeir
hafa þróað náið sam-
starf fullvalda ríkja án
þess að þau fórni neinu
af sjálfstæði sínu. Það
mætti verða öðrum
þjóðum lærdómur í
samstarf i. Ég tel að
Norðurlandaráð eigi
ekki að vera í felum og
hef reynt að stuðla að
því að það væri sýni-
legt.“
gefa því gaum. Þróun mála í
Vestur-Evrópu getur haft mikil
áhrif á framtíð Noi'ðurlandasam-
sent til starfsmanna á mánudag og
sagði Gylfi að enn hefði ekki verið
mótuð afstaða til framhaldsins, en
ljóst væri að ljúka þyrfti málinu.’’
„Við höfum ekki blásið í herlúðra
og engar aðgerðir hafa verið boðað-
ar, en við verðum að vona að menn
standi við gerða samninga. Meðan
aðeins eru drög er ekkert samkomu-
lag og það er hörmulegt að það
þurfi að koma til árekstrar út af
þessu, því hér er mjög margt gott
og til fyrirmyndar."
Þá eru birtar tvær ítarlegár rit-
gerðir um forn fræði. „Siaget pá*“
Pezinavellir i nordisk og bysantisk
tradisjon“ eftir Jan Ragnar Hag-
land. Þar er fjallað um atriði í menn-
ingarsamskiptum Norðurlanda og
Litlu-Asíu og tengist það frásögn-
um fornrita af væringjum í Mikla-
garði. Þá ritar Willam Sayer um
keltnesk áhrif í Laxdælu: „Án Irish
Descriptive Topas in Laxdæla
Saga“ og eru þar rakin m.a. atriði
í lýsingum sögunnar á klæðnaði
manna og ytri búnaði. Ennfremur
skrifar Karl Axel Halmberg ritdónrt
um rit Else Nordahl um fornleifa-
rannsóknir í Reykjavík 1971-75.
Ritstjóri Scripta Islandica er
Claes Áneman dósent og þeir sem
óska að gerast áskrifendur geta
snúið sér til hans, heimilisfangið
er Stavkárnvágen 4, 756 47, Upp-
sala. (Fréttatilkynning)
starfsins og mótar aðild Dana að
Evrópubandalagi mjög afstöðu
þeirra til Norðurlanda. Þá hefur
þróun mála í Austur-Evrópu einnig
áhrif á framtíð Norðurlanda.
Ég tel að stjórnmálamenn á
Norðuriöndum hafi ýmislegt að
segja við umheiminn. Þeir hafa þró-
að náið samstarf fullvalda ríkja án
þess að þau fórni neinu af sjálf-
stæði sínu. Það mætti verða öðrum
þjóðum lærdómur í samstarfi. Ég
tel að Norðurlandaráð eigi ekki að
vera í felum og hef reynt að stuðla
að því að það væri sýnilegt.
Frelsisbarátta Eystrasaltsríkja
í fyrrahaust fór sendinefnd á
vegum Norðurlandaráðs til Moskvu
'í boði Æðstaráðsins og til Eystra-
saltsríkjanna í boði þjóðþinga þar.
Til þingsins í Kaupmannahöfn
var boðið sendinefndum frá Eystra-
saltsríkjum sem heiðursgestum.
Þeir fengu tækifæri til að ávarpa
Norðurlandaráð á sérstökum há->..
tíðarfundi og síðasti dagur þingsins
var helgaður umræðum um sam-
starf og aðstoð við Eystrasaltsríkin.
Ég tel að allar þjóðir eigi að
hafa rétt á því að velja sér stjórnar-
form sjálfar, með lýðræðislegum
hætti. í mínum huga er ekki minnsti
vafi á að meirihluti allra íbúa
Eystrasaltsríkjanna vill sjálfstæði.
Því ber okkur skylda til að aðstoða
þessa nágranna Norðurlanda með
hveijum þeim hætti sem þeim má
að gagni koma.
Frelsi öðlast þær ekki nema að
undangengnum samningum við"
Kremlveija. Þeir kunna að reyna á
þolinmæði og þrautseigju og verða
að fara fram í friðsamlegu and-
rúmslofti án ofríkis eða þvingana.
Norðurlandaráði ber að stuðla að
slíkri lausn deilunnar.
Höfndur er fyrrverandi forseti
Norðurlandaráðs ogþingmaður
Framsóknarflokksins.
Nokkur orð um
N or ðurlandaráð
Skrá um íslenskar bókmenntir
á sænsku í Scripta Islandica