Morgunblaðið - 07.04.1991, Blaðsíða 4

Bush: fastur fyrir
frá upphafi.
4 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. APRÍL 1991
RJALDAK
Ákvarbanimar sem rébu úrslitum í Persaflóadeilunni
eftir Guðmund Holldórsson
STJÓRN George Bush forseta fór fyrir alvöru að skipulcggja sóknarað-
gerðir til að hrekja íraska herliðið frá Kúveit í september, þótt opinber-
lega væri sagt að bandarískt herlið gegndi aðeins því hlutverki að
verja Saudi-Arabíu og framfylgja refsiaðgerðum Sameinuðu þjóðanna.
Ilok október, viku fyrir kosningar
í Bandaríkjunum, samþykkti for-
setinn á laun áætlun um að loft-
hernaður gegn írak yrði hafínn
um miðjan janúar og vfðtæk
sókn á landi um miðjan febrúar.
Sækja átti langt inn í írak til að
ráðast á her Saddams Husseins for-
seta frá hlið og umkringja hann.
Um leið var haldið áfram að beita
íraka efnahagsþrýstingi til þess að
neyða þá til að hörfa frá Kúveit og
að þrengja að þeim á alþjóðavett-
vangi. Bush vonaði alltaf að refsiað-
gerðir og stríðsþótanir mundu nægja
til að nevða Iraka til undanhalds
samkvæmt upprifjun New York Ti-
mes á mikilvægustu ákvörðunum
forsetans í Persaflóadeilunni, sem
hér er stuðzt við.
Ráðstafanimar, sem forsetinn
samþykkti í október, voru hinar sömu
og hrundið var í framkvæmd þegar
lofthemaðurinn hófst 17. janúar. Það
eina sem kom fram opinberlega um
áætlunina var tilkynning frá Bush
8. nóvember, tveimur dögum eftir
kosningamar. Þar sagði að hann
hefði ákveðið að senda bandaríska
herliðinu við Persaflóa öflugan liðs-
auka til þess að gera honum kleift
að hefja sóknaraðgerðir. Fjölgað var
í bandaríska herliðinu úr 230.000
mönnum í rúmlega 500.000 og band-
amenn fengu nægan liðsstyrk til
hinna mikilvægu árása í vestureyði-
mörkinni í febrúar.
H. Norman Schwarzkopf hers-
höfðingi, yfirmaður bandaríska her-
liðsins við Persaflóa, hafði lagt fram
aðra áætlun snemma í október.
Landvamaráðuneytið, Pentagon,
hafði hafnað henni, því að þar var
gert ráð fyrir að ráðizt yrði á miðja
varnarlínu Iraka í Kúveit.
Þótt deilunni lyki með hernaðar-
sigri hafði skort innsýn í fyrirætlanir
Saddams Husseins forseta í fyrstu
og um of fáa hernaðarlega kosti
hafði verið að velja til að stöðva innr-
ás hans í Kúveit.
Kappkostað var að sýna að banda-
ríska stjómin stæði einhuga að
ákvörðunum sínum, en um það var
deilt að tjaldabaki hvernig bregðast
ætti við árás íraka.
Um tíma var rökrætt hvort og
hvernig koma ætti í veg fyrir að ísra-
elsmenn svöruðu Scud-flaugaárásum
íraka. Um það var. rætt í alvöru
hvort leyfa ætti ísraelsmönnum að
skjóta Jericho-flaugum á írak. í stað-
inn var ákveðið að að þeir fengju
upplýsingar um árangur bandarískra
aðgerða gegn Scud-flaugunum.
Skýring hefur ekki fengizt á þeirri
ráðgátu hvers vegna Saddam virti
að vettugi allar viðvaranir um að her
hans yrði eytt og land hans lamað.
Tariq Aziz, utanríkisráðherra íraks,
sagði í lok fundar með James A.
Bakers, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, 9. janúar:
„Arabískir bandamenn ykkar
munu snúa við ykkur baki. Þeir
munu ekki drepa araba. Bandalag
ykkar mun hrynja og þið týnist og
verðið hjálparvana í eyðimörkinni.
Þið þekkið ekki eyðimörkina, því að
þið kunnið ekki að ferðast á hestum
og úlföldum."
Herliðið.sent
Klukkan 2 e.m. 2. ágúst 1990
réðust 80.000 hermenn úr íraska
lýðveldisverðinum yfir landamæri
Kúveits og sóttu til höfuðborgarinn-
ar. Fyrstu fréttir bárust til Washing-
ton um 6.30 e.h. 1. ágúst að stað-
artíma (EDT). Klukkan 9.15 e.h.
hringdi krónprinsinn í Kúveit, Sheik
Saad al-Abdullah al-Sabah, í banda-
ríska sendiráðið og bað um tafar-
lausa hernaðaraðstoð til að stöðva
innrásina án þess að það yrði til-
kynnt opinberlega, því að hann var
ekki viss um viðbrögð annarra ara-
baríkja.
Klukkan 10.30 e.h. að Washing-
tontíma hringdi Sheik Saad aftur í
sendiráðið. „Takið ekki mark á fyrri
beiðninni," sagði hann örvæntingar-
fullur. Stjórn hans „færi opinberlega
fram á aðstoð" og væri reiðubúin
að segja frá því opinberlega. í stað
þess að bíða eftir svari flýtti hann
sér til hallarinnar og ók furstanum
til Saudi-Arabíu.
„Við höfðum alltaf sagt honum:
Þið getið ekki beðið okkur um hjálp
þegar óvinir ykkar knýja á dyr hallar-
innar," segir bandarískur embættis-
maður. „Við höfðum ekkert herlið
tiltækt." Næsta flugmóðurskip var á
Indlandshafi.
í Washington var talið að „Kúveit
væri búið að vera“ í bili. Athyglin
beindist að því hve langt írakar
mundu sækja í suður.
Bandaríska sendiráðið í Riyadh
hafði samband við stjórn Saudi-
Arabíu. „Hvað viljið þið að Bandarík-
in geri?“ var spurt. Fát kom á Saudi-
Araba. „Þeir voru smeykir og vissu
ekki hvað þeir vildu,“ segir bandar-
ískur embættismaður. Pentagon
bauðst til að senda sveit orrustuflug-
véla. „Við höfum samband við ykkur
aftur,“ sagði saudískur embættis-
maður.
Þegar forsetinn vaknaði var komið
upp hættuástand, sem enginn hafði
búizt við að fylgja mundi í kjölfar
kalda stríðsins. Brent Scowcroft ör-
yggisráðgjafi bar undir hann fyrir-
mæli um frystingu íraskra og kú-
veizkra eigna. Forsetinn og ráðu-
nautar hans skutu á fundi og blaða-
menn spurðu Bush hvort Bandaríkja-
menn mundu skerast í leikinn. „íhlut-
un er ekki á dagskrá,“- sagði hann.
Uppnám og reiði ríktu á fundinum.
Forsetinn vildi tillögur um leiðir, en
lítið virtist hægt að gera strax til
að breyta ástandinu.
Nicholas F. Brady fjármálaráð-
herra skýrði hvernig Bandaríkin
gætu lagað sig að fyrirsjáanlegri
hækkun á olíuverði. Bush greip fram
í: „Við erum ekki hér til að ræða
aðlögun. Við ætlum ekki að leggja
á ráðin um hvemig við getum lifað
við þetta.“
Bush hafði hallazt að því að hægt
væri að breyta framkomu Saddams.
Hussein Jórdaníukonungur hafði
sagt honum að írakar mundu ekki
ráðast á Kúveit.
Þjóðaröryggisráðið kom aftur
saman 3. ágúst. Scowcroft setti
fundinn og sagði að ef írakar kæm-
ust upp með innrásina mundi hún
valda grundvallarröskun á valdahlut-
föllum í heimshlutanum.
Hugmyndir um sókn
Dick Cheney landvarnaráðherra
gramdist að herforingjar forðuðust
að benda á áþreifanlega kosti. Hann
fékk því Schwarzkopf hershöfðingja
til að útskýra endurskoðaðar áætlan-
ir Pentagons um beitingu herliðs við
Persaflóa. Þar var gert ráð fyrir
tveimur herfylkjum, 700 herflugvél-
um og stórri flotadeild. Viðstöddum
brá þegar Schwarzkopf nefndi
140.000 hermenn.
Bush beindi athyglinni að Saudi-
Aröbum, sem aðallega stóðu í vegi
fyrir slíkum liðsflutningum. Hann
hafði hringt í Fahd konung, fullviss-
að hann um stuðning Bandaríkjanna
og falið Cheney og Colin L. Powell
hershöfðingja, formanni yfirherráðs-
ins (JCS), að útskýra hættuna og
fyrirætlanir um liðsflutninga fyrir
sendiherra Saudi-Arabíu í Washing-
ton, Bandar bin Sultan prins.
Bandar prins taldi rétt að senda
herlið og lagði til að valdamikill
maður færi til Saudi-Arabíu til að
sannfæra Fahd konung. Ráðfæring-
um var haldið áfram í Camp David
daginn eftir. Schwarzkopf sýndi for-
setanum og aðstoðarmönnum hans
kort, sem lýstu áætlun um liðsflutn-
inga til Persaflóa.
„Þetta þarf til að veijæ Saudi-
Arabíu,“ sagði hershöfðinginn áður
en hann kom að síðasta kortinu, þar
sem gert var ráð fyrir að beitt yrði
enn fjölmennara herliði. „Og þetta
þarf til að frelsa Kúveit, ef þið viljið
það/‘ bættf hann við.
Öll athyglin hafði beinzt að því
að veija Saudi-Arabíu. Schwarzkopf
setti strax fram sóknarhugmyndir.
Bush og ráðgjafar hans bollalögðu
hvern skyldi senda til Saudi-Arabíu.
Mubarak Egyptalandsforseti hringdi
og kvaðst hafa heyrt að Saudi-Ara-