Morgunblaðið - 26.05.1991, Qupperneq 21

Morgunblaðið - 26.05.1991, Qupperneq 21
MORÐUNBLAÐIÐ;aSUNKUBAGIííR 2ti;.MAtRtSffl m verið gerðar skýrslur sem hafa ver- ið birtar á Alþingi, rit og ritgerðir hafa verið gefin út og fleira. Þetta hefur allt legið fyrir ef menn hefðu viljað kynna sér, það má hins vegar alltaf segja að það hefði átt að gera betur.“ —Er þá ekki verið að hengja bakara fyrir smið og megi þá jafn- vel kenna fjölmiðlum um að hafa ekki sinnt því nægilega vel að kynna þessi mál og koma þeim á fram- færi á aðgengilegan hátt? „Tæplega. Hvernig kynnist mað- ur torveldu efni? Mín skoðun er sú að þegar um svona mikið og marg- þætt lagalegt kerfi er að tefla eins og Evrópurétt, þá þurfi að byrja með rannsóknum. Efnið þarf að rannsaka, niðurstöður rannsókna þarf að gefa út og birta og efnið þarf að kenna. Þetta eru þær að- ferðir sem ég þekki best. Það hefði, eftir á að hyggja, átt að gera miklu meira af þessu og Háskólinn hefði kannski ekki síst átt að standa sig betur þar. Þetta er þó ekki of seint að gera, enda held ég að það verði gert. Ef EES svæðið verður að veru- leika, þá verður að leita samstöðu um að sett verði á stofn sérstök Evrópustofnun þar, sem fjallaði um Evrópurétt. Fleiri lausnir koma þó til álita. Það sakar ekki að geta þess að búið er að samþykkja á vegum Norður- landaráðs sér- staka stofnun í Evrópurétti sem á, held ég, að hafa aðsetur í Ósló.“ —Er hér ein- hver aðili sem til dæmis útflytj- endur og inn- flytjendur geta snúið sér til eftir upplýsingum um hvaða reglurh þeim ber að fara eftir í viðskipt- um við EB? „Ekki beinlín- is, það er hins vegar hægt að útvega allar upplýsingar. Ef EES svæðið verður að veru- leika verður að lögtaka allar þessar reglur með einum eða öðrum hætti, þá eru þær bara komnar inn í lagasafn. Það er verið að þýða aíl- ar þessar reglur á vegum Orða- bókar Háskólans og utanríkisráð- uneytisins. Að öðru leyti er hægt að fara á Háskólabóka- safnið og fá end- urrit af reglun- um á erlendum tungumálum og ýmsar fræðibækur og gögn.“ —Ef viðskipti okkar við EB- löndin verða áfram mikil, má þá ekki gera ráð fyrir að hér verði framtíðaratvinnu- vegur fólginn í því að vera ráðgjafi á þessum sviðum? „Það mundi ég halda, jú. Ekki bara á sviði lögfræði, heldur líka varðandi viðskipti og fleiri atriði. Hér er ekki aðeins um að ræða við- skipti með vörur, heldur líka stofn- setningarrétt, það er að segja það að stofna atvinnufyrirtæki, málefni launþega og margt fleira. Menn fara bráðum að að tala um réttindi sín í Evrópu. Samningurinn kemur til með að skapa einstaklingum rétt- indi ef hann nær svona fram að ganga. Menn geta til dæmis farið til Grikklands eða hvert sem er á landssvæði EB ríkja og heimtað að fá að vinna til jafns við aðra þar í landi, eða stofna atvinnufyrirtæki án þess að vera beittir mismunun." —Þetta er einmitt eitt af því sem menn hafa verið að lýsa áhyggjum sínum af á þeirri forsendu að Islend- ingar eru smáir en EB stórt. Eru einhver sérstök ákvæði í lögunum sem vernda minnihlutahópa eins og íslendingar hlytu að verða? „Þetta er flókið mál í raun og veru. Þarna erum við komnir inn á spurningu sem ég vík mér venjulega undan að svara. Ég veit auðvitað ekkert meira um þetta heldur en aðrir, hvort við getum staðið þetta af okkur gagnvart svona stóru bandalagi, hvort við getum gert eitthvað í raun ef hundrað þúsund Þjóðveijar vilja setjast hérna að sem launþegar og svo framvegis. Það er auðvitað skylt að geta þess að EES samningur mun vænt- anlega hafa að geyma svonefnd öryggisákvæði sem eiga að geta komið í veg fyrir stórslys af þessu tagi. Tilgangur minn er meðal annars að skrifa um þetta efni til þess að aðrir geti metið sjálfstætt og út frá réttum forsendum hvaða kostir og gallar fylgi samningum af þessu tagi og jafnframt hvaða hættur geti leynst í stöðunni. Það eru bæði kostir og gallar í þessu, ég held að það sé heiðarlegt að segja um þetta svo, að mikið byggist á því hvort menn hafi trú á sjálfum sér eða ekki og að laga- rammi sá sem samstarfið byggist á sé haldgóður. Rómarsamn- ingurinn byggir á því að þar séu engar undan- tekningar fyrir einstök ríki. Þó er hægt að fá tímabundna undanþágu, venjulega í tengslum við að- ildarsamninga nýrra ríkja, svo er það búið. Kerfi EB er auk þess miðsækið að því leyti að þar verður alltaf meiri og meiri sameining og samruni. Það er stefnt að því að samband aðild- arríkjanna verði alltaf nánara og nánara. —Hvert hefur starf þitt verið í sambandi við EES viðræðurn- ar? „Ég tók sæti í nefnd lagasér- fræðinga innan EFTA-landanna frá stofnun hennar árið 1988 og hef ver- ið þar viðloðandi síðah. Þessi nefnd hefur haft það verkefni að leysa úr og reyna að koma á hreint ýmsum lagalegum vandamálum sem komið hafa upp í þessum EES-viðræðum, til dæmis hvers konar dómstól skuli komið á fót og hvaða vald hann skuli hafa. Ennfremur hvers konar lagaáhrif þær reglur eigi að fá sem við ætlum að yfirtaka frá Efnah'ags- bandalaginu og setja í framtíðinni. Loks hvers konar stofnunum skuli komið á laggirnar, hvernig ákvarð- anir skuli teknar fyrir þetta EES- svæði, hvernig eftirliti með að regl- unum skuli framfylgt og svo fram- vegis." —Þarf að breyta íslenskum lög- um eða afnema einhver mikilvæg lög, ef af EES verður? „Það verður að taka í lög mjög mikið magn af lagatextum og ljóst er að það hefur í för með sér veru- legar breytingar á ýmsum sviðum, einkum að því er varðar hið svo- nefnda fjórþætta frelsi, samkeppn- isreglur og fleira. A hinn bóginn erum við að sumu leyti undir þetta búnir því að viss samræming hefur þegar átt sér stað og ég tel svo sem að sú samræming haldi áfram alveg án tillits til þess hvort við skrifum undir EES samning eða ekki. Hún verður bara öðru vísi og fljótari í gegn um þetta EES svæði. Ég held að við verðum í öllu falli að sam- ræma okkar löggjöf þeirri þróun sem gerist í Evrópu, að minnsta kosti að tilteknu marki, hvað sem við gerum að öðru leyti. Við þurfum að gera það og við viljum gera það.“ —Hvaða þýðingu hefur EES dómstóllinn fyrir Islendinga? „Allt sem núna er vitað um hann byggist á yfirlýsingu ráðherrafund- ar sem haldinn var í Brússel 13. maí síðastliðinn. Satt best að segja eru ýmis atriði enn óljós og óleyst þrátt fyrir þá yfirlýsingu, þannig að maður veit ekki almennilega hvernig dómstólnum er ætlað að starfa, eða hvaða vald hann á að hafa í einstökum atriðum. Hins vegar gefur þessi yfiriýsing vissar meginlínur, bæði um skipan dóm- stólsins og valdsvið. Mín skoðun er sú að hann hallist svolítið, það eru þarna fleiri frá EB löndunum heldur en frá EFTA löndunum. Það tel ég ekki rökrétt. Að auki má draga í efa að hann sé fullkomlega sjálf- stæður og óháður ef hann á að starfa í mjög nánum tengslum við dómstól EB. Hitt er annað mál að í samningum verða menn sums staðar að gefa eftir til þess að ná árangri á öðrum sviðum. Dómstóllnum er ætlað visst vald, samkvæmt þessari ráðherrayfirlýs- ingu, en ég verð nú að segja að oft hefur í þessum undirbúningsvið- ræðum verið talað um miklu meira vald heldur en virðist koma fram í þessari ráðherrayfirlýsingu." —Er hægt að sjá að dómstóllinn hefði beint dómsvald yfir íslending- um? Nei, mér sýnist, með vissum fyr- irvara, að þetta sé fremur þannig að honum sé ætlað vald meira í hefðbundnum stíi heldur en nýjum stíl, það er eins og aðrir dómstólar sem við erum bundnir við, sérstak- lega Mannréttindadómstóllinn í Strasborg. Ég tel þetta í flestum tilvikum ekki sambærilegt við laga- áhrif dómsúrlausna EB dómstóls- ins. Við yrðum bundnir við úrlausn- ir þessa dóms að því er mér sýnist af þjóðarétti, sem er ekki sama binding, ef svo má segja, eins og þjóðir EB eru bundnar af úrlausnum dómstóls EB. Frá þessu kunna þó að vera undantekningar að því er varðar samkeppnissviðið. Þetta er það sem mér sýnist, en skoðun mín er auðvitað háð öllum fyrirvörum um að eftir er að semja um þetta.“ SKOUTSm Opnar á morgun með vandaða skó af heildsölulager frá Axel O. Einnig mikið úrval af verksmiðjulager beint frá Portúgal. Stendur aðeins í eina viku! Aðeins 4 verð: 990,- 1490,- 1990,- 2490,- Laugavegi 11 -Sími: 21675 IEES byggir algjörlega áþessan undirstóbu (EB). EES er afritun afþessum reglum ab mörgu leyti. IJÞab er örugglega hœgt ab ná sammngi sem fel- ur í sér verulega nálg- un. Þab erfrœbilega hœgt ab abgera samn- ing semfelur í sér til- tölulega lítil tengsl vib EB ogallt upp í mjög sterk tengsl vib bandalagib. IEfEES svcebib verbur ao veruleika, þá verbur ab leita samstöbu um ab sett verbi á stofn sér- stök Evrópustofnun þar, semfjallabi um Evrópurétt. ISamningurinn kemur til meb ab skapa ein- staklingum réttindi ef hann ncersvona fram ab ganga. Menn geta til dcemis farib til Grikklands eba hvert sem er á landsvcebi EB ríkja ogheimtab ab fá ab vinna tiljafns vib abra.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.